We verwachten steeds meer van onze internetverbinding en vooral van wifi verlangen we steeds meer. Waar het in het verleden misschien niet zo erg was om op de bovenste verdiepingen wat langzamer internet te hebben, wordt nu overal in huis gewerkt en gestreamd. Hoe zorg je in je hele huis voor een vlotte draadloze internetervaring?

Internetverbindingen kun je afnemen op indrukwekkende snelheden, zeker als je glasvezel hebt. Een hoge snelheid zorgt echter niet automatisch dat je overal in huis een bliksemsnelle verbinding hebt. Het verhogen van je internetsnelheid is in ieder geval geen oplossing om je draadloze netwerk te verbeteren. Daarvoor zul je op de juiste plekken in je huis wifi-accesspoints moeten plaatsen. Hoe pak je dat het best aan?

Oorzaak van problemen

Veel wifi-problemen worden veroorzaakt door de eigenschappen van de gebruikte frequentiebanden voor wifi. De 2,4GHz-band heeft wel een groot bereik, maar is druk bezet en gevoelig voor storing door bijvoorbeeld overlapping met andere wifi-netwerken. Ook het netwerk van je buren heeft immers een groot bereik. Ook de geringe beschikbare kanaalbreedte van wifi over de 2,4GHz-band is een factor, waardoor die band doorgaans geen heel goede snelheden biedt.

Een oplossing is de 5GHz-band die meer ruimte en hogere snelheden biedt. Tegelijkertijd heeft de 5GHz-band een minder groot bereik, waardoor je een verdieping hoger soms al geen goed signaal meer hebt. Dat geldt nog sterker voor de 6GHz-band die onderdeel is van de wifi 6E en 7-standaarden. Deze frequentieband biedt nog meer ruimte en snelheid, maar alleen over korte afstanden.

Voor een goede snelheid zijn de 5GHz- en 6GHz-banden dus noodzakelijk, maar door het beperkte bereik heb je vaak niet genoeg aan één draadloze router of accesspoint. Voor een goed dekkend netwerk zul je meestal meerdere accesspoints moeten hebben. Uiteraard zijn er wat vuistregels. Zo dempt een betonnen tussenvloer het signaal sterker dan de tussenmuren in je huis. Met een accesspoint per verdieping kom je waarschijnlijk dus al een heel eind.

Dekking in kaart brengen

Bij het plaatsen van extra accesspoints is het handig om inzichtelijk te maken hoe de wifi-signalen zich in jouw huis verspreiden. Hiervoor kun je gebruikmaken van een wifi-scanner op je laptop of smartphone. Een toegankelijke scanner voor een Windows-laptop is NetSpot (www.netspotapp.com).

Als je het programma voor de eerste keer start, wordt gevraagd of je de licentie wilt upgraden, dat kun je negeren door op Continue te klikken. In de gratis versie mis je de onderdelen Survey en Planning, waarmee je plattegronden van je huis kunt maken. Die functionaliteit heb je niet per se nodig als je thuis wilt controleren hoe goed de dekking van je netwerk is. Gebruik het programma op de plek waar je de ontvangst van je netwerk wilt controleren.

Waarschijnlijk zie je een hele lijst van alle draadloze netwerken bij jou in de buurt. Dat kan onoverzichtelijk zijn, daarom is het handig om een filter te maken zodat je alleen jouw eigen accespoints ziet. Klik op het zoekveld rechtsboven en tik (een gedeelte van) de SSID van je draadloze netwerk in. Om te bepalen of het signaal dat je ontvangt sterk genoeg is, wordt de RSSI (Received Signal Strength Indicator) gebruikt. In NetSpot is dat de kolom Signal. Hoe dichter de getoonde waarde bij nul ligt, hoe sterker het signaal is.

Een RSSI-waarde van zo’n -45 dBm is uitstekend. Een waarde tussen -50 en -60 dBm wordt gezien als goed, terwijl alles slechter dan -70 dBm kan leiden tot verbindingsproblemen. Voor een goed dekkend netwerk zou je overal in huis minimaal een waarde tussen de -50 en -60 dBm moeten ontvangen.

NetSpot is ook beschikbaar als gratis app voor Android waarbij je wel de mogelijkheid krijgt om een kaart te maken zonder te betalen. Voor de iOS-versie vraagt NetSpot 10 euro, zie het kader 'Wifi-sterkte meten met iOS' voor een gratis alternatief.

