Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Twee keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Op zoek naar een veelzijdige tablet met een ruim scherm? Vandaag hebben we op Kieskeurig.nl vijf modellen gespot met een goede prijs-kwaliteitverhouding.

Samsung Galaxy Tab S7 FE

Een tablet met een groot scherm heeft nogal wat voordelen. Denk bijvoorbeeld aan het lezen van een digitale krant of het kijken naar videostreams. Dit betaalbare exemplaar van Samsung heeft een aanraakscherm van maar liefst 12,4 inch. Met een resolutie van 2560 × 1600 pixels verschijnen letters, foto’s en video’s uiteraard duidelijk en haarscherp in beeld. Ondanks het ruime formaat valt het gewicht van 608 gram mee. Een ander pluspunt is dat de batterij een forse capaciteit van 10.090 mAh bevat. Deze tablet gaat op een enkele acculading met gemak urenlang mee.

Op rekengebied is de Qualcomm Snapdragon 778G-processor verantwoordelijk. Die heeft acht kernen van 2,4 GHz. Dat is voor veruit de meeste apps uit de Play Store ruimschoots voldoende. Installeer dus gerust je favoriete digitale kranten, streamingdiensten en spelletjes. De hier besproken uitvoering van de Samsung Galaxy Tab S7 FE bevat standaard 64 GB opslagruimte. Voeg voor meer capaciteit eventueel een eigen microSD-kaart toe. Gunstig is dat er een stylus is bijgesloten. Creëer hiermee onder meer aantekeningen, illustraties en animaties.

Apple iPad (2022)

Apple voorzag zijn reguliere iPad-lijn van een aantal verbeteringen. Zo verdween de welbekende thuisknop. Dat zorgde er mede voor dat het schermformaat van 10,2 inch groeide naar 10,9 inch. Meer ruimte dus voor je favoriete apps. Dankzij een indrukwekkende resolutie van 2360 × 1640 pixels ogen streams van Netflix, Videoland en Amazon Prime Video haarscherp. In combinatie met de los verkrijgbare Apple Pencil kun je op het ruime scherm bovendien ook tekenen.

Deze uitvoering bevat 64 GB opslagruimte. Hierop is iPadOS 16 voorgeïnstalleerd, zodat je met het recentste besturingssysteem aan de slag kunt. Profiteer van een stabiele gebruikersomgeving met allerlei nuttige apps, zoals FaceTime, Muziek, Agenda, iMovie, Kaarten en Safari. Een ander speerpunt is de beschikbare rekenkracht. Het apparaat is namelijk voorzien van Apples eigen A14 Bionic-chip. Die heeft zes snelle processorkernen. Verder is er 4 GB werkgeheugen aanwezig. Met een bescheiden gewicht van 477 gram ligt deze iPad bovendien prettig in de hand.

Samsung Galaxy Tab S8

Als je een grote tablet met hoogwaardige eigenschappen zoekt, is de Samsung Galaxy Tab S8 een uitstekende kandidaat. Dit apparaat is namelijk erg snel. Onder leiding van de Qualcomm Snapdragon 8 Gen1-processor kun je elke app uit de Play Store installeren, waaronder moderne games. Acht rekenkernen presteren op een maximale klokfrequentie van 2,99 GHz. Verder bevat het systeem 8 GB RAM. Het 11 inch-scherm ondersteunt een respectabele resolutie van 2560 × 1600 pixels.

Fijn is dat je met 128 GB opslagruimte behoorlijk wat apps kunt opslaan. Wil je daarnaast ook een foto- en videocollectie op de tablet beheren, dan prik je desgewenst een eigen microSD-kaart in de daartoe bestemde poort. Dankzij energiezuinige componenten en een batterij van 8000 mAh kunnen gebruikers uren achtereen doorwerken. Met behulp van de aanwezige wifi 6E-adapter maakt de Galaxy Tab S8 verbinding met de snelste draadloze netwerken. Vind je een scherm van 11 inch niet groot genoeg? Deze tablet is óók met een scherm van 12,4 inch (S8+) en zelfs 14,6 inch (S8 Ultra) verkrijgbaar.

