ID.nl logo
Levensduur harde schijf: wanneer hdd of ssd vervangen?
© PXimport
Zekerheid & gemak

Levensduur harde schijf: wanneer hdd of ssd vervangen?

De harde schijf in je pc heeft helaas geen eeuwige levensduur. Lastig, want hier parkeer je juist veel bestanden op die je liever niet kwijtraakt. In dit artikel staan we stil bij het naderende einde van hdd's én ssd's. Hoe herken je het, zodat je tijdig een back-up maakt?

De gemiddelde levensduur van een stationaire harde schijf varieert tussen de vijf en tien jaar. Gaat je laptop mee de baan op en is hij blootgesteld aan wisselende temperaturen, vochtigheid en schokken? Dan ligt de levensverwachting van de drive veel lager. 

Twee momenten zijn typisch voor uitval. Ondanks kwaliteitscontroles zijn fabricagefouten nooit uitgesloten en die komen meestal aan het licht bij de eerste ingebruikname. Maar vaak treden de storingen pas na vier of vijf jaar op en sterven drives een langzame dood. 

In het beste geval begint de harde schijf geleidelijk te dementeren zodat je nog voldoende tijd hebt om een kopie van je gegevens te maken. De term crash komt trouwens van de lees- en schrijfkoppen die neerstorten (crashen) op de magnetische laag van de schijf. 

Klikkende harde schijf

Terwijl er steeds meer computers met een ssd-drive over de toonbank gaan, worden er wereldwijd nog heel veel data op de traditionele harde schijf met bewegende onderdelen opgeslagen. Hoor je verdachte geluiden zoals klikken of knarsen, dan weet je hoe laat het is.

Natuurlijk moet je zeker zijn dat het geluid niet afkomstig is van de ventilator. Soms is het mogelijk de harde schijf los te koppelen en de pc even aan te zetten om vast te stellen waar het geluid vandaan komt. Een herhalende klik die bekend staat als de click of death, wordt veroorzaakt doordat de lees-/schrijfkop tevergeefs probeert gegevens te schrijven en telkens terugkeert naar de uitgangspositie. Dit is meestal het gevolg van slag- of stootschade. 

©PXimport

Als je weet dat die schijven in de drive aan 5.400 tot 7.200 toeren per minuut ronddraaien en dat de lees- en schrijfkop op minder dan een haarbreedte over de dataplaat beweegt, dan is het eigenlijk een klein wonder dat deze brok elektromechanica zolang meegaat.

Soms komen de koppen van de harde schijf vast te zitten aan het oppervlak van de schijf of onder het parkeergebied. Dit fenomeen waarbij de koppen verhinderen dat de plateaus roteren, noemt men stiction en komt voor bij computers die lang niet hebben gewerkt. 

Vaak gaat men in eerste instantie uit van een elektronisch probleem, omdat de schijf simpelweg niet of weinig roteert. Je kunt de drive proberen te deblokkeren door de schijf uit de computer te halen, vast te pakken en met een zwaaiende beweging krachtig heen en weer te schudden. Dit is slechts een tijdelijke oplossing die je nog net toelaat een back-up te maken.

Waarschuwingssignalen stervende hdd

Geluid is een belangrijke indicator van schijfproblemen, maar daarnaast zijn er nog enkele symptomen:

• Map- en bestandsnamen die plots zijn gewijzigd en die cryptische tekens bevatten • Bestanden en mappen die onverklaarbaar verdwijnen • Frequente en onregelmatige crashes, vooral bij het opstarten • Regelmatige foutmeldingen bij het uitvoeren van eenvoudige handelingen zoals bij het verplaatsen van bestanden • Extra lange wachttijden voordat je toegang krijgt tot mappen en bestanden • Computer start niet • Een blue screen of death kan veroorzaakt worden door defecte harde schijf, maar ook door een fout in het register of een corrupte driver

Levensduur ssd's

Een klassieke harde schijf kan zo vaak als nodig worden herschreven. Bij een ssd kan elke cel slechts een eindig aantal keren worden beschreven. Daarna is de ssd dood. Bij iedere schrijfbewerking, moeten de gegevens eerst gewist worden en daarna kunnen de nieuwe gegevens worden geschreven. 

