Om een vpn-verbinding op te zetten maak je doorgaans gebruik van OpenVPN of IPsec. Maar al enkele jaren is er een nieuw protocol in ontwikkeling, namelijk WireGuard. Wat is WireGuard precies? Het is gebouwd volgens moderne principes en bevat slechts de minimale code die nodig is. Reden te meer om dit nieuwe vpn-protocol eens onder de loep te nemen.

Draai je een vpn-server thuis, bijvoorbeeld op je router, nas of een Raspberry Pi, dan kun je op een veilige manier van overal in de wereld op je thuisnetwerk, of zelfs surfen via je thuisnetwerk zodat je ook buitenshuis gebruikmaakt van de dns-gebaseerde adblocker die je thuis hebt draaien. Een ander interessant scenario is dat je van een vpn-server in een ander land gebruikmaakt, bijvoorbeeld om regioblokkades te omzeilen. En in bedrijfsomgevingen is een vpn essentieel.

Kortom, redenen genoeg om een vpn te gebruiken. Vaak gebeurt dat met het OpenVPN-protocol en de gelijknamige opensource-software. Die is populair en algemeen ondersteund, zowel wanneer je zelf een vpn-server wilt opzetten als wanneer je wilt verbinden met een vpn-server van een vpn-dienst. OpenVPN versleutelt zijn communicatie met tls (Transport Layer Security) en werkt via udp of tcp.

Een ander protocol is IPsec (Internet Protocol Security), wat eigenlijk een hele suite van protocollen is. In tegenstelling tot OpenVPN, dat door zijn gebruik van tls in de applicatielaag van de tcp/ip-suite werkt, doet IPsec zijn werk in de internetlaag, dezelfde laag dus als IP. IPsec wordt vooral in bedrijfsomgevingen gebruikt. Het is een vrij complex protocol en komt in thuisomgevingen dan ook zo goed als niet voor.

Complexiteit is de vijand van veiligheid, en zowel OpenVPN als IPsec slepen over de jaren heen heel wat ballast met zich mee. Daarom begon beveiligingsonderzoeker Jason A. Donenfeld in 2015 met een schone lei: hij wilde een vpn-protocol ontwikkelen volgens moderne standaarden, dat snel is, weinig code heeft en daardoor minder kans op (potentieel uit te buiten) bugs. Het resultaat is WireGuard.

Voordelen van Wireguard

We hebben het al over de hoeveelheid code gehad. Misschien maakt dat je als gebruiker niet uit, maar toch is het belangrijk voor de veiligheid van software. Hoe minder regels code, hoe minder aanvalsoppervlak en hoe eenvoudiger de code te auditen is op beveiligingsproblemen. Volgens Donenfeld moet de code van WireGuard door een individu na te kijken zijn, wat bijvoorbeeld met OpenVPN zo goed als onmogelijk is, zeker aangezien je dan ook de code van OpenSSL dient te bekijken. OpenVPN bevat ruwweg honderd keer zoveel regels code als WireGuard.

WireGuard is ook het resultaat van academisch onderzoek van Donenfeld: hij heeft veel tijd gestoken in het goed uitdenken van het protocol, dat hij bovenop het Noise Protocol Framework heeft gebouwd. Met een bewijsprogramma is zelfs formeel geverifieerd dat het protocol specifieke veiligheidseigenschappen heeft. WireGuard maakt ook gebruik van de allernieuwste cryptografie omdat het geen oude algoritmes hoeft te blijven ondersteunen. Termen als Curve25519, ChaCha20, Poly1305, BLAKE2, SipHash24 en HKDF zeggen je misschien niet veel, maar beveiligingsonderzoekers watertanden ervan.

Je bent natuurlijk niets met een superveilig systeem als het niet gebruiksvriendelijk is en vaak is veiligheid omgekeerd evenredig met gebruiksvriendelijkheid. Bij WireGuard is dat anders: het is eigenlijk verrassend eenvoudig om te gebruiken. Je wisselt gewoon publieke sleutels uit en de rest wordt door WireGuard afgehandeld. En zelfs als je van ip-adres verandert, blijft de vpn-verbinding behouden. Dat laatste is heel handig op mobiele toestellen, bijvoorbeeld als je van wifi naar 4G overschakelt.

