Is een snelle Windows 7-pc, voorzien van de nieuwste processor en supersnel werkgeheugen, in een handomdraai nog sneller te maken? Natuurlijk kan dat! Geef uw pc een snelheidsboost door uw reguliere harde schijf te vervangen door een SSD. Het begrip snel krijgt een heel nieuwe betekenis…

Dit artikel bestaat uit vijf pagina’s:

Pagina 1 (huidige pagina)

- Introductie test

Pagina 2

- Testprocedure en benchmarkresultaten

Pagina 3

- A-DATA S592 128 GB

- Transcend TS120GSSD25D-M

Pagina 4

- Corsair P128

- Kingston SSDNow V+ 128 GB

Pagina 5

- OCZ Vertex 2 Pro

- Conclusie

De flessenhals van iedere pc, of die nu voorzien is van de nieuwste processor of niet, is het beschikbaar stellen van gegevens voor verwerking. Daarom werkt een pc vanuit het systeemgeheugen ook veel sneller dan wanneer het gegevens van de harde schijf moet halen. Het uitbreiden van systeemgeheugen naar bijvoorbeeld 4 GB zorgt er in de meeste gevallen dan ook voor dat uw een pc sneller wordt. Een SSD is gebaseerd op de techniek die ook voor het werkgeheugen wordt gebruikt en is daarom kostbaar per gigabyte. Zet een SSD dan ook slim in om optimaal gebruik te kunnen maken van de snelheid en de beschikbare capaciteit.

Optimaal met Windows 7

Een SSD blinkt vooral uit in het teruglezen van opgeslagen gegevens. Wanneer de gegevens her en der opgeslagen staan, is een SSD tot wel zestig keer sneller dan een reguliere harde schijf. Een SSD wordt namelijk niet geremd door de langzame leeskoppen van een klassieke harde schijf. Ondanks de geweldige prestaties die een SSD biedt, gelden er wel diverse beperkingen. Om te beginnen is SSD niet goedkoop en het is aan te raden een SSD-schijf alleen te gebruiken voor Windows en uw overige applicaties. Een andere beperking is de terugval van prestaties wanneer u niet het juiste besturingssysteem gebruikt. Voor optimaal gebruik neemt u afscheid van Windows XP of Vista en stapt u over naar Windows 7. Het magische woord hierbij is TRIM-ondersteuning. Overigens ondersteunen ook Windows Server 2008 R2 en enkele Linux distributies TRIM. Dit in tegenstelling tot Apple Mac OS X Snow Leopard. Behalve het besturingssysteem moeten ook de driver van de harde schijf-controller en de firmware van de SSD met TRIM overweg kunnen.

©PXimport

Met CrystalDiskInfo controleert u eenvoudig of uw SSD TRIM-functionaliteit ondersteunt.

Waarom TRIM?

Wanneer u een bestand verwijdert, laat Windows een bestand normaal gesproken staan totdat de ruimte nodig is voor nieuwe gegevens. Met andere woorden: de locatie krijgt het label ‘vrij’ toegekend.

In tegenstelling tot een normale harde schijf kan een SSD een locatie die al beschreven is, helaas niet in één keer overschrijven. Wanneer een locatie op een SSD moet worden overschreven, wordt de locatie eerst ingelezen en naar het cachegeheugen van de SSD verplaatst. Alleen in het cachegeheugen kan een locatie vervolgens worden gewist, waarna de betreffende locatie leeg wordt teruggezet op de SSD. Hierna kan een locatie opnieuw beschreven worden met gegevens. Vanaf het moment dat alle locaties van een SSD een keer zijn beschreven, nemen de prestaties af. Er moeten dan immers altijd eerst locaties worden leeggemaakt voordat er gegevens naar de SSD zijn te schrijven. De oplossing is TRIM. Dit commando van Windows 7 laat de SSD ‘weten’ dat het locaties van de verwijderde bestanden daadwerkelijk leeg mag gaan maken. TRIM wordt door Windows 7 uitgevoerd op bestanden die niet meer beschikbaar zijn via de Prullenbak. Dit proces vindt op de achtergrond plaats als de SSD niet in gebruik is. TRIM wordt dus niet uitgevoerd op het moment dat een bestand wordt verwijderd zoals vaak wordt beweerd. Mogelijk hebt u al gemerkt dat er een tekortkoming zit aan TRIM. Wat nu als u een bestand opnieuw opslaat na enkele aanpassingen? In dat geval helpt TRIM niet en moet de SSD de locatie eerst leegmaken voordat het bijgewerkte bestand kan worden opgeslagen. Lees meer informatie en een verhelderende uitleg over de werking van TRIM in een aanvullend artikel.

