In een ideale wereld werkt hardware altijd zoals het bedoeld is. In de realiteit is dat meestal ook wel het geval, maar soms gaat er ineens iets mis zonder dat daar een reden voor lijkt te zijn. We lichten veelvoorkomende hardwareproblemen voor je uit.

Tip 01: Toetsenbord doet raar

Dit probleem komt vaak voor en is bloedirritant. Je bent aan het typen en plotseling werken de speciale tekens niet meer. In plaats van een e met een trema (ë) typ je ineens aanhalingstekens met een e ernaast ("e). Het is niet zo vreemd dat je op zulke momenten denkt dat er iets aan de hand is met je toetsenbord. Het goede nieuws is dat dit niet het geval is, met je toetsenbord is alles in orde. Wat er in dit geval gebeurd is, is dat de taalinstelling van het toetsenbord in Windows om wat voor reden dan ook gewijzigd is. In versies voorafgaand aan Windows 10 gebeurde dit regelmatig door het indrukken van een toetsencombinatie, sinds Windows 10 gebeurt het iets minder spontaan, maar dat wil niet zeggen dat het niet meer voorkomt. Als je merkt dat je speciale tekens niet meer werken, is dit vrij eenvoudig op te lossen. Houd de Windows-toets ingedrukt en druk vervolgens op de spatiebalk. Aan de rechterkant van het scherm verschijnt nu een lijstje met mogelijke toetsenbordindelingen waartussen direct geschakeld zal worden. Je zult merken dat je speciale tekens hierna gewoon weer als vanouds werken. In versies vóór Windows 10 schakel je tussen talen met Alt+Shift.

©PXimport

Tip 02: Printer niet herkend

Het installeren van printers binnen Windows is kinderlijk eenvoudig: je verbindt de printer via usb aan je computer en deze zal waarschijnlijk direct automatisch worden gevonden. Met draadloze printers ligt dat soms net even iets ingewikkelder. Afhankelijk van de netwerkinstellingen kan het gebeuren dat Windows de printer totaal niet ziet, zelfs al heb je software van de printer netjes geïnstalleerd. Vaak heeft dit ermee te maken dat de netwerkconfiguratie van de printer anders is dan die op je pc, waardoor de twee niet met elkaar ‘kunnen spreken’ spreken. Het aanpassen van de netwerkconfiguratie van de printer is doorgaans het antwoord, maar dat kan verdraaid lastig zijn als je de printer niet kunt benaderen. De oplossing is doorgaans even eenvoudig als oldskool: verbind de printer met je pc met behulp van een usb-kabel. Eenmaal verbonden zal de printer snel worden gevonden, waarna je, al dan niet via de webinterface of een configuratie-assistent van de fabrikant kunt zorgen dat de printer kan communiceren met je draadloze netwerk. Zodra dit is geregeld kun je de kabel weer verwijderen en zou alles als een zonnetje moeten draaien.

©PXimport

Tip 03: Printer print niets

Dit is een probleem waar we onlangs zelf nog mee te maken hebben gehad. Een printer kan om meerdere redenen aangeven dat het printen niet wil lukken. Vaak is er dan niet heel veel aan de hand, en moet simpelweg het papier of de inkt worden aangevuld en geeft de printer daarvoor geen heldere foutmelding. Vervelender is het echter wanneer de printer wel alle bekende geluiden maakt, maar vervolgens alleen maar lege vellen papier uitspuugt. De melding daarbij is onheilspellend en geeft aan dat er iets mis is met de inktconfiguratie in de printer (de precieze bewoordingen verschillen per fabrikant). Je wordt aangeraden om contact op te nemen met de fabrikant, maar in werkelijkheid is het probleem (doorgaans) een stuk minder ernstig: de spuitmondjes van je inktpatronen zitten verstopt. De oplossing is gelukkig heel eenvoudig: het reinigen van de printerkoppen zorgt ervoor dat de inkt weer vloeit zoals het hoort. Hoe je de printerkoppen reinigt verschilt uiteraard per fabrikant en model printer, maar in de meeste gevallen open je simpelweg de software van de fabrikant en vind je de betreffende optie onder het kopje Onderhoud of Probleemoplossing.

