Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: DVDStyler - Op het menu

Geschikt voor: Windows

Alhoewel de verkoop van dvd’s jaar in jaar uit afneemt en steeds meer mensen films en series streamen, kan de dvd-speler voor velen nog lang niet bij het afval. Dvd’s vormen namelijk nog altijd een graag gebruikt medium om eigen beeldmateriaal op te slaan. Niet iedereen beschikt immers over een mediaspeler om dergelijke beelden op tv te vertonen.

Wie (oude) vakantievideo’s of zelfs gedigitaliseerde beelden van de oude filmcamera wil afspelen op dvd heeft niet veel nodig. Een simpel brandprogramma klaart die klus. Heb je echter veel moeite gedaan of zelfs geld uitgegeven om die oude beelden levend te houden, dan wil je ze natuurlijk ook graag in een mooi jasje presenteren, zeker wanneer je ook je video mooi gemonteerd hebt.

In dat geval wil je dat je die beelden ook toegankelijk kunt maken via fraai ogende menu’s waarmee je direct kunt navigeren naar de fragmenten die je wilt bekijken. Met DVDStyler kan iedereen dit soort menu’s zelf maken. Heb je daar geen zin in, dan zijn er sjablonen in allerlei stijlen. Het eindproduct kun je direct vanuit DVDStyler branden.

©PXimport

Tip 02: Redo Rescue - Herstel

Geschikt voor: Windows, macOS, Linux

Je pc behoort inmiddels tot een van de eerste levensbehoeften, je hebt het apparaat voor van alles nodig. Je moet er toch niet aan denken dat je van het ene op het andere moment geen toegang meer hebt tot je pc! Zo’n calamiteit kan vele oorzaken hebben: een gecrashte harde schijf, abusievelijk gewiste bestanden, een ransomware-aanval en ga zo maar door.

Om zo’n crisis het hoofd te bieden, is het nuttig om een reddingsboei te hebben die niet afhangt van de gezondheid van Windows of je systeemschijf. Redo Rescue is zo’n boei.

Redo download je in de vorm van een iso-bestand dat je op een opstartbare usb-stick kunt zetten of op een schijf kunt branden. Wanneer je hiermee je systeem start, dan wordt er een compacte Linux-variant geladen die is voorzien van back-up- en herstelsoftware. Deze benader je vanuit een eenvoudig menu.

Met de back-upsoftware kun je een exacte kopie van je (systeem)schijf maken en deze bijvoorbeeld wegschrijven naar een externe harde schijf. Doet zich een ramp voor, dan kun je deze langs dezelfde weg terugzetten. Redo ondersteunt ook UEFI Secure Boot.

©PXimport

Tip 03: AdvancedRun - Op commando

Geschikt voor: Windows 

Doorgaans start je een programma gewoon door op het pictogram te klikken. Vereist dat programma daarbij speciale rechten of een andere compatibiliteitsmodus, dan kun je dat eenvoudig via Eigenschappen aanpassen. Gevorderde pc-gebruikers zullen echter regelmatig programma’s willen kunnen starten met bepaalde parameters of andere speciale instellingen. Binnen Windows moet je dan diep graven. AdvancedRun maakt het je een stuk gemakkelijker.

In AdvancedRun geef je het exe-bestand op dat je wilt uitvoeren en vervolgens kun je daaraan allerlei kenmerken toevoegen. Niet alleen kun je parameters opgeven (handig voor zogeheten command-line-programma’s) maar ook de prioriteit instellen en aangeven als welke gebruiker het programma moet worden gestart. Voor programma’s die in een variabel venster openen kun je daarnaast grootte en positie vooraf opgeven. Je zo kunt zelfs programma’s op afstand starten op andere pc’s in je netwerk of met aangepaste omgevingsvariabelen.

Al dit soort speciale instellingen kun je bovendien opslaan in een configuratiebestand, zodat je ze eenvoudig kunt hergebruiken. Let op: niet elke versie van Windows ondersteunt al deze mogelijkheden, maar wat in elke Windows werkt, vergemakkelijkt het leven van de gevorderde gebruiker.

©PXimport

Tip 04: DNSQuerySniffer - Contactonderzoek

Geschikt voor: Windows 

Wanneer er een nieuwe variant van het coronavirus opduikt, is het zaak om te achterhalen hoe de verspreiding heeft plaatsgevonden. Daarvoor wordt bron- en contactonderzoek gedaan. Maar hoe zit dat eigenlijk met mogelijke narigheid op je pc? Sinds onze computers voortdurend met internet zijn verbonden, hebben ze gedurende de dag contact met een lange lijst aan andere machines en de gemiddelde gebruiker heeft geen idee welke dat zijn.

Ben je nieuwsgierig naar al die contacten of vermoed je dat je pc wellicht besmet is met bijvoorbeeld een trojan die van buitenaf wordt aangestuurd om kwaadaardige opdrachten uit te voeren, dan kun je al dat verkeer in de gaten houden met DNSQuerySniffer.

Voordat je pc contact kan maken met een ander apparaat, moet het adres daarvan worden opgevraagd bij een DNS-server. Zoals de naam al doet vermoeden, houdt DNSQuerySniffer al die adresverzoeken in de gaten en verzamelt ze voor je in een lange lijst die je desgewenst ook kunt exporteren. Laat je het programma een paar uur draaien dan krijg je een goed beeld van alle contacten die je pc heeft gelegd.

©PXimport

Tip 05: MathMod - Dimensie

Geschikt voor: Windows 

Al in 1884 publiceerde de Britse docent Edwin Abbott zijn beroemd geworden roman ‘Flatland’ (Nederlands: ‘Platland’) die nog altijd wordt uitgegeven. Hierin probeert hij de lezer het bestaan van hogere dimensies uit te leggen. Na het verschijnen van ‘Flatland’ zou het nog twintig jaar duren voor Einstein aantoonde dat de wereld inderdaad niet driedimensionaal is zoals we gewend zijn te denken, maar vierdimensionaal.