Snelheid meten

De dekking van het netwerk is belangrijk, maar waarschijnlijk ben je vooral geïnteresseerd in de daadwerkelijke prestaties. Een interessante tool om de snelheid binnen je netwerk te meten is OpenSpeedTest. Deze snelheidstest kun je zelf hosten op een server of NAS, maar is ook beschikbaar als een programma voor Windows, macOS of Linux. Je voert dit programma uit op je pc, waarna je via ieder apparaat in je netwerk naar deze persoonlijke speedtestserver kunt browsen. Omdat deze server lokaal op je netwerk draait, ben je niet afhankelijk van de snelheid van je internetverbinding. Uiteraard wordt de snelheid wel beperkt door de snelheid van de netwerkaansluiting van het systeem waarop je de OpenSpeedTest-Server draait.

Ga naar de website www.openspeedtest.com en klik op Downloads. Klik vervolgens op OpenSpeedTest-Server for Desktop & Mobile (Apps) en download de Windows-versie, doorgaans heb je de X86-64-variant nodig. Je hoeft het programma niet te installeren. Mogelijk krijg je wel een pop-up van Microsoft Defender SmartScreen omdat Windows de ontwikkelaar niet herkent. Voor zover wij kunnen achterhalen, is OpenSpeedTest-server veilig om te gebruiken. Klik in de pop-up op Meer informatie en vervolgens op Toch uitvoeren om het programma te starten. Geef ook toestemming om binnenkomende verbindingen te openen voor deze applicatie.

OpenSpeedTest Server werkt heel eenvoudig. In het venster zie op welk ip-adres de server bereikbaar is. Verder zie je ook op welke poort de server wordt aangeboden. Je opent OpenSpeedTest door op het apparaat waarmee je de snelheid wilt meten, in de browser de getoonde combinatie van ip-adres en poort in te tikken: bijvoorbeeld http://192.168.1.213:3000. Klik op Start om zowel de download- als uploadsnelheid te testen. Om de test nogmaals uit te voeren, kun je de pagina verversen.

Routeruitbreidingen

Waarschijnlijk ontdek je tijdens het meten plekken in huis waar de signaalsterkte en snelheid tegenvallen. Je kunt proberen om je draadloze router zo centraal mogelijk in huis te positioneren, maar vaak ontkom je niet aan extra accesspoints. Het is niet voor niets dat steeds meer internetproviders zelf ook extra wifi-apparatuur leveren. Zo biedt Ziggo SmartWifi pods die samenwerken met Ziggo's SmartWifi-modems, terwijl KPN SuperWifi-punten levert die werken met de KPN modem/routers. Odido biedt Wifi Plus, een mesh-set die samenwerkt met zijn routers.

Soms krijg je wifi-uitbreidingen gratis bij je abonnement, maar meestal betaal je extra door de apparatuur bij je provider te huren of kopen. Handig, maar er zitten natuurlijk ook nadelen aan apparatuur die je via je provider krijgt. Zo zul je doorgaans niet de nieuwste of beste technologie krijgen. Ook zijn vaak niet alle mogelijke instellingen beschikbaar, bijvoorbeeld op het gebied van kanaalkeuze. Een ander nadeel kan zijn dat je de apparatuur weer moet terugsturen als je overstapt naar een andere provider. Ook zijn er providers die geen extra wifi-apparatuur leveren.

Behalve providers bieden ook sommige routerfabrikanten draadloze uitbreidingen voor hun router. Zo kunnen gebruikers van een FRITZ!Box het draadloze netwerk uitbreiden met FRITZ!Repeaters, terwijl ook ASUS-routers dankzij AiMesh te koppelen zijn met extra accesspoints. Het geheel gedraagt zich vervolgens als één systeem en laat zich bijvoorbeeld vanuit één webinterface configureren.

©AVM GmbH

Wifi-mesh-systeem

Een simpele oplossing om in één keer meerdere accesspoints in huis te halen, is een wifi-mesh-systeem. De accesspoints, vaak onderverdeeld in een router plus satelliet(ten), vormen samen één dekkend netwerk. In tegenstelling tot traditionele repeaters, die het signaal simpelweg doorgeven, communiceren mesh-nodes actief met elkaar en beheren ze samen de clientverbindingen.

Mesh-systemen gebruiken meestal band steering en client steering om apparaten automatisch te verbinden met het optimale accesspoint en de juiste frequentieband. Bij dualband-systemen delen de backhaul-verbindingen (tussen de nodes onderling) dezelfde radio’s als de clientverbindingen, wat de prestaties kan beperken. Triband- of zelfs quadband-systemen lossen dit op met een extra 5GHz-radio voor de backhaul, waardoor de clientbandbreedte volledig beschikbaar blijft. Veel mesh-systemen ondersteunen ook een bekabelde backhaul, wat de stabiliteit en snelheid flink verhoogt.