©PXimport

Geen paniek

Tip 04: Langzaam internet

Je hebt zojuist flink betaald voor een abonnement op glasvezelinternet en bent volledig klaar om met 500 Mbit/s over het internet te flitsen. Je hebt alles netjes aangesloten zoals het moet, maar je merkt vrij weinig van die snelheid. Een bezoekje aan Speedtest.nl leert je dat je met grote moeite 100 Mbit/s haalt. Wanneer dit gebeurt mopperen we (logischerwijs) vaak eerst op de internetprovider. Waarom halen we de beloofde snelheid niet. Is de verbinding niet goed? Is het modem kapot? Dat is natuurlijk allemaal mogelijk, maar als de snelheid rond de 100 Mbit/s blijft hangen, is je netwerkkaart waarschijnlijk de ‘boosdoener’. Wanneer je namelijk een oudere netwerkkaart in je systeem hebt zitten, dan is de kans zeer aanwezig dat deze een snelheid van 10 of 100 Mbit/s ondersteunt. Dan kunnen je modem en je verbinding nog zó snel zijn, als je kaart niet sneller is dan 100 Mbit/s, dan wordt alles daardoor geremd. De enige oplossing in dit geval is het vervangen van de ethernetkaart voor een gigabit-variant. Het goede nieuws is dat dit geen gigantische investering is. Voor nog geen drie tientjes heb je al een prima kaart, en raas je alsnog als Max Verstappen over het web.

©PXimport

Tip 05: Pc blijft herstarten

Het kan gebeuren: de computer loopt tegen een probleem aan en is gedwongen om te herstarten om het probleem te verhelpen. Hoewel dat dus een keertje mogelijk is, zou dat niet met regelmaat moeten gebeuren. Als dat wel zo is, of vervelender nog: de pc blijft in een herstart-lus hangen, dan kan dat een aanwijzing zijn dat er iets mis is met de hardware. De eerste stap is opstarten in Veilige Modus. In versies vóór Windows 10 doe je dat door tijdens het opstarten op F8 te drukken, in Windows 10 schakel je automatisch over naar de reparatiemodus wanneer de pc een aantal keer achter elkaar herstart. Zorg ervoor dat je alle randapparatuur verwijdert. Blijft Windows ook dan nog herstarten na reparatie of in Veilige Modus, dan is de kans aanwezig dat er iets aan de hand is met je hardware. Wat dit precies is kan nogal verschillen, maar je grafische kaart en interne geheugen zijn bekende boosdoeners. De enige manier om daar echt achter te komen is door de componenten te vervangen, maar in dat geval is het wel handig als je reserveonderdelen hebt of bijvoorbeeld even een grafische kaart of geheugenmodule kunt lenen, voordat je een nieuw onderdeel koopt en het blijkt toch ergens anders aan te liggen.

©PXimport

Tip 06: Verkeerde datum

Soms doen computers dingen waardoor je ineens aan jezelf gaat twijfelen. Bijvoorbeeld wanneer Windows ineens een verkeerde datum en tijd toont en je deze hebt aangepast, om de volgende keer doodleuk te zien dat de tijd weer verkeerd staat. Wanneer dit gebeurt, dan is het probleem vrijwel zeker dat de batterij op je moederbord leeg is geraakt (hier is overigens doorgaans wel een paar jaar voor nodig, tenzij er iets anders aan de hand is). Officieel zou Windows geen last moeten hebben van het feit dat de datum en tijd niet in het geheugen van je moederbord kunnen worden opgeslagen, ware het niet dat Windows niet met de tijdserver synchroniseert wanneer de tijd teveel afwijkt van de waarden van de tijdserver. En als je je browser gebruikt terwijl tijd en datum extreem afwijken, dan kan dat tot heftige foutmeldingen in je browser leiden (omdat allerlei beveiligingscertificaten qua datum dan niet meer kloppen). De oplossing is gelukkig heel eenvoudig. Schroef je computer open en zoek naar de batterij op je moederbord (een grote zilverkleurige knoopcel). Wip deze eruit en vervang hem voor een batterij van hetzelfde soort (meestal type CR2032). Wanneer je computer start, zul je nu nog eenmaal de juiste datum en tijd moeten selecteren, daarna zal deze wel worden bewaard.