Omdat onze hersenen er niet goed voor toegerust zijn, is het moeilijk om in vier dimensies te denken. Gelukkig zijn er door de jaren vele grafische foefjes ontwikkeld om ons toch een idee te geven. Deze zijn op fraaie wijze bij elkaar gebracht in het grafiekenprogramma MathMod. Iedereen met kennis van middelbare schoolwiskunde kan hierin zelf grafieken maken, ze roteren en erop inzoomen. Via scripts en/of schuifregelaars kun je dat roteren ook in de beruchte onzichtbare vierde dimensie doen om te zien hoe dat de vorm van objecten verandert. De vele honderden voorbeelden helpen je daarbij op weg.

Naast deze mogelijkheden is MathMod sowieso een van de betere programma’s om grafieken te maken; handig voor school, studie en werk.

©PXimport

Tip 06: BootRacer - Opstarten

Geschikt voor: Windows 

Oudere lezers herinneren zich ongetwijfeld nog de tijd waarin je na het aanzetten moest wachten tot radio of tv geluid of beeld gaven. Er moest in die apparaten eerst allerlei elektronica opwarmen voordat ze bedrijfsklaar waren.

In onze pc’s hoeven er geen grote glazen buizen meer op te gloeien, maar zijn het Windows en vooral geïnstalleerde programma’s die voor de wachttijd zorgen. Die situatie is er door de jaren heen bovendien niet beter op geworden, omdat steeds meer programma’s vinden dat ze iets moeten toevoegen aan de opstartprocedure, bijvoorbeeld een automatische update-controle.

Veel van deze zaken zijn eigenlijk helemaal niet nodig en het automatisch uitvoeren ervan kan ook worden uitgesteld tot het moment waarop Windows bedrijfsklaar is.

Om een goed zicht te krijgen op hoelang het starten van Windows precies duurt en welke componenten daarbij voor het grootste oponthoud zorgen, is er Bootracer. Dit programma kan daarvan na elke pc-start een overzicht geven en vervolgens heb je allerlei mogelijkheden om het opstartproces naar je hand te zetten door zaken te verwijderen (pas wel op!) of de volgorde ervan aan te passen.

©PXimport

Tip 07: Virtual DJ 2021 - Plaatjes draaien

Geschikt voor: Windows 

Muziek afspelen op de pc gaat prima met de standaard mediaspeler, maar wanneer je meer wilt dan alleen luisteren, zul je op zoek moeten naar alternatieven. Dat geldt zeker wanneer je muziek wilt mixen voor bijvoorbeeld een feestelijke avond. Wie zich een echte dj wil wanen, kan het best terecht bij het sublieme Virtual DJ, dat jaar in jaar uit meer mogelijkheden toevoegt aan zijn toch al indrukwekkende rij met kunstjes.

Uiteraard kun je met Virtual DJ playlists maken, de nummers daaruit toewijzen aan twee verschillende spelers en deze vervolgens mixen. Muziek van nu kent vaak een constant tempo en dat hebben de meeste nummers natuurlijk niet. Het programma kan daarom zelf het ritme analyseren en op basis daarvan het tempo van het nummer dat klaarstaat aanpassen aan het nummer dat afspeelt, zodat ze naadloos in elkaar overgaan.

Nieuw en spectaculair is de mogelijkheid om partijen (zang, drums enzovoort) weg te filteren of juist naar voren te halen. Zo kun je een nummer a capella laten klinken of er juist live een karaoke-versie van maken. En dat alles is nog maar het begin.

©PXimport

Tip 08: Endlesss - Klein beginnen

Geschikt voor: iOS

Wanneer je net begint met het zelf creëren van muziek, zal niemand van je verwachten dat je meteen een symfonie in elkaar knutselt. Om mee te kunnen in de vaart der volkeren is dat ook helemaal niet nodig, want veel jongeren luisteren naar dancemuziek die gekenmerkt wordt door korte fragmentjes die voortdurend herhaald worden en alleen wat kleine variaties kennen. Zulke fragmentjes kun je zelf maken met de app Endlesss.

In Endlesss heb je de beschikking over allerlei instrumenten die zijn verdeeld in de categorieën drums, bas, solo en geluidseffecten. Deze kun je live toevoegen aan een korte audioloop. Daarbij kan Endlesss zelf de noten kwantiseren (zorgen dat ze op het juiste moment en met de juiste duur klinken). Ook kun je de noten die je speelt, beperken tot een bepaalde toonladder, zodat ze altijd goed combineren met de andere noten in het fragment.

Zo ontstaan verschillende ‘generaties’ van hetzelfde fragment en wanneer je er daarvan een aantal hebt gemaakt kun je live wisselen tussen deze generaties om voor wat variatie te zorgen. Heb je iets leuks gemaakt dan kun je dat delen.

©PXimport

Tip 09: LosslessCut - Knip

Geschikt voor: Windows, macOS, Linux

Wanneer je complexe taken met video’s wilt uitvoeren, zoals het toevoegen van titels, effecten of beeldovergangen, dan heb je een volwaardige videobewerker nodig. Voor veel toepassingen is het echter al voldoende als je wat eenvoudig knip- en plakwerk kunt doen, zonder dat je je video opnieuw moet coderen. Behalve dat dat (veel) tijd kost, zorgt het namelijk ook voor kwaliteitsverlies.

