Als je data die je niet echt gebruikt - maar wel wilt bewaren - opslaat, kan het voorkomen dat je met onleesbare media komt te zitten. Wat is de beste manier om digitaal materiaal te archiveren zodat het veel later toch nog benaderd kan worden?

Je kunt nooit met zekerheid zeggen welke media zullen overleven, maar we kunnen wel een aantal richtlijnen geven. Lees ook: Veilig en snel een dubbele back-up maken.

Gebruik populaire bestandsformaten

Je hoeft maar vijf minuten met een toegewijde AppleWorks-gebruiker door te brengen om een idee te krijgen hoe pijnlijk het is om bestanden te verliezen omdat hun formaat niet meer gebruikt of ondersteund wordt. Misschien werk je liever met App X, maar als het niet een heel erg populaire app is en App X slaat bestanden ook nog eens op in zijn eigen formaat, dus kun je later in de problemen komen. Zorg in ieder geval dat je, als je de kans krijgt, een extra kopie van het bestand in een populair bestandsformaat opslaat. Misschien is dat bestand minder bewerkbaar dan je zou willen, maar in ieder geval heb je een kopie waar je in een later stadium mee kan werken.

Ik bedoel daarmee niet dat je originele bestanden moet weggooien. Ze werken nog steeds en misschien blijft dat ook wel zo. Ik wil alleen maar zeggen dat het geen kwaad kan om een kopie van een bestand in een ander (en populair) formaat te hebben.

Houd een oogje in het zeil

Ik wil geen zout in de wonden strooien, maar er waren tal van tekenen dat ClarisWorks- en AppleWorks-bestandsformaten aan het uitsterven waren, lang voordat ze geheel verdwenen. Apple stopte met het updaten van AppleWorks, wat een hint had moeten zijn dat het tijd was om op iets anders over te stappen. In die tijd kon je nog met redelijk gemak veel (maar niet alle) ClarisWorks- en AppleWorks-bestanden naar bekende formaten omzetten, met tools als DataViz' MacLinkPlus Deluxe.

©PXimport

Zelfs met deze hints bleven veel AppleWorks-gebruikers koppig bestanden aanmaken die spoedig achterhaald zouden zijn. Tegen de tijd dat deze mensen uiteindelijk accepteerden dat hun geliefde applicatiesuite toch echt dood was, was het veel lastiger geworden om de bestanden te converteren omdat de benodigde tools niet langer beschikbaar waren of niet compatibel waren met het moderne Mac OS. Zorg dat iets dergelijks jou niet overkomt.

Vertrouw de overheid (en anderen)

Bij het overwegen van de beste formaten om te gebruiken voor je media en bestanden, kun je eens kijken naar de formaten die door grote bedrijven en overheden zijn aangenomen. De overgrote meerderheid van online formulieren is bijvoorbeeld opgeslagen als PDF-bestand. Terwijl Microsoft de manier waarop Word-bestanden worden opgeslagen kan veranderen (we hebben heel veel veranderingen gezien in Apple's iWorks-formaten), lijkt PDF een goede keuze voor het bewaren van opgemaakte tekst. En platte tekst is er al zo lang dat ik me niet voor kan stellen dat het niet nog jarenlang mee zal gaan. Het is niet opgemaakt, maar het is in ieder geval leesbaar.

©PXimport

De overheid is een goede graadmeter voor het gebruik van bestandsformaten.

Media

Wat media betreft, moet je zoeken naar formaten die populair zijn, maar waar ook niet aan gesleuteld is.

Afbeeldingen. Als ik bijvoorbeeld afbeeldingen archiveer, kan ik ervoor kiezen om zowel het origineel als de JPEG-kopieën te bewaren. Met de bestanden in het originele formaat blijf ik hopelijk toegang houden tot alle data in de oorspronkelijke afbeeldingen. Met de JPEG-bestanden - omdat het zo'n populair formaat is - is de kans groot dat ik de afbeeldingen tientallen jaren later nog kan bekijken. Als ik extra voorzichtig wil zijn, zou ik van belangrijke afbeeldingen ook nog een niet-gecomprimeerde TIFF-kopie kunnen maken.

Audio. Voor audiobestanden kun je kijken naar AIFF en WAV, die allebei populair en niet-gecomprimeerd zijn. Mp3 zal niet snel verdwijnen, maar het is een gecomprimeerd bestandsformaat. Apple Lossless klinkt geweldig, maar het is een formaat dat voornamelijk beperkt is tot Apple-apparaten.

Video. Als we het over video hebben, denken we aan je persoonlijke filmpjes in plaats van commerciële releases. (Geen zorgen, zelfs in de 24ste eeuw zal Disney nog een manier vinden om aan onze afstammelingen exemplaren van The Lion King te verkopen.)

