Smartphones beginnen steeds meer weg te hebben van zakcomputers met een bel- en sms-functie. Ze bieden een platform waarop mobiel internet praktisch werkt en navigatie mogelijk is dankzij GPS. Hierdoor schieten nieuwe ontwikkelingen als paddenstoelen uit de grond en wordt ieder wissewasje in de smartphonewereld uitgebreid besproken. ­Ondertussen zijn er zo veel ontwikkelingen dat het niet vreemd is als u door de bomen het bos niet ziet.

Dit artikel bestaat uit 4 pagina’s:

Pagina 1: Inleiding; iPhone;

Pagina 2: Android;

Pagina 3: Blackberry;

Pagina 4: Symbian; Conclusie.

Veel telefoonfabrikanten proberen een graantje mee te pikken van de groeiende markt, die in zijn begindagen werd gedomineerd door telefoons met de besturings­systemen Windows Mobile, Palm OS en Symbian. Ondertussen zijn de kaarten heel anders gedeeld, van deze drie zit alleen Symbian - het platform van Nokia - nog in de groei. Tegenwoordig domineert de iPhone het nieuws, verschijnen bijzonder veel smartphones met Google’s Android als motor en is de Blackberry – vooral onder jongeren en in de zakenwereld – ongekend populair.

Smartphones worden nu – meer dan ooit – gemaakt of gekraakt door het besturingssysteem en de beschikbare apps; kleine applicaties die extra functionaliteit aan de telefoon toevoegen. De meeste Smartphones worden dan ook vrij kaal door de fabrikant afgeleverd met slechts een besturingssysteem en wat basisprogramma’s, waarna de gebruiker met apps de telefoon persoonlijk kan inrichten. Mobiel internet ontpopt zich eindelijk als toegevoegde waarde op een telefoon. Niet zozeer in het browsertje, maar wel in de apps. Als minpunt van smartphones tegenover de ‘gewone’, minder uitgebreide mobieltjes valt wat te zeggen over de batterijduur, die vaak niet langer is dan een à twee dagen.

Om voor u wat duidelijkheid te scheppen zetten wij de verschillende besturingssystemen met hun voor- en nadelen op een rijtje, plus een of twee paradepaardjes van ieder mobiel besturings­systeem.

iPhone

De bekendste smartphone is waarschijnlijk Apple’s telg. Alles wat het bedrijf aanraakt lijkt in goud te veranderen, mede dankzij de trouwe fanschare van het bedrijf. We moeten het Apple nageven: het strakke design van de telefoons, gecombineerd met een helder besturingssysteem en goede hardware, blijkt een slimme zet. De iPhone 3G, die in juni 2008 het levenslicht zag, bleek een ongekend succes en werd een jaar later alweer opgevolgd door de 3GS. In de zomer van 2010 verscheen de iPhone 4, die veel kritiek te verduren kreeg vanwege de beruchte ‘death grip’. Hierdoor zouden we bijna vergeten dat Apple zichzelf overtroffen heeft met de telefoon, maar ook met het besturingssysteem: iPhone OS 4. Dit draait niet alleen op de iPhone 4, maar ook op de 3GS en de iPod Touch.

Met versie vier van het besturingssysteem heeft Apple een paar belangrijke stappen gezet, zoals de introductie van FaceTime; een toepassing die videobellen tussen iPhone 4-toestellen (dankzij de camera aan de voorkant van het toestel) mogelijk maakt. Ook is het mogelijk om meerdere programma’s tegelijk te openen (multitasking), waar veel vraag naar was.

Een groot pluspunt van iPhone’s besturingssysteem is de rijkelijk gevulde App Store, met zowel betaalde als gratis apps. Er is weinig ‘rommel’ te vinden vanwege het strenge beleid van Apple. Dit heeft als nadeel dat er geen applicaties zijn voor bijvoorbeeld Flash en dat er weinig alternatieve e-mailclients of browsers te vinden zijn. Een ander pluspunt van het besturingssysteem is de duidelijke interface met z’n grote knoppen; een klein kind kan al met iOS 4 overweg. Ook het aanraakscherm van de iPhones laat de concurrentie achter zich wat betreft de soepele, accurate multitouch-besturing en het heldere beeld, dat op de iPhone 4G zelfs als e-reader volstaat.