Testprocedure en praktijk

Voordat we daadwerkelijk met onze test begonnen, hebben we eerst alle SSD’s naar nieuwstatus gebracht met behulp van Active@ KillDisk. In de workshop ‘Overstappen op SSD’ (zie pagina 40), leggen we uit hoe u dit kunt doen met een bootable usb-stick. Het schoonmaken van een SSD met KillDisk is eveneens aan te raden wanneer u beschikt over een al gebruikte SSD en Windows 7 opnieuw wilt installeren. Bij een SSD van 120 GB neemt dit proces ongeveer 30 minuten in beslag. Om de schijven onderling met elkaar te vergelijken, voeren we een schrijf- en leestest uit, waarbij we bestanden van verschillende omvang gebruiken. Hoe nuttig deze cijfers ook zijn, het blijft lastig om te bepalen welke impact een SSD voor u kan hebben wanneer u die installeert ter vervanging van een ¬reguliere harde schijf. Om u een idee te geven, hebben we enkele tests gedaan met de Corsair P128. Dit vergelijken we met de prestaties van een reguliere harde schijf. Omdat het hierbij niet mogelijk is om met tienden van seconden te werken, zijn de ¬resultaten naar boven afgerond op hele seconden. De scores gelden natuurlijk ook voor de functies die binnen een applicatie worden aangeroepen. Flinke prestatiewinsten zijn te noteren voor alle denkbare applicaties, maar ook voor een complete systeemscan met Windows Defender. Hier rondt de Corsair P128 de scan af in 9 minuten en 33 seconden - bijna twee keer zo snel als de Samsung Spinpoint F3 7200rpm. De Samsung is niet bepaald langzaam, maar wordt weggevaagd door de Corsair P128.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

A-DATA S592 128 GB

De controller van de S592 is een Indilinx Barefoot. Dit betekent dat het goedkopere 32nm flashgeheugen niet gebruikt kan worden, daarvoor is de nieuwe Indilinx ECO Barefoot nodig. De prestaties van de A-DATA S592 zijn dik in orde. De theoretische leessnelheid van de A-DATA is 250 MB/sec. De benchmark komt ook bijna tot deze waarde bij ‘sequential’ lezen. Dit betekent dat een enkel bestand van 50 MB groot wordt uitgelezen. In onze tests komen we ergens tussen de 220 en 240 MB/sec uit. Het hangt een beetje af van de gebruikte benchmark. Met CrystalDiskMark blijven we steken op 220, terwijl we met ATTO richting de 240 MB/sec gaan. Meest interessant zijn de 512KB-schrijfopdrachten, omdat die het meeste lijken het inlezen van veel kleine bestanden. De 4KB-score is niet heel erg van belang. A-DATA leverde ook een handige behuizing mee om 2,5 inch schijven in te bouwen. De huidige systeembehuizingen zijn namelijk niet geschikt voor dergelijke inbouw-SDD’s. Hoewel SSD’s toch al een aardige tijd op de markt zijn, schijnen kastenbouwers weinig oog te hebben voor deze nieuwe ontwikkelingen. Het inbouwsysteem kan twee SSD’s herbergen, waardoor het ook te gebruiken is voor een RAID-opstelling, en u op deze manier nog sneller kunt werken.

