Het aanleggen van glasvezelkabels helemaal tot aan de woning lijkt in veel plaatsen maar niet van de grond te komen.

Het aanleggen van glasvezelkabels helemaal tot aan de woning lijkt in veel plaatsen maar niet van de grond te komen. De razendsnelle glasvezelverbinding was in eerste instantie aanzienlijk duurder dan koper, maar de prijzen zijn sterk gedaald. Heeft het zin om over te stappen op glasvezel als dat kan?

©CIDimport

Glasvezel vermengd met plastic levert het oersterke materiaal fiberglass (glasvezelversterkt kunststof), waarvan schepen, auto’s en duurzame gebruiksvoorwerpen als daken, buizen en badkuipen worden gemaakt. Fiberglass is spotgoedkoop en is bijna even sterk als de peperdure koolstofvezels waar ze Formule-1-auto’s van bouwen. De kabels waar dataverkeer over wordt verzonden, bestaan uit een kern van ultrapuur glas, dat gek genoeg bij deze dunte buigzaam blijkt te zijn. Het glas moet puur zijn omdat het dataverkeer er als lichtpulsen doorheen wordt gezonden. Als er vuiltjes in het glas zouden zitten, betekent dat een forse afname van signaalkwaliteit en de maximale afstand waarover dataverkeer nog mogelijk is. De lichtpulsen bevinden zich in drie delen van het infrarode deel van het spectrum en zijn dus voor het oog onzichtbaar. De kabels bestaan grotendeels uit gel en ‘pantsering’ om het te beschermen tegen grondwater en dergelijke.

Licht boven stroom

De voordelen van glasvezelkabels boven traditionele koperen kabels zijn legio. Supergenie Alexander Graham Bell is niet alleen de bedenker van de telefoon, het lukte de knappe kop al in 1880 om een draadloos telefoongesprek te voeren via de ether door het geluid om te zetten in lichtflitsen. Onderzoek naar laserlicht in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw baande de weg voor de eerste praktische toepassing van lichtpulsen over een glasvezelkabel in 1977. In de jaren 80 maakte de gebruikte technologie een vlucht, wat resulteerde in fors efficiëntere communicatie over veel langere afstanden. Er passen veel meer haardunne glasvezels in een kabel dan koperen draadjes en het signaal ondervindt nauwelijks storing, zodat de maximale snelheid én afstand hoger zijn dan met koper. De productie van glazen kabels is goedkoper geworden, maar koper is nu zes keer duurder dan tien jaar geleden. Glasvezel is dus goedkoper dan koper toe te passen.

Lichtpuntjes

De gebruikte lichtpulsen zijn digitaal van aard: het licht is aan (waarde één) of uit (nul). Elektrische signalen zijn analoog. Hun signaal stijgt en daalt relatief langzaam, waardoor het lang duurt om de waarde van het signaal te veranderen. Ook is het moeilijk om te bepalen wanneer een golf nou precies een één of nul is. Dit betekent dat storing gemakkelijk de communicatie verpest. De grote hoeveelheid elektrische stroom door de koperen kabel zorgt dat dit soort kabels warm worden en brandgevaarlijk kunnen zijn. De glasvezelkabels worden niet warm én het opwekken van lichtpulsen in glasvezel vereist fors minder elektriciteit. De grondstoffen voor glas zijn een berg zand, wat natrium en koolzuur. Al deze stoffen zijn gemakkelijk in grote hoeveelheden te verkrijgen en te recyclen. Koper wordt de halve wereld over gesleept en de productie ervan raakt steeds verder achterop bij de vraag. Al met al best goed voor het milieu dus, dat glas!

Glazen plafond

De capaciteit van glasvezel is enorm. Zo enorm zelfs dat geschat wordt dat 99 procent van al het bestaande glas dat wereldwijd in de grond zit momenteel niet wordt gebruikt. Ongebruikt glas wordt ‘dark fiber’ genoemd en is de reservecapaciteit van het netwerk.

