Apple probeert tegenwoordig grofweg ieder jaar een nieuwe versie van OS X uit te brengen. Dit jaar is OS X bij versie 10.10 aanbeland, dat de naam Yosemite heeft meegekregen. Net als zijn voorganger is Yosemite een gratis upgrade. Wat zijn de grootste veranderingen?

Net als zijn voorganger is OS X Yosemite gratis te downloaden en installeren vanuit de Mac App Store. In lijn met iOS 7 en 8 is de vormgeving frisser en eenvoudiger geworden. Zo is het driedimensionale uiterlijk van het dock verdwenen en is de vormgeving compacter. Vensterbalken zijn smaller waardoor veel programma's geen titel meer hebben. Er is meer ruimte voor de inhoud, al worden sommige programma's daar niet duidelijker van. Iets anders dat direct in het oog springt, is de toevoeging van doorzichtigheid.

Opvallend is dat de kleur soms bepaald wordt door de inhoud van de vensters zelf. De inhoud schuift hierbij als het ware achter de vensterelementen langs. Als je in Safari een website hebt met veel afwisselend kleurgebruik, dan kan dit hinderlijk zijn. Bij het scrollen verandert de interface dan voortdurend van kleur. Ook verandert de browser totaal van uiterlijk als je een ander tabblad aanklikt. Via de toegankelijkheidsopties van OS X kun je de doorzichtigheid uitschakelen. Helaas kun je enkel kiezen tussen volledig aan of volledig uit, er is geen tussenweg waarbij je bijvoorbeeld de menubalk en het dock wel doorzichtig houdt en de vensters niet.

©PXimport

De inhoud van de webpagina bepaalt hier de kleur van het venster.

Maximale vensters

In OS X 10.7 Lion introduceerde Apple het weergeven van programma's op een volledig scherm. In Yosemite heeft Apple de functionaliteit belangrijker gemaakt en verplaatst naar het groene stoplichtknopje waarmee je voorheen vensters maximaliseerde. Wat ons betreft een verbetering, de maximaliseerfunctie blonk namelijk niet uit in duidelijkheid. De maximaliseerfunctie is overigens niet helemaal verdwenen, als je de Alt-toets ingedrukt houdt dan krijgt het groene knopje weer de oude functionaliteit. Daarnaast ondersteunen niet alle programma's volledig scherm, in die gevallen is het groene knopje nog steeds een maximaliseerknopje.

Vooral voor Retina

Een minder duidelijke verandering is dat het systeemlettertype van Lucida Grande naar Helvetica Neue is veranderd. Op een Retina-scherm ziet het lettertype er prachtig en haarscherp uit. Op oudere Macs zoals de normale MacBook Pro zijn de letters in bijvoorbeeld de menubalk wazig en minder goed leesbaar vergeleken met OS X 10.9 Mavericks. Een andere verandering die vooral bruikbaar is op Retina-schermen is de nieuwe donkere modus. Wanneer je deze inschakelt, worden de menubalk en het dock doorschijnend zwart met witte letters. Op Macs zonder Retina-scherm valt hierbij extra goed op dat de letters wazig en kartelig zijn. De donkere modus lijkt nog niet af te zijn. Applicatievensters blijven (doorzichtig) lichtgrijs.

©PXimport

De donkere modus maakt de menubalk en het dock donker, de vensters blijven echter lichtgrijs.

Alomvattend zoeken

Net als in vorige versies van OS X vind je rechtsboven in beeld de zoekfunctie Spotlight. In vorige versie van OS X werden zoekopdrachten ook rechtsboven uitgevoerd. Als je in Yosemite Spotlight activeert, dan verplaatst Spotlight naar het midden van het scherm. Naast lokaal kan Spotlight nu ook op internet zoeken in Wikipedia, Kaarten en via Bing. De internetfunctionaliteit lijkt een inkoppertje voor Siri, maar van Apples spraakgestuurde zoekassistent ontbreekt ieder spoor.

©PXimport

Spotlight is prominenter geworden: het zoeken gebeurt in het midden waarbij ook op internet in bijvoorbeeld Wikipedia gezocht wordt.