Lenovo Tab P11 (2022)

Er bestaan ook goedkopere tablets met een ruim scherm, zoals dit 2022-model van de Lenovo Tab P11. Met een gemiddelde beoordeling van een 8,2 zijn Kieskeurig.nl-bezoekers tevreden over dit product. Je krijgt dan ook veel waar voor je geld. Het 11,5 inch-scherm heeft een resolutie van 2000 × 1200 pixels, zodat je videostreams van bijvoorbeeld Netflix, Disney+ en HBO Max in Full-HD-kwaliteit kunt bekijken. Het scherm ondersteunt daarnaast een hoge vernieuwingsfrequentie van 120 hertz. Daardoor verschijnen games uit de Play Store lekker vloeiend in beeld.

De MediaTek Helio G99-processor vormt met acht rappe rekenkernen het hart van deze tablet. In combinatie met 4 GB RAM merk je in Android geen vertragingen. Deze uitvoering van de Tab P11 bevat 128 GB opslagruimte. Met een eigen microSD-kaart van maximaal 1 TB breid je de capaciteit eventueel fors uit. De geïntegreerde accu heeft een capaciteit van 7500 mAh. Volgens de fabrikant kun je daarmee zo’n tien uur achter elkaar video’s afspelen of op internet surfen.

Microsoft Pro 9

Voor flexwerkers is de Microsoft Pro 9 een interessante tablet. Hierop draait namelijk Windows 11, waardoor je allerlei veelgebruikte apps kunt installeren. Verder is het 13inch-scherm lekker groot, zodat je op elke locatie comfortabel kunt werken. Tegelijkertijd vallen de afmetingen en het gewicht alleszins mee. Kortom, neem dit apparaat overal mee naartoe. In combinatie met het los verkrijgbare Surface Pro Keyboard transformeer je deze tablet eenvoudig in een laptop. Handig voor het geval je onderweg een lange lap tekst moet typen.

Dit model van de Microsoft Pro 9 heeft nogal wat pluspunten. Zo start het besturingssysteem vanaf een ssd zeer snel op. Met een capaciteit van 256 GB kun je bovendien redelijk wat eigen data opslaan. Voeg via twee usb-c-aansluitingen indien nodig extra gegevensdragers toe. Verder ondersteunt het scherm een hoge resolutie van 2880 × 1920 pixels. Bewerk daarmee foto’s op detailniveau. Op rekengebied bevat het systeem een Intel Core i5-processor met tien(!) cores en 8 GB werkgeheugen.

Wist je dat je met Google Maps toegankelijke plekken in de buurt kunt opzoeken? In dit korte tipartikel leggen we uit waar je de instelling binnen de app vindt. Dan kun je wellicht jezelf of een ander daarmee helpen.

Google Maps heeft een verborgen instelling waarmee plekken die verschillende toegankelijkheidsopties bieden zichtbaar worden. Je kunt die om verschillende redenen nodig hebben: je loopt bijvoorbeeld achter een kinderwagen, je zit in een rolstoel of je wilt juist iemand in een rolstoel begeleiden. Wat de reden ook is, met deze handige tip maak je het jezelf en een ander gemakkelijker.

Zodra je de toegankelijkheidsmogelijkheden in de app hebt geactiveerd, krijg je toegang tot een aantal nieuwe filters, zoals een rolstoel. Zo kun je dus van tevoren bekijken of een bepaalde plek ruimte biedt voor objecten met grote en kleine wielen.

Toegankelijkheidsopties Google Maps activeren

Het activeren van die verborgen Toegankelijkheidsopties is zo gepiept. Open de app Google Maps op je Android-toestel, iPhone of iPad en tik vervolgens op je profielfoto. Er verschijnt een contextueel menu waarin je onderin Instellingen ziet staan. Tik daarop en scrol daarna naar beneden voor het kopje Toegankelijkheidsopties. In dit venster zie je tekst en uitleg staan, evenals een enkele schuifregelaar. Als het goed is, is die grijs. Door er één keer op te tikken, verplaats je de schuif naar rechts en krijgt die een kleurtje.

Hiermee heb je de extra filters binnen Google Maps geactiveerd. Als je nu op zoek gaat naar een plek die je wilt bezoeken, kun je bijvoorbeeld de rolstoelknop selecteren om te zien of het gebouw toegankelijk is voor mensen die niet of moeizaam lopen. Mocht je een plek of stad willen verkennen, dan staat er voortaan ook een rolstoelpictogram bij de standaardinformatie, zodat je in één oogopslag kunt zien waar je terechtkunt. Selecteer de plek die je wilt bezoeken en druk op het informatieknopje. Vervolgens kun je zien wat de plek dan rolstoeltoegankelijk maakt.