Het voordeel van de bestaande glasvezelkabels is dat ze onafhankelijk zijn van de apparatuur die wordt gebruikt om de lichtpulsen op te wekken en te ontvangen. Door meerdere kleuren licht te gebruiken kunnen er in één vezel opeens wel 80 tot 90 pulsen tegelijk worden verstuurd. Eén typische vezel verwerkt nu meestal tien Gbit/s aan data, oftewel een complete dvd binnen vier seconden! Er is al apparatuur op de markt waarmee diezelfde vezel tien keer zo veel data verwerken. In Parijs hebben wetenschappers met experimentele apparatuur en 155 kleuren laserlicht over 90 kilometer een snelheid van 100 Petabit per kilometer gehaald. Met deze apparatuur kun je in één vezel 400 dvd’s per seconde verzenden tussen Europa en de VS.

Fiber to the home?

‘Glas’ is duidelijk onmisbaar in de moderne wereld. De achtste TransAtlantische Telecommunicatie kabel TAT-8 zorgde in 1988 voor een destijds ‘supersnelle’ verbinding (van slechts 20 Mbit/s) over de zeebodem tussen de VS, Engeland en Frankrijk. Momenteel is de veertiende kabel - TAT-14 – goed voor een maximum van 3200 Gbit/s, waarvan zo’n 1200 Gbit nog niet in gebruik is. Maar glasvezel komt steeds vaker ook tot aan uw voordeur, zogenaamd ‘Fiber to the Home’ (FttH). Daarnaast is er ‘Fiber to the Building’ (FttB), de naam voor de aansluiting van een flat of bedrijf. Beschikt u over een FttH-verbinding, dan is 100 procent van de bekabeling, vanaf uw modem tot aan de provider glas. Met FttH kan uw verbindingssnelheid oplopen tot wel duizend Mbit/s. En over glasvezel kunt u tegelijkertijd up- én downloaden. Met een 200 Mbit-aansluiting kunt u ook met 200 Mbit/s data internet opsturen. Bij bestaande breedbandinternetaansluitingen is de uploadsnelheid meestal tussen de vijf en tien procent van de downloadsnelheid.

Drie kabels

De drie belangrijkste vormen van breedbandinternet zijn dsl (telefoonkabel), kabelinternet (coax) en glasvezel. Elk type verbinding gebruikt dus een ander soort kabel. De snelste vorm van adsl is adsl2+, dat een maximale downloadsnelheid van 24 Mbit/s biedt en 3,3 Mbit/s up. Inmiddels is de opvolger vdsl2 er met een limiet van 52 Mbit/s down en 16 Mbit/s up. Vdsl2-abonnementen zijn helaas nog maar in een beperkt aantal gebieden beschikbaar. Het grote probleem dat alle dsl-varianten hebben is dat het signaal snel verslechtert naarmate de afstand tot de centrale groter wordt. 

Over de koperen coaxkabels kan men tegenwoordig 400 Mbit/s down en 108 Mbit/s up garanderen. Kabelaanbieders als UPC en Ziggo bieden internetsnelheden tot 120 Mbit/s down aan. Er wordt geadverteerd met namen als ‘Fiber Power’, maar let op: dit is beslist geen glasvezel. De aansluiting is huis is nog gewoon koper. Het netwerk van de provider is wel van glasvezel. Dit soort verbindingen wordt hybride fibercoax genoemd en kunnen de eerder genoemde snelheden van 400/108 Mbit leveren. De coax-delen van het netwerk zijn meestal zo’n twee- á driehonderd meter lang, kort genoeg om de maximale snelheid te kunnen garanderen.

Toch geen glas?