Safari

Safari is in Yosemite sterk verbeterd. Apple heeft eindelijk een echte privacymodus toegevoegd. Als je deze kiest, opent er een nieuw Safarivenster in privacymodus, deze herken je aan een donkere adresbalk. Voorheen kon je alleen heel Safari in een privacymodus zetten. Net als veel andere programma's is de interface van Safari veel compacter. Nieuw is een knopje voor een handig tabbladenoverzicht, al zat dat stiekem ook al in de vorige versie van Safari. Vreemd is dat niet heel de url meer getoond wordt, maar alleen de domeinnaam. Dit kun je gelukkig wel veranderen in de instellingen.

©PXimport

Eindelijk heeft Safari een echte privacymodus die je herkent aan de grijze adresbalk.

Berichtencentrum met widgets

Het Berichtencentrum is in Yosemite uitgebreid. Het Berichtencentrum bevat nu net als in iOS het onderdeel Vandaag waar je in één oogopslag informatie als afspraken en het weer kunt zien. Daarnaast kun je widgets toevoegen zoals een rekenmachine. Ook derde partijen kunnen widgets maken. Dashboard, het onderdeel waar de widgets van oudsher in ondergebracht zijn, is in Yosemite standaard uitgeschakeld. Vreemd is dat het uitschakelen ervoor zorgt dat je op een oudere Mac met een Dashboard-toets met een niet-werkende toets opgezadeld zit. Het is niet mogelijk om de functionaliteit van de Dashboard-toets te wijzigen naar een Launchpad-toets die je op de huidige Macs ziet. Alsnog inschakelen van Dashboard is wel mogelijk.

Beter doorwerken

Apple heeft iCloud onder de naam iCloud Drive sterker verweven in Yosemite. Bestanden zijn hierdoor eindelijk beschikbaar op een soortgelijke manier als bij Dropbox. Onder de noemer Continuity biedt Yosemite hiernaast nog een andere verregaande integratie met iOS 8. De interessantste mogelijkheid is de functie Handoff, waarmee je naadloos kunt verder werken op verschillende Apple-apparaten. Je begint bijvoorbeeld een mailtje op je iPhone, stapt thuis je werkkamer binnen en maakt het mailtje af op je iMac.

©PXimport

Dankzij Handoff kun je tussen verschillende apparaten doorwerken.

Handoff werkt met Apples eigen apps, maar ontwikkelaars kunnen ook aan de slag met Handoff. Handoff maakt gebruik van wifi en bluetooth 4.0 en werkt daarom alleen met een MacBook Air, MacBook Pro, iMac of Mac mini uit 2012 of nieuwer. Daarnaast moet ook je iPhone of iPad bluetooth 4.0 aan boord hebben. Daarnaast is het met alle Macs en iPhones met Yosemite en iOS 8 mogelijk om telefoongesprekken en berichten waaronder sms-berichten van de iPhone op de Mac te gebruiken.

©PXimport

Met OS X Yosemite en iOS 8 kun je bellen op je Mac.

Conclusie

Yosemite valt vooral op door zijn frisse en eenvoudige uiterlijk dat helemaal in lijn is met iOS 8. De meest interessante vernieuwing, de samenwerking met een iPhone of iPad, is zelfs alleen beschikbaar in combinatie met iOS 8. Met een recente Mac en iPhone of iPad kun je naadloos doorwerken op verschillende apparaten dankzij Handoff. Daarnaast kun je bellen en berichten versturen via je Mac.

Yosemite is voor iedere Mac-bezitter interessant, maar lijkt vooral geoptimaliseerd te zijn voor een Retina-scherm. Het nieuwe standaardlettertje Helvetica Neue is op normale beeldschermen minder goed leesbaar en ook de nieuwe donkere modus komt vooral op Retina-schermen tot zijn recht. Voor bezitters van oudere Macs en mensen die geen iPhone of iPad hebben, zijn er gelukkig genoeg andere handige verbeteringen. Zo heeft het notificatiecentrum widgets, is iCloud dankzij iCloud Drive eenvoudiger in gebruik, is Safari verbeterd en is het nieuwe Spotlight een stuk krachtiger.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.