Je wilt je kennis of verhaal met anderen delen en overweegt een online cursus of een digitaal of gedrukt boek te publiceren. Met voldoende tijd en kennis kun je veel zelf regelen, maar er zijn ook gespecialiseerde platformen beschikbaar.

Tip 1 Creëren online cursus

We starten met het uitdagendste scenario, waarbij je zelf het volledige proces beheert, van het maken tot het (commercieel) publiceren van een online cursus.

Dit vergt uiteraard een grondige voorbereiding. We gaan er alvast van uit dat je het onderwerp goed beheerst en een concrete doelgroep voor ogen hebt. Denk ook na over het juiste niveau (beginners, gevorderden of professionals) en stel duidelijke leerdoelen: wat wil je dat deelnemers na afloop kunnen of weten?

Verdeel je cursus in modules en lessen, met telkens een afgebakend onderwerp en een logische structuur. Kies bewust welke media je inzet. Video’s zijn aantrekkelijk, maar een mix met tekst en interactieve oefeningen is vaak effectiever. Toets bijvoorbeeld ook de vorderingen bij deelnemers met vragen of quizzen. Google Formulieren of het de opensource software H5P, waarbij je content via plug-ins op je eigen site kunt plaatsen, zijn hiervoor geschikt. Kahoot kun je dan weer gebruiken voor een speelsere toetsing.

Ook Aha Slides is een optie: Gaaap! Interactieve presentaties maak je met Aha Slides

Voor video-opnames zijn een goede camera en (externe) microfoon onmisbaar. Voor schermopnames, eventueel gecombineerd met videobeelden, is OBS Studio een prima gratis optie. Je kunt ook presentaties als video bewaren (in PowerPoint bijvoorbeeld via Bestand / Exporteren / Een video maken). Voor je videomontage zijn er diverse gratis editors beschikbaar, waaronder het krachtige DaVinci Resolve.

OBS Studio is prima geschikt voor screencasts met gemixte mediabronnen.

Tip 2 Hosting

Er zijn diverse manieren om je cursusmateriaal online aan te bieden, maar let er wel op dat de website voldoende snel laadt en dat de hosting de nodige capaciteit biedt voor meerdere, gelijktijdige gebruikers. Bovendien wil je een responsieve site, die ook goed werkt op mobiele apparaten.

Een basale optie is via Google Sites, waar je eventueel Google Formulieren kunt gebruiken voor toetsen. Voor betalingen kun je bijvoorbeeld een PayPal-knop (beschikbaar voor zakelijke PayPal-accounts) of een Stripe-link (met iDEAL-ondersteuning) op een Google Sites-pagina toevoegen. Je kunt ook een apart webformulier gebruiken voor de registratie van deelnemers.

Als je dit te beperkt vindt, kun je beter overstappen naar een heus LMS (Learning Management System) of CMS (Course Management System). Heb je een WordPress-site, dan kun je de gratis plug-in Tutor LMS installeren. Hiermee creëer je onbeperkt cursussen en interactieve lessen. Er is tevens een online demo beschikbaar.

Met een plug-in als het gratis WooCommerce kun je dan verschillende beveiligde betaalgateways op je site integreren. Houd hierbij wel rekening met transactiekosten.

In tips 4 en 5 stellen we je nog enkele krachtige LMS’en en platforms voor, geschikt voor het maken en aanbieden van online cursussen.

Voor niks gaat de zon onder: integreer bijvoorbeeld een PayPal-knop op je cursus-site.

Tip 3 Promotie

Je hebt je cursus online gezet, maar afwachten tot de eerste cursisten opdagen lijkt ons niet slim. Er zijn namelijk diverse opties om je cursus onder de aandacht te brengen.

Zo kun je een blog of andere content creëren die bij je cursus past en aardig scoort in zoekmachines, bijvoorbeeld dankzij SEO-technieken (Search Engine Optimization). Je kunt ook e-mailadressen via je blog of site verzamelen en regelmatig nieuwsbrieven met extra inhoud, updates en promoties versturen. Daarnaast kun je je cursus uiteraard promoten via socialmediaplatformen. Deel bijvoorbeeld (video)fragmenten op je eigen Facebook- of YouTube-kanaal om mensen naar je cursus te leiden. Gratis webinars organiseren kan eveneens een goede introductie zijn. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld OBS Studio: via Bestand / Instellingen / Stream kies je uit tientallen streamingdiensten zoals Twitch, YouTube of Facebook. Vervolgens druk je op Streamen starten of op Opname starten (voor een eventuele distributiekopie).