Het proces van schrijven-wissen-herschrijven, veroorzaakt slijtage en erosie van de isolator tussen de cellen. Uiteindelijk kunnen die individuele cellen geen lading meer vasthouden. De ssd heeft dus een bepaald uithoudingsvermogen, meestal weergegeven in tbw (terabytes written). Fabrikanten publiceren die cijfers, zoals je in onderstaand voorbeeld ziet.

©PXimport

Voor de gewone thuisgebruiker volstaat 150 tbw. In tegenstelling tot wat wel eens wordt beweerd, zal deze beperking in de praktijk geen problemen opleveren aangezien de verwachte levensduur van de ssd-schijf hoger is dan de gebruiksduur van de computer.

Niet alleen de tbw is echter bepalend. Ook de manier waarop de ssd is opgebouwd, beïnvloedt de levensduur, zoals het aantal gestapelde chiplagen. Fabrikanten gebruiken verschillende methoden om ssd’s te produceren. 

Wil je rustig slapen? Download dan SSDLife-Pro, dan lees je de gezondheid van de ssd en de vermoedelijke levensduur en het totale aantal data written. De tool kost negentien dollar, maar je mag hem dertig dagen gratis gebruiken. Genoeg voor enige gerustgestelling.

Waarschuwingssignalen stervende ssd

Bij een ssd kan het opsporen van problemen complexer zijn. Enkele typische signalen dat een ssd op zijn laatste benen loopt zijn:

• Voortdurende waarschuwingen dat gegevens niet kunnen gelezen of geschreven worden • Het duurt abnormaal lang om bestanden te bewaren • Je moet vaak herstarten • Meldingen dat bestanden plots alleen-lezen zijn, terwijl die voorheen geen problemen gaven • De pc die regelmatig crasht of zichzelf uitschakelt • Ssd’s hebben ook de zogenaamde bad block-problemen waarbij het simpel verplaatsen van bestanden een eeuwigheid duurt. Dat laatste kun je wel verhelpen met een ChkDsk, straks meer daarover

Schijven controleren

Gegevensbeschadiging gebeurt op het moment dat je de gegevens maakt of bewaart. Het kan veroorzaakt worden door een virus, maar vaak gaat het om slechte sectoren. Dat zijn delen van de harde schijf of ssd die de gegevens niet langer correct kunnen vasthouden. 

Windows maskeert automatisch slechte sectoren, zodat je ze niet eens opmerkt. Tot je plots met beschadigede gegevens zit omdat de slechte sectoren zich danig hebben opgehoopt. Gelukkig is er een ingebouwd Windows-schijfhulpprogramma, ChkDsk, dat helpt beschadigde sectoren te herstellen. 

Voor een snelle scan druk je op Windows-toets+E om de Verkenner te openen en dan navigeer je naar Deze pc. Aan de rechterkant klik je met de rechtermuisknop op de defecte schijf of partitie en selecteer je Eigenschappen. Ga naar het tabblad Extra en klik op Controleren.

Als Windows aangeeft Het is niet nodig om dit station nu te scannen, kun je toch op Station scannen klikken om het hulpprogramma uit te voeren. Als het klaar is, kun je ervoor kiezen om eventuele gevonden fouten te herstellen. ChkDsk scant en herstelt beschadigde sectoren tegelijkertijd.

©PXimport

Wantrouw herstelsoftware

Als je een beetje rondsurft, zul je zeker reparatiesoftware aantreffen voor de harde schijf. We waarschuwen echter voor blind vertrouwen. Er zijn twee soorten defecten aan de harde schijf die gegevensverlies veroorzaken: fysieke problemen en logische storingen. Bij een fysieke storing is de harde schijf of een van de componenten van dit onderdeel beschadigd. In dat geval is er maar één goede optie: vervangen. 

Softwarematige tools kunnen alleen logische problemen herstellen. Een logische crash is een fout in de software. Een fout in het stuurprogramma, een plotse stroomstoring kan fouten in de logische bestandsstructuur van een harde schijf veroorzaken. Wanneer er na een plotse stroomstoring spontaan de systeemtool ChkDsk opstart, dan is het mogelijk dat die logische defecten herstelt. 