Tip 07: Beeld oogt raar

Hoewel het een logische gedachte is om te twijfelen aan je beeldscherm wanneer er rare dingen gebeuren op het scherm (vensters die er raar uitzien, vreemde storingen in beeld enzovoort), heeft het vrijwel nooit iets met je beeldscherm te maken. Bij grafische problemen zit het euvel doorgaans in de grafische kaart of ingebouwde grafische chip, oftewel, de hardware die je beeldscherm vertelt wat het moet tonen. En dat er een probleem is met je grafische kaart, wil ook niet direct zeggen dat je grafische kaart stuk is. In veel gevallen wordt het probleem veroorzaakt door verkeerde of verouderde drivers, waardoor de kaart simpelweg niet goed aangestuurd wordt. Voordat je naar de winkel rent om een nieuwe grafische kaart te kopen, raden we je aan om te bekijken wat voor grafische kaart je hebt (dit kun je eenvoudig ontdekken door te googelen naar het model van de pc, als je de kaart niet zelf hebt geïnstalleerd) en vervolgens de juiste drivers te downloaden op de site van de fabrikant. Veel fabrikanten bieden tegenwoordig de mogelijkheid om zelf te detecteren wat voor kaart je in je computer hebt. Tijdens de installatie zal het beeld wat verspringen en daarna zou het probleem zomaar verholpen kunnen zijn.

©PXimport

Tip 08: Laptop snel leeg

Het voordeel van een laptop is dat je overal en altijd op je computer kunt werken. Die vrijheid wordt natuurlijk ernstig beperkt wanneer de batterij in recordtijd leeg is. Het slechte nieuws is dat er, ondanks allerlei zogenaamd nuttige tips op internet, weinig is dat je kunt doen om een luie batterij nieuw leven in te blazen. In de vriezer leggen, tien keer leeg laten lopen en opladen, het zijn allemaal kunstgrepen die hoogstens een paar minuten verschil zullen opleveren. Het enige wat je in dit geval kunt doen is contact opnemen met de fabrikant om een nieuwe batterij aan te vragen (en hopen dat dit binnen de garantie valt, maar meestal zit er op accu’s juist een kortere garantie dan op de rest van de laptop). Tot die tijd is er echter wel iets dat je softwarematig kunt doen. Windows 10 bevat een aantal handige opties om energie te besparen. Je vindt ze door in het startmenu te klikken op Instellingen en vervolgens op Batterijbesparing. In het menu dat verschijnt schakel je de functie Batterijbesparing in. Met deze modus ingeschakeld zullen onnodige applicaties op de achtergrond worden uitgeschakeld en de helderheid van je beeldscherm worden gereduceerd. Zo bespaar je kostbare minuten tot je batterij vervangen is.

©PXimport

Tip 09: Bestanden openen niet

Je probeert een Word-bestand te openen, maar krijgt constant de melding dat het niet geopend kan worden. Je probeert een zip-bestand uit te pakken, maar krijgt ook hier de ene keer een foutmelding en de andere keer lijkt het wel te lukken. Wanneer dit gebeurt met bestanden op een lokale schijf, dan kan dit een aanwijzing zijn dat de opslag corrupt is (of dat aan het raken is). Heb je een harde schijf in plaats van een ssd, dan is het ook mogelijk dat je de schijf hoort tikken. Als je het idee hebt dat er iets is met je schijf, dan is het zaak om onmiddellijk actie te ondernemen voordat het probleem escaleert. Download onmiddellijk een (gratis) programma dat de werking van je harde schijf kan testen, zoals Seagate SeaTools. De meeste fabrikanten hebben tools die specifiek voor hun producten bestemd zijn. Blijkt er echt iets aan de hand te zijn met je schijf, koop dan een nieuwe (en overweeg ook om over te stappen op ssd, die zijn sneller) en zet de bestanden zo snel mogelijk over. Daarna wordt het zaak om de schijf in het systeem te vervangen en Windows daarop te installeren. Dit kan eenvoudig met de Windows 10-installatieschijf.