Plaats aantrekkelijke cursusfragmenten online, bijvoorbeeld op je YouTube-kanaal.

Tip 4 LMS

Wil je je cursusmateriaal op een eigen site plaatsen, dan is LearnDash LMS, een plug-in voor WordPress, een goede keuze. Hiermee zet je eenvoudig een volledige leeromgeving op. De plug-in kost 199 dollar per jaar (circa 185 euro), maar je kunt eerst de gratis interactieve demosite testen. Via bouwblokken kun je in een dashboard je cursus ontwerpen. Er zijn ook uitbreidingen beschikbaar, vaak tegen extra kosten. Er is geen beperking op het aantal (betalende) deelnemers. Heb je geen eigen WordPress-site, dan kun je direct aan de slag met LearnDash Cloud (299 dollar per jaar, circa 278 euro).

Een alternatief is het bekende opensource LMS-project Moodle, dat veel flexibiliteit biedt, inclusief ondersteuning voor leerpaden en interacties, en voor diverse AI-API’s in de nieuwste versies. Is zelfhosting niets voor jou, dan kun je MoodleCloud gebruiken. Er is een gratis proefperiode van 28 dagen, waarna je jaarlijks vanaf 130 euro betaalt.

Andere opties zijn onder meer Teachable en Thinkific, die beide Engelstalige interfaces hebben. Nederlandstalige content is mogelijk, maar tijdens enkele tests zette de ingebouwde AI-hulp onze Nederlandstalige prompts koppig om naar een Engelstalige cursusstructuur. Beide platforms bieden een gratis startplan, maar dit is beperkt en upgraden is vrij prijzig. Bij Teachable betaal je 468 dollar (circa 435 euro) per jaar voor vijf cursussen, een onbeperkt aantal deelnemers en vijf procent transactiekosten. Thinkific is iets voordeliger: 422 euro per jaar voor een onbeperkt aantal cursussen en deelnemers, zonder transactiekosten.

De AI-module binnen Teachable mikt duidelijk op een Engelstalig publiek.

Tip 5 Andere platformen

Bij diensten als Teachable en Thinkific zie je dat de scheidslijn vaak dun is tussen een zuiver LMS, gericht op het beheren van leerprocessen, en een online leerplatform of e-learning marktplaats, vooral gericht op het promoten en verkopen van cursussen.

Diensten als Udemy (internationaal, met een Nederlandstalige interface), Soofos en Pluvo behoren tot die laatste categorie. Deze drie platformen kun je gratis uitproberen via een gebruiksvriendelijke interface, die je stap voor stap helpt bij het opzetten van je cursus.

Bij Udemy kun je je cursussen gratis online plaatsen, maar het platform houdt een percentage van de inkomsten voor hosting, marketing en betalingsverwerking. Dit percentage varieert sterk en is vooral afhankelijk van hoe een deelnemer de cursus heeft gevonden. Soofos hanteert een soortgelijke aanpak. Pluvo, dat iets meer gericht is op bedrijfsomgevingen, rekent ongeveer 250 euro per jaar, maar betalingen voor cursussen verlopen buiten Pluvo om. De supportdienst van Pluvo stelde ons voor om Zapier te gebruiken voor het automatiseren van gebruikersaccounts.

Udemy helpt je stapsgewijs bij het aanmaken en online zetten van je cursus.

Tip 6 Creëren e-books

Je hebt een verhaal geschreven en wilt dit als e-book beschikbaar stellen. Laten we beginnen met het creatieproces. Je kunt hiervoor je vertrouwde tekstverwerker gebruiken, zoals Microsoft Word. Gebruik bij voorkeur kopstijlen zoals Kop 1, Kop 2 enzovoort om een duidelijke structuur te creëren en eventueel automatisch een inhoudsopgave te maken. Kies een leesbaar, schreefloos lettertype voor schermweergave en houd de lettergrootte consistent. Voeg je afbeeldingen toe, zorg er dan voor dat ze correct zijn ingesloten en geoptimaliseerd voor digitaal gebruik. Houd de resolutie rond 150 dpi en pas de afbeeldingsgroottes vooraf aan, in plaats van ze zomaar in Word te schalen.