Toch moet je ervan bewust zijn dat deze tool ook wijzigingen aanbrengt die onomkeerbaar zijn. Dat betekent dat hierdoor een eventuele data recovery onmogelijk wordt gemaakt.

Back-up!

We raden aan het zekere voor het onzekere te nemen als je wordt geconfronteerd met eerder genoemde symptomen, ook als je nog wel je bestanden probleemloos kunt zien en openen. Zoals gezegd, sterven harde schijven vaak traag en je wilt het risico niet lopen om je kostbare bestanden en foto’s kwijt te raken. 

Maakt de pc vreemd geluid? Sluit hem dan het beste zo snel mogelijk af. Het eerste wat je daarna doet, is al je bestanden zo snel mogelijk naar een andere harde schijf of naar alternatieve media overbrengen. Maar het beste is natuurlijk om dit een slag voor te zijn, door al regelmatig en/of automatisch back-ups te maken. Meer hierover in onze cursus Back-up & Herstel.

Als je toch probeert de gegevens naar een nieuwe locatie op dezelfde gegevensdrager te slepen, veroorzaakt dit verdere schade. Er zijn uiteraard externe data recovery-labs om alle data veilig en beveiligd over te dragen, maar die services zijn behoorlijk duur. Wees er dus op tijd bij, zodat het overzetten van data nog kan voor het te laat is.

▼ Volgende artikel
Review OnePlus 13 – Doet weinig fout, maar die prijs…
© Wesley Akkerman
Huis

Review OnePlus 13 – Doet weinig fout, maar die prijs…

De OnePlus 13 behoort tot de eerste groep smartphones die beschikt over een Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor. Die chipset biedt meer dan je nodig hebt, en daar betaal je dan ook een hoge prijs voor. Of deze telefoon die prijs waard is, lees je in deze review.

Uitstekend
Conclusie

Onderaan de streep doet de OnePlus 13 weinig fout. De dingen die we tijdens ons gebruik zijn tegengekomen, vinden we in elk geval geen dealbreakers. Het enige dat 'm in de weg zit, is die instapprijs van 999 euro. Op de typische OnePlus-eigenschappen scoort de 13 gelukkig heel goed. De processor is razendsnel, de accu gaat lang mee, de software stottert niet en het scherm is even prachtig als energiezuinig.

Plus- en minpunten
  • Razendsnelle processor
  • Hoge oplaadsnelheid
  • Prachtig, energiezuinig scherm
  • Grote accu
  • Camerasysteem (overdag)
  • Updatebeleid (gemiddeld genomen)
  • Updatebeleid kan echter beter
  • Camera's (bij het inzoomen)
  • OxygenOS verliest eigen karakter
  • Draadloos laden vereist extra investering
  • Prijs

Als je voor de OnePlus 13 kiest, dan heb je de keuze uit twee opties. Het model dat 999 euro kost, heeft 12 GB aan werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Als je 150 euro meer inlegt, krijg je respectievelijk 16 en 512 GB. Ten opzichte van de modellen van vorig jaar is dat wederom een hogere prijs. Toen was de duurste versie 999 euro. Ter vergelijking: voor favoriet Pixel 9 Pro XL betaal je 1199 euro voor 16 GB aan werkgeheugen en slechts 128 GB aan opslagruimte. In deze vergelijking krijg je bij OnePlus dus meer voor minder.

Qua ontwerp is er in vergelijking met de OnePlus 12 weinig veranderd. Het is deze keer meer een kwestie van verfijning. De randen van het grote amoledscherm zijn iets platter, maar nog steeds licht gebogen. Daarnaast steekt de cameramodule minder ver uit en krijg je zowel een IP68- als IP69-certificaat. Je toestel is dus waterdicht – zelfs als iemand er een hogedrukreiniger op loslaat. Het model dat wij testen is voorzien van vegan leer en de kleur Midnight Ocean Blue. Een erg fraaie kleur als je het ons vraagt, die enorm veel karakter uitstraalt. Een uniek aanzicht.