De kampioen in dit soort simpele klussen is LosslessCut. Hiermee knip je razendsnel de minder geslaagde fragmenten uit een zelfgemaakte video of reclames uit een digitaal opgenomen film. Ook kun je met dit programma videofragmenten herschikken of aan elkaar plakken en het beeld roteren.

Wil je muziek uit een gedownloade video halen, dan kan dat (net als trouwens andere sporen met informatie zoals in de video verpakte ondertitels). Audio toevoegen kan ook, dus het is eenvoudig om het oorspronkelijke geluid van je filmpje te vervangen door een muziekje.

Daarnaast kan LosslessCut snel bestandsformaten wijzigen (bijvoorbeeld van mkv naar mp4 voor het afspelen in iOS) en een video wegschrijven als losse beeldjes, zodat je er (met een extern programma) allerlei leuke dingen mee kunt.

©PXimport

Tip 10: Night Skies Premium - Beeldig

Geschikt voor: Windows

Met elke versie van Windows worden er weer nieuwe bureaubladachtergronden meegeleverd, maar het zijn er slechts een handvol. Dus ben je er op een keer wel op uitgekeken. Je kunt natuurlijk zelfgemaakte foto’s gebruiken (leuk voor wie én goed fotografeert én een goede camera heeft) of op zoek gaan naar mooie plaatjes op internet. In beide gevallen zullen die afbeeldingen waarschijnlijk moeten worden bijgesneden, omdat foto’s vaak een 4:3-beeldverhouding hebben en de meeste schermen 16:9 of zelfs nog breder.

Gelukkig kun je het schaarse aanbod van Windows gemakkelijk aanvullen met een keur aan hoogwaardige afbeeldingen in 4K-kwaliteit die je vindt in de Microsoft Store. De achtergronden die door Microsoft zelf zijn gemaakt, zijn te herkennen aan de toevoeging ‘premium’, bijvoorbeeld Night Skies Premium. Elke download uit deze serie bevat tien achtergronden van de hoogst mogelijke kwaliteit met het zelfde onderwerp. 

Behalve foto’s van mooie sterrenhemels en het noorderderlicht vind je hier bundels met berglandschappen, rivierdelta’s, woestijnen. poollandschappen, mooie stranden en nog veel meer. Open in de Microsoft Store Night Skies dan kom je via Alles weergeven eenvoudig bij alle andere bundels.

©PXimport

Tip 11: SpaceSniffer - Overzichtelijk

Geschikt voor: Windows 

Wanneer je Verkenner opent, dan zie je wel in één oogopslag hoe vol je harde schijven staan, maar achterhalen waar de grootste ruimtevreters zitten, is een heel ander verhaal. Verkenner toont immers zelfs voor mappen niet hoeveel schijfruimte ze opslokken, wat eigenlijk vreemd is.

Gelukkig bestaan er volop programma’s waarmee je deze informatie wel kunt achterhalen en een van de duidelijkste is SpaceSniffer. Die duidelijkheid zit hem vooral in het feit dat SpaceSniffer een complete harde schijf toont in de vorm van een zogeheten treemap: een rechthoek die de gehele schijf of partitie vertegenwoordigt. Deze rechthoek is vervolgens verdeeld in kleinere rechthoeken die elk een map vertegenwoordigen. Zo zie je direct welke mappen de meeste ruimte in beslag nemen. Wil je weten wat de grootste componenten binnen zo’n map zijn, dan kun je er op dubbelklikken.

Voor nog meer duidelijkheid is er een speciale weergave voor bestandstypen. Hierin krijgen bestanden van een bepaald soort (video, audio enzovoort) een eigen kleurtje.

Op elke map en elk bestand dat SpaceSniffer toont, kun je rechtsklikken om toegang te krijgen tot de gebruikelijke Verkenner-functies.

©PXimport

Tip 12: Nexusfile - Bestandsbeheer

Geschikt voor: Windows 

Al sinds het dos-tijdperk blijkt dat ervaren pc-gebruikers het liefst hun bestanden beheren in een weergave waarin ze twee mappen kunnen vergelijken. Dat verklaart ook waarom de oorspronkelijke software waarin dit idee werd toegepast (Norton Commander) een enorm aantal navolgers kreeg, waarvan vele gratis. Gek genoeg heeft Microsoft er nooit brood in gezien dit principe over te nemen, zodat we na bijna dertig jaar Windows nog altijd handmatig twee Verkenner-vensters moeten openen.

Onder de vele Verkenner-alternatieven die wél twee vensters naast elkaar bieden, komt Nexusfile het dichtst in de buurt van het oorspronkelijke product van Norton. Dat komt deels door het gebruik van eigen sneltoetsen (die onder in het scherm worden weergegeven) maar toch vooral door het kleurenschema, dat sterk herinnert aan het aloude dos-tijdperk. Dat kleurenschema kun je overigens gemakkelijk aanpassen, dus wil je liever de witte achtergrond van Verkenner, dan is dat snel geregeld. De gebruikte kleuren dienen voor het snel herkennen van allerlei soorten bestanden en je kunt er je eigen favorieten aan toevoegen.

NexusFilebiedt alle gebruikelijke beheermogelijkheden inclusief het uitpakken van bestanden.

©PXimport

Gevaarlijk?

Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Voel je twijfel? Laat je download onderzoeken door www.virustotal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma.

©PXimport

Niet te snel klikken

We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af.

©PXimport

Een nieuwe laptop koop je niet zomaar. Het aanbod is groot, de verschillen in prijs en prestaties nog groter. Processors, opslag, schermtechniek en aansluitingen veranderen steeds, waardoor kiezen lastig blijft. De beste laptop is die past bij wat jij ermee doet: werk, studie, streamen of zwaardere taken als gamen of videobewerking. In deze koopgids lees je waar je anno 2025 (en ook al een beetje anno 2026) op let en hoe je binnen jouw budget een laptop vindt die lang meegaat.