©PXimport

Tip 10: Piepjes

Wanneer een computer start, dan zal het eerst een aantal diagnostische tests uitvoeren. Dit heet de Power On Self Test (oftewel POST). Is er iets niet in orde tijdens die test, dan zal dit op het beeldscherm worden weergegeven en/of worden aangegeven met behulp van een reeks piepjes (die piepjes komen uit je systeemkast, niet uit je luidspreker). Door de lengte van en het aantal piepjes te combineren, kan precies worden aangegeven of er een probleem is met het geheugen, met het bios, de koeling enzovoort. Helaas is het niet zo dat er één universele richtlijn is voor de betekenis van deze piepjes. Een pagina die per merk goed aangeeft wat welke piepjes precies betekenen is deze. Maakt je computer tijdens het opstarten ongebruikelijke piepgeluiden, breng dan (op een ander systeem of met je tablet of smartphone) een bezoekje aan deze pagina om precies in kaart te brengen wat er aan de hand is. Piepjes betekenen overigens helaas doorgaans wel dat er een component zal moeten worden vervangen.

©PXimport

Tijdens de feestdagen heb je alle tijd om van een simpel kopje koffie iets bijzonders te maken. Met perfect melkschuim en prachtige latte art geef je jouw bakkie troost een feestelijke upgrade. Hoe je dat doet, ontdek je in deze video's.

Stap 1: Melk opschuimen

Door melk op te schuimen krijgt je koffie een romige, volle smaak die aanvoelt als een warme omhelzing op koude winterdagen. Voor het beste resultaat kies je magere melk met minstens anderhalf procent vet. Hoe vetter de melk, hoe beter het schuimt. Haal de melk van tevoren uit de koelkast, zodat deze op kamertemperatuur komt.

Melkschuim maken kan op drie manieren: met het stoompijpje van een espressomachine, een elektrische melkschuimer of met de hand. Welke methode je ook kiest, zorg ervoor dat je de melk goed opschuimt tot het volume verdubbeld is en de melk een glanzende, gladde structuur heeft.

Ook met plantaardige melk maak je heerlijk schuim voor een cappuccino of latte. Kies bij voorkeur voor een barista-editie van soja- of havermelk. Deze bevatten extra eiwitten en vetten, wat zorgt voor beter schuim.

Stap 2: Latte art

Op de schuimlaag kun je prachtige patronen maken in de vorm van latte art. Denk aan kerstboompjes, rendieren of andere evrsieringen. Latte art is een leuke, creatieve bezigheid voor jong en oud, en het resultaat ziet er geweldig uit op de feesttafel of op je Instagram.

P.S. Geen zin in latte art, maar wel in versierde koffie? Met cacao, kaneel en een koffiestencil strooi je prachtige vormen of patronen op je laagje opgeschuimde melk.

Reageert Windows op jouw (oude) pc of laptop stroperig? Via allerlei kunstgrepen kun je de boel mogelijk nog wat vlottrekken, maar verwacht geen wonderen. Iets wat écht helpt, is de installatie van een lichtgewicht besturingssysteem. De relatief nieuwe en gratis Linux-distributie CachyOS is hiervoor heel geschikt. Je komt in de overzichtelijke gebruikersomgeving heel wat vertrouwde namen tegen.

CachyOS is tot dusver onderbelicht gebleven. Ten onrechte, want volgens de bekende informatieve website Distrowatch wint dit besturingssysteem in rap tempo terrein. Niet voor niets staat CachyOS inmiddels in de top tien van populairste Linux-systemen.

Opstartbare usb-stick maken

Je hebt van CachyOS een zogeheten image nodig. Hiermee ga je op een later moment de installatie in orde maken. Er bestaan verschillende versies van het besturingssysteem. In dit artikel gaan we aan de slag met de desktopeditie. Surf naar www.cachyos.org/download en klik op Download Desktop Edition / Direct om het iso-bestand op te slaan.