Een flink minpunt is er echter ook. Het gesloten beleid dat Apple handhaaft in zijn App Store galmt na op de telefoon. Computerbestanden zijn enkel gemakkelijk te overdragen en synchroniseren middels iTunes en hierbij bent u beperkt tot audio-, foto-, en videobestanden. Bestanden overdragen via een verwisselbaar geheugenkaartje zit er helemaal niet in. U zult uw iPhone moeten jailbreaken om los te breken van het gesloten beleid.

iPhone 3GS

Formaat 115 x 62 x 12 mm

Gewicht 135 gram

Processor 600 MHz

Geheugen 256 MB

Schermresolutie 480 x 320 px

Camera 3,2 megapixel

Accu 1200 mAh

Overig GPS, Bluetooth 2.1, wifi

Oordeel 7/10

Pluspunten

Mooi, solide ontwerp

Minpunten

Werkt wat trager met iPhone OS 4

Geen videobellen met FaceTime

Geen ruimte voor geheugenkaarten

©PXimport

iPhone 3GS

De iPhone 3G (die een jaar later in verbeterde 3GS vorm op de markt kwam) was de eerste smartphone waarop internet echt van toegevoegde waarde bleek. Ondertussen is de smartphone zo populair de telefoon niet meer uit het straatbeeld weg te denken is. En terecht, want de smartphone voldoet aan alle verwachtingen. Inmiddels is de telefoon alweer opgevolgd door de volgende generatie: de iPhone 4G. Het besturingssysteem van de nieuwste variant draait ook op de 3GS, zij het wat minder soepel.

iPhone 4G

Formaat 115 x 59 x 9 mm

Gewicht 137 gram

Processor 800 MHz

Geheugen 512 MB

Schermresolutie 960 x 640 px

Camera 5 megapixel

Accu 1419 mAh

Overig GPS, Bluetooth 2.1, wifi

Oordeel 9/10

Pluspunten

Scherp beeld

Videobellen

Werkt soepel

Minpunten

Bereik wordt minder bij vasthouden telefoon

Geen ruimte voor geheugenkaarten

©PXimport

iPhone 4G

De laatste maanden is er bijzonder veel aandacht geweest voor de nieuwste generatie iPhones, zowel positief als negatief. Punten scoort Apple echter wel door de concurrentie achter zich te laten met het ontzettend scherpe beeldschermpje, en met videobellen middels FaceTime, hoewel dat momenteel alleen nog via wifi mogelijk is. Het is hoe dan ook een telefoon waar u voorlopig mee door kunt, met of zonder ‘death grip’. Een uitgebreide test is te lezen op deze website.

Android

Android is het mobiele besturingssysteem van Google, gebaseerd op de kernel van het open-source besturingssysteem Linux. Google heeft het platform samen met Open Handset Alliance ontwikkeld, om zo het aantal open standaarden in de mobiele telefoniewereld te verhogen. Hierdoor zijn er veel fabrikanten die telefoons op de markt brengen die draaien op Android, zoals Motorola, Samsung, LG, Sony Ericsson, Acer en HTC. Deze laatste springt er wat ons betreft uit met zijn Android-toestellen Legend en Desire. Ook heeft Google zelf een smartphone op de markt gebracht onder de naam Nexus One.

Omdat veel fabrikanten gebruikmaken van Android als besturingssysteem is er een enorme wildgroei aan verschillende toestellen. De ontwikkelaars van Android proberen echter wel te voorkomen dat er veel verschillende versies van het besturingssysteem ontstaan. Sinds de ontwikkeling van Android zijn er vijf versies uitgekomen, waarvan de laatste twee, met de namen Eclair (versienummer 2.0) en Froyo (versienummer 2.2), het meest voorkomen. Alle Eclair-­versies worden inmiddels door middel van internetconnectie ­geüpdatet naar Froyo.

Het voordeel van Android is dat het besturingssysteem open, makkelijk en veelzijdig in gebruik is. Ook is het volledig te personaliseren, met vijf verschillende ‘bureaubladen’ die vol te hangen zijn met snelkoppelingen en widgets. Installeren van apps gaat via de Android Market, waar zowel betaalde als gratis applicaties vandaan te toveren zijn. Vooralsnog is de Market in vergelijking met Apple’s App Store minder rijkelijk gevuld, maar dankzij het minder strenge beleid groeit het aanbod flink. Bij het installeren van een app wordt aangegeven welke rechten verleend worden aan de applicatie. Pas hierbij op voor apps die uw persoonlijke informatie uitlezen!

HTC Desire

Formaat 119 x 60 x 11 mm

Gewicht 135 gram

Processor 1 GHz

Geheugen 576 MB

Schermresolutie 480 x 800 px

Camera 5 megapixel

Accu 1400 mAh

Overig GPS, Bluetooth 2.1, wifi

Oordeel 9/10

Pluspunten

Mooie vormgeving

HTC Sense

Minpunten

Behuizing niet erg robuust

©PXimport

HTC Desire

De HTC Desire is moeilijk te onderscheiden van Google’s eigen variant de Nexus One. Toch oogt deze telefoon net even wat moderner dankzij het optische trackballetje, en voegt HTC’s eigen interface veel praktische en oogstrelende functies toe. Smartphonefabrikant HTC levert zijn smartphones namelijk af met een zelfgemaakte interface HTC Sense. Niet alleen is deze erg herkenbaar, ook is de interface met zijn extra toepassingen van grote toegevoegde waarde. De HTC Sense-interface is op zowel Android- als Windows Mobile-smartphones te vinden.