Wanneer je een nieuwe laptop wilt kopen, dan is er aan keuze geen gebrek. Je moet dus goed weten waar je naar op zoek bent en dat begint bij je doel: wat ga je met de laptop doen en waar gebruik je hem? Bij een laptop die voor je werk of studie veel onderweg gebruikt wordt, zijn het gewicht en de accuduur bijvoorbeeld belangrijke aandachtspunten. Gebruik je een laptop voornamelijk thuis zonder extra randapparatuur, dan is een groter scherm fijner en maakt het gewicht weer minder uit. Belangrijk is dat je een realistisch budget bepaalt dat rekening houdt met je wensen. We raden je sowieso aan om minimaal 700 euro uit te trekken: vanaf dat prijsniveau krijg je zonder al te veel concessies een bruikbare 16 GB RAM en 512 GB-ssd. Wil je serieus aan de slag met fotobewerking of een heel goede bouwkwaliteit, mik dan op 900 tot 1200 euro zodat bijvoorbeeld een beter scherm tot de mogelijkheden behoort. Wil je serieus gamen of zware 4K-video's bewerken? Reken dan op minimaal 1200 euro voor een laptop met losse gpu en extra koeling. Ligt je budget lager, overweeg dan refurbished zakelijke modellen of een Chromebook als je vooral online werkt.

Snelle checklist

✅Bepaal waarvoor je de laptop vooral gebruikt (werk, studie, gamen, reizen)
✅Kijk naar formaat en gewicht als je vaak onderweg bent
✅Let op accuduur en schermhelderheid bij gebruik buiten
✅Ga voor minimaal 16 GB RAM en 512 GB ssd-opslag
✅Controleer aansluitingen (usb-c met laden en video, HDMI 2.0 of hoger)
✅Vergelijk toetsenbordcomfort en bouwkwaliteit
✅Controleer of onderdelen later uitbreidbaar zijn (RAM, ssd)

Schermformaat

Het beeldscherm bepaalt voor een belangrijk gedeelte het formaat van een laptop. Wanneer je een laptop veelvuldig buitenshuis wilt gebruiken, raden we je een 13- of 14inch-scherm aan. Een 14inch-laptop is wat ons betreft de ideale combinatie tussen een scherm waarop je comfortabel kunt werken en de draagbaarheid onderweg. We gaan er daarbij wel vanuit dat een laptop thuis of op je werkplek voornamelijk met een los beeldscherm gebruikt wordt als je echt langdurig werkt. Gebruik je geen los scherm en neem je je laptop nooit mee, dan is een wat groter 15- of 16inch-scherm wel fijn. Gebruik je een laptop vooral buitenshuis? Let dan op de schermhelderheid: voor gebruik in lastige lichtomstandigheden is minimaal 400 nits aan te raden. Daarnaast zijn matte schermen minder gevoelig voor storende reflecties, terwijl glanzende schermen vaak een levendiger beeld geven maar sneller spiegelen in fel licht.

Een Full-HD-scherm is ook op goedkope laptops tegenwoordig gelukkig de standaard en op een 14inch-scherm heb je hiermee een scherp plaatje. Op een 14inch-laptop is de meerwaarde van een 4K-scherm beperkt, al kan een scherm met wat hogere resolutie als 2880 x 1620 of 2560 x 1600 pixels wel prettig zijn. Voor grotere laptops geldt dat nog sterker. We zien dat de markt steeds meer verschuift van 16:9- naar 16:10-schermen. In plaats van een resolutie van 1920 x 1080 pixels heb je dan een scherm met 1920 x 1200 pixels. Die extra verticale ruimte maakt spreadsheets en websites zichtbaar prettiger zonder dat de behuizing significant groter wordt.

©Dell | Shaun Lucas

Beeldkwaliteit

Naast dat je ook op goedkopere laptops tegenwoordig een bruikbare resolutie krijgt, is ook een IPS-scherm steeds meer standaard geworden. Hierdoor is de beeldkwaliteit over het algemeen beter dan een aantal jaar geleden, toen er vooral TN-schermen op goedkopere laptops gebruikt werden. Uiteraard zijn er nog wel verschillen tussen goedkopere en duurdere IPS-panelen, maar de kwaliteit van een goedkoop IPS-paneel is doorgaans een stuk beter dan die van een goedkoop TN-paneel. Duurdere IPS-panelen hebben een betere kleurweergave omdat ze een groter gedeelte van het kleurspectrum kunnen weergeven. Goedkope panelen kunnen vaak niet alle kleuren goed weergeven, waardoor ze niet heel geschikt zijn voor serieuze fotobewerking. Daarnaast is oled sterk in opmars en bij laptops vanaf 800 euro is er genoeg keuze als je op zoek bent naar een oledscherm. Oled heeft als voordeel dat het contrast veel hoger is dan bij IPS-schermen, omdat de individuele pixels uitgeschakeld of gedimd kunnen worden. Ook is de kleurweergave over het algemeen goed, waardoor een oledscherm er al snel indrukwekkend uitziet. Een nadeel kan zijn dat oledschermen op laptops doorgaans PWM (pulse-width modulation) gebruiken om de helderheid te regelen en niet iedereen dat comfortabel vindt. Een andere schermtechniek die in opkomst is, is het mini-ledscherm. Dit is een IPS-scherm waarvan de achtergrondverlichting bestaat uit mini-leds die in zones aangestuurd kunnen worden. Hierdoor is het contrast veel beter dan bij traditionele achtergrondverlichting, waardoor de eigenschappen van een oledscherm benaderd worden.