Als je met Google naar de meest voorkomende bestandstypes voor filmpjes zoekt, krijg je in het eerste zoekresultaat de volgende lijst te zien: Windows Media, QuickTime, Real Media, MPEG, DIVX, en Flash. Dat was misschien een geweldige lijst toen deze werd samengesteld, maar als je iets van videobestanden afweet, ben je op de hoogte van het feit dat sommige van deze formaten op sterven na dood zijn en dat een paar andere dat binnenkort zullen zijn.

Op dit moment lijkt MPEG-4 (vooral de H.264-variant) de beste keuze, omdat dit formaat algemeen gebruikt wordt voor gestreamde en gedownloade video, evenals Blu-ray-schijven. Het is een formaat waarbij doorgaans wel wat kwaliteit wordt verloren, maar bestanden met een hoge bitrate kunnen er prachtig uitzien. Gelukkig hoef je nu geen beslissing te nemen. Bewaar je originele bestanden in het formaat dat je voorkeur heeft - QuickTime bijvoorbeeld. Merk je dat de standaarden veranderen, overweeg dan om kopieën in het formaat van het decennium te maken.

Wat er niet is kun je niet bewaren

©PXimport

Iets anders waar je aan moet denken is hoe je je data back-upt. Het is allemaal leuk en aardig om kopieën te maken in een vorm die waarschijnlijk nog een aantal decennia zal werkt, maar als het apparaat of de dienst waarop je het gearchiveerd hebt over een jaar of twee de geest geeft, waar sta je dan? Daarom moet je een aantal back-ups hebben van je meest waardevolle bestanden en media. Dat wil zeggen: harde schijven en online opslag. En wat is er mis met het printen van je afbeeldingen en tekst?

Er is perspectief

Ik wil geen pijnlijke persoonlijke herinneringen naar boven halen, maar een paar jaar geleden wees ik vol trots naar mijn vinylcollectie en riep: "Ooit zal dit allemaal van jou zijn!" Waarop mijn kroost zei: "Ik zal ze samen met je begraven."

En dat somt het zo'n beetje op. Voor jou is misschien elk plaatje, filmpje of bestand van grote waarde, maar de kans is groot dat lang niet alles bewaard blijven. Als je je spullen nu uitzoekt (in plaats van het aan anderen over te laten) is het beheren van de overgebleven data een stuk gemakkelijker.

Wil je voor de zomer nog snel een paar kilo kwijt? Daarvoor hoef je echt niet meteen naar de sportschool. Wie thuis flink de handen uit de mouwen steekt, verbrandt namelijk meer calorieën dan je misschien denkt. Schoonmaken, tuinieren, tillen, traplopen en zelfs strijken: elke klus is een mini-workout op zich!

Lees ook: 7 fruitsoorten die je het beste kunt eten als je wilt afvallen

Stofzuigen, dweilen en ramen lappen

Schoonmaken verhoogt je hartslag. Neem bijvoorbeeld stofzuigen. Wat op het eerste gezicht een simpele klus lijkt, vraagt toch flink wat beweging. Je loopt heen en weer, draait je romp, buigt, strekt je armen en soms moet je zelfs de meubels verplaatsen. Al met al ben je dus constant in beweging. Als je dit een half uur volhoudt in een flink tempo, verbruik je al gauw 85 tot 100 calorieën, afhankelijk van je gewicht. Dweilen, waarbij je kracht zet vanuit je schouders en bovenlichaam, kost nog wat meer energie.

Ook ramen lappen is intensiever dan het lijkt. Vooral als je boven je hoofd werkt of telkens naar boven en beneden moet reiken. Wie de binnen- en buitenkant van de ramen op één dag aanpakt, heeft aan het einde van de middag vaak spierpijn in zijn of haar armen. En dat is precies het punt: hoe meer spiergroepen je gebruikt, hoe hoger je verbranding.

Strijken, bedden verschonen en wassen

Er zijn ook klussen die niet direct als 'sportief' voelen, maar wel degelijk bijdragen aan je verbranding. Strijken bijvoorbeeld. Je staat vaak lang op één plek, beweegt constant met je armen, en als je het in een stevig tempo doet, verbrand je tot zo'n 75 calorieën per uur. Dat is weliswaar minder dan bij dweilen of traplopen, maar het telt op. Zeker als je er een gewoonte van maakt om tijdens het strijken lichtjes door je knieën te buigen of steeds kleine stapjes naar links en rechts te zetten.

Ook bedden verschonen is een onderschatte klus. Matrassen optillen, hoeken van hoeslakens strak trekken, dekbedden schudden – het is een kleine workout op zich. Hier werk je met je hele lichaam, en dat merk je ook aan je ademhaling. Haal je drie bedden af en maak je ze opnieuw op? Dan ben je zo twintig tot dertig minuten bezig, goed voor 100 tot 150 calorieën, afhankelijk van hoe vlot je doorwerkt.