Samsung Galaxy S

Formaat 122 x 64 x 9 mm

Gewicht 118 gram

Processor 1 GHz

Geheugen 512 MB

Schermresolutie 480 x 800 px

Camera 5 megapixel

Accu 1500 mAh

Overig GPS, Bluetooth 3.0, wifi, Swype

Oordeel 7/10

Pluspunten

Krachtige hardware

Swype

Minpunten

Lange opstarttijd

©PXimport

Samsung Galaxy S

Samsung heeft de laatste tijd een stortvloed aan telefoons op de markt gebracht, waaronder de Galaxy S, Samsung’s eerste Androidtelefoon. Dit is tevens de eerste smartphone met Swype-technologie. Hiermee verloopt ­tekstinvoer op het aanraakscherm niet via drukbewegingen, maar via een veegbeweging van de vinger op het toetsenbord.

Blackberry

Blackberry-telefoons van de fabrikant Research in Motion (RIM) waren aanvankelijk vooral bedoeld om een zakelijke doelgroep aan te spreken. De telefoon vindt dan ook gretig aftrek onder deze doelgroep. Voornamelijk vanwege het e-mailsysteem en de dienst Blackberry Internet Services, die voor kleine bedrijven en zelfstandigen een e-mailserver overbodig maakt. Veel toestellen draaien nog op Blackberry OS 5, hoewel versie 6 net het levenslicht gezien heeft. Misschien is het daarom handig even te wachten met de aanschaf van een Blackberry tot het nieuwe besturingssysteem volledig uitgerold is.

Communicatie is het sterke punt van Blackberry OS, het besturingssysteem van deze telefoons. Niet alleen vanwege e-mail, maar ook vanwege de applicatie Blackberry Messenger, die ‘pingen’ mogelijk maakt; een vorm van gratis sms’en, waarbij de sms via de internetverbinding verstuurd wordt. Veel toestellen die draaien op Blackberry OS zijn voorzien van een fysiek QWERTY-toetsenbord, wat natuurlijk extra efficiënt is voor tekstinvoer. Nadeel is wel dat het scherm veel kleiner is, waardoor het afspelen van bijvoorbeeld video niet echt een feest is.

Een nadeel aan het besturingssysteem Blackberry OS is er ook. Wilt u namelijk gebruik maken van de e-mailapplicatie en browser van het Blackberry-besturingssysteem, dan dient u een data-abonnement te hebben van Blackberry. Dat valt meestal duurder uit dan gewone 3G-abonnementen. Bent u al in het bezit van een 3G-abonnement en van plan een Blackberry aan te schaffen, dan is het belangrijk voor een Blackberry 3G-toestel te kiezen.

Blackberry Bold 9700

Formaat 109 x 60 x 14 mm

Gewicht 122 gram

Processor 624 MHz

Geheugen 256 MB

Schermresolutie 480 x 360 px

Camera 3,2 megapixel

Accu 1500 mAh

Overig Bluetooth 2.1, wifi

Oordeel 7/10

Pluspunten

3G-ondersteuning

Lange batterijduur

Minpunten

Geen aansturing middels aanraakscherm

Nog niet verkrijgbaar met Blackberry OS 6

Processorsnelheid

©PXimport

Blackberry Bold 9700

De Blackberry Bold is een populair Blackberry-model. Het toestel is voorzien van een QWERTY-toetsenbord en is daarboven voorzien van een prima scherm, ondanks dat het qua omvang natuurlijk een stuk minder groot is dan die van andere smartphones. De fysieke knoppen zijn wel de enige mogelijkheid om het toestel aan te sturen, aangezien er geen aanraakscherm aanwezig is.

Symbian

Op de mobiele markt is Symbian een vertrouwde speler. Dat is niet direct te danken aan het besturingssysteem, maar meer aan de telefoons waar het op draait. Symbian is namelijk vooral te vinden op Nokia- en Sony Ericsson-telefoons. Die al jarenlang vertrouwd als zoete broodjes over de toonbank gaan. Symbian is nog altijd het meest voorkomende mobiele besturingssysteem, ook omdat de toestellen een stuk goedkoper zijn dan andere smartphones.

Het besturingssysteem komt, net als Android, op allerlei verschillende telefoons voor en beschikt over alle functies die u van een smart­phonebesturingssysteem mag verwachten: een applicatiewinkel (Ovi Store), mailprogramma’s, een kalender, enzovoort. Ook zit er standaard prima gratis ­(auto)­navigatie ingebouwd. Omdat het besturingssysteem op zo’n uiteenlopend aanbod aan telefoons aanwezig is, komt er wel eens een bug voor. Symbian werkt dan niet soepel samen met de hardware.

