OpenWrt is een populair alternatief voor de routersoftware van fabrikanten. Je kunt er niet alleen een oude router mee upgraden, het is ook heel geschikt om op een normaal systeem te installeren, bijvoorbeeld als alternatief voor pfSense. Daarnaast zijn er kleine mini-routers, die niet alleen onderweg van pas komen, maar ook veel extra mogelijkheden in je thuisnetwerk bieden.

OpenWrt is populair onder gebruikers die privacy belangrijk vinden en meer controle wensen. Het is ook een bekende optie om oude routers van merken als TP-Link, Linksys of Netgear een tweede leven te geven, met veel nieuwe mogelijkheden en toepassingsgebieden. Hoewel dat een typisch scenario is, doen we de software hiermee eigenlijk te kort. Zo kun je OpenWrt ook op een gewone pc installeren, als alternatief voor bijvoorbeeld pfSense of OPNsense.

De systeemeisen zijn heel bescheiden: het heeft al genoeg aan 128 MB geheugen en kan ook soepel draaien op bijvoorbeeld een Raspberry Pi of mini-pc. Een installatie in een virtuele machine binnen bijvoorbeeld Proxmox VE is eveneens prima mogelijk. Er is veel minder overhead dan bij alternatieven zoals pfSense.

Via softwarepakketten kun je de mogelijkheden desgewenst verder uitbreiden. Je kunt OpenWrt dan bijvoorbeeld als VPN-client/server gebruiken of advertenties op DNS-niveau blokkeren.

We laten in dit artikel zien hoe je OpenWrt als eenvoudig alternatief voor pfSense kunt gebruiken. Wil je niet te veel knutselen? Sommige fabrikanten, zoals GL.iNet, baseren hun firmware standaard op OpenWrt. Zo kun je proeven aan de mogelijkheden, met een wat gebruiksvriendelijkere webinterface. We nemen verderop een bekende mini-router van GL.iNet als voorbeeld, die ook in je thuisnetwerk op heel veel manieren kan worden toegepast. Je kunt zulke routers overigens ook upgraden naar een officiële ‘schone’ OpenWrt. Al mis je dan uiteraard de aanpassingen van de fabrikant.

Wat gaan we doen?

OpenWrt heeft een lichtgewicht Linux-besturingssysteem als basis, geoptimaliseerd voor embedded apparaten zoals routers. Maar het draait ook op normale x86- en ARM-hardware. Bij dit artikel gaan we een normale pc gebruiken met OpenWrt, als alternatief voor zwaardere toepassingen zoals pfSense en OPNsense. We laten zien hoe je een internetverbinding van (in ons geval) KPN kunt gebruiken en hoe je daarna alles instelt. We werken binnen een virtuele machine met Proxmox VE, maar bij een installatie op gewone hardware (op bare metal zoals men dat noemt) zijn de stappen hetzelfde.

We gaan niet met VLAN’s werken, maar dat kan uiteraard wel, en we geven hier wat aanwijzingen voor. Daarna gaan we nog met een compacte router van GL.iNet aan de slag. Hierop draait de standaardfirmware van de fabrikant. Die is gebaseerd op OpenWrt, maar heeft wat aanpassingen voor extra gebruikersvriendelijkheid. We laten zien hoe je dit apparaat kunt inzetten in je thuisnetwerk.

Wat heb je nodig?

Je hebt uiteraard geschikte hardware nodig, en dat kan ook een fysieke router zijn. Via www.kwikr.nl/owrthw kun je kijken welke modellen worden ondersteund en of er bijzonderheden zijn. Een x86-systeem met twee of meer ethernetpoorten is ook een goede optie of (zoals we hier kiezen) een virtualisatieplatform zoals Proxmox VE.

Voor de internetverbinding heb je enkele instellingen nodig. Je hebt bij elke provider het recht om zelf je router te kiezen. De provider moet alle technische details verstrekken. Ze bieden meestal geen verdere ondersteuning, behalve via bijvoorbeeld een forum. Gelukkig is de basisconfiguratie niet ingewikkeld.

Installatie

Hoe je OpenWrt installeert, verschilt per router. De procedure zelf is wel vergelijkbaar. Op de website van OpenWrt vind je voor veel routers een pagina met aanwijzingen en doorgaans twee soorten firmware: voor de installatie vanaf de originele firmware en voor een upgrade als je OpenWrt al gebruikt. Wij kiezen hier een andere route: de installatie als virtuele machine in Proxmox VE (zie volgende paragraaf). Het voordeel daarvan is dat je geen heel x86-systeem hoeft op te offeren. Je kunt talloze andere toepassingen ernaast draaien, in een container of virtuele machine.

Een klein risico is dat bij een misconfiguratie van Proxmox VE (en ook bij het vastlopen of herstarten van je server) de router down is. Het is dus slim een back-upsysteem achter de hand te houden. Er zijn ook veel voordelen. Naast een efficiënter gebruik van je server, kun je ook makkelijk de console openen, back-ups en snapshots maken, en terugzetten of je router migreren naar een andere host.