©ASUS

©HP

RAM en opslag

Windows 11 heeft genoeg aan 8 GB RAM, maar dat is een hoeveelheid werkgeheugen die we in 2025 afraden. Software stelt steeds meer eisen en het is wel zo prettig als je tijdens het werken meerdere vensters en programma's naast elkaar kunt gebruiken. Kies dus voor minimaal 16 GB RAM. Op een krachtige laptop voor videobewerking of een krachtige gamelaptop raden we je 32 GB RAM aan. Kies ook als je weinig eisen hebt minimaal een ssd met een capaciteit van 512 GB. Een kleinere ssd wordt namelijk wel heel krap als je wat programma's op je laptop installeert. Wil je gamen? Dan is een ssd van 1 TB wat ons betreft het minimum. Moderne spellen vereisen vaak ergens tussen de 40 en 100 GB opslagruimte. Het is toch wel prettig om een paar spellen tegelijkertijd te kunnen installeren, zeker omdat het downloaden en installeren door de grote omvang ook steeds meer tijd in beslag neemt. Let erop dat het bij veel laptops niet mogelijk is om het werkgeheugen later uit te breiden of te vervangen. Bij gamelaptops of krachtigere workstations kan dat doorgaans nog wel. De opslag is bij veel laptops wel te vervangen omdat er meestal gebruik wordt gemaakt van een M.2-NVMe-ssd. Sommige laptops hebben een tweede M.2-slot.

©Adnan Ahmad Ali - stock.adobe.com

Toetsenbord

Het toetsenbord is een van de belangrijkste onderdelen van een laptop en bepaalt in grote mate hoe fijn je kunt werken. In de praktijk zijn er grote verschillen tussen het tikcomfort van laptops. Sommige toetsenborden geven een duidelijke feedback als je een toets indrukt, terwijl andere toetsenborden geen duidelijk drukpunt hebben. Op heel dunne laptops hebben de toetsen soms minder travel, wat zorgt voor een minder comfortabele tikervaring. Op goedkope laptops zit er soms speling in het toetsenbord, wat vervelend is als je langere stukken wilt tikken. Soms vind je in reviews informatie over het tikcomfort, maar in het echt uitproberen heeft wel onze voorkeur. Werk je veel met getallen, dan is een numeriek veld waarschijnlijk onmisbaar en moet je in de praktijk kijken naar laptops met minimaal een 15inch-scherm.

Een verlicht toetsenbord lijkt misschien een onbeduidend detail, maar is in de praktijk een heel fijne toevoeging. Laptops gebruik je immers vaak ook onderweg, waarbij de verlichting niet altijd zo goed is als op je werkplek thuis. Dan is het toch wel fijn als je kunt zien op welke toetsen je drukt als je naar je toetsenbord kijkt.

©Hairem - stock.adobe.com

Aansluitingen

Uiteraard is het belangrijk dat je laptop alle aansluitingen heeft die je nodig hebt, waarbij je extra moet letten op de mogelijkheden van de usb-c-poorten. Een laptop zonder usb-c-poort die ook geschikt is voor laden en het aansluiten van een beeldscherm zouden we zelf niet meer kopen. Als een laptop thunderbolt 4 of 5 ondersteunt, dan weet je zeker dat je een usb-c-poort met alle mogelijkheden krijgt, met ondersteuning voor heel hoge overdrachtssnelheden van 40 of zelfs 80 Gbit/s (thunderbolt 5). In combinatie met een geschikt thunderbolt-dockingstation ondersteunt een thunderbolt-poort twee 4K-schermen; op usb-c-dockingstations zonder thunderbolt kan dit beperkt zijn tot één scherm. Usb 4 is gebaseerd op thunderbolt en kan theoretisch ook een snelheid tot 40 Gbit/s ondersteunen, maar de eisen zijn minder streng, waardoor de maximale snelheid vaak 20 Gbit/s is. Daarnaast is het mogelijk dat de beelduitvoer beperkt is tot één 4K-scherm. In de praktijk zijn alle usb-c-aansluitingen met ondersteuning voor usb 4 geschikt voor laden en video. Tot slot zijn er ook usb-c-poorten die gebruikmaken van usb 3.2 en een maximale overdrachtssnelheid van 5 of 10 Gbit/s bieden en maximaal één 4K-scherm ondersteunen. De meeste laptops met een usb-c-poort op basis van usb 3.2 ondersteunen laden en video, maar dat is niet altijd zo. Gebruik je HDMI voor het aansluiten van een scherm, controleer dan of dat HDMI 2.0 of nieuwer is, zodat je een 4K-scherm op 60 Hz kunt gebruiken. Een of twee usb-a-poorten, een kaartlezer en een 3,5mm-headsetaansluiting zijn in de praktijk ook erg handig.

©HP

Veel processorkeuze

Elk jaar komen er nieuwe laptop-cpu's uit, terwijl ook oudere generaties in de schappen blijven, waardoor vergelijken snel onoverzichtelijk wordt en het lastig is om een bepaalde processor aan te raden. In grote lijnen gebruikt Intel tegenwoordig Core 3/5/7 voor mainstream en Core Ultra 5/7/9 voor de premiumklasse. De belangrijkste vernieuwingen zitten in de Core Ultra 200V-reeks (Lunar Lake), bedoeld voor dunne en zuinige laptops. Deze processors combineren een moderne geïntegreerde gpu met een npu voor on-device AI en voldoen aan Microsofts eisen voor een Copilot+-pc, waarmee je extra functies in Windows krijgt. Voor normale energiezuinige laptops heeft Intel de Core Ultra 200U-reeks, terwijl de 200H/HX voor krachtige laptops bedoeld is. Deze doorgaans snellere processors op basis van de Arrow Lake-architectuur zijn echter niet voorzien van een npu die voldoet aan de eisen voor een Copilot+-pc. Let er daarnaast op dat er ook Core 200-processors zonder Ultra zijn: die zijn bedoeld voor iets goedkopere mainstreamlaptops en gebruiken een oudere architectuur, vergelijkbaar met Intels eerdere 13e en 14e generatie Core-processors (Raptor Lake). Op zich is dat niet heel erg, ook de oudere generaties Core-processors zijn prima chips.