Zojuist is de nieuwste versie Sym­bian^3 verschenen. Symbian^3 is tevens de eerste open-sourceversie van het besturingssysteem, waarbij multitouch ondersteund wordt en het geheel een nieuw, fris jasje gekregen heeft. Toch kan het vooral qua aansturingsgemak en ontwerp niet meekomen met iPhone OS, Android of Blackberry.

Nokia N8

Formaat 114 x 59 x 13 mm

Gewicht 135 gram

Processor 680 MHz

Geheugen 256 MB

Schermresolutie 640 x 360 px

Camera 12 megapixel

Accu 1200 mAh

Overig GPS, Bluetooth 3.0, wifi

Oordeel 6/10

Pluspunten

Groot scherm

12megapixel-camera

Minpunten

Processorsnelheid valt tegen

©PXimport

Nokia N8

De eerste telefoon met Symbian^3 als besturingssysteem is pas sinds september verkrijgbaar. De high-end Nokia N8 bevat een camera met twaalf (!) megapixel, een fors beeldscherm en een HDMI-aansluiting. Samen met veel muziekopties ontpopt de smartphone zich als ideaal multimediaspeelgoed. Het geheel zit bovendien ingepakt in een mooie aluminium behuizing.

Conclusie

De aanschaf van een smartphone is natuurlijk een persoonlijke keuze, die wij niet voor u kunnen maken. Want niet alleen het besturingssysteem moet aansprekende functies hebben, ook de hardware en het uiterlijk moeten aanspreken. De besturingssystemen Android en iPhone OS springen er voor ons uit en Blackberry OS komt op een mooie derde plek. Hecht u waarde aan een duidelijke, vaste interface en aan een gesloten mobiel besturingssysteem waarbij weinig mis kan gaan wat betreft dubieuze applicaties, dan is iPhone OS geschikt voor u. Bent u echter meer een liefhebber van een wat meer open systeem, waarbij u meer kunt instellen en personaliseren, dan zal uw keuze sneller op Android vallen. De communicatiejunkies kunnen echter het beste kiezen voor Blackberry OS. De combinatie van sms, ping, e-mail, instant messaging en de efficiëntie van een fysiek toetsenbord, maken van de Blackberry een ideaal communicatiemiddel. Fanatieke Windows-liefhebbers kunnen echter nog beter wachten op een Nederlandse versie van Windows Phone 7.

De Logitech MX Master 4 is de nieuwste telg in de populaire MX-serie. De muis belooft meer controle, precisie en comfort dan ooit, met haptische feedback en een 8K-sensor die zelfs op glas moeiteloos werkt. Maar is hij de stevige prijs van 129,99 euro waard?

De MX Master 3S was al een dikke publieksfavoriet, maar met de MX Master 4 legt Logitech de lat opnieuw een tikkie hoger. Dit is een echte powerhouse voor wie dagelijks veel met tekst, beeld of code bezig is. Of gewoon voor wie een heel lekkere muis wil. Alles draait om controle, snelheid en comfort. Daar betaal je met een krappe 130 euro weliswaar een premiumprijs voor, maar deze muis is dan ook duidelijk bedoeld voor mensen die hun werk serieus nemen. De MX Master 4 is verkrijgbaar in Graphite en Pale Gray, en wordt standaard geleverd met een Logi Bolt-ontvanger. Wij hebben voor de test de Pale Gray-variant voor de Mac mogen bepotelen.

©ER | ID.nl

Muizen met gevoel

Het opvallendste snufje is de toevoeging van haptische feedback. Elke klik, sneltoets of melding voel je subtiel onder je vingers trillen. Niet als gimmick, maar als tastbare feedback: je voelt letterlijk wat je doet. En dat werkt echt prettig, vooral omdat je iets dergelijks ook gewend bent van bijvoorbeeld je smartphone. Via Logi Options+ bepaal je zelf hoe intens die feedback is en kun je verschillende acties aan specifieke apps knopen. Dat geeft de muis een persoonlijk tintje. Zeker bij precisiewerk (foto- en tekstbewerking of het schrijven van code) merk je hoe natuurlijk dat aanvoelt.

De grote toets onder de duim, waarmee je het Haptic Sense-paneel oproept, is wel vrij gevoelig. Tijdens de paar weken dat we de muis hebben getest, drukten we die knop af en toe per ongeluk in, wat even storend kan zijn. Toch is dat gelukkig een kwestie van gewenning, want het idee achter de functie is sterk.

Snelheid zonder haast

De befaamde MagSpeed-scroll is gelukkig gebleven en is zelfs nog iets verfijnd. Eén draai aan het stalen wiel en je schiet door lange documenten of spreadsheets. Nieuw is de Actions Ring, een rond menu dat rond je cursor verschijnt. Daarmee open je favoriete tools of snelkoppelingen zonder je toetsenbord aan te raken. Logitech beweert dat je hierdoor tot 63 procent minder muisbewegingen maakt. Dat is misschien wat optimistisch, maar het systeem werkt verrassend intuïtief en snel. Hieronder een overzichtje van de mogelijkheden.