Virtuele installatie in Proxmox VE

Als je iets Proxmox VE gebruikt of gaat gebruiken, dan gaan we ervan uit dat je dat al op je systeem geïnstalleerd hebt. Controleer voordat je begint de netwerkconfiguratie van Proxmox VE via System / Network. Bij de installatie is al een netwerkbrug gemaakt (vmbr0) voor een fysieke netwerkpoort (te herkennen als Network Device). Je moet óók zo’n netwerkbrug voor je WAN-poort maken, die dan bijvoorbeeld vmbr10 heet. De twee netwerkbruggen (voor LAN en WAN) koppel je bij de installatie aan de virtuele machine van OpenWrt. Daarbinnen zijn ze dan als gewone netwerkpoort (eth0, eth1 enzovoort) te configureren, zoals op elk ander systeem.

De virtuele machine heb je het snelst online met een helper-script. Je vind dit script voor OpenWrt via www.kwikr.nl/proxwrt. Kopieer het commando dat je op die pagina ziet. Open dan de beheerdersomgeving van Proxmox VE en klik op je node. Ga naar Shell en voer de bewuste opdracht uit. Via een wizard kun je nu de virtuele machine voor OpenWrt configureren. Kies de optie Advanced voor meer controle. Vul een ID in voor de virtuele machine.

Je kunt hierna veelal de standaardopties accepteren. Belangrijk: vul de juiste netwerkbruggen in voor LAN en WAN. Kies het ip-adres voor je router dat past bij je netwerk (bijvoorbeeld 192.168.1.1 of 10.0.10.1). Vul de bijbehorende netmasker in (meestal 255.255.255.0). Bij WAN Vlan vul je niets in: de netwerkbrug moet immers als een soort trunk fungeren, zodat we intern beide VLAN’s (bijvoorbeeld voor internet en iptv) kunnen configureren. Bij LAN Vlan vul je in principe ook niets in. Wil je in OpenWrt gaan werken met VLAN’s, dan zul je deze netwerkbrug namelijk meestal óók als trunk laten werken. Na de installatie kun je de router via zijn ip-adres configureren.

Webinterface

We zullen als voorbeeld in het kort de instellingen voor een glasvezelverbinding bij KPN doorlopen. Open de webinterface van OpenWrt: je kunt deze benaderen via zijn ip-adres. Op de meeste systemen is dat 192.168.1.1 (maar binnen Proxmox VE hebben we een andere reeks gekozen). De standaard gebruikersnaam is root. Er is geen wachtwoord ingesteld, maar dat kun je instellen via de webinterface via System / Administration of via de terminal.

Interfaces

In het menu Network / Interfaces zie je de interfaces. Hier zijn dat lan en wan die corresponderen met eth0 en eth1. De WAN-interface dient uiteraard voor internettoegang, maar deze is bij ons nog niet goed ingesteld. Op de WAN-verbinding werkt KPN met VLAN’s volgens de 802.1q-standaard. Voor internet wordt VLAN 6 gebruikt en het protocol PPPoE. Televisie gaat via VLAN 4 op basis van DHCP, met igmpv2. Daarom moeten we onder Devices eerst deze twee VLAN’s toevoegen, namelijk VLAN 4 op eth1 (die eth1.4 zal worden genoemd) en VLAN 6 op eth1 (eth1.6). Daarna kunnen we de WAN-interface correct instellen, zodat het juiste protocol (PPPoE in plaats van DHCP Client) wordt gebruikt en het correcte device (eth1.6 in plaats van eth1).

Devices

In het menu Devices zie je de vaste ethernetpoorten, hier eth0 en eth1. In onze situatie worden die voor respectievelijk LAN en WAN gebruikt. Er is ook een zogeheten Bridge device genaamd br-lan, waar de LAN (eth0) aan is gekoppeld. Dit wordt ook typisch gebruikt om een bedraad en draadloos netwerk (wifi) te combineren.

We moeten zoals gezegd eerst de twee VLAN’s toevoegen voor de WAN-interface, één voor internet en één voor iptv. Kies daarvoor Add device configuration. Kies bij Device type voor VLAN (802.1q). Bij Base device kies je de netwerkinterface voor de WAN-verbinding. In ons voorbeeld is dat eth1. Bij VLAN ID vul je 6 in. Klik dan op Save. Voor iptv volg je dezelfde stappen, maar dan vul je bij VLAN ID uiteraard 4 in. Klik op Save & Apply om de aanpassingen actief te maken.

Internetverbinding

Op het tabblad Interfaces gaan we nu de internetverbinding tot stand brengen. Je zou natuurlijk een nieuwe interface voor WAN-internet (en daarna ook voor iptv) kunnen toevoegen. Het is echter handiger om de bestaande WAN-interface aan te passen, met het oog op de bestaande configuratie, zoals de huidige firewallregels. Klik daarom achter de wan-interface op de optie Edit. Bij Protocol kies je PPoE. Klik dan op Switch protocol om te bevestigen dat je het protocol wilt veranderen. Kies vervolgens bij Device de zojuist aangemaakte VLAN voor internet (in ons voorbeeld eth1.6). Bij PAP/CHAP username en password vul je twee keer internet in. Je mag hier eigenlijk alles invullen, maar de velden mogen niet leeg blijven. Klik op Save. Klik tot slot op Save & Apply. Je krijgt nu als het goed is direct een publiek IPv4- en IPv6-adres via deze verbinding.