A-DATA S592 128 GB

Prijs € 325,-

Info A-DATA

Oordeel 6/10

Pluspunten

Prima prestaties

Minpunten

Geen

©PXimport

Transcend TS120GSSD25D-M

Deze Transcend is een oude bekende. Net als in onze vorige test vliegt hij lekker mee met de rest. De prestaties liggen dicht tegen die van de A-DATA aan. Niet verwonderlijk, aangezien het om dezelfde hardware gaat. Ook Transcend gebruikt Samsung-geheugen met een Indilinx Barefoot-controller en 64 MB Elpida cachegeheugen. Het cachegeheugen dient als buffer om de informatiestroom op gang te houden, tevens is dit geheugen nodig voor het wissen van gegevens met behulp van TRIM. Ten opzichte van onze vorige test is nieuwe firmware beschikbaar gekomen. Deze updates zijn voor u als mogelijk SSD-gebruiker van belang omdat dit de SSD compatibel kan maken met nieuwe technieken of sommige toepassingen een snelheidsinjectie geeft. Ten tijde van onze eerste test ondersteunde de Transcend SSD25D nog geen TRIM. Dankzij de nieuwe firmware is dat nu wel het geval. We kunnen dit controleren met behulp van het programma CrystalDiskInfo, dat de firmwareversie uitleest, de ondersteunende functies laat zien en de gezondheid van de SSD weergeeft. Windows 7 activeert TRIM standaard wanneer het besturingssysteem een SSD detecteert. Voorwaarde is wel dat u gebruikmaakt van de Microsoft-driver voor de SATA-controller. Gebruikt u een driver van een andere leverancier (in geval van een RAID-configuratie bijvoorbeeld), vraag dit dan na bij de leverancier.

Transcend TS120GSSD25D-M

Prijs € 332,-

Info Transcend

Oordeel 6/10

Pluspunten

Firmware-ondersteuning

Minpunten

Geen

©PXimport

Corsair P128

De Corsair P128 komt uit de Performance-series van Corsair. Snellere versies worden aangeduid met de X voor eXtreme. De Corsair P128 is voorzien van een Samsung-controller die gelijkwaardig is aan de controllers van Indilinx en Jmicro, die we in de A-DATA en Transcend tegenkomen. Het verschil, dat vooral in de sequentiële schrijfsnelheid opvallend is, wordt veroorzaakt door het snelle Samsung-cachegeheugen van 128 MB. Splitsen we de file op in 512KB-bestanden dan is het verschil bij 50 MB niet heel groot en moet de Corsair zelfs andere SSD’s voor zich laten. Als we een bestand van 100 MB opgedeeld in 512 KB gebruiken, dan is het nut van 128 MB cachegeheugen meteen duidelijk. Een ander nieuwigheidje van Corsair is de toevoeging van een zelfherstellende functie om bestanden die door het bestandssysteem van Windows aangemerkt zijn als ‘verwijderd’, zelfstandig te wissen. Om deze zelfstandige TRIM-functie te kunnen gebruiken, moet u de computer inschakelen en een uurtje aan laten staan. Verder hebt u ongeveer 15% vrije schrijfruimte op de SSD nodig en dient u gebruik te maken van het NTFS-filesysteem.

Corsair P128

Prijs € 308,-

Info Corsair

Oordeel 8/10

Pluspunten

128 MB cachegeheugen

Eigen TRIM

Prijs

Minpunten

Geen

©PXimport

Kingston SSDNow V+ 128 GB

De Kingston SSDNow V+ Series 128 GB is een zogeheten Gen 2-model, een verbeterde uitvoering van de originele SSDNow V+ Series. Aan de verpakking is dit helaas bijna niet te zien. Alleen de productcode (die begint met SNVP325) geeft aan dat het om een Gen 2-model gaat. Iets om op te letten dus als u een Kingston SSD aanschaft! Wij hebben de SSD als Performance Upgrade Kit ontvangen. Hierin wordt de SSD gebundeld met alle accessoires die u nodig hebt om hem in een desktop of notebook in te bouwen. U krijgt beugeltjes om de SSD als normale 3,5 inch harde schijf in te bouwen, een SATA-kabeltje, een SATA-spanningskabeltje en een 2,5 inch externe schijfbehuizing om een normale notebookschijf in te bouwen. Tevens krijgt u een cd met software om een image van uw bestaande installatie te maken. De meerprijs van de kitversie is slechts 11 euro ten opzichte van een kale versie - een goede prijs voor de handige accessoires die u krijgt. De gebruikte controller in de Kingston SSDNow V+ is van Toshiba en biedt ondersteuning voor TRIM. De prestaties zijn vergelijkbaar met de andere SSD’s en prima in orde. De Kingston is bij het schrijven van 50 data verdeeld over bestanden van 512 KB zelfs het snelste in de test.

