Soms is het meteen duidelijk waarom je pc hapert, maar in andere gevallen is de oorzaak en dus de oplossing niet zo eenduidig en wordt het pas helder wanneer je de verdachte componenten aan een grondig onderzoek onderwerpt.

Stresstesten dus en dat is precies waarvoor de tools uit dit artikel bedoeld zijn. We kijken eerst wat Windows op dit vlak al aan boord heeft.

01 Windows Taakbeheer

Via het Windows Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc) kun je op het tabblad Prestaties het processor- en geheugengebruik in realtime monitoren. Windows 8 voegt daar nog de overdrachtssnelheden van je schijf en netwerkadapter(s) aan toe (zie je geen tabbladen in het venster Taakbeheer, klik dan eerst op Meer details). Het geheugen is weliswaar een wat complex verhaal.

Zo lees je hier onder meer af hoeveel fysiek geheugen recentelijk voor systeembronnen is gebruikt (In cache) en hoeveel geheugen onmiddellijk beschikbaar is om te worden gebruikt door processen, stuurprogramma's of het besturingssysteem (Beschikbaar). Meer informatie over de betekenis van de begrippen die je in het Taakbeheer aantreft, vind je hier.

©PXimport

Windows 8 geeft je een dynamisch overzicht van processor-, geheugen, schijf- en netwerkverbruik.

02 Windows Prestatiemeter

Een niet zo bekende tool in Windows is de Prestatiemeter. Die start je op met het commando perfmon.msc (of perfmon intypen in het Windows 8-startscherm). Klik in het linkerpaneel op Prestatiemeter, via het groene plusknopje voeg je vervolgens alle gewenste metingen toe.

Daarbij duid je telkens de beoogde computer aan (eventueel een andere pc in je netwerk) en het onderdeel dat je wilt monitoren. Objecten die een belangrijke impact op de systeemprestaties kunnen hebben, zijn Fysieke schijf (21), Geheugen (35), Processor (38) en Netwerkinterface (18): het cijfer verwijst naar het aantal bijhorende metingen. Je kunt ook metingen over langere tijd uitvoeren via het paneel Gegevensverzamelaarsets.

©PXimport

Je kunt talloze kleine en grote onderdelen van je Windows-systeem (stress)testen.

03 Windows Geheugencontrole

Windows bevat een afzonderlijk hulpprogramma waarmee je een geheugencontrole kunt laten uitvoeren. Ga naar het Windows Configuratiescherm, typ geheugen in het zoekvak en klik op Geheugenproblemen van uw computer vaststellen. Selecteer bij voorkeur Nu opnieuw opstarten en zoeken naar problemen.

Zodra dan de tool opstart, kun je via de F1-toets onder meer de grondigheid van de test instellen (Minimaal, Standaard of Uitgebreid), plus het aantal controlepogingen. Met F10 start je vervolgens de tests. Dat kan gerust enkele minuten duren. Heeft de tool inderdaad fouten ontdekt, controleer dan of de RAM-modules goed zijn ingeplugd, of probeer het met andere modules.

©PXimport

De tool voert verschillende subtests uit, met name wanneer je Extra kiest.

04 Prime95

Bevriest Windows af en toe, of lopen programma's vast, dan kan de processor of het geheugen best wel de oorzaak zijn. Prime95 checkt hoe stabiel je systeem is en is met name populair bij overklokkers.

Het programma onderwerpt je processor en geheugen aan zware stresstests door mathematische berekeningen uit te voeren. De tool biedt een aantal presets, waarbij je keuze bepaalt welk onderdeel vooral wordt getest: kies Small FFTs om de processor te testen, kies Blend om (vooral) het geheugen te controleren. Je draait de tool bij voorkeur in veilige modus, gedurende minstens 24 uur. Meer informatie vind je op de Wikipedia-pagina van Prime95.

©PXimport

Hier worden handig wiskundige berekeningen gebruikt om je processor en geheugen zwaar te belasten.

05 Fraps

Fraps staat voor frames per seconde en dat geeft je al een aardig idee over de bedoeling van deze tool. Je start een van je favoriete games op, terwijl Fraps op de achtergrond draait. Die geeft je dan het aantal frames per seconde (FPS) te zien.

Elke wijziging die je aan de instellingen van je systeem of game aanbrengt, is direct zichtbaar in de Fraps-teller. Kortom, een prima tool voor wie de prestaties in realtime en in realistische omstandigheden wil testen. Ook handig: Fraps laat je tevens toe screenshots en video-opnames van je games te maken. De onbeperkte versie zonder watermerk kost 27 euro.