DHCP-server

Voor het uitdelen van ip-adressen en andere configuratieparameters aan aangesloten clients gebruik je een DHCP-server. In OpenWrt draait één centrale DHCP-service, óók als je meerdere interfaces hebt (VLAN’s) met elk een eigen subnet. Als je achter de lan-interface op Edit klikt, kun je op het tabblad DHCP Server deze opties instellen. Als je in het menu Status / Overview naar beneden bladert, zie je alle DHCP-leases. Via de knop Set Static kun je eventueel het ip-adres reserveren. Daarmee zorg je dat het apparaat altijd hetzelfde ip-adres krijgt.

Portforwarding

Wil je services in je netwerk draaien, zoals een webserver, dan zul je enkele regels voor portforwarding moeten toevoegen. Hiervoor ga je naar Network / Firewall. Open het tabje Port Forwards en kies Add. Als voorbeeld voegen we een webserver toe die intern op de standaardpoort 80 draait en ook via poort 80 vanaf internet bereikbaar moet zijn.

Kies bij Protocol de optie TCP. Bij Source zone selecteer je wan. Bij External port vul je de poort in waarop het systeem vanaf internet bereikbaar moet zijn. Hier vullen we 80 in. Bij Internal IP adress vul je in op welk ip-adres in je netwerk die webserver draait. Bij Internal port vul je vervolgens de poort in waarop de webserver op dat ip-adres actief is; hier is dat opnieuw 80. Heb je deze eerste regel gemaakt, dan kun je via de knop Clone makkelijk een kopie maken. Pas dan die kopie aan en wijzig poortnummer 80 naar 443, zodat ook deze poort (voor versleuteld https-verkeer) wordt doorgestuurd.

Software installeren

Dankzij de pakketbeheerder kun je alsnog veel extra software installeren, dat daarna lokaal op de router draait. Denk aan AdBlock voor het blokkeren van advertenties op DNS-niveau, een VPN-toepassing zoals WireGuard, het meten van netwerkdoorvoer met iPerf3 of Dynamic DNS-ondersteuning (DDNS). En met Samba kun je een router omtoveren tot mini-bestandsserver voor bijvoorbeeld back-ups.

Ga voor dit soort uitbreidingen naar System / Software en kies Update lists. Nu zie je een lijst met alle toepassingen die je kunt installeren. Voeg voor WireGuard bijvoorbeeld luci-proto-wireguard toe. Herstart de router. Via het menu Network / Interfaces kun je nu een interface toevoegen met bij protocol de optie WireGuard VPN. Vanaf daar kun je de configuratie verder oppakken.

Welke hardware?

Zoek je specifiek een router voor OpenWrt om thuis te gebruiken? Als het om je hoofdrouter gaat zal een wat krachtiger model met wifi 6 vaak de voorkeur krijgen. Kies voor optimale ondersteuning een model waarvoor opensource, draadloze drivers beschikbaar zijn. Populaire voorbeelden zijn de GL.iNet GL-MT6000, Dynalink DL-WRX36, ASUS TUF-AX6000 en TUF-AX4200. Controleer eventueel in de eerder vermelde lijst met geschikte hardware bij OpenWrt.

Wil je vooral experimenteren of heb je een paar eenvoudige toepassingen op het oog, dan is een mini-router ook een leuke optie. Hier nemen we de GL-AR300M16-Ext (ongeveer 30 euro) als voorbeeld, ook wel ‘Shadow’ genoemd.

Firmware

Na het verbinden met de mini-router kun je inloggen bij de webinterface. We hebben eerst de firmware van de fabrikant bijgewerkt. Dat lukt goed, maar de beperkte opslagcapaciteit laat weinig ruimte over om ook nog extra toepassingen te installeren. Gelukkig biedt het standaard al veel handige toepassingen. De webinterface van GL.iNet is duidelijk gericht op minder gevorderde gebruikers. Alles is overzichtelijk ingedeeld en werkt heel gebruiksvriendelijk. Als je toch iets fout doet, kun je met een reset eenvoudig terug naar de basisinstellingen.

LuCI

Wil je dieper graven? Als je naar System / Advanced Settings gaat, kun je doorklikken naar de webinterface van OpenWrt, ook wel LuCI genoemd. Verder kun je altijd inloggen via ssh en de configuratie bekijken. De meeste bestanden vind je onder /etc/config. Bijvoorbeeld het bestand network met al je interfaces. Het is meestal veiliger om geen aanpassingen via LuCI of ssh te maken, tenzij je zeker bent van je aanpassingen. Zowel voor de webinterface van GL.iNet als voor ssh en LuCI gebruik je overigens hetzelfde beheerderswachtwoord. Dit is standaard goodlife, tenzij je het hebt aangepast.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.