Werkt zelfs op glas

De Darkfield-sensor met 8000 dpi is extreem nauwkeurig en werkt op vrijwel elk oppervlak, zelfs op glas of gelakt hout. Je kunt de gevoeligheid aanpassen in stappen van 50 dpi, maar de meeste mensen zullen vermoedelijk gewoon de standaard afstelling gebruiken: hij voelt van nature al prima aan. Dankzij een nieuwe radiochip en antenne is de verbinding bovendien rotsvast. Je kunt de muis gebruiken via bluetooth low energy of de meegeleverde Logi Bolt-ontvanger, die een bereik van zo'n 10 meter garandeert.

©ER | ID.nl

Comfortabel stil

Qua vorm blijft Logitech dicht bij zijn succesformule. De muis ligt daarom nog altijd als gegoten in de hand, met een lichte hellingshoek, een vertrouwde duimpositie en een extra horizontaal scrolwiel. De klikgeluiden zijn nu 90 procent stiller dan bij de vorige generatie, meldt Logitech. En met 150 gram voelt de MX Master 4 solide aan zonder zwaar te worden.

Kleine kanttekening: de twee navigatieknoppen voor browsergebruik (vooruit en terug) zijn iets naar achteren verplaatst om ruimte te maken voor de Gesture Button (zie kader hieronder). Dat zorgt er soms voor dat je per ongeluk op de verkeerde knop drukt, vooral als je gewend bent aan een van de MX Master-voorgangers. Misschien een detail, maar wel merkbaar bij dagelijks gebruik.

Via Logi Options+ stel je sneltoetsen, app-profielen en automatiseringen in. De software werkt het best binnen Windows en macOS, maar ook in Linux, ChromeOS, Android en iPadOS doet de muis wat hij moet doen, al zijn daar minder functies beschikbaar.

©Logitech

Batterij die blijft gaan

Logitech zegt dat de ingebouwde 650 mAh-accu het tot 70 dagen op één lading moet kunnen volhouden. Dat hebben we nog niet kunnen testen, maar we kregen de muis met 55 procent van de lading binnen en daar is na een weekje driftig muizen slechts 2 procent van af. Bovendien levert één minuut snelladen drie uur gebruik op, mocht je haast hebben. Opladen gebeurt via usb-c, al levert Logitech geen kabeltje mee. Jammer, maar je hebt er vast nog eentje rondslingeren thuis.

Al met al

De Logitech MX Master 4 is een muis die wat ons betreft zijn eigen categorie verdient. Hij is snel, stil, precies en slimmer dan ooit. De paar kleine schoonheidsfoutjes doen daar weinig aan af. Voor ontwerpers, programmeurs, schrijvers en andere intensieve gebruikers is dit een investering die zich op den duur terugbetaalt in comfort en efficiëntie. Casual gebruikers zullen hem misschien een beetje overkill vinden, maar wie hem eenmaal in de hand heeft, wil niets anders meer.

Zelf een toetsenbord samenstellen is niet voor iedereen weggelegd, maar één ding is duidelijk: een goed toetsenbord maakt een groot verschil. In deze test bekijken we de beste kant-en-klare toetsenborden van dit moment. Of je nu op zoek bent naar het snelste toetsenbord voor gaming of een comfortabel model voor kantoorwerk: we helpen je bij het maken van de juiste keuze.

Onze laatste vergelijkende test van toetsenborden is inmiddels alweer meer dan vijf jaar oud. Toen draaide alles om het concept ‘mechanisch’, praktisch elke fabrikant maakte toen gebruik van de switches van het Duitse Cherry of een goedkopere Chinese afgeleide daarvan, de Kailh-switch.

Inmiddels is het aanbod versplinterd en zien we enkele van de elementen die custom borden populair maken doorsijpelen naar de kant-en-klare producten. Zo zien we veel meer lay-out-opties en een veel breder scala aan switchopties. Stillere varianten, zwaardere varianten voor een stevigere aanslag en lubed-varianten voor een soepelere aanslag. De opvallendste stap de afgelopen jaren is de introductie van een magnetisch, optische switch, waarbij de aanslag niet digitaal is (ingedrukt ja of nee), maar analoog. Zie ook het kader ‘Analoge switches?’ voor meer hierover.

Andere ontwikkelingen

Een positieve ontwikkeling is dat menig toetsenbord inmiddels voorzien is van zogeheten hot-swap switches. Mocht je per ongeluk een switch stukmaken (bijvoorbeeld door het morsen van drinken), dan kun je nu veelal enkele knoppen vervangen in plaats van meteen een nieuwe model te moeten kopen. Daarnaast hebben verbeteringen in accutechniek en draadloze protocollen ervoor gezorgd dat draadloze high-endtoetsenborden tegenwoordig een realistische optie zijn zonder constant het toetsenbord bij te hoeven laden.