©PXimport

Frames per seconde meten in een realistische omgeving.

06 3DMark

Wie de grafische prestaties van zijn systeem wil testen moet zeker eens 3DMark van Futuremark uitproberen. Het programma draait fullscreen en toont je grafische scènes zoals je die in videogames kunt verwachten. Er zijn drie verschillende testsuites die na elkaar draaien en daarbij telkens de vereisten opschroeven.

De laatste suite is Fire Strike, specifiek bedoeld voor echte gaming machines. De testresultaten kun je online bekijken en met andere pc's vergelijken. 3DMark is beschikbaar voor verschillende platformen: naast Windows (RT) is dat nog Android en iOS. Alleen de betaalde versie (circa 26 euro) laat je de tests aanpassen.

©PXimport

Nee, deze testmachine is duidelijk geen high-end gaming machine.

07 Unigine Heaven

Ook Unigine Heaven is een benchmarking tool specifiek gericht op het testen van OpenGL- en DirectX-API's. Bij aanvang stel je de instellingen naar wens in, zoals de beeldkwaliteit, antialiasing en resolutie. Vervolgens krijg je grafische scènes gepresenteerd, waarbij de tool zowat het midden houdt tussen echte game en een synthetische benchmark.

Je kunt namelijk tot op zekere hoogte zelf de gerenderde wereld besturen en verkennen. Tijdens het renderen lees je dan allerlei informatie af, zoals het actuele, minimale en maximale aantal frames per seconde. Er is ook een geavanceerde editie (ca. 360 euro) met extra opties als benchmark-looping, aanpasbare rapportering en diepteanalyse per frame.

©PXimport

Unigine Heaven: tussen echte game en synthetische benchmark in.

08 CrystalDiskMark

Sommige programma's, zoals video-editors, vereisen een snelle harde schijf of SSD, en geven minimale lees- en schrijfsnelheden op. Een tool waarmee je diverse snelheidstests kunt uitvoeren is CrystalDiskMark. Je duidt eerst de schijf(partitie) aan, je legt vast hoeveel lees- en schrijfopdrachten je wilt en hoeveel data daarbij moet worden geschreven.

Vervolgens geef je aan welke tests je wilt opstarten: een sequentiële lees- en schrijfopdracht, of lezen en schrijven op willekeurige locaties in blokken van 512 KB, 4 KB of 4 KB met een wachtrij van 32 I/O-verzoeken. Let tijdens de installatie op dat je geen ongewenste software mee-installeert.

©PXimport

Makkelijker kan haast niet: gevarieerde lees- en schrijfopdrachten met een muisklik.

09 HD Tune

Ook HD Tune heeft een paar benchmarks voor schijfprestaties aan boord, schrijvend naar zowel opeenvolgende als naar toevallige sectoren. De Pro-versie (ca. 30 euro) bevat meer benchmarks dan de gratis variant. Wel moet je die op diverse tabbladen zoeken, wat het minder overzichtelijk maakt.

De meeste van deze tests zijn overigens goed te configureren: zo kun je onder meer instellen hoe groot de datablokken moeten zijn. Naast deze benchmarks kan HD Tune ook nog de S.M.A.R.T-data (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) van je schijf inlezen. Het programma geeft daarbij een algemene gezondheidsindicatie, maar wie kennis van zaken heeft, kan ook zelf conclusies uit de tabel trekken.

©PXimport

Uiteenlopende benchmarks, plus een S.M.A.R.T- en een 'secure erase'-module.

10 NovaBench

Met NovaBench zijn we aanbeland bij een reeks tools die niet zozeer inzoomen op één specifiek systeemcomponent. De eenvoud van NovaBench maakt meteen duidelijk dat het programma vooral mikt op gebruikers die niet erg technisch zijn aangelegd of die geen tijd willen besteden aan gerichte tests.

Als je dat verkiest, kun je met een enkele knop alle ingebouwde benchmarktests opstarten. Dat blijken drie cpu-tests te zijn, één gpu-test, één RAM-test en één schijftest. Alle tests samen duren nauwelijks een minuut. Na afloop krijg je dan cijfermatige resultaten die je desgewenst online met die van anderen kunt vergelijken.

©PXimport

Zes tests in minder dan één minuut: handig wanneer het snel moet.