Wassen en de was ophangen zijn ook actieve bezigheden. Zeker als je de was buiten aan de lijn hangt. Je tilt, reikt, draait, bukt – beweging zat. De extra inspanning zit 'm vaak in de herhaling: een paar wasjes op één dag betekent veel heen en weer lopen, tillen en ophangen.

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Traplopen, sjouwen en tillen

Huishoudelijke taken waarbij je trappen loopt of moet sjouwen, zoals de wasmand naar zolder brengen of boodschappen uitladen, leveren relatief veel verbranding op in korte tijd. Traplopen is zelfs een van de meest intensieve activiteiten binnenshuis. Je tilt bij elke stap je eigen lichaamsgewicht omhoog. Als je meerdere keren per dag de trap op en af gaat, tikken de calorieën ongemerkt aan. Of beter gezegd, af.

Ook het verplaatsen van meubels, dozen of zelfs een volle stofzuiger draagt bij aan je dagelijkse verbranding. Vooral als je zware dingen van beneden naar boven brengt, of vanuit een onhandige hoek moet tillen, activeer je meerdere spiergroepen tegelijk.

In de tuin werken

Zodra het weer het toelaat, lonkt het buitenleven. En ook daar liggen genoeg kansen om te bewegen zonder dat het als sport voelt. Onkruid wieden, snoeien, de heg knippen, bladeren harken of gras maaien met een handmaaier – allemaal activiteiten waarbij je langdurig in beweging bent en je spieren aan het werk zet.

Tuinieren is vooral goed voor je core (je rompstabiliteit), rug en benen. Wie af en toe een kruiwagen vol tuinafval moet verplaatsen of met potgrond aan de slag gaat, zet bovendien kracht. Het voordeel is dat je in de tuin vaak langer doorwerkt dan je van tevoren had gepland. En dan heb je zo ongemerkt al 300 tot 400 calorieën verbrand.

Tempo, houding en afwisseling maken het verschil

Hoeveel energie je verbruikt bij huishoudelijke klussen, hangt sterk af van de manier waarop je ze aanpakt. Werk je rustig of stop je steeds tussendoor, dan ligt het verbruik lager. Maar zet je een muziekje op, verhoog je het tempo en werk je gefocust, dan kan het best pittig zijn.

Ook je houding speelt een rol. Wie uit de rug tilt of verkeerd draait, loopt eerder tegen blessures aan. Buig dus vanuit je knieën, houd je rug recht en span je buikspieren aan tijdens het werk. Dat is niet alleen veiliger, maar zorgt er ook voor dat je meer spiergroepen activeert.

Afwisseling is ook belangrijk. Wissel staan en zitten af, combineer zware taken met lichtere en neem korte pauzes als je langer dan een uur bezig bent. Dat maakt het huishouden fysiek beter vol te houden én leuker.

Weinig extra moeite, wél effect

Het mooie van calorieën verbranden met het huishouden is dat het weinig extra moeite kost. Je moet het toch doen – en met een iets actievere aanpak profiteert je lichaam er ook van. Zeker als je de hele dag achter een bureau zit, zijn deze klusjes een welkome onderbreking. Je komt even in beweging, gebruikt je spieren, en maakt ondertussen ook nog je huis of tuin een stukje netter.

Wie het effect groter wil maken, kan het combineren met lichte extra beweging zoals een dagelijkse wandeling, wat rek- en strekoefeningen of fietsen naar de supermarkt in plaats van met de auto. Alles bij elkaar ben je dan actiever dan je denkt, zonder dat het als sporten voelt.

©Dmytro Vasylenko

Tot slot

Natuurlijk vervangt stofzuigen geen rondje hardlopen en is ramen zemen niet hetzelfde als krachttraining. Maar als je het slim aanpakt, kun je op een dag toch een paar honderd calorieën extra kwijtraken, gewoon door bezig te zijn. De truc zit 'm in bewuster bewegen, klussen afwisselen en jezelf af en toe net wat meer uitdagen.

Dus als je je afvraagt hoe je zonder sportkleding en sportschoolabonnement fitter de zomer ingaat: kijk eens rond in huis. Grote kans dat je schoonmaakdoek, wasmand of kruiwagen je daarbij meer helpen dan je dacht.

In onderstaande tabel zie je hoeveel calorieën je verbrandt met huishoudklussen. *

*Hoeveel je weegt, heeft daar ook invloed op. 72 kilo is het gemiddelde gewicht van vrouwen in Nederland; 85 kilo van mannen. Voor beide gewichtsklassen hebben we het verbruik uitgerekend.