Kingston SSDNow V+ 128 GB

Prijs € 358,39 (kaal) / € 369,15 (kit)

Info Kingston

Oordeel 8/10

Pluspunten

Snel

Kitje handige accessoires

Minpunten

Kingston is karig met firmware-updates

©PXimport

Preview: OCZ Vertex 2 Pro

De OCZ Vertex Pro is in vooral bedoeld voor zakelijke toepassingen en onder meer te gebruiken in servers. OCZ kon ons voor deze test geen consumentenmodel leveren, maar aangezien het bedrijf graag mee wilde doen, ontvingen we de gloednieuwe Vertex 2 Pro. De OCZ Vertex 2 pro gebruikt een SF-1500-controller van SandForce, een nieuwe speler op SSD-gebied. Deze controller is geoptimaliseerd om een hoog aantal IOPS (Input/Output Operations Per Second) te halen. We hebben dezelfde testmethode gebruikt als bij de andere op consumenten gerichte SSD’s, en niet gekeken naar IOPS. In onze testmethode is de Vertex 2 Pro op sommige onderdelen iets sneller dan de overige modellen, maar dit gaat niet altijd op. Voor consumententoepassingen lijkt deze SSD gezien zijn prijs dan ook geen meerwaarde te bieden ten opzichte van de andere geteste SSD’s. De genoemde prijs is wel een richtprijs, Een adviesprijs was op moment van testen nog niet bekend. Een voordeel dat voor alle OCZ SSD’s geldt, is dat de firmware regelmatig wordt bijgewerkt en u gebruik kunt maken van een uitstekend forum. Met de ondersteuning zit het bij OCZ dan ook wel snor!

OCZ Vertex 2 Pro

Richtprijs € 500,-

Info OCZ

Oordeel 8/10

Pluspunten

Goede ondersteuning.

Nieuwe technologie met embedded cachegeheugen

Minpunten

Slechts 100 GB

Conclusie

Alle geteste SSD’s ondersteunen TRIM onder Windows 7 en zijn dan ook in staat om de schrijfprestaties ook na verloop van tijd op peil te houden. De OCZ Vertex 2 Pro behoort tot de nieuwste generatie SSD’s. De processor van de SandForce-controller beschikt over ‘embedded’ (oftewel ingebakken) geheugen, waardoor de OCZ Vertex zeer efficiënt en snel werkt. Extern cachegeheugen is niet meer direct nodig. Omdat deze technologie nieuw is, zal het optimaliseren nog enkele maanden in beslag nemen. Wanneer de, nu nog onbekende, prijs van de OCZ Vertex 2 Pro dichtbij de Kingston SNVP325-S2B/128GB komt te liggen, is de OCZ een aanrader. Belangrijk voor SSD is de leessnelheid, u zult deze namelijk vooral voor Windows en uw applicaties gebruiken. De Kingston SNVP325-S2B/128GB scoort over alle linies als beste. Bent u prijsbewust, dan is het beter om te kiezen voor de Corsair P128. De verschillen in prestaties zult u in uw Windows-omgeving niet opmerken, maar u bespaart wel 50 euro.

Of je nu trek hebt in toast met avocado en een gepocheerd eitje of in een klassieke tosti met ham en kaas: met het moderne broodrooster kan het allemaal. Benieuwd wat broodroosters anno nu zo bijzonder maakt? We vertellen je er alles over.

Lees ook: 🥪 Gezonde tosti's om de hele middag op door te gaan

'Ouderwetse' broodroosters doen precies wat ze moeten doen. Je doet er één of twee sneetjes brood in, wacht een paar minuten en plop: daar heb je je perfect gebruinde en knapperige toast. Deze modellen zijn dankzij hun eenvoudige werking nog altijd bij veel mensen in trek, maar er er is ook steeds meer vraag naar modellen die meer kunnen dan alleen brood roosteren. Van het maken van tosti's tot het roosteren van bagels en croissants: met de nieuwste modellen heb je je tosti-ijzer of oven haast niet meer nodig! Veel modellen zijn daarnaast voorzien van allerlei handige extra's, zoals een ontdooifunctie en speciale sleuven voor extra groot of klein brood. En dan hebben we het nog niet eens over de vele bruiningsstanden op moderne broodroosters.

Bruiningsstanden 

Traditionele broodroosters zitten vaak lekker simpel in elkaar, met een draaiknop die je keuze biedt uit drie tot hoogstens vijf standen. Maar het beperkte aantal opties op deze modellen heeft wel als nadeel dat je niet altijd evenveel controle hebt over hoe bruin je sneetjes brood worden. Moderne broodroosters beschikken vaak over veel meer bruiningsstanden, gemiddeld tussen de zes en negen. De lagere standen zijn ideaal voor het licht roosteren van dun of oud brood, terwijl de hogere standen perfect zijn om brood donkerbruin te krijgen of om zwaarder brood zoals volkoren of roggebrood te roosteren. Sommige modellen hebben zelfs slimme sensoren die de dikte van het brood detecteren en op basis daarvan de roostertijd aanpassen. Handig! 