©TP-Link

Mesh-systeem optimaliseren

Bij bedraad aangesloten accesspoints zal er een sterke relatie zijn tussen de sterkte van het aangeboden wifi-signaal en de snelheid die je kunt behalen. Bij wifi-mesh-systemen of repeaters kun je ondanks een uitstekend wifi-signaal toch last hebben van een lage doorvoersnelheid. Dat komt doordat ook de draadloze verbinding van de wifi-mesh-node of repeater met de rest van het systeem van invloed is. Wellicht dat wanneer je de satelliet op een andere plek neerzet het aangeboden wifi-signaal minder sterk is, maar dat er door een betere verbinding met de rest van het systeem toch een hogere snelheid gehaald wordt. Veel mesh-systemen en repeaters helpen je hierbij met een lampje of aanwijzingen in de app.

Let bij het verplaatsen niet alleen op de link tussen de wifi-apparatuur, maar ook op de signaalsterkte naar je laptop of smartphone. Een perfecte verbinding tussen je mesh-punten heeft weinig zin als je laptops of smartphones nauwelijks bereik hebben. Het draait dus om de balans. Gebruik je een wifi-mesh-systeem in een huis met meerdere verdiepingen? Een handige praktijktip: zet je wifi-mesh-punten zoveel mogelijk bij trapgaten. Zo profiteren ze van het open verloop tussen verdiepingen, terwijl je apparaten optimaal verbinding maken met het dichtstbijzijnde accesspoint.

Bedrade accesspoints

Een wifi-mesh-systeem kan een prima oplossing zijn om heel je huis van een dekkend netwerk te voorzien, maar omdat er gebruik wordt gemaakt van een draadloze verbinding tussen de nodes kunnen de prestaties tegenvallen of onvoorspelbaar zijn.

Heb je de mogelijkheid om netwerkkabels aan te leggen, dan is dat altijd aan te raden. Zo heb je een betrouwbare backbone voor je netwerk die je kunt gebruiken om je met behulp van accesspoints je huis op de juiste plek van wifi te voorzien. Veel wifi-mesh-systemen kun je trouwens ook bedraad gebruiken, dus je hebt ook wat aan netwerkkabels als je al zo’n systeem gebruikt.

Je kunt losstaande accesspoints kopen die je individueel moet configureren, maar als je toch kabels naar een centraal punt gaat trekken, is investeren in een geïntegreerd systeem al snel handiger. Populair voor systemen voor thuis zijn TP-Link Omada en Ubiquiti UniFi waarbij je in beide gevallen de keuze hebt uit een groot aantal verschillende accesspoints, switches en zelfs routers. Een router die onderdeel is van het systeem is niet noodzakelijk, maar kan handig zijn als je wilt werken met VLAN's. Als je een router van een andere fabrikant gebruikt, zul je de VLAN's ook op die router moeten configureren.

Controller

Omada en UniFi werken het best als je een controller gebruikt die constant actief is, beide fabrikanten bieden diverse mogelijkheden voor zo’n controller. Zo biedt Ubiquiti routers met ingebouwde controller of de losse Cloud Key Gen2 en TP-Link verkoopt controllers zoals de OC200.

De controllersoftware kun je met wat moeite ook op een server of NAS installeren in een Docker-omgeving, waarmee je dezelfde mogelijkheden krijgt. Als alternatief kun je ook een softwarematige controller op je pc installeren die je gebruikt voor de configuratie. Omdat de controller dan niet constant draait, mis je wel geavanceerdere mogelijkheden zoals fast roaming. TP-Link biedt daarnaast sinds enige tijd met Omada Cloud Essentials een gratis cloudgebaseerde controller.

Accesspoints

Netwerkfabrikanten waaronder TP-Link en Ubiquiti bieden een hele reeks aan accesspoints met verschillende mogelijkheden en vooral prijzen. Omdat je thuis in vergelijking met een bedrijf waarschijnlijk een beperkt aantal apparaten hebt, zijn in de praktijk de goedkoopste wifi6-accesspoints met dualband en een 2x2-radio al erg interessant. De kracht van een goed thuisnetwerk zit hem immers meer in de aanwezigheid van meerdere accesspoints, bovendien zijn de wifi-chips in veel laptops of smartphones ook een beperkende factor.

Wil je toch meer kracht, dan vind je in het assortiment van beide fabrikanten ook snellere en vooral duurdere accesspoints. Houd er rekening mee dat de snelste accesspoints meer energie verbruiken en gebruikmaken van een multi-gigabit-aansluiting, waardoor er een duurdere switch noodzakelijk is om zo’n accesspoint te gebruiken.