De temperatuur van je koelkast is belangrijker dan je misschien denkt. Als je 'm goed instelt, blijft je eten niet alleen langer vers, maar voorkom je ook verspilling én nare luchtjes.

Wat is de beste temperatuur voor je koelkast?

De gouden standaard? 4 graden Celsius. Daarmee zit je voor de meeste etenswaren helemaal goed. Mocht jouw koelkast hoger of lager staan, dan weet je dus wat je te doen staat. Maar let op: die 4 graden geldt niet overal in je koelkast. Onderin is het meestal wat koeler, omdat koude lucht naar beneden zakt. In de deurvakken – waar je telkens warme lucht binnenlaat als je de deur opentrekt – is het juist wat warmer. Zeker als je koelkast goed vol zit, kunnen de verschillen flink oplopen.

Wil je het zeker weten? Plaats dan op verschillende plekken een simpele koelkastthermometer en check of alles binnen de perken blijft. Zit er meer dan 3 graden verschil tussen boven en onder, of tussen het midden en de deur? Dan is het tijd om de boel wat slimmer in te richten.

Wist je dat sommige voedingsmiddelen gevoeliger voor temperatuurschommelingen zijn? Vlees, vis, zuivel en eieren moeten strikt op 4 °C worden bewaard. Groenten en fruit kunnen daarentegen ook bij lagere temperaturen goed gedijen in de groentelade.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Wat is de juiste vriezertemperatuur?

Voor je vriezer geldt één ijskoude regel: -18 graden Celsius is de sweet spot. Op die temperatuur liggen bacteriën en schimmels stil als een standbeeld, en blijft je eten dus veilig bewaard – soms wel maandenlang. Veel vriezers kunnen nóg kouder, maar dat heeft weinig zin. Het kost alleen extra stroom en levert geen voordelen op.

Check ook eens het sterrensysteem op je vriezer: hoe meer sterren, hoe beter hij in staat is om je eten langdurig in topconditie te houden. En twijfel je of jouw diepvries koud genoeg is? Met een vriezerthermometer weet je het zo. Want hoe warmer het wordt, hoe sneller je eten achteruitgaat, en dat is zonde van je boodschappen én je energie.

©Hedgehog94

Hoe stel je de temperatuur in?

Hoe je de temperatuur precies instelt, hangt af van het soort koelkast of vriezer dat je hebt. Heb je een klassiek model met een draaiknop? Dan doe je het een beetje op gevoel. Voor je koelkast zit je meestal goed op stand 3 of 4, voor de vriezer op stand 5. Een losse thermometer is dan geen overbodige luxe om te controleren of je echt rond de 4 °C (koelkast) en -18 °C (vriezer) zit.

Nieuwere apparaten maken het je makkelijker: met een digitaal display stel je de temperatuur tot op de graad nauwkeurig in. En met een slimme koelkast kun je zelfs vanaf je vakantieadres even de boel bijstellen via een app. Ideaal als je vergeten bent dat restje stoofpot erin te zetten voordat je wegging.

Een paar praktische tips: zet je koelkast niet pal naast het fornuis of een radiator – dat maakt 'm onnodig lui. Laat warme gerechten eerst even afkoelen voordat je ze in de koelkast zet, anders raakt de temperatuur van de hele inhoud uit balans. En check af en toe of de deur nog goed sluit. Versleten rubbers laten koude lucht ontsnappen en dan is je energiezuinige instelling voor niks geweest.

Ook interessant: Koelkastproblemen? Zo los je ze op!

©WEBSERVIS

Slim koelen, minder stroom verbruiken

Je koelkast en vriezer staan dag en nacht aan, dus alle kleine beetjes energiebesparing tellen. Begin bij de basis: kies bij de aanschaf voor een energiezuinig model, bij voorkeur eentje met label A. Die zijn flink zuiniger dan oudere of minder efficiënte modellen, en dat merk je uiteindelijk op je energierekening.

Ook de details maken verschil. Controleer minstens één keer per jaar de deurrubbers. Sluiten die niet meer goed aan? Dan ontsnapt er koude lucht en moet je apparaat overuren draaien om alles koel te houden. Houd de deuren sowieso zo veel mogelijk dicht; hoe korter je 'm opent, hoe minder warmte erin komt.

Nog een gouden tip: laat je koelkast en vriezer ademen. Zorg voor genoeg ruimte rondom, vooral aan de achterkant, zodat de warmte netjes kan worden afgevoerd. Zit de boel vol stof? Maak dan even de condensor schoon. En vergeet je vriezer niet af en toe te ontdooien. IJs op de wanden klinkt koud, maar werkt juist als een isolerend jasje, en dat kost extra stroom.