Endorfy Celeris 1800

Endorfy is een relatieve nieuwkomer in de markt, maar liet eerder met de Thock-toetsenborden al zien dat het bedrijf veel waar voor je geld kan bieden. Het nieuwste model, de Celeris 1800, doet dat wederom. Het bord kan wat gevoel en bouwkwaliteit betreft aardig concurreren met flink duurdere modellen in deze test. Als je hem probeert te buigen zie je wel wat verschil, maar op tafel bij normaal gebruik merk je daar niets meer van.

Het opvallendst is het relatief compacte ontwerp, terwijl er toch een numeriek toetsenbord op zit. Dat deel is vergeleken met de meeste andere toetsenborden wat naar links geschoven, wat ergonomisch fijn is voor mensen die niet alleen gamen, maar ook vooral veel in Excel werken. Sommige gebruikers, primair programmeurs, moeten er rekening mee houden dat de plaatsing van de Home-, End- en Page-toetsen mogelijk niet voor iedereen ideaal is. Ook liggen de toetsen relatief hoog, ook iets wat niet iedereen zal liggen.

De Celeris 1800 is gloednieuw en heeft een adviesprijs van 99 euro. Dat maakt hem al een van de goedkoopste toetsenborden in deze test. Prijzen zakken normaliter nog wat na de lancering. Grofweg 100 euro voor een fijn toetsenbord dat ook nog eens draadloos (dongel voor gaming, bluetooth voor laptopwerkers) kan functioneren en Mac-ondersteuning heeft, is een uitstekende deal.

©Endorfy

Corsair K65 Plus Wireless

Corsair kennen we vooral van grote mechanische toetsenborden met veel extra's, maar het is de compacte K65 Plus Wireless waar we de laatste tijd het meest gecharmeerd van waren. De constructie is enorm degelijk en het toetsenbord is voorzien van fijne, soepel voelende switches die niet te luid zijn. Dat zorgt vrijwel direct voor een heel fijne ervaring onder de vingers.

Of de compacte vormgeving fijn is, is uiteraard subjectief. Compact is fijner voor gamers en andere gebruikers die het numerieke toetsenbord niet nodig hebben, het bespaart ruimte op je bureau (of in je rugtas) en laat meer ruimte over voor je muis. Excel-gebruikers zullen dit toetsenbord natuurlijk direct diskwalificeren.

Toen het bord uitkwam voor 160 euro was onze voornaamste kritiek dat het eigenlijk iets te duur was vergeleken andere toetsenborden die voor 100 euro grofweg hetzelfde boden. Of juist net niet uitgebreid genoeg vergeleken met borden van 200 euro. Inmiddels is de prijs gezakt tot 137 euro en op dat punt kun je, mits de compacte vormgeving bij je past, eigenlijk niet om deze Corsair heen. Net wat chiquer dan nauwelijks goedkopere modellen, voorzien van draadloze functionaliteit en vooral het feit dat het een relatief laag bord is (voor een model met hoge switches) maakt dit een makkelijke aanrader en onze redactietip.

©Corsair

Razer Joro

Razer staat vooral bekend om hun grote modellen met alle toeters en bellen, maar biedt met de Joro ook wat anders. De Razer Joro is extreem compact en verreweg het lichtste bord in deze test. De doelgroep bestaat hier overduidelijk uit gamers die hun toetsenbord vooral veel meeslepen. Puur op basis van afmetingen en gewicht ligt deze Razer voor dat doeleind natuurlijk voor de hand. Ondanks het lage gewicht ligt de Joro toch stevig op tafel en zit de bouwkwaliteit van de constructie erg goed in elkaar. De aluminium behuizing voelt ook chic aan, de lage positie is toegankelijk voor velen en aangesloten via de kabel is het ook een snel competitief bord voor gamers.

Razer laat ook wel wat steekjes vallen, vooral voor hun gamende doelgroep. De afwezigheid van een dongel voor een snelle draadloze verbinding en het feit dat de switches nog wel wat speling vertonen, maakt enkele goedkopere alternatieven in deze test in onze optiek fijner. Voor de harde werkers onder ons vinden we de MX Keys ook wat beter voor minder geld.

Daarmee is de Joro in onze optiek niet de meest voor de hand liggende optie, zeker niet voor 130 euro. Als je echt op zoek bent naar het compactste en lichtste toetsenbord, dan is de Joro wel een prima optie.

©Razer

ASUS ROG Azoth X

ASUS en dan met name de ROG-producten staan niet bepaald bekend om hun bedaagde ontwerp. De fabrikant doet daar met hun Azoth X nog een flinke schep bovenop. Wat je er ook van vindt, uniek is het kleurrijke design met half doorzichtige keycaps (voor meer RGB-effect) zeker. Kwalitatief valt er heel weinig op dit bord aan te merken. Het is oerdegelijk en heeft een uitstekende aanslag; het is zelfs een van de fijnste borden in deze test. Het bord heeft ook handige eigenschappen. Draadloos krijg je bijvoorbeeld zowel een snelle als een bluetoothoptie. Daarnaast heeft het bord een goede accuduur, een mooie stevige polssteun plus nog wat minder cruciale extra’s, zoals een aanpasbaar oled-scherm in de bovenhoek. Kost wat, maar dan krijg je ook wat.