AMD volgt grofweg eenzelfde logica als Intel en verkoopt processors als Ryzen 3, 5, 7 en 9. AMD heeft wel de generatieaanduiding veranderd, want waar er eerst reeksen waren als 5000, 7000 en 8000, vallen de nieuwste processors in de 9000-, 200- en 300 AI-reeks. De Ryzen 200-reeks is een refresh op basis van Zen 4 die inzet op prijs en efficiëntie en, net als de oudere chips in de 7000- en 8000-reeks, geen npu heeft die krachtig genoeg is om te voldoen aan de eisen van een Copilot+-pc. Geschikte chips vind je bij AMD in de Ryzen AI 300-reeks met nieuwe Zen 5-cores en snellere geïntegreerde graphics. De 9000-reeks is eveneens op Zen 5 gebaseerd en omvat krachtige processors die bedoeld zijn voor bijvoorbeeld gamelaptops. Deze chips hebben een relatief langzame geïntegreerde gpu, want ze worden gecombineerd met een losse gpu.

©Intel

Prestatieverschillen

Net als bij Intel gebruikte AMD op oudere processors de letter H voor chips met een hoger energieverbruik en de letter U voor energiezuinige processors. Bij de nieuwe Ryzen 300 AI- en Ryzen 200-reeks staan geen letters meer in het typenummer. In de specificaties vind je wel een standaardenergieverbruik. Het energieverbruik zegt wel iets over prestaties, maar kan door fabrikanten vaak ook lager ingesteld worden. De koeling en fabrieksinstellingen per laptop bepalen in de praktijk veel van het werkelijke prestatieniveau. Omdat moderne chips vaak verschillende soorten kernen combineren (prestatie- en efficiëntiekernen), zegt ook een simpele eis als 'minstens zoveel cores' weinig. Als vuistregel zit je voor de meeste gebruikers veilig met Core (Ultra) 5 of Ryzen (AI) 5 of hoger. Eind 2025 komt Intel met een nieuwe processorreeks op basis van de Panther Lake-architectuur die vermoedelijk als Core Ultra 300 op de markt komt. Laptops op basis van die processors worden begin 2026 verwacht.

©AMD

ARM-processors

Toen de Microsoft Windows 11 Copilot+-pc's in 2024 geïntroduceerd werden, was dat in combinatie met een Qualcomm Snapdragon X Plus of Elite-processor die gebruikmaken van de ARM-architectuur. Een architectuur die Apple sinds 2020 met de introductie van de M1 gebruikt voor Macbooks. We vroegen ons een jaar geleden dan ook af of dit wellicht het einde van x86 in de Windows-laptop inluidde. Een jaar later moeten we concluderen dat dat nog niet het geval is. Er is namelijk niet zo heel gek veel gebeurd. Qualcomm heeft sindsdien goedkopere varianten van de Snapdragon X-processor met 8 cores geïntroduceerd, maar er zijn nog geen ARM-processors van andere fabrikanten. Nvidia en Mediatek zouden bezig zijn met een ARM-processor voor Windows, maar die lijkt te zijn uitgesteld naar 2026. De introductie van goedkopere varianten betekent wel dat ARM-laptops er nu vanaf zo'n 700 euro zijn. Als je op zoek bent naar een laptop voor kantoorwerkzaamheden, kunnen die interessant zijn als je zeker weet dat je niet tegen beperkingen aanloopt op het gebied van softwarecompatibiliteit. Want hoewel de meeste software werkt op de ARM-architectuur en de ondersteuning steeds beter wordt, zou het kunnen dat dit niet voor al jouw software geldt. Op de website windowsonarm.org vind je voor veel software informatie of deze werkt op een Windows-laptop voorzien van ARM-processor. Laptops voorzien van een Snapdragon X hebben over het algemeen een lange accuduur.

©Qualcomm

Lees ook: Productiever en creatiever: dit kan Copilot voor jou betekenen

Wat is je budget en wat kun je voor dat bedrag verwachten?

Gamelaptop

Iedere laptopprocessor is voorzien van een geïntegreerde gpu en voor dagelijks gebruik voldoen die ruimschoots. Sommige geïntegreerde gpu's zijn zelfs snel genoeg voor (licht) gamen. De gpu's in processors in Intels Core Ultra 200V-processors en AMD's Ryzen AI 300-processors zijn voor geïntegreerde gpu's best indrukwekkend. E-sportstitels en wat oudere spellen kun je bijvoorbeeld spelen op Full HD als je de kwaliteitsinstellingen bescheiden houdt. De geïntegreerde gpu's die je in andere processors vindt, zijn een stuk zwakker en niet heel geschikt voor gamen. Waar je op de desktop de keuze hebt uit videokaarten van Nvidia, AMD en Intel, ligt dat voor een laptop anders en biedt alleen Nvidia geschikte gpu's aan.

Wil je gamen in Full HD, dan heb je aan een laptop voorzien van een RTX 4060 of RTX 5050 genoeg. Wil je wat comfortabeler op Full HD of zelfs in 1440p spelen, dan zijn de RTX 4070, RTX 5060 of RTX 5070 goede kandidaten. Dit zijn helaas wel allemaal gpu's met 8 GB VRAM, een hoeveelheid die we je op een desktop-pc zouden afraden omdat spellen steeds vaker VRAM vereisen om lekker te draaien. Helaas hebben de meeste mobiele gpu's minder geheugen dan hun desktoptegenhangers. Laptops met een RTX 4050 of de oudere, nog wel verkrijgbare, RTX 3060, 3050 Ti en 3050 raden we wel af. Die gpu's zijn voorzien van 6 of zelfs 4 GB VRAM en dat is zelfs met lagere kwaliteitsinstellingen erg krap. Wil je comfortabel in spelen, dan zijn minimaal een RTX 4080 of RTX 5070 Ti dankzij de ruimere hoeveelheid 12 GB VRAM goede kandidaten.