Je kunt je Word-document rechtstreeks vanuit Word naar een pdf-bestand exporteren.

Tip 7 Formaat

Denk ook goed na over het formaat van je e-book. Pdf is een goede keuze voor vaste lay-outs, zoals handleidingen of grafische e-books. Je kunt je Word-document eenvoudig opslaan als pdf via Bestand / Exporteren. Voor kleinere bestanden die sneller laden, kies je hier best voor Optimaliseren voor minimale grootte (online publiceren), tenzij je verwacht dat het e-book ook op grotere schermen gelezen zal worden. Via Opties krijg je nog een viertal extra PDF-opties, maar deze kun je voor e-books meestal uitgeschakeld laten. Exporteren via een virtuele pdf-printer, zoals het gratis Bullzip PDF Printer is eveneens mogelijk, maar levert zelden betere resultaten.

Een ander veelgebruikt e-bookformaat is epub. Om je (Word-)document om te zetten naar epub, kun je de gratis tool Calibre gebruiken. Klik op Boeken toevoegen, selecteer je docx-bestand, klik op Boeken converteren en kies rechtsboven het gewenste uitvoerformaat. Calibre ondersteunt naast EPUB ook formaten als MOBI en AZW3 (voor Kindle-apparaten).

Lees meer over Calibre: Calibre via Docker: boekenplank op je server

Je kunt met Calibre ook Word-documenten naar verschillende e-bookformaten exporteren.

Tip 8 Publicatie

Is je e-book klaar, test het dan op verschillende apparaten of e-readers om te zien hoe het eruitziet op diverse schermformaten. Oogt alles prima, dan kun je het online publiceren. Dit kan via je eigen website, bijvoorbeeld met platforms als WordPress of Shopify, waarbij je een geïntegreerde betalingsgateway kunt gebruiken. Het voordeel is dat je geen commissie betaalt, maar het vereist wel inspanningen, technisch maar ook marketinggewijs.

Een handig alternatief is Gumroad, waar je na aanmelding direct kunt beginnen. Klik op New product, kies E-book, voer een titel en prijs in, klik op Next: Customize, en volg de instructies voor de online publicatie. Gumroad vraagt een lage commissie en rekent circa 3 procent kosten voor betalingsverwerking. Wil je extra promotie via ‘Gumroad Discover’, houd dan rekening met een merkbaar hogere commissie (minimaal 30 procent).

Draft2Digital, dat samenwerkt met SmashWords, is een andere dienst waar je je e-book (of Word-document) kunt uploaden en desgewenst kunt aanpassen. Dit platform verspreidt je e-book vervolgens naar verschillende internationale partners, waaronder Barnes & Noble en Apple Books, en beheert de verkoop voor je. Je betaalt 10 procent commissie op de verkoopprijs.

Daarnaast zijn er uiteraard nog de bekende platformen zoals Amazon Kindle Direct Publishing en Kobo Writing Life (werkt ook samen met bol.com).

Enkele minuten na je aanmelding en upload kan men je e-book via Gumroad kopen.

Tip 9 Creëren papieren boek

Lees zeker ook: Is een boek schrijven je grote droom? Deze apps helpen je op weg

Je wilt je verhaal in papieren boekvorm publiceren, dus is het slim om hier al rekening mee te houden terwijl je met je tekst(verwerker) bezig bent. Het is ook handig om vooraf te weten hoe en bij wie je gaat publiceren, want sommige uitgevers of platformen stellen specifieke eisen aan opmaak, bestandsindelingen en resoluties. Ook bieden ze soms sjablonen of stijlgidsen aan voor een optimale lay-out. We kunnen je hier wel enkele algemene richtlijnen geven.

Kies een tekstverwerker die geschikt is voor lange documenten, zoals Microsoft Word of het gratis LibreOffice Writer. Werk je met veel afbeeldingen of heb je specifieke lay-outwensen, dan is een dtp-tool waarschijnlijk beter geschikt, zoals Adobe InDesign, Affinity Publisher of het gratis Scribus.

Zorg voor een heldere (hoofdstuk)structuur en een consistente opmaak, zoals kopstijlen, paginanummers, voldoende ruime marges, eventueel een extra bindrand en voetteksten. Controleer ook de snij- of afloopmarges (ook wel ‘bleed’ genoemd; meestal 3 mm) voor afbeeldingen aan de rand van de pagina’s, zodat ze correct worden bijgesneden na het drukken.