Ontdooifunctie

Brood ontdooien kan best een gedoe zijn. Op het aanrecht duurt het lang, voor gelijkmatig ontdooien in de oven moet je maar net de juiste instellingen weten en in de magnetron wordt bevroren brood snel slap. In een broodrooster met ontdooifunctie wordt het een stuk eenvoudiger. Het enige wat je hoeft te doen, is de bevroren sneetjes brood in het rooster te plaatsen en de ontdooistand te selecteren. Het broodrooster past vervolgens automatisch de tijd en temperatuur aan, zodat je brood gelijkmatig ontdooit zonder dat het verbrandt. Deze functie werkt ook goed voor bevroren croissants of andere kleine broodjes.

©Goffkein - stock.adobe.com

Hoeveelheid sleuven

Voor grotere gezinnen is een broodrooster met maar twee sleuven niet altijd handig. Zeker als jullie gezellig samen aan tafel willen eten, is het niet ideaal om steeds op je beurt te moeten wachten. Gelukkig zijn broodroosters er tegenwoordig in allerlei soorten en maten, met bijvoorbeeld ruimte voor vier sneetjes brood of speciale sleuven voor extra lang brood (denk aan zuurdesem of stokbrood) of breed brood (zelf gesneden brood of croissants en bagels). Sommige modellen beschikken over sleuven met liftfunctie voor kleine sneetjes brood, zodat je je handen niet hoeft te branden. Er zijn ook modellen met een enkele brede sleuf waarin je meerdere sneetjes brood naast elkaar plaatst. 

Extra functies

Naast de ontdooistand hebben moderne broodroosters vaak nog veel meer handige functies. Zoals een opwarmstand die brood alleen opwarmt zonder het te roosteren: handig voor overgebleven croissants of andere afgebakken broodjes. Of een sneltoastfunctie, die brood snel en efficiënt roostert als je haast hebt. Een warmhoudrooster komt mooi van pas als je veel sneetjes brood achter elkaar wilt roosteren: deze houdt je brood tot wel vijftien minuten warm. 

Ook voor tosti's en bagels hebben moderne broodroosters vaak speciale standen. De tosti-stand zorgt ervoor dat het brood langzaam wordt verhit zodat ondertussen de kaas kan smelten. Eventuele meegeleverde tostiklemmen voorkomen dat het een knoeiboel wordt in je broodrooster. De bagelstand is speciaal ontworpen om bagels perfect te roosteren, met een zachte buitenkant en een krokante binnenkant. 

©morkovkapiy - stock.adobe.com

Design

Als je ook de uitstraling van je broodrooster belangrijk vindt, bieden moderne broodroosters je meer dan genoeg keus. Broodroosters anno nu zijn namelijk allang niet meer alleen maar basic zwart of zilver. Steeds meer fabrikanten bieden modellen in stijlvolle kleuren, zoals zachtroze, mintgroen of lichtblauw. Of wat dacht je van een opvallend retromodel in felrood? Gerenommeerde merken als Russell Hobbs, KitchenAid en Smeg verkopen verschillende kwalitatieve broodroosters in een origineel design. Misschien geef je niks om design en ga je liever voor functionaliteit. In dat geval is een broodrooster met transparante zijkanten misschien wat voor jou: hiermee hou je tijdens het roosteren precies bij hoe bruin je sneetjes kleuren.

Groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin kunnen een flinke besparing opleveren. Zeker als je kiest voor soorten die in de winkel duur zijn, weinig verzorging vragen en jaar na jaar opnieuw groeien. Je hoeft er geen groene vingers voor te hebben en ook geen grote tuin. In dit artikel lees je welke planten slim zijn om te kweken, hoe je begint en waar je op moet letten om zoveel mogelijk uit je oogst te halen.

* Of van je eigen balkon natuurlijk

Lees ook: Ingemaakt! 4 manieren om zelf thuis voedsel te conserveren

Waarom zelf kweken loont

In de supermarkt kunnen verse bessen, kruiden en biologische groenten behoorlijk aantikken. Een klein bosje rozemarijn kost al snel meer dan een euro, terwijl een rozemarijnplantje je jarenlang voorziet als je 'm goed behandelt. Ook courgettes, cherrytomaatjes en paprika's zijn flink aan de prijs, terwijl je ze zelf makkelijk kweekt, zelfs in een pot.