Probeer bij gamelaptops altijd reviews te vergelijken als je meerdere modellen op het oog hebt. Want waar de prestaties van grafische kaarten op de desktop nauwelijks van elkaar verschillen, is dat bij mobiele gpu's anders. Fabrikanten kunnen op basis van de koeloplossing in de laptop het vermogen van een gpu aanpassen, waardoor een laptop met een RTX 4070 toch beter kan presteren dan een RTX 4080.

©Nvidia

Chromebook

Gebruik je een laptop vooral voor browsen en andere online-toepassingen, dan kan een Chromebook interessant zijn. Chrome OS is een relatief licht besturingssysteem, waardoor een Chromebook doorgaans goedkoper is dan een Windows-laptop. Wel is Chrome OS inmiddels meer dan alleen een browser; zo kun je tegenwoordig ook Android-apps installeren en is het ook mogelijk om Linux-applicaties te gebruiken. Hierdoor is het prettig als een Chromebook wat snellere hardware heeft. Zo is ook onder Chrome OS 8 GB RAM prettig, zodat je genoeg tabbladen en applicaties tegelijkertijd kunt gebruiken zonder tegen grenzen aan te lopen. Daarom is er naast de normale Chromebook tegenwoordig ook de Chromebook Plus. Google stelt strengere hardware-eisen aan een Chromebook Plus, waardoor deze varianten sneller zijn en softwarematig wat meer mogelijkheden, zoals ingebouwde Gemini, bieden. Ook is een Chromebook Plus net wat handiger offline te gebruiken, omdat je bestanden automatisch voor offline bewerken beschikbaar zijn. Bij een normale Chromebook moet je dat per bestand van tevoren aangeven. Een Chromebook Plus heb je vanaf zo'n 400 euro en dan krijg je sowieso een Full HD IPS-scherm, minimaal 8 GB RAM en minimaal 128 GB opslag. We raden je, gezien deze relatief lage prijs, aan om eerst naar de Plus-modellen te kijken als je een Chromebook zoekt. Normale Chromebooks zijn nog goedkoper en heb je al voor zo'n 300 euro. Dan krijg je doorgaans wel een laptop met slechts 4 GB RAM, weinig opslag of juist heel trage eMMC-opslag en een relatief trage processor.

Omdat Chromebooks ook gebruik kunnen maken van Android-apps, is een aanraakscherm met opklapbaar scharnier in de praktijk een fijne toevoeging. Veel Android-apps werken immers prettiger als je ze op een tablet kunt gebruiken.

©Acer

Apple MacBook Air

Het assortiment laptops van Apple is behoorlijk overzichtelijk en bestaat uit de MacBook Air en MacBook Pro, die beide in twee schermformaten leverbaar zijn. Met de huidige MacBook Air, die verkrijgbaar is in een 13- of 15-inchvariant, haal je een laptop in huis waarmee je vrijwel alle werkzaamheden kunt uitvoeren. De normale M4-processor heeft 10 cores en is een relatief vlotte laptopprocessor. Indrukwekkend is dat er ondanks die krachtige processor toch geen actieve koeling noodzakelijk is, waardoor de MacBook Air altijd heerlijk stil zijn werk doet. Een minpuntje van de MacBook Air is dat de instapmodellen voorzien zijn van 256 GB opslag en dat is, afhankelijk van je gebruiksdoel, wellicht te weinig. Upgraden kan alleen bij aanschaf; het is onmogelijk om de ssd op een moderne MacBook later te vervangen. Iedere MacBook is tegenwoordig wel van minimaal 16 GB RAM voorzien en dat werkt in de praktijk gewoon prettig en hoef je dus niet per se te upgraden, iets dat overigens ook alleen bij aanschaf kan. Voor consumenten is de MacBook Air wat ons betreft de laptop waar we naar zouden kijken. De duurdere MacBook Pro heeft wel een wat beter scherm met mini-ledverlichting en kan met veel krachtigere processors geconfigureerd worden en kan, doordat er wel actieve koeling is, de prestaties langduriger volhouden.

©Apple

De 10 bekendste laptopmerken in Nederland

HP (Hewlett-Packard) heeft een groot en veelzijdig aanbod. Van instapmodellen voor school en thuis tot de snellere Envy- en Omen-laptops, waarmee je ook zwaardere taken aankunt.

Apple richt zich op gebruikers die een stil en krachtig systeem willen dat jaren meegaat. De MacBook Air en Pro met M-chips draaien soepel, hebben een sterke accuduur en passen goed binnen het Apple-ecosysteem.

Lenovo valt op door zijn degelijke bouw en scherpe prijzen. De IdeaPad en Yoga zijn populaire keuzes voor dagelijks gebruik. De 2-in-1-modellen bieden extra flexibiliteit, handig als je het scherm ook als tablet wilt gebruiken.

ASUS combineert prestaties met vernieuwing. De ROG- en TUF-modellen spreken gamers aan, terwijl de ZenBook-serie bekendstaat om het slanke ontwerp en de OLED-schermen.

Acer is sterk in laptops die veel waar bieden voor hun geld. De Swift- en Aspire-series zijn betaalbaar, snel genoeg voor alledaags gebruik en breed verkrijgbaar.