Je kunt CachyOS het beste vanaf een opstartbare usb-stick installeren. Je moet het opslagmedium hiervoor klaarmaken. Er bestaan diverse hulpprogramma’s waarmee dat kan. De ontwikkelaar adviseert balenaEtcher. Dit tooltje is voor Windows, macOS en Linux beschikbaar. Verbind eerst een usb-stick met minimaal 8 GB opslagruimte met een willekeurige computer en start het programma daarna op. Via Flash from file selecteer je in de verkenner het iso-bestand. Klik nu op Select target en vink de usb-stick aan. Bevestig met Select. Je klikt als laatste op Flash om de opstartbare usb-stick te creëren.

Live-omgeving

Het is nu de bedoeling om de beoogde CachyOS-computer met de zojuist gemaakte usb-stick op te starten. Sluit de opslagdrager aan en schakel het systeem in. Druk tijdens de opstartfase op een specifieke toets om het computermenu (BIOS of UEFI) te openen. Vaak is dat F2, maar het kan bijvoorbeeld ook F10, F12 of Delete zijn. Dat verschilt per computer. Het is nu zaak om de usb-stick als eerste opstartschijf te selecteren. Kijk of je een onderdeel als Boot, Boot Priority of iets soortgelijks kunt vinden. Met behulp van de muis of pijltjestoetsen kun je vaak de opstartvolgorde wijzigen. Als dat eenmaal is gelukt, herstart je de computer.

Zodra het menu van CachyOS verschijnt, kies je voor een standaardinstallatie. Dat is doorgaans de bovenste optie. Bevestig vervolgens met Enter. Na even wachten komt de live-omgeving tevoorschijn. Dat is in feite een voorproefje van het besturingssysteem waarin je alvast wat zaken kunt uitproberen. Klik in het welkomstvenster op Launch installer om de definitieve installatie te starten.

Voorafgaand aan de installatie kom je eerst in de live-omgeving van CachyOS terecht.

Installatie uitvoeren

Je controleert in het installatiescherm of de Nederlandse taal is geselecteerd en kiest in het volgende venster de juiste regio. Via Volgende selecteer je de gewenste toetsenbordindeling. Klik verder en bepaal op welke partitie je CachyOS wilt installeren. Wil je met een schone lei beginnen, dan ligt de optie Wis schijf voor de hand. Wijs daarna in het uitrolmenu ext4 aan als bestandssysteem. Daarmee creëer je namelijk een stabiele werkomgeving.

Overigens kun je CachyOS eventueel ook naast Windows installeren. Voor het inrichten van zo’n dualboot-systeem moet je de juiste partitie aan de Linux-distributie toewijzen. Maak een keuze en bevestig met Volgende.

Het besturingssysteem is in allerlei sausjes beschikbaar. Voor deze workshop selecteren we Plasma Desktop, maar het staat je vrij om een ander uiterlijk te kiezen. In het volgende scherm voeg je eventueel extra onderdelen toe, al kan dat ook op een later moment. Laat de standaardinstellingen ongewijzigd en klik wederom op Volgende. Vul nu een naam, gebruikersnaam en computernaam in. Je bedenkt ook een wachtwoord. Via Volgende / Installeer / Install Now wordt de installatie uitgevoerd. Je zet na afloop een vinkje voor Nu herstarten en klikt op Voltooid.

Je kunt tussen maar liefst zeventien lay-outs kiezen!

Eerste kennismaking

Als de installatie is gelukt, start het zojuist geïnstalleerde Linux-systeem voor het eerst op. Typ het wachtwoord om door te gaan naar het bureaublad. Elke keer dat CachyOS opent, verschijnt er een welkomstvenster. Klik dat nog niet weg, want je hebt hiermee snel toegang tot enkele handige onderdelen. Daar gaan we zo dadelijk mee aan de slag.

Vanaf het prille begin hebben andere personen niet zomaar toegang tot jouw computer.