©Wesley Akkerman

Toestel met handschoenen gebruiken

Het riante scherm van 6,82 inch heeft zo z'n voor- en nadelen. Nee, het is niet net zo helder als de Pixels en Galaxy's van deze wereld, maar alles blijft onder felle omgevingen prettig leesbaar. Met een hoge QHD-resolutie en een verversingssnelheid van 120 Hz doet het systeem gelukkig niet onder voor de concurrentie. Datzelfde geldt voor de eigenschappen kleur, contrast en flikkeringen. Door relatief unieke dimming-technologie moet het display zachter aanvoelen voor de ogen – maar op dat gebied hebben we geen verschil gemerkt met andere premium smartphones.

Verder heeft OnePlus wederom verbeteringen doorgevoerd op het gebied van energiezuinigheid, waardoor de accu nog iets langer meegaat. Naast Aqua Touch, geïntroduceerd op het model van vorig jaar, is er nu ook Glove Mode. Niet alleen kun je het toestel daardoor prima in de regen gebruiken, ook maakt het niet meer uit of je handschoenen draagt. Toegegeven, het scherm reageert niet goed op élke handschoen, maar als die aan de richtlijnen voldoet, functioneert het zoals geadverteerd. Daardoor zijn er weinig omstandigheden waarin het scherm niet werkt.

©Wesley Akkerman

1x zoomen.

©Wesley Akkerman

2x zoomen.

©Wesley Akkerman

6x zoomen.

Paar tegenvallertjes...

Over de accu gesproken: met maar liefst 6000 mAh houdt de OnePlus 13 het met gemak twee dagen uit onder normale omstandigheden. Je laadt het systeem op met een Supervooc-lader op 100 watt (en anders 50 watt draadloos). Uit de test komt naar voren dat dergelijke snelheden alleen behaald worden als je opladers van OnePlus (of zustermerk Oppo) gebruikt. Verder is het een beetje vervelend dat de magnetische draadloze oplader alleen werkt als je een OnePlus-hoesje aanschaft. De lader en het hoesje koop je samen voor ongeveer 95 euro extra.

En als we het dan toch over zaken hebben die een beetje tegenvallen, komen we aan bij de software-ondersteuning. Die loopt met vier grote updates en zes jaar aan beveiligingsupdates iets achter op Google en Samsung, maar gemiddeld genomen kom je nog wel beter uit dan bij andere merken. De OnePlus 13 draait nu op Android 15 en krijgt dus Android 19. De software zelf lijkt steeds minder op het OxygenOS van vroeger, maar daar zijn we inmiddels aan gewend. Gelukkig werkt alles snel en kom je weinig vooraf geïnstalleerde apps tegen.

©Wesley Akkerman

Waar het om te doen is

Waar het echter allemaal om te doen is, is de processor. Dat is de gloednieuwe Snapdragon 8 Elite. Op papier 30 tot 40 procent sneller op allerlei belangrijke onderdelen, waardoor je eigenlijk veel meer kracht en snelheid voorgeschoteld krijgt dan je nodig hebt. De cpu's van de afgelopen jaren waren dat eigenlijk ook al, waardoor we nu op een punt zijn dat we echt kunnen spreken van overkill. Dat biedt wel hoop voor de toekomst, want het lijkt erop dat de OnePlus 13 gewoon die zes jaar aan ondersteuning gaat volmaken – als tweedehandsje of anderszins.

Dat betekent in de praktijk dat je moeiteloos kunt doen wat je wilt doen. Apps opstarten, bestanden bijhouden, games spelen – het gaat allemaal als een trein. Uit onze eigen test komt naar voren dat de processor soms een beetje inkakt, maar dan nog blijft het boven het niveau van de OnePlus 12, Galaxy S24 en zeker de recente Pixel-smartphones. OnePlus heeft altijd de neiging de chipset iets af te knijpen ten faveure van een lange accuduur; daar hebben we nu minder moeite mee. Al is het beter dat de fabrikant dit soort praktijken minder heftig zou inkleden.

©Wesley Akkerman

0,5x zoomen.