Ons voornaamste bezwaar gaat over de definitie van het woord ‘wat’. Want voor 200 euro hadden we het bij het bovenstaande gelaten. Een prijs van 250 euro zouden we wel erg pittig noemen, maar de adviesprijs van 329 euro is wel echt extreem. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld toch wel analoge switches willen zien of een echt extreem luxe afwerking. Wellicht dat de prijs nog wat zakt, maar ondanks onze hoge inhoudelijke waardering is de exorbitante prijs vooralsnog het argument om het hoogste eremetaal achterwege te laten.

©ASUS

SteelSeries Apex Pro TKL Gen 3

De SteelSeries Apex Pro TKL is ook geen goedkoop bord en is misschien nipt wat minder chic dan de ROG. In tegenstelling tot die concurrentie weet SteelSeries wel een gezonde balans te vinden tussen de kwaliteit van het product, het toevoegen van extra mogelijkheden en het alsnog een beetje temmen van de prijs.

De bouw is uitstekend en de analoge, volledig instelbare switches zijn zowel aangenaam onder de vingers als zeer stabiel met minimale speling. Het strakke ontwerp is ook iets toegankelijker, zeker als je naast gamen ook nog een beetje zakelijk voor de dag wilt komen. Daarnaast is het ook nog een relatief stil toetsenbord, wat fijn is voor de omgeving. Al hangt de stilte natuurlijk altijd af van hoe hard je zelf op de knoppen slaat.

Ook hier is een oled-schermpje van de partij en Steelseries heeft als voordeel dat als je de door ons geteste compacte TKL-versie niet aantrekkelijk vindt, dat er ook een volledige en een nog compactere variant van bestaat.

Nadelen zijn er ook. Zo vinden we het volumewiel net wat te klein in gebruik, is het bord relatief hoog en ontbreekt draadloze functionaliteit. Maar als je je bord toch niet meeneemt is de meerwaarde daarvan te klein om daar meer geld aan uit te geven. Als draadloos niet nodig is, dan is dit in onze optiek het beste bord van dit moment.

©SteelSeries

©SteelSeries

ASUS ROG Falchion Ace HFX

Net als SteelSeries maakt ook ASUS op de ROG Falchion Ace HFX gebruik van magnetische analoge switches. Het bord heeft een nog wat compactere 65%-lay-out, waarbij je dus goed moet opletten of het ontbreken van de functietoetsen een bezwaar voor je is. Functioneel is hij grotendeels gelijkwaardig aan het toetsenbord van SteelSeries en de toevoeging van 8000 Hz polling geeft in theorie nog een klein voordeel in reactiesnelheid boven de SteelSeries.

Voor de originele prijs van 200 euro laat ASUS wel punten liggen. De bouw en de afwerking van de 100 euro kostende Endorfy is zelfs wat beter. Je merkt dat de Falchion iets meer doorveert dan andere borden wanneer je stevig tikt en dat is onacceptabel in het hogere segment. Het bord kost bij de meeste aanbieders 209 euro, maar was tijdens de testperiode ook verkrijgbaar voor 119 euro. Ook voor dat lagere bedrag weet de Corsair K65 Plus Wireless iets meer indruk te maken met zijn bouwkwaliteit en aanslag. Maar als je toch graag een analoge switch wilt waarbij je de aanslagdiepte kunt instellen, dan is dit als de lagere prijs structureel blijft één van de goedkopere opties die als bonus ook nog eens visueel leuk voor de dag komt.

©ASUS

Logitech G Pro X TKL

Logitech is met afstand marktleider op gebied van toetsenborden en heeft dan ook een enorm aanbod aan borden. Het bedrijf heeft praktisch elke populair formaat in huis en er zijn ook nog eens een flink aantal kleurstellingen. Waar Logitech wat minder goed in is, is de naamgeving van de producten. Zo is er ook een G Pro X muis en headset, en zelfs de G Pro X TKL-toetsenborden bestaan in flink wat verschillende uitvoeringen. De reguliere variant wordt ook wel de Lightspeed genoemd, wat staat voor de toevoeging van een snelle draadloze werking. De Rapid-variant is juist voorzien van magnetische switches, maar is die weer volledig bedraad.