Het aanleggen van een FttH-verbinding kost zo’n 1000 euro per aansluiting. Dit bedrag bestaat vooral uit arbeidsloon en aanschafkosten van nieuwe apparatuur. Vandaar dat er maar weinig plannen zijn om bestaande coaxkabels te vervangen door glas. En waarom zouden de providers ook? Veruit de meeste mensen zijn zeer tevreden met een 25 Mbit-abonnement. Daarmee haalt u een downloadsnelheid tot 2,8 MB/s op torrents. Dat is slechts twee minuutjes wachten voor een aflevering van een televisieserie en 27 minuten voor een volledige dvd. UPC stelt: ‘Dat is nu voldoende. Een minderheid kiest voor 120 Mbit. Dat zijn de grootgebruikers en daar zijn er niet zoveel van. Het 120 Mbit abonnement voorziet dus in een behoefte van een specifieke gebruikersgroep.’ De gemiddelde Nederlander neemt momenteel zelfs genoegen met 7,5 Mbit aan downloadsnelheid.  Toch beschikt inmiddels 9,5 procent van de 7,4 miljoen huizen over een FttH-aansluiting. Het gaat hier logischerwijs meestal om nieuwbouw. Glasvezel is tenslotte goedkoper dan coax en de duurdere glasvezelapparatuur garandeert decennia lang voldoende capaciteit.

Eigen netwerk

Als u een abonnement met meer dan 25 Mbit/s snelheid neemt (zowel 25 Mbit/s down als up bij glasvezel), wordt opeens de snelheid van uw interne netwerk belangrijk. Want maakt u gebruik van een draadloze g-verbinding, dan haalt u zelfs als u vlak naast de router zit in de praktijk maar een snelheid van zo’n 20 Mbit/s. Zit u met uw laptop verder van uw g-router af, dan stort de maximale snelheid drastisch in. U betaalt in dat geval voor meer capaciteit dan u kunt benutten. Hebt u een duurdere n-router, dan is de snelheid op één meter afstand meestal tussen de 50 en 80 Mbit/s. Zit u er acht meter vandaan, dan is de snelheid vaak nog maar zo’n 20 tot 40 Mbit/s. UPC biedt bij zijn 120 Mbit-abonnement voor 100 euro extra een Broadcom-router aan die volgens UPC draadloos tot 90 Mbit/s levert. Maar dat is in het allerbeste geval nog altijd slechts driekwart van de 120 Mbit/s die het bijbehorende abonnement tot aan uw deur levert! Als u vooral draadloos werkt, blijkt een 50 Mbit-abonnement vaak al te veel van het goede. 

Overkill

Op dit moment is de meerwaarde van 60-, 100-, 120- en 200 Mbit-abonnementen voor een gewoon huishouden beperkt. Dit soort abonnementen is slechts interessant voor bedrijven of studentenhuizen met vele fanatieke downloaders. Ook in de nabije toekomst zien we geen enkele reden om thuis meer dan 50 Mbit af te nemen.

Limieten

Dsl lijkt tegen de limiet van de dunne kabel aan te lopen. Desalniettemin is de snelheid van vdsl2 ruim voldoende, mits u tenminste relatief dichtbij de wijkcentrale woont. Coax en HFC-kabelinternet kunnen zeker nog wat jaartjes mee. De maximale snelheid is tienmaal zo hoog als bij vdsl2 en dat is zestien keer de huidige standaard voor kabel. Pas in de verre toekomst zal Fiber-to-the-Home echt meerwaarde opleveren. In de praktijk betekent dit dat u zich voorlopig geen zorgen hoeft te maken over het al dan niet aanleggen van glas in uw wijk. De abonnementsprijzen per Megabit per maand van dsl, kabelinternet en glasvezel ontlopen elkaar momenteel nauwelijks (iets meer dan 1 euro) en het is onwaarschijnlijk dat dit zal veranderen. Fiber-to-the-home is en blijft wat dat betreft nog heel wat jaartjes een overbodige luxe. De trend is om steeds vaker internet alleen in combinatie met tv en/of telefonie aan te bieden, wat het lastig maakt om de prijzen te vergelijken. Een overzicht van de belangrijkste breedbandabonnementen kunt u vinden op www.computeridee.nl/20-2011. 

Dit artikel komt uit Computer Idee nummer 20, jaargang 2011.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.