11 Fresh Diagnose

Veel meer nog dan NovaBench werpt Fresh Diagnose zich op als een allround benchmarktool. Bovendien geeft die heel wat systeeminformatie prijs. De erg kromme Nederlandse vertaling nemen we voor lief. Alle benchmarks zitten gegroepeerd onder de knop Benchmark: processor, geheugen, schijf, netwerk, grafische kaart, cd en andere media.

Het kan overigens best lang duren voor de resultaten van zo'n benchmark zichtbaar worden. Fresh Diagnose vergelijkt die vervolgens met andere configuraties. Online kun je een gratis code aanvragen om de software in z'n geheel te verkrijgen. De registratie voer je vervolgens uit vanuit het menu Hulp.

©PXimport

Overzichtelijk, maar traag en in krom Nederlands.

12 PC Wizard

PC Wizard is van dezelfde makers als CPU-Z, een populaire systeeminformatietool. De insteek is ook hier een allround systeeminformatie- en benchmarktool. PC Wizard bevat dertien benchmarkmodules, van processor, gpu en RAM tot harde schijf. Zodra je zo'n module aanklikt, begint PC Wizard zonder verdere toelichtingen aan de test, dat had anders gekund.

Op het einde krijg je de resultaten zowel cijfermatig als grafisch voorgesteld en kun je die met een beperkt aantal andere systemen vergelijken. Kies wel voor een Volledige installatie om ook de benchmarks mee te installeren. Let wel: PC Wizard tracht andere software mee op je systeem te installeren, verwijder dus wat vinkjes.

©PXimport

Uiteenlopende tests, maar jammer genoeg zonder veel uitleg.

13 SiSoftware Sandra (Lite)

Sandra staat voor System Analyzer, Diagnostic and Reporting Assistant en meteen heb je begrepen dat het opzet ook bij deze software erg breed is. Sandra is een van de meest informatieve en grondigste tools, vooral gericht op gevorderde gebruikers. Het aantal benchmarks is ronduit indrukwekkend. Wij telden zo'n 35 verschillende tests, opgedeeld in een zevental rubrieken: processor, virtual machine, general-purpose computing, graphics processor, storage devices, memory controller en network. Al even indrukwekkend is de online referentiedatabase die je de resultaten met specifieke systemen laat vergelijken.

Daarbij kun je ook criteria als prijs-kwaliteitverhouding meenemen. Sandra bestaat in verschillende versies, maar wellicht heb je voldoende aan de gratis Lite-editie.

©PXimport

SiSoftware Sandra: veel grondiger en informatiever komen ze niet.

14 Aida64 Extreme

Aida64 Extreme (Advanced Identification of Devices and Adapters) is bijna van hetzelfde niveau als concurrent Sandra. Laat je overigens niet misleiden door de naam, want de tool werkt op zowel de 32- als 64bit-versie van Windows. Er is een gratis proefversie voor dertig dagen (daarna ca. 30 euro), maar let wel op voor ongewenste software.

Naast een flink aantal functies die je kunnen helpen bij het overklokken, monitoren en diagnosticeren van hardware, bevat deze tool ook een aantal stresstests en benchmarks. Die vind je in het menu Gereedschap: een vijftal leestests voor je harde schijf, diverse tests voor cache en RAM-geheugen, en voor je grafische kaart. In dit menu kun je trouwens ook terecht voor een soort 'burn-in'-test die je (nieuwe) systeem zwaar beproeft.

©PXimport

Aida64 geeft je ook informatie over tal van systeemonderdelen.

15 Hiren's BootCD

Tot slot vermelden we graag nog een wat speciale toolkit: Hiren's BootCD. Dat is een speciaal samengestelde live-cd, die zich via een tool als YUMI ook makkelijk van usb-stick laat opstarten. In het bootmenu van deze tool vind je allereerst een paar stresstests voor het geheugen, waaronder het populaire MemTest86+.

Maar er is meer. Start je hier de Mini Windows XP-omgeving op en open je vervolgens HBCD Menu / Programs, dan tref je in de rubrieken System Information en Testing heel wat test- en diagnosetools aan, waaronder de al eerder genoemde HD Tune, PC Wizard en Prime95.

©PXimport

Hiren's BootCD: je voelt je meteen thuis in de Mini Windows XP-omgeving.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Vandaag richten we onze blik op laptops met een vingerafdruklezer: dé manier om snel én veilig in te loggen.