Kies een goed leesbaar lettertype, bij voorkeur een schreeflettertype van 11 of 12 punten. Gebruik voor afbeeldingen een resolutie van minimaal 300 dpi (1200 dpi voor vectorplaatjes).

Let ook goed op de marges, eventueel met extra bindrand (hier: Word).

Tip 10 Formaat

Als je manuscript naar een uitgeverij of online platform gaat, is pdf vaak het aanbevolen formaat vanwege de vaste opmaak. Dtp-programma’s zijn doorgaans uitstekend geschikt om drukklare pdf’s te maken. De ingebouwde pdf-converter van Word (via Bestand / Exporteren) kan voldoende zijn voor een boek met tekst en enkele afbeeldingen. Kies hier dan wel voor Optimaliseren voor Standaard (online publiceren en afdrukken). Voor meer controle over instellingen zoals kleuropmaak, compressie of bleed-marges kun je Adobe Acrobat Pro overwegen. Zorg ervoor dat alle gebruikte lettertypes volledig zijn ingesloten in de pdf, zodat de drukker geen alternatief hoeft te kiezen, en gebruik bij voorkeur de CMYK-kleurmodus voor professioneel drukwerk (in plaats van RGB).

Controleer de paginagrootte en marges zorgvuldig, zodat deze overeenkomen met het beoogde formaat in druk. Dit kan bijvoorbeeld een staand A5-formaat zijn (14,8 × 21 cm) of het grotere 16 × 24 cm-formaat. Voor een gedichtenbundel is een kleiner pocketformaat (12,5 × 20 cm) wellicht beter. Of misschien kies je voor een liggend of vierkant formaat, zoals een liggende A5 (23 × 16 cm).

Bij de uiteindelijke pdf-export kies je voor een optie als Drukwerkkwaliteit of Hoge kwaliteit voor printen. Gebruik de PDF/X-1a:2001 standaard (met CMYK en zonder transparantie) of PDF/X-4 (2010) (met transparantie- en kleurprofielondersteuning). Het afdrukprofiel moet passen bij het drukpapier, bijvoorbeeld ISO Coated v2 300% (ECI) voor offsetdruk op gecoat papier, met een maximaal inktgebruik van 300 procent om inktvlekken te vermijden.

Ook het gratis Scribus heeft uitgebreide pdf-instellingen, in combinatie met het juiste kleurbeheer.

Tip 11 Publicatie

Er zijn verschillende manieren om je manuscript gedrukt en gepubliceerd te krijgen. Je kunt het laten drukken bij een traditionele drukservice, waarbij je in één keer een vaste oplage bestelt, wat bij grotere hoeveelheden voordeliger is. Of je kiest voor een (online) POD-dienst (print on demand), waar boeken pas worden gedrukt als er bestellingen binnenkomen. Hierdoor is geen voorraad nodig, wat de opstartkosten laag houdt. Bekende POD-diensten zijn BoekenGilde, Boekscout, Bookmundo, Pumbo en de meer internationaal gerichte Blurb en Lulu. De prijzen hangen onder meer af van de initiële oplage, papierkeuze en afwerkingsopties.

Deze diensten bieden vaak ook ondersteuning bij het grafisch ontwerp van de kaft, en sommige geven je de mogelijkheid om je boek via hun eigen kanalen te verkopen. Houd wel rekening met een commissie per verkocht exemplaar.

Bij zelfpublicatie ben je zelf verantwoordelijk voor de boekpromotie. Denk aan sociale media, recensies door bloggers, e-mailnieuwsbrieven en betaalde advertenties.

Een ISBN (Standaard Boek Nummer) is niet verplicht, maar wel nuttig als je je boek wilt laten distribueren via boekhandels, bibliotheken of webshops. In Nederland vraag je dit aan bij Bureau ISBN; in België kan dit bij de Boekenbank. Reken op ruwweg 120 euro voor één ISBN of circa 350 euro voor een reeks (prefix), geldig voor 10 boeken – of voor hetzelfde boek in een andere taal of verschijningsvorm. Zo’n ISBN zorgt er wel voor dat je boek officieel geregistreerd staat, wat het beter herkenbaar en vindbaar, en hopelijk ook verkoopbaarder maakt.

Geen verrassingen bij Pumbo: vul de juiste parameters in en zie wat je betaalt.