©PXimport

Hoe WireGuard werkt

WireGuard werkt door de ip-pakketjes van je ‘echte’ netwerkverbinding in te kapselen in udp. Daarvoor creëert het een virtuele netwerkinterface (vaak wg0 genoemd), die alle pakketjes versleutelt die door je echte netwerkinterface (bijvoorbeeld wlan0) gaan. Die virtuele netwerkinterface configureer je gewoon met de standaard netwerktools van je besturingssysteem, zoals de tool ip onder Linux.

Elke virtuele netwerkinterface van WireGuard heeft een geheime sleutel en een lijst van ‘peers’ waarmee communicatie mogelijk is. Van elke peer kent WireGuard een publieke sleutel en een lijst met toegestane ip-adressen waarvan de peer mag communiceren.

Dat geldt zowel voor de server als een client: beide types machines hebben een geheime sleutel voor de interface en een lijst met peers met publieke sleutels en toegestane ip-adressen. Alleen zal de client maar één peer hebben: de WireGuard-server.

Deze associatie van publieke sleutels met toegestane ip-adressen heet een ‘cryptokey routing table’. Bij het verzenden van een pakket vergelijkt WireGuard immers het ip-adres van de bestemming met de lijst met toegestane ip-adressen van elke peer, versleutelt het pakket dan met de publieke sleutel van die peer en verzendt het pakket naar het recentste bekende ip-adres van de peer.

Wanneer WireGuard aan de andere kant een pakket ontvangt, ontsleutelt hij het aan de hand van de publieke sleutel van de peer. De lijst met toegestane ip-adressen werkt bij het ontvangen wel als een toegangscontrole.

©PXimport

Dit hele mechanisme heeft ook al roaming ingebouwd. De client heeft in zijn configuratie een initieel ip-adres en poortnummer om met de server te verbinden, maar als de server zijn ip-adres tijdens een vpn-verbinding verandert (bijvoorbeeld omdat de internetverbinding van de server uitvalt en de router overschakelt naar 4G), ontdekt de client dit door pakketten die de server daarna naar de client stuurt en de configuratie op de client wordt dan aangepast.

De server kent uiteraard initieel geen ip-adressen van de clients. Maar zodra een client met de server verbindt, kent de server het recentste ip-adres. Als daarna de client van ip-adres verandert (bijvoorbeeld een smartphone die van wifi naar 4G overschakelt) en pakketjes naar de server blijft sturen, ontdekt die het nieuwe ip-adres en houdt dit bij. Dit werkt allemaal automatisch, omdat WireGuard intern niet het concept van een verbinding tussen twee ip-adressen kent, maar via de publieke sleutels van peers werkt.

Nadelen van WireGuard

Je kent het gezegde: there’s no such thing as a free lunch. Een WireGuard-verbinding opzetten gaat bliksemsnel omdat er geen ‘handshake’ nodig is waarbij de client en server overeenkomen welke algoritmes ze gebruiken. Het WireGuard-protocol schrijft immers exact voor welke algoritmes er nodig zijn. Als er in een van deze algoritmes ooit een fundamentele fout wordt gevonden, kun je niet eenvoudig naar een ander algoritme overstappen dat niet kwetsbaar is voor de fout. Het WireGuard-protocol en de software dienen dan aangepast te worden. Bovendien bekommert WireGuard zich niet om het initieel uitwisselen van de sleutels tussen beide kanten van de vpn-verbinding. Enerzijds houdt dat het protocol licht, maar anderzijds is het dan wel je eigen verantwoordelijkheid om dat op een veilige manier te doen.

Strikt gezien is WireGuard nog in ontwikkeling: er is nog geen 1.0-versie (maar die zou niet zo lang meer op zich moeten laten wachten). Toch raden al veel beveiligingsspecialisten WireGuard aan in plaats van OpenVPN en IPsec, met het voorbehoud dat er nog zaken kunnen veranderen. Uiteraard bestaat er een kleine kans dat er nog een beveiligingslek wordt gevonden in WireGuard, omdat het nog maar een jaar of vijf bestaat en nog niet zo uitgebreid getest is als andere protocollen. Daar staat tegenover dat de code zoveel kleiner is dan die van OpenVPN en IPsec-implementaties dat er gewoon minder fouten in kunnen voorkomen. Of je WireGuard voldoende vertrouwt om al te gebruiken, is dus een kwestie van risicoanalyse.

Sommige VPN-aanbieders hebben WireGuard al als optie ingebouwd, de meeste daarentegen nog niet. Lees daar meer over in onze grote VPN-vergelijkingstest.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.