Microsoft Surface Laptop Go 3

Wie veel onderweg is of graag flexibel werkt, heeft baat bij een lichte en compacte laptop. De Surface Laptop Go 3 past perfect in dat plaatje. Met zijn gewicht van net iets meer dan een kilo stop je 'm moeiteloos in je tas en neem je 'm overal mee naartoe. Het 12,4 inch touchscreen maakt navigeren prettig en intuïtief, terwijl de krachtige Intel Core i5-processor samen met 16 GB RAM zorgt voor vloeiende prestaties. Of je nu documenten bewerkt, presentaties voorbereidt of even een serie kijkt: deze laptop draait er zijn hand niet voor om. Dankzij de vingerafdruklezer op de aan-uitknop hoef je geen wachtwoorden meer te onthouden: één aanraking volstaat. De batterij houdt het makkelijk een dag vol, zodat je niet steeds naar een stopcontact hoeft te zoeken.

Toepassingen: studie, lichte kantoorwerkzaamheden, streaming
Bijzonderheden: compact formaat, touchscreen, snelle vingerafdruklogin

Apple MacBook Air (2025, 15 inch)

Werk je graag met Apple-producten en zoek je een laptop die snel, stil en betrouwbaar is? Dan is deze MacBook Air met M4-chip een uitstekende keuze. Deze uitvoering combineert een fraai design met stevige prestaties. Het 15,3-inch Liquid Retina-display zorgt voor een helder en kleurecht beeld, wat prettig is voor wie veel met beeldmateriaal werkt. Touch ID is subtiel in het toetsenbord verwerkt, waardoor je zonder extra handelingen je laptop ontgrendelt. De combinatie van 16 GB werkgeheugen en 512 GB opslag maakt dat je met gemak meerdere programma's tegelijk draait. Dankzij de energiezuinige chip hoef je je bovendien niet snel zorgen te maken over een lege accu – opladen kan gewoon wachten tot je thuis bent.

Toepassingen: fotobewerking, multimedia, productiviteit
Bijzonderheden: strak design, lange batterijduur, naadloze Apple-integratie

Lenovo ThinkPad L16 Gen 1

Heb je een betrouwbare werklaptop nodig die tegen een stootje kan? De ThinkPad L16 Gen 1 is speciaal ontwikkeld voor veeleisende gebruikers die veel onderweg zijn of in dynamische omgevingen werken. De robuuste behuizing voldoet aan militaire duurzaamheidseisen, waardoor je je geen zorgen hoeft te maken over waterschade of een val van je bureau. Het 16-inch scherm met matte afwerking voorkomt reflecties, zodat je ook bij fel licht gewoon door kunt werken. Dankzij 16 GB RAM (uitbreidbaar tot 64 GB) en een snelle SSD kun je zonder haperingen multitasken. Inloggen gaat veilig en snel via de vingerafdrukscanner. Bovendien is deze ThinkPad uitgerust met allerlei aansluitingen, van usb-c tot HDMI, zodat je nooit misgrijpt.

Toepassingen: zakelijk gebruik, multitasking, werken onderweg
Bijzonderheden: uitbreidbaar geheugen, mat scherm, stevige behuizing

Samsung Galaxy Book4 NP750XGJ-KS1N

Met de Samsung Galaxy Book4 haal je een allround laptop in huis die zowel geschikt is voor werk als voor ontspanning. Het grote 15,6 inch Full HD-scherm met IPS-technologie zorgt voor een prettig beeld met natuurgetrouwe kleuren. Handig als je vaak documenten leest, foto's bewerkt of simpelweg geniet van een goede film. De vingerafdrukscanner zit handig boven het toetsenbord, zodat je vlot aan de slag kunt. Binnenin draait alles op een krachtige Intel Core i7-processor en 16 GB RAM, ruim voldoende voor multitasking. Ook fijn: de laptop voelt stevig aan dankzij de aluminium behuizing, maar blijft toch goed draagbaar.

Toepassingen: studie, entertainment, foto- en tekstbewerking
Bijzonderheden: anti-reflectiescherm, ruime opslag, aluminium behuizing

Acer Swift Go 14 OLED

Ben je op zoek naar een laptop met een hoogwaardig scherm en vlotte prestaties? De Acer Swift Go 14 OLED combineert het beste van twee werelden. Met een 2,8K OLED-scherm zie je haarscherpe details en levendige kleuren. Het compacte 14-inch formaat en het lage gewicht van slechts 1,3 kilo maken deze laptop erg geschikt om mee te nemen. De AMD Ryzen 5-processor en 16 GB werkgeheugen zorgen ervoor dat je probleemloos meerdere apps naast elkaar kunt draaien. Dit maakt de Swift Go een prettige metgezel voor onderweg en thuis.

