Lenovo kwam deze week flink onder vuur te liggen toen bleek dat het laptops verkoopt met malware erop. Maar wat is er nou precies gebeurd? Wat deed het bedrijf verkeerd en waarom is dat gevaarlijk voor Lenovo-gebruikers? En heeft het bedrijf hiermee onherstelbare schade opgelopen? We leggen het voor je uit in 5 vragen.
1. Wat deed Lenovo?
Lenovo leverde laptops met daarop zogenaamde 'adware'. Dat betekent dat adverteerders ruimte konden inkopen bij Lenovo, die via speciale certificaten werden getoond wanneer de gebruiker naar een bepaalde website ging. Zo krijg je bijvoorbeeld een pop-up te zien wanneer je wilt internetbankieren bij de ING. Die pop-ups waren ook met adblockers niet uit te schakelen.
Dat is opzich al vervelend genoeg, maar het werd nog een graadje erger. De manier waarop Lenovo de advertenties liet zien, bleek namelijk gevaarlijk onveilig te zijn.
Eigen certificaat
Om de advertenties te tonen, moet Lenovo namelijk een eigen certificaat gebruiken. Dat wordt aan de browser gegeven, zodat die weet wanneer iets een veilige website is en wanneer niet. Het probleem bij de Lenovo-certificaten is echter dat ze over bestaande certificaten heen werden geplaatst.
Dat betekent dat je browser geen idee meer heeft of een website veilig is. Als je naar ING.nl of Gmail.com gaat en inlogt, dan controleert de browser of dat wel veilig is. Als dat certificaat oud is, of verlopen, of gewoon niet veilig, dan krijg je een waarschuwing en kun je beter niet op de site.
Overschrijven
De certificaten die Lenovo gebruikte om de advertenties te serveren waren zó hardnekkig, dat ze bestaande certificaten overschreven. Je browser dacht dus áltijd dat een website veilig was, ongeacht of dat zo was of wanneer niet.
2. Wat betekent dat in de praktijk?
In de praktijk kun je dus nooit zien of een website veilig of onveilig is. Ook weet je niet wie er allemaal meeluistert met jouw verbinding.
SSL gekaapt
Het wordt nog een graadje erger, omdat de Lenovo-certificaten allemaal dezelfde encryptiesleutel gebruikten, zo ontdekte deze onderzoeker. Dat betekent dat je met één wachtwoord álle verbindingen van álle Lenovo-computers kunt onderscheppen. Dat kan makkelijk via een man-in-the-middle-aanval, wanneer je op hetzelfde wifi-netwerk zit als het slachtoffer.
3. Waarom doet Lenovo zoiets?
Lenovo verkoopt voornamelijk laptops met Windows erop, maar verdient daar amper geld mee. Dat doet overigens bijna geen enkele fabrikant: De marge op een laptop of computer die met Windows geleverd wordt is flinterdun. In veel gevallen maken computerfabrikanten zelfs verlies op zulke systemen. Dat betekent dat fabrikanten vaak op zoek gaan naar andere verdienmodellen.
'Geen geld, maar relevantie'
Eén van de populairste daarvan is het installeren van programma's op de pc. Dat gebeurt vaak niet omdat die programma's nou zo handig voor je zijn (al moeten ze volgens de fabrikanten "natuurlijk wel relevant zijn voor de koper"), maar omdat ze veel geld opleveren.
De adware van Lenovo bracht waarschijnlijk veel geld op - al ontkent het bedrijf dat met klem. Lenovo dat er helemaal niet veel geld gemoeid ging met de deal. "Superfish werd vooral gebruikt om gebruikers relevante producten en aanbiedingen te tonen", zegt het bedrijf in een verklaring.
4. Mag dat?
Nee. In ieder geval overtreedt Lenovo de cookiewet, waarin staat dat je niet zomaar tracking-software mag leveren op laptops. Dat zeggen onder andere internetjuristen als Arnoud Engelfriet. Die vindt dat de Autoriteit Consument & Markt zou moeten optreden tegen Lenovo.
Computervredebreuk
Buiten de redelijk onschuldige overtreding van de cookiewet maakt Lenovo zich ook mogelijk schuldig aan computervredebreuk. Het zorgt er namelijk moedwillig voor dat laptops van gebruikers minder veilig zijn. Het luistert gebruikers af en zorgt ervoor dat ze kwetsbaar zijn voor aanvallen. Dat is een veel ernstiger vergrijp.
Ethisch
Maar of het nou legaal is of niet, de belangrijkste vraag is of dit ethisch is. Kan Lenovo dit maken tegenover zijn (potentiële) kopers? Die raken nu ieder vertrouwen kwijt dat ze ooit hadden in het bedrijf, en het is maar de vraag of je ooit nog iets kunt vertrouwen dat van Lenovo af komt.
5. Wat is Lenovo's excuus?
De reactie van Lenovo op dit schandaal lijkt voorbij te gaan aan de zorgen van kopers. Het bedrijf zegt dat "Superfish voor negatieve reacties" zorgde bij gebruikers, en daarom zou Lenovo de malware hebben verwijderd.
'Niks aan de hand!'
Lenovo durft zelfs te stellen dat er "nooit substantieel gevaar was" voor de gebruikers, en dat zij altijd de keus hebben gehad om een product te gebruiken. Dat er nooit toestemming is gevraagd voor het gebruik van de malware, wordt daarbij niet vernoemd. Ook zegt Lenovo-ceo in een interview dat het "vooral gaat om een technisch theoretisch probleem", een grove onderschatting van het probleem.
Inmiddels worden er geen laptops meer geleverd met de Superfish-malware, en worden er in de toekomst geen nieuwe computers op de markt gebracht met Superfish.
Opgelost?
Het blijft echter de vraag wat er gebeurt met de huidige laptops waar Superfish op staat. Lenovo zegt: "We hebben gezorgd dat servers geen gebruik meer kunnen maken van Superfish en de malware is niet langer actief is." Dat betekent echter niet dat Superfish is verwijderd van de computers. Sterker nog, het gaat om een root-certificaat dat zo diep in het systeem zit dat Superfish ook in de toekomst nog bestaande SSL-certificaten blijft overstemmen. Er zijn dus nog een hoop stappen te zetten voor Lenovo het vertrouwen van zijn gebruikers weer terug heeft gewonnen.