Wie Windows gewend is, hoeft vermoedelijk niet lang te wennen aan de navigatiestructuur. Klik linksonder op het logo van CachyOS om het startmenu te openen. Hier zijn flink wat applicaties over verschillende categorieën verdeeld. Kies bijvoorbeeld Systeem / Dolphin om een bestandsbrowser te openen. Hier vind je alle lokaal opgeslagen foto’s, video’s, documenten en overige bestanden. Daarnaast bevindt zich in Dolphin ook een prullenbak met verwijderde items.

Verder staan helemaal rechts van de taakbalk diverse systeempictogrammen. Daarmee regel je onder andere het geluid en de netwerktoegang. Via het kleine pijltje komen er nog meer pictogrammen tevoorschijn. Vraag bijvoorbeeld een overzicht van recente meldingen op of pas de energie-opties aan. Tot slot kun je hier ook scherminstellingen wijzigen.

Dolphin is een soort verkenner waarin je alle bestanden kunt terugvinden.

CachyOS bijwerken

Net zoals bij elk besturingssysteem is het belangrijk om de boel regelmatig bij te werken. Hiervoor komt het eerder genoemde welkomstvenster goed van pas. Heb je dat weggeklikt, dan haal je het weer tevoorschijn. Klik in het menu op Systeem en CachyOS Hello. Ga nu naar Programma’s / Aanpassingen en Systeem bijwerken. Na opgave van het juiste wachtwoord checkt een hulpprogramma of er updates zijn. Tik op de J-toets en Enter om het besturingssysteem bij te werken. Je sluit na afloop het venster met Enter.

Vertrouwde tooltjes

Elk besturingssysteem valt of staat met de beschikbare programma’s. Dat zit bij CachyOS wel goed. Er zijn zelfs een aantal nuttige tooltjes voorgeïnstalleerd. Zo gebruik je Cachy Browser om op internet te surfen en VLC Media Player om naar video’s te kijken. Verder vind je in het menu een fotoviewer (Gwenview), tekstverwerker (KWrite) en analyseprogramma (Systeemmonitor).

In Systeemmonitor zie je in hoeverre de processor en het werkgeheugen worden belast.

Je kunt in CachyOS nog veel meer toepassingen installeren. Klik in het welkomstscherm rechtsonder op Programma’s installeren. Er opent een venster met vijftien categorieën. Je klikt voor een categorie op het pijltje om de onderliggende tooltjes te tonen. Op die manier kom je allerlei vertrouwde namen op het spoor. Firefox is bijvoorbeeld een bekende browser, terwijl je met Thunderbird e-mailaccounts kunt beheren. Voor kantoortoepassingen is het LibreOffice-pakket een aanrader. Je komt daarnaast onder andere toepassingen voor e-bookbeheer (Calibre), fotobewerking (GIMP) en videomontages (Kdenlive) tegen. De keuze is reuze!

Wil je iets installeren? Zet dan achter een of meerdere programma’s een vinkje. Je kiest daarna Systeem bijwerken. Typ in het verschenen commandovenster het juiste wachtwoord en bevestig met Enter. Nadat alle programmagegevens zijn opgehaald, druk je achtereenvolgens op de J-toets en Enter. Is de installatie afgerond? Sluit dan met Enter het commandovenster. De freeware nestelt zich automatisch in het startmenu.

Je kunt vanuit CachyOS in één klap diverse bekende programma’s installeren.

Tot slot

In dit artikel komen alleen de basisbeginselen van CachyOS aan bod. Je kunt je ontdekkingstocht natuurlijk op eigen houtje vervolgen, want het besturingssysteem kent verrassend veel mogelijkheden. Bekijk alle onderdelen in het startmenu, zodat je CachyOS goed leert kennen.

Vooral het hulpprogramma Systeeminstellingen is de moeite waard. Hier kun je diverse zaken van de computer naar eigen wens aanpassen. Denk bijvoorbeeld aan het gedrag van de muis, het touchpad, het toetsenbord en de monitor. Je kunt ook de achtergrond, het thema en het lettertype wijzigen. Gebruik bovenaan zo nodig de zoekfunctie om een bepaalde instelling te vinden. Veel computerplezier!

In de Systeeminstellingen pas je talloze zaken naar eigen smaak aan, zoals het kleurenschema.