Dell levert met de XPS-lijn hoogwaardige Windows-laptops voor wie kwaliteit en afwerking belangrijk vindt. Ook de Inspiron-serie blijft populair onder thuisgebruikers.

Microsoft richt zich met de Surface-lijn op lichtgewicht laptops en tablets met een goed scherm en nauwkeurige stylus-ondersteuning.

MSI spreekt vooral gamers en videomakers aan. De laptops hebben krachtige hardware, goede koeling en een uitgesproken uiterlijk.

Huawei groeit snel met de MateBook-serie. De laptops zijn dun, licht en netjes afgewerkt, met een helder scherm en scherpe prijs.

Samsung richt zich met de Galaxy Book-lijn op gebruikers die al andere Samsung-apparaten hebben. Laptops en smartphones werken daarin soepel samen.

De beste laptop ...

...is de laptop die het best bij jou past. Bedenk dus vooraf goed wat je wilt en nodig hebt. Kijk niet alleen naar de prijs, maar ook naar bouwkwaliteit, accuduur en uitbreidbaarheid. De techniek verandert snel, maar door nu slim te kiezen, zorg je dat je ook over drie of vier jaar nog prettig met je laptop werkt. Of je nu kiest voor Windows, macOS of ChromeOS: een model dat past bij wat je dagelijks doet, daar heb je uiteindelijk het meest aan!

De aanschaf van een nieuwe camera is een spannend moment, maar het enorme aanbod maakt kiezen soms lastig. Ga je voor full-frame, veel megapixels of staat gebruiksgemak voorop? Wij helpen je door de specificaties heen te kijken. In dit artikel wijzen we je op de aandachtspunten voor jouw zoektocht, zodat je kunt investeren in apparatuur waar je jarenlang plezier van hebt.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Kamera Express

De knoop is doorgehakt: je gaat een nieuwe camera kopen. Dat is een leuk vooruitzicht, maar zodra je het aanbod bekijkt, kan de keuzestress toeslaan. Er zijn immers talloze modellen, sensoren en systemen op de markt die allemaal om je aandacht vragen. Om te voorkomen dat je verdwaalt in de specificaties, is het slim om vooraf goed in kaart te brengen wat je precies zoekt. Het maken van de juiste keuze begint niet bij de hardware, maar bij jezelf.

Bepaal je doel en de gewenste beeldkwaliteit

De allerbelangrijkste vraag die je jezelf moet stellen is wat je precies wilt gaan vastleggen. Een straatfotograaf heeft natuurlijk hele andere eisen dan iemand die vogels in de vlucht wil fotograferen of studioportretten maakt. Je doel bepaalt dus voor een groot deel welk type sensor je nodig hebt.

De sensor is het hart van je camera en heeft veel invloed op de beeldkwaliteit en prestaties bij weinig licht. Full-frame sensoren zijn fantastisch in donkere omstandigheden en bieden een prachtige scherptediepte, maar zijn vaak prijziger en zwaarder. Crop-sensoren zijn daarentegen compacter en vergroten het bereik van je lens, wat weer handig is voor natuurfotografie.

Kijk daarnaast kritisch naar de resolutie. Megapixels zijn belangrijk als je foto's op groot formaat wilt afdrukken of achteraf veel wilt bijsnijden, maar voor online gebruik volstaat een lagere resolutie vaak prima.

Het totale kostenplaatje

Bij de aanschaf van fotoapparatuur kijken mensen vaak alleen naar de prijs van de camera zelf, de zogenoemde body. Het is echter verstandiger om naar het totaalplaatje te kijken. Voor een beginnende fotograaf biedt een instapmodel vaak al meer dan genoeg functionaliteit, terwijl een gevorderde gebruiker misschien specifieke wensen en eisen heeft die een duurder model rechtvaardigen.

Vergeet daarom niet dat je budget ook ruimte moet overlaten voor accessoires. Lenzen zijn vaak bepalender voor de kwaliteit van je foto dan de camera zelf. Daarnaast heb je snelle geheugenkaarten, reservebatterijen en een goede tas nodig. Reken je rijk door het complete pakket in te schatten, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.

Ergonomie en bedieningsgemak

Specificaties op papier zeggen niets over hoe een camera in de hand ligt. Het gebruikscomfort is misschien wel de meest onderschatte factor bij een aankoop. Een camera moet goed aanvoelen, niet te zwaar zijn als je er de hele dag mee op pad gaat, en een logische knoppenindeling hebben.

Voor beginners kan het heel prettig zijn als een camera beschikt over goede automatische functies, zoals oog-autofocus en gezichtsherkenning, zodat je direct scherpe foto's maakt. Wil je juist groeien in je hobby? Dan is het belangrijk dat de camera voldoende fysieke knoppen heeft om instellingen als sluitertijd en diafragma handmatig en snel aan te passen, zonder dat je eerst diep in een menu moet duiken.

©Niks Ads

Denk aan de toekomst en test het zelf

Een camera is zelden een losstaande aankoop; je koopt je in in een systeem. Controleer daarom altijd de uitbreidingsmogelijkheden. Heeft het merk dat je op het oog hebt voldoende lenzen beschikbaar die passen bij jouw ambities? Misschien wil je in de toekomst wel investeren in een reportageflitser of specifieke macro-lenzen.

Door te kiezen voor een systeem met voldoende compatibele accessoires, voorkom je dat je over een paar jaar alles moet vervangen. De beste manier om hier zeker van te zijn, is door het zelf te ervaren. Reviews lezen en specificaties vergelijken op de website van Kamera Express is een goed startpunt, maar stap vooral ook een winkel binnen. Door verschillende modellen vast te houden en advies te vragen aan specialisten, merk je direct welk model voor jou de juiste 'klik' heeft.