©Wesley Akkerman

2x zoomen.

©Wesley Akkerman

6x zoomen.

Heldere foto's met nadruk op blauw

Tot slot is de OnePlus 13 uitgerust met drie camerasensoren van 50 megapixel. Ten opzichte van de OnePlus 12 moet de telelens het met minder pixels doen, terwijl de groothoeklens er juist pixels bij krijgt. In beide gevallen kunnen we de camerasystemen niet betrappen op verschillen die enorm ver uit elkaar liggen. Over het algemeen maakt de OnePlus 13 redelijk heldere beelden die vooral overdag goed uit de verf komen. 's Avonds heeft het systeem de neiging om blauw wat prominenter te maken, maar de helderheid blijft bestaan.

Daardoor kan het zijn dat sommige avondfoto's wat minder natuurlijk ogen in vergelijking met die van bijvoorbeeld een Pixel 9 Pro. Maar daar staat tegenover dat er meer details bewaard blijven. Het kan zijn dat de OnePlus 13 licht te veel ruimte geeft, waardoor sommige shots op een zonnig moment wat detail of kleur verliezen. En zodra je voorbijgaat aan 6x inzoomen, ontstaan er meer problemen met details. De AI strijkt de beelden platter dan je zou willen, waardoor objecten hun finesse missen. Dat doet een dure Samsung dan weer beter.

©Wesley Akkerman

OnePlus 13 kopen?

Onderaan de streep doet de OnePlus 13 weinig fout. De dingen die we tijdens ons gebruik zijn tegengekomen, vinden we in elk geval geen dealbreakers. We weten dat OxygenOS al lang geen OxygenOS meer is en steeds meer richting Oppo's ColorOS kruipt. Daarnaast zijn de camerakwaliteiten nooit de reden geweest om voor OnePlus te kiezen. Dat betekent niet dat je geen mooie shots maakt met dit toestel, maar met andere premium smartphones heb je wellicht een betere ervaring. Het enige dat in de weg zit, is die minimale prijs van 999 euro.

Ook hier plaatsen we de kanttekening dat OnePlus op dit vlak veranderd is. Het merk is allang geen prijsvechter meer. Inmiddels is het basismodel vergelijkbaar geprijsd met concurrerende smartphones, waardoor er in feite een goede reden wegvalt om voor dit toestel te kiezen. Op de typische OnePlus-eigenschappen scoort de 13 gelukkig heel goed. De processor is razendsnel, de accu gaat lang mee, de software stottert niet en het scherm is even prachtig als energiezuinig. Los van die prijs is dit precies wat we van het Chinese merkt gewend zijn.

▼ Volgende artikel
Onthulling Samsung Galaxy S25-serie: dit wil je allemaal weten!
© Rens Blom
Huis

Onthulling Samsung Galaxy S25-serie: dit wil je allemaal weten!

Samsungs nieuwste serie topsmartphones verschijnt begin februari in Nederland. De Galaxy S25-reeks bestaat uit drie toestellen: een normale S25, een grotere S25 Plus en een nóg grotere S25 Ultra. Die laatste heeft ook een styluspennetje om (aan)tekeningen op het scherm te maken. In dit artikel lees je alle belangrijke informatie en prijzen rondom de Galaxy S25-serie.

Je kunt er inmiddels de klok op gelijk zetten: Samsung start het nieuwe jaar met nieuwe premium telefoons, vernoemd naar het jaartal. De S25-serie is dan ook een logische opvolger van de S24-serie, die gewoon te koop blijft en ongetwijfeld nog wat in prijs zal zakken. De S25-serie lijkt qua ontwerp sterk op de vorige serie, maar laat je niet foppen: de toestellen bieden subtiele verbeteringen. Die lichten we hieronder uit.

©Rens Blom

Betere specificaties

Zoals verwacht biedt de S25-serie wat betere specificaties dan de S24-lijn. Een nieuwe en snellere Qualcomm-processor, completere camera's en een scherm dat nog beter tegen beschadigingen kan – het zijn vernieuwingen waar Samsung graag over praat. Minder aandacht gaat uit naar de accu's, want die blijken niet gewijzigd. Je hoeft dus niet direct te rekenen op een merkbaar langere accuduur.