Toepassingen: creatieve projecten, onderweg werken, films kijken
Bijzonderheden: OLED-display, lichtgewicht, hoogwaardige kleurweergave

Wie zijn airfryer vaak gebruikt, komt het vroeg of laat tegen: hij verspreidt een vreemd geurtje. Zelfs als je de mand en bak na elke sessie schoonmaakt, kan hij gaan stinken. Maar geen nood, met onze tips maak je een einde aan de onprettige luchtjes.

Lees ook: Review Ninja Foodi Dual Zone-airfryer – Toegankelijke alleskunner

Hoe ontstaat een nare geur in de airfryer?

Een veelvoorkomende oorzaak van luchtjes is opgehoopt vet of achtergebleven voedselresten. Tijdens het bakken vallen er regelmatig kruimels, vet uit vlees of snacks of stukjes voedsel op de bodem van het apparaat, waar ze bij volgende sessies kunnen verbranden. Die deeltjes worden heet, waardoor je ze ruikt. Ze kunnen ook rookontwikkeling veroorzaken.

Ook als je sterk ruikende etenswaren bereidt, zoals vis of broccoli, ruik je dit tijdens het bakken en vaak ook de keer erna, als je je airfryer opwarmt.

Ook is het verwarmingselement gevoelig voor vervuiling. Als vet tijdens het bakken opspat en zich hecht aan het element, zal dit bij volgende keren verbranden, wat opnieuw geur- en rookoverlast veroorzaakt. Het element zit doorgaans boven in je apparaat, of achter de mand, waardoor je er eigenlijk niet goed bij kunt om even met een natte doek af te nemen.

Schoonmaken: de eerste stap naar een frisse airfryer

Reiniging van losse onderdelen

Begin bij de lade en het mandje van de airfryer. Laat deze componenten 15 tot 30 minuten weken in warm water met afwasmiddel. Gebruik daarna een zachte borstel of spons om achtergebleven vet en vuil te verwijderen. Als je een schuurspons gebruikt, kies dan de zachte kant.

Voor hardnekkige vervuiling is baking soda een probate oplossing. Strooi het poeder op aangekoekte delen en schenk er een zure vloeistof over, zoals azijn. Het gaat dan bruisen. Laat even inwerken en neem af met een zachte doek.

©ID.nl

Reiniging van het verwarmingselement

Het verwarmingselement wordt vaak vergeten, terwijl dit juist de plek is waar hardnekkig aangekoekt vet gaat stinken. Zet de airfryer uit, haal de stekker uit het stopcontact en kantel het apparaat voorzichtig zodat het element goed bereikbaar is. Gebruik een zachte doek of borstel, eventueel met een milde ontvetter, om vetresten voorzichtig te verwijderen. Let erop dat je geen agressieve schoonmaakmiddelen of harde schuurmaterialen gebruikt – die kunnen het element beschadigen. Klaar? Gebruik dan een vochtige doek om eventuele resten van het schoonmaakmiddel weg te vegen.

Neutraliseren van geuren

Is je airfryer nog redelijk schoon of nieuw, dan kun je hem opfrissen met een simpele truc. Leg enkele plakjes citroen in een ovenschaaltje met water, zet dit in de airfryer en laat het apparaat circa tien minuten draaien op 180 graden. De stoom neutraliseert geurtjes en maakt het vet alvast wat los, zonder dat je hoeft te schrobben.

Een alternatief is het gebruik van azijn. Vul een hittebestendig schaaltje met een scheut witte azijn, plaats dit in de airfryer en laat het apparaat vijf minuten verwarmen op circa 160 graden. De dampen nemen geurtjes op – helemaal natuurlijk.

Voorkomen is beter dan genezen

Het structureel schoonhouden van de airfryer voorkomt dat geuren zich überhaupt kunnen ontwikkelen. Een van de handige manieren om geurtjes te voorkomen is om speciaal voor de airfryer ontwikkeld bakpapier te gebruiken, of herbruikbare siliconen vormen.

Maak er dus een gewoonte van om je airfryer na elk gebruik even schoon te maken. Ook als alles er schoon uitziet, blijven er vaak toch vetresten achter. Laat de bak en mand afkoelen en was ze daarna af – of zet ze in de vaatwasser, als dat kan. Neem tot slot het binnenwerk af met een vochtige doek.

©Hazal

Ideale aanpak

Een schone airfryer ruikt niet alleen frisser, maar werkt ook beter. Door regelmatig schoon te maken, af en toe citroen of azijn te gebruiken en ook het verwarmingselement niet over te slaan, voorkom je dat het apparaat gaat stinken.