Logitech doet op zich weinig fout met deze producten. De bouw, de switches en de mogelijkheden met onder andere mediaknoppen zijn prima. Combineer dat met het feit dat ze veel zullen verkopen omdat ze het bekendste merk zijn, en de meeste kopers zullen tevreden zijn. De realiteit is wel dat er andere modellen zijn die (minimaal) hetzelfde bieden voor minder geld, of een overtreffende prestatie weten te bieden voor iets meer. Voor 160 euro zouden we toch iets meer dan ‘prima’ willen zien, wat extra’s zoals een polssteun of een betere accuduur.

©Logitech

be quiet! Dark Mount

De Dark Mount is het eerste toetsenbord van be quiet!, dat we vooral van de stille behuizingen kennen. Die focus wordt meteen duidelijk zodra je gaat tikken; het is namelijk het stilste toetsenbord in deze test. De focus op stilte gaat helaas wel wat ten koste van switchstabiliteit en tikgevoel.

Qua mogelijkheden zet het bord zich door een modulaire opbouw erg af van de rest. Naast een rechttoe rechtaan compact TKL-bord krijg je ook een afneembaar numeriek veld met macrotoetsen voorzien van een schermpje dat je ook nog eens zowel links als rechts kunt plaatsen. Ook krijg je een opzetmodule met schermpje en mediatoetsen en polssteunen. Zo transformeert de Dark Mount binnen een paar seconden naar een overcompleet XL-monsterbord.

Was de Dark Mount scherp geprijsd geweest, dan hadden we enkele kanttekeningen door de vingers kunnen zien. Maar als je de hoofdprijs vraagt, dan verwachten we dat alles top is. Dat is niet helemaal het geval. De polssteun is kwalitatief treurig, de switches voelen minder chic dan borden die de helft kosten en de software voor de macrotoetsen laat te wensen over. Voor hetzelfde geld kun je ook een prima toetsenbord en een los macrotoetsenbord als de Elgato Stream Deck kopen. Een aanbieding en een software-update kan wel genoeg zijn om van dit goede idee een serieuze concurrent te maken.

©be quiet

Logitech MX Keys S

De Logitech MX Keys S is een beetje het buitenbeentje in deze vergelijking. In tegenstelling tot de ander toetsenborden is het namelijk géén bord waar fanatieke gamers blij van zullen worden. De keerzijde is dat het voor iedereen die een high-endbord zoekt voor alle andere doeleinden een model is waar je praktisch niet omheen kunt. Ook bestaat er naast de door ons geteste full size-versie een minivariant waarop het numerieke veld ontbreekt.

Dit bord is uitstekend gebouwd, voorzien van fijne switches en het heeft een low profile-ontwerp dat ook erg toegankelijk is voor iedereen die nog niet eerder een high-endbord gebruikt heeft. Als je nu een goedkoper toetsenbord hebt, dan voelt dit als een verademing en een ervaring waar je niet meer zonder wilt. Je kunt hem met meerdere apparaten verbinden, de accuduur is uitstekend en de software van Logitech is volwassen en biedt tal van extra mogelijkheden die voor kantoorwerkers relevant zijn.

Zolang gamen geen eis is, is dit een fijn bord zonder dat je echt de hoofdprijs betaalt. Houd alleen even de verschillende formaten in de gaten, en het feit dat er verpakkingen met en zonder polssteun worden verkocht.

©Logitech

Conclusie

Echt slechte borden hebben we reeds uit onze selectie gefilterd, dus geen van de geteste toetsenborden is een miskoop. Het belangrijkst is om duidelijk in kaart te brengen welk formaat en indeling je nodig hebt en aan welke extra eigenschappen je waarde hecht. Het merk is normaliter bijzaak, maar er valt iets voor te zeggen om al je randapparatuur in één softwarepakket te beheren.

Toch zien we wel enkele uitblinkers. Zoek je louter een toetsenbord zonder fratsen voor kantoorwerk, dan is de Logitech MX Keys S onze eerste keus, met als bonus dat de lage toetsen voor praktisch iedereen fijn tikken. We geven Logitech daarom een redactietip. Wil je wel gamen, dan biedt Endorfy een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding voor minder dan 100 euro, al vinden we de Corsair K65 Plus Wireless zijn paar tientjes meer wel waard voor de iets betere bouw en de lagere constructie. Beide borden zetten veel druk op de concurrenten, waarbij je veel meer betaalt voor een bescheiden impact op de daadwerkelijke ervaring. Uiteindelijk krijgt ook Corsair een redactietip. In het hogere segment zien we wel degelijk waarde worden toegevoegd. Zo biedt de ASUS ROG Azoth X een van de beste ervaringen, maar vinden we de prijs van meer dan 300 euro niet helemaal in verhouding staan. De Steelseries Apex Pro TKL vinden we ook een uitblinker die wel een iets redelijkere balans weet te vinden in dat segment: degelijke bouw en aanslag, zeer compleet qua mogelijkheden en de instelbare analoge switches bieden ook echt iets nieuws en unieks. Als zo'n 200 euro voor een toetsenbord geen bezwaar is, zou dat onze eerste keuze zijn.