Wat opvalt is dat Samsung de S25 nog steeds met 128 GB opslagcapaciteit verkoopt, wat tegenwoordig niet veel meer is in een dure telefoon. Zeker niet als je jaren met zo'n toestel wilt doen. Logisch dus dat Samsung ook versies met 256 GB en 512 GB aanbiedt – de 256GB-variant lijkt ons voor veel mensen de beste keuze. De S25 Plus en Ultra hebben minimaal 256 GB.

In alle drie de S25-modellen vind je 12 GB werkgeheugen. Dat is met name een upgrade voor de S25, want in de S24 zat 8 GB. De specificaties zijn niet verbeterd omdat de vorige smartphones langzaam zijn, maar omdat nieuwe AI-functies extra rekenkracht en geheugen vergen.  

©Rens Blom

De Samsung Galaxy S25 Ultra is het topmodel in de serie.

AI, AI en nog eens AI

AI ja, dus kunstmatige intelligentie. Toen de Galaxy S24-serie vorig jaar verscheen, schreeuwde Samsung groots van de daken over de AI-functies in de software. Kortom: slimmere software om je te helpen bij het vertalen van berichten, het oplossen van rekensommen en laten zien waar die mooie jurk in een YouTube-video te koop is. Omdat tegenwoordig alles om AI lijkt te draaien, is het niet gek dat Samsung aangeeft dat de S25-serie nog véél meer AI-functies heeft.

Die foefjes moeten je helpen om informatie sneller of completer te vinden, maar ook om acties uit te voeren aan de hand van stembediening van Google. Die stemassistent heet Gemini en tover je tevoorschijn door de aan-uitknop van de S25 ingedrukt te houden. Ook nieuw is dat de Samsung-software je een dagoverzicht kan geven. 's Ochtends bijvoorbeeld, over je agenda voor vandaag, relevant nieuws, het weerbericht en meer. Je kunt ook 's avonds een terugblik krijgen.

©Rens Blom

Interessant is dat sommige AI-functies uit de softwareschil ook naar oudere Samsung-smartphones en -tablets komen. Welke functies wel en niet, durft Samsung op dit moment nog niet te zeggen. De S25 is qua AI-functies het meest compleet, maar het is te verwachten dat de S24 ook nog wat slimmer gaat worden.

Prettiger ontwerp

De Samsung Galaxy S25-modellen zijn wat lichter dan hun voorgangers. Dat merk je met name bij de S25 Ultra, want die is 15 gram lichter geworden ten opzichte van zijn voorganger en weegt nu 218 gram. De toestellen hebben een wat ronder ontwerp gekregen, waardoor ze prettiger moeten vasthouden. En ook die verbetering merk je vooral bij de S25 Ultra, want de voorgaande Ultra-toestellen hadden een nogal rechthoekig ontwerp. De S25 Ultra komt nog steeds met een S-Pen, een draadloze stylus die je in de behuizing kunt opbergen.

©Rens Blom

De Galaxy S25 Ultra heeft een meer afgerond ontwerp en houdt dan ook prettiger vast.

Zeven jaar updates

Goed om te weten is dat de Galaxy S25-telefoons allemaal zeven jaar updates ontvangen. Dat is even lang als de S24-serie en een uitstekend updatebeleid, passend bij de hoge prijzen van de smartphones.

S25-serie wordt niet duurder

Een mooie afsluiter: hoewel alles in het leven duurder lijkt te worden, zijn de adviesprijzen van de Galaxy S25-modellen gelijk aan die van de S24-reeks vorig jaar. De S25-serie wordt dus niet duurder, wat betekent dat Samsung een adviesprijs van 899 euro vraagt voor de S25 (128 GB opslagcapaciteit) en de S25 Plus een adviesprijs van 1149 euro (256 GB opslagcapaciteit) krijgt. Voor het topmodel, de S25 Ultra (256 GB opslagcapaciteit), moet je 1449 euro neerleggen. De toestellen zijn vanaf nu te bestellen en vanaf 7 februari leverbaar en te koop.