Voor thuisgebruik zijn accesspoints voor in wandcontactdozen erg interessant, zoals de TP-Link EAP-615-Wall of Ubiquiti U6 In-Wall. Dergelijke accesspoints zijn ontworpen om relatief laag in de kamer aan een muur te hangen en daardoor uitermate geschikt om op de locatie van een oude telefoon- of televisieaansluiting te monteren. De meeste varianten hebben ook nog eens een ingebouwde switch met drie poorten zodat je op die plek ook direct wandaansluitingen hebt. Daarvoor moet je de aanwezige telefoon- of coaxkabel vervangen door een netwerkkabel. In de volgende paragrafen gaan we in op wat je op het gebied van kabels nodig hebt.

©Jeroen Boer | ID.nl

De juiste kabel

Om een bedraad accesspoint te kunnen gebruiken, heb je netwerkkabels nodig. Die zijn er in twee soorten: met soepele (stranded) of vaste (solid) aders. Voor netwerkkabels die je in leidingen of op een andere manier permanent in je huis verwerkt, gebruik je kabels met een vaste kern. Let er daarbij op dat je kabels koopt met aders die van koper gemaakt zijn, soms wordt dat aangeduid als CU.

Verder moet je nog een keuze maken voor de snelheidscategorie. Daar kunnen we kort over zijn: kies voor een Cat6-kabel. Deze kabel werkt tot een lengte van 55 meter prima met een netwerksnelheid van 10 Gbit/s. In een doorsnee huis zul je een dergelijke lengte waarschijnlijk niet halen.

Kabels uit hogere categorieën als Cat 6a bieden voor thuis daarom geen praktische voordelen, terwijl ze door het gebruik van extra afscherming veel stugger en dikker zijn. Het gaat je bijvoorbeeld nooit lukken om twee Cat6a-kabels door een 16mm-leiding te krijgen, terwijl dat bij het gebruik van Cat5e- of Cat6-kabels vaak wel mogelijk is. Voor een dubbele wandaansluiting heb je immers ook twee kabels nodig. Ben je van plan om een wanddoos af te werken met een accesspoint, dan heb je slechts één kabel nodig.

©Jeroen Boer | ID.nl

Accesspoint aansluiten

Hoewel we je normaal gesproken afraden om een stekker op een stugge kabel te knijpen, maken we voor een accesspoint een uitzondering. Een kabel die op een accesspoint is aangesloten zul je immers waarschijnlijk nauwelijks aanraken. Thuis is het soms zelfs je enige optie, want het is natuurlijk niet fraai als je een inbouwdoos moet gebruiken voor een netwerkaansluiting waar je een accesspoint met een kabeltje op aansluit. Zeker als je een wandcontactdoos-accesspoint op een inbouwdoos monteert heb je weinig ruimte voor een stekker. Een netwerkstekkertje dat je direct zonder knikbeschermer op de kabel krimpt, is dan de enige praktische oplossing. Zorg er wel voor dat je daadwerkelijk stekkertjes gebruikt die bedoeld zijn voor netwerkkabels met een vaste ader.

De juiste switch

Bedraad aangesloten accesspoints krijgen meestal ook hun voeding via de netwerkkabel, Power over Ethernet genoemd (of PoE). Soms wordt hiervoor een PoE-injector meegeleverd, een speciale voeding die je vlak voor de netwerkkabel kunt aansluiten en dan kunt doorlussen naar een switch zonder PoE. Als je meerdere accesspoints hebt, is een switch voorzien van PoE al snel handiger.

Uiteraard zorgt de toevoeging van PoE wel voor een hogere prijs, al hangt dat ook af van het gewenste vermogen. De belangrijkste standaarden zijn PoE of 802.3af, die zo'n 15 watt per poort kan leveren, en PoE+ of 802.3at die tot 30 watt per poort kan leveren. Nog hoger kan ook, zo kan PoE++ of 802.3bt minimaal 60 watt per poort leveren. Dat laatste is voor thuis echter zelden nodig en zulke switches zijn behalve prijzig doorgaans ook actief gekoeld.

Behalve het maximale vermogen per poort hebben de meeste PoE-switches ook een totaal maximaal vermogen voor alle poorten samen en dat kan (flink) lager liggen dan bijvoorbeeld vier keer 30 watt. Dat is niet heel erg, want veel PoE gevoede apparaten vragen veel minder dan 30 watt. Let er wel goed op dat het geleverde vermogen per poort en van de switch past bij de accesspoints die je wilt gebruiken.

Maak je gebruik van een netwerksysteem zoals TP-Link Omada of Ubiquiti UniFi, dan is het handig om een switch binnen dat productportfolio aan te schaffen. Die is dan zichtbaar in de interface van het systeem.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.