Daarnaast scheelt het in verpakkingsmateriaal, voorkom je verspilling en smaakt alles verser dan vers. Zelfs op een balkon of klein terras kun je met een paar bakken al behoorlijk wat opbrengen.

Groenten: veel opbrengst, dus dat bespaart geld!

Voor deze groenten heb je weinig ruimte of moeite nodig, terwijl ze wel een goede opbrengst geven.

1. Courgette

Courgette groeit snel, vraagt weinig aandacht en geeft veel vruchten. Eén plant kan je wekenlang oogst opleveren. Toegegeven, in de zomermaanden zijn ze best betaalbaar in de winkel. Maar juist door de grote opbrengst kun je er makkelijk ook iemand anders blij mee maken en je kunt ze inmaken voor de winter.

2. Cherrytomaten

Perfect voor op het balkon. In pot of in de volle grond.

3. Prei

Prei is populair en veelzijdig. Je kunt het hele jaar door zaaien, afhankelijk van de soort (zomer- of winterprei).

4. Paprika

Paprika's doen het goed in een pot op een zonnig balkon of in een kas. Ze vragen iets meer aandacht, maar zijn het waard.

5. Rucola

Korte groeicyclus, dus je kunt meerdere keren per seizoen zaaien.

©Brent Hofacker

Fruit: planten voor jarenlange opbrengst

Met fruitstruiken of -bomen leg je de basis voor een structurele besparing. Na het eerste jaar begint de oogst, en die wordt vaak elk jaar groter.

1. Blauwe bes

Duur in de winkel, maar als struik jarenlang opbrengst.

2. Framboos

Geeft snel oogst, kan ook in grote pot op balkon.

3. Aardbeien

Makkelijk, ook in hangpotten.

4. Vijg (in pot)

Zelfs op een balkon kun je een vijgenboom houden.

©Valery Sheiko | draw05 - stock.adobe.com

Kruiden: kopen of zaaien?

Kopen: sneller en makkelijker

Bij kruiden als rozemarijn, tijm, munt en bieslook is een plantje van het tuincentrum of zelfs de supermarkt vaak de handigste optie.

• Je hebt direct een oogstbare plant

• Je ziet meteen of de plant gezond is

• Je bespaart tijd, want kiemen duurt bij sommige soorten weken

• Vooral houtige kruiden (rozemarijn, tijm) groeien langzaam uit zaad

Belangrijk is wel dat je supermarktplantjes niet als wegwerpkruid gebruikt. Verpot ze in voedzame aarde, geef ze licht, en knip regelmatig bij. Zo gaan ze makkelijk maanden (soms jaren) mee.

Zaaien: zinvol bij snelle groeiers

Kruiden als basilicum, koriander, dille en peterselie kun je prima zaaien, vooral als je ze in grotere hoeveelheden gebruikt.

• Goedkoop: één zakje zaad geeft veel planten

• Leuk om te doen in de lente

• Je kunt steeds nieuwe rondes opkweken

Maar ook hier geldt: zaaien vraagt aandacht. Je hebt een warme, lichte plek nodig en moet zorgen dat de kiemplantjes niet uitdrogen of omvallen.

Kruiden: altijd vers binnen handbereik

Verse kruiden zijn duur, terwijl een plantje vaak jarenlang meegaat. Deze soorten zijn eenvoudig in onderhoud en groeien goed in potten.

1. Rozemarijn

2. Tijm

3. Munt

4. Bieslook

©stockcreations

Wanneer zaaien of planten?

Wat te doen tegen slakken, rupsen en vogels?

Zodra het groen gaat groeien, ontdekken ook dieren je tuin. Met deze tips houd je de schade beperkt:

Slakken:

Rupsen:

Vogels:

©APISIT Wilaijit

Begin klein, groei vanzelf

Je hoeft niet meteen een hele moestuin aan te leggen. Begin met drie bakken op je balkon of een paar vaste planten in een zonnig hoekje. Kies soorten die je vaak gebruikt en die je veel geld schelen in de winkel. Na een eerste jaar weet je wat werkt en kun je stap voor stap uitbreiden.