Vorig jaar verraste Konami vriend en vijand door met Pro Evolution Soccer 2015 een heerlijke voetbalgame af te leveren. PES 2016 bewijst in ieder geval dat de uitgever nog lang door mag gaan met het ontwikkelen van dergelijke games. Maar is Pro Evo de beste voetbalsimulator die je dit jaar kunt spelen?

Konami heeft verder gebouwd aan en op de Fox-engine die ook de drijvende kracht achter zijn voorganger is.Het bedrijf heeft de schijn de laatste tijd een beetje tegen door de geruchten dat ze stoppen met het maken van AAA-games. Ditmaal is de engine voorzien van een groot aantal nieuwe animaties. Daar zitten enkele 'signature celebrations' bij, maar het leeuwendeel bestaat uit animaties die voor elke speler bestemd zijn. Dankzij deze animaties voelt het spel vloeiender aan dan ooit te voren. Voetballers maken beter gebruik van hun lichaam in PES 2016 en dat komt elk aspect van het voetbal ten goede. In de aanval vertaalt dit zich naar een meer organische opbouw van aanvallen en doelpunten, terwijl verdedigers makkelijker hun lichaam in de strijd kunnen gooien om de tegenstander uit balans te brengen of kundig de bal afhandig te maken. Hiermee nodigt PES 2016 je uit om de bal altijd in beweging te houden, wat heerlijke matches oplevert.

In deze wedstrijden zullen vaak genoeg twee of meerdere spelers in contact komen met elkaar. De Fox-engine gaat hier slim mee om en kent ogenschijnlijk voor elke botsing een andere animatie. Zo springt de technische middenvelder van de tegenpartij gracieus over je snoeiharde tackle heen, terwijl de bonkige aanvaller minuten later ter aarde stort na dezelfde tackle. Hij is simpelweg niet lenig genoeg om de tackle te ontwijken. Het knappe hier is dat alles écht lijkt. Botsingen en fysieke contacten hebben dezelfde gevolgen die je in echte voetbalwedstrijden terug ziet. Dat versterkt je speelervaring enorm, want het brengt het soort realisme met zich mee waardoor je jezelf nog meer kunt verliezen in je pot virtueel voetbal. Ook de bal reageert levensecht in deze botsingen, wat een absolute verademing is. Soms springt de bal alleen ongelukkig van een lichaamsdeel af, andere keren caramboleert hij tussen de lichamen van de spelers door om met wat geluk voor je voeten te landen. Het is allemaal afhankelijk van hoe hard je de charge aangaat, onder welke hoek en met welke speler je speelt.

©PXimport

Ruimte voor verbetering

Als die bal dan voor je voeten landt, kun je in PES 2016 op heerlijke wijze jezelf een weg naar het doel banen. Je aanvaller kan door de vernieuwde skill-moves nog meer trucs uithalen om de verdediging het hoofd op hol te brengen. Hier komen we echter toch een minpuntje tegen. Of je het nu tegen de computer of tegen een andere speler opneemt, verdedigers zullen alles uit de kast trekken om je opmars naar de zestien te stoppen. Hier horen volgens de zeer coulante scheidsrechter ook de hardste overtredingen bij, die je over het algemeen zonder gevolgen kunt maken. Erg jammer, want het laat een agressievere speelstijl toe die matches soms oneerlijk en rommelig maakt.

Dat is echter niet het enige minpunt wat we op het veld kunnen bespeuren. Als je zonder harde tackles jezelf een weg hebt weten te banen naar het doel van de tegenstander, moet je de keeper nog voorbij. Dat blijkt geen overdreven uitdagende klus, integendeel. De AI van de keeper is voor verbetering vatbaar en de sluitpost is dus relatief makkelijk te verschalken. Dat betekent niet dat het elke wedstrijd prijsschieten geblazen is, maar meer dan eens vraag je jezelf af of je keeper een schot niet makkelijk had moeten kunnen (vast)houden.

PES 2016 kent ook weer de gebruikelijke bezwaren die PES-spelers inmiddels voor lief genomen hebben. Hoewel dit jaar meer licenties dan ooit beschikbaar zijn voor Konami, missen we nog steeds een aantal belangrijke competities en spelers. Daar komt bij dat ook dit jaar de menu's geen schoonheidsprijzen verdienen en soms erg verwarrend ontworpen zijn. Al deze zaken weerhouden PES 2016 ervan om zijn volledige potentieel te behalen, maar doen zeker niet af aan het gevoel dat elk potje PES 2016 naar de tafel brengt.

©PXimport

Het voetbalgevoel

Het is precies dat woord wat de kracht van PES 2016 omschrijft: gevoel. Wanneer je PES 2016 speelt, dan voelt dat nagenoeg de hele match zoals echt voetbal er uitziet. Deels is dat te danken aan de ogenschijnlijke aanwezigheid van een willekeurigheidsmechanisme dat op de achtergrond draait tijdens de wedstrijden die je speelt. Je kunt een actie meerdere malen achter elkaar herhalen, maar deze lijkt elke keer nét iets te verschillen van de vorige keer dat je deze maakte. Zelfs als je de exacte timing van je handelingen herhaalt. Het is logisch dat je niet elke keer exact hetzelfde kan doen: voetballers zijn ook maar mensen, en zelfs een klein grassprietje kan het verschil maken tussen een schot dat op de paal uiteen spat en doelpunt dat de Puskas Award verdient. Toch is dit willekeurigheidsmechanisme subtiel genoeg om niet frustrerend te zijn. Als je een goed schot lost, heb je nog steeds een goede kans dat er een doelpunt uit volgt. Het kan echter zijn dat de bal de ene keer wat meer curve kent dan de andere.

Dit is echter niet het enige stukje gevoel wat PES 2016 zo'n heerlijke voetbalgame maakt. Om te excelleren in PES 2016 is een beetje gevoel voor echt voetbal ook onmisbaar. Inzicht in het spel, het kennen van looplijnen en de lichaamstaal van je tegenstander lezen is in PES 2016 belangrijker dan in elke ander voetbalgame ooit. Dat wil niet zeggen dat je zonder dit inzicht geen plezier kan beleven in PES 2016, maar het maakt je een betere virtuele speler en brengt een meer complete spelervaring. Dankzij de onvoorspelbaarheid van botsingen en het willekeurigheidsmechanisme is de gameplay niet zo goed te voorspellen als in andere voetbalgames. Dat betekent dat je meer aangewezen bent op je eigen inzicht dan op je kennis van de gameplay. En is dat niet wat het verschil maakt tussen een voetbalgame en een voetbalsimulator?

©PXimport

PES 2016 is nu verkrijgbaar voor PlayStation 4, PlayStation 3, Xbox One, Xbox 360 en pc. Deze recensie is gebaseerd op de PlayStation 4-versie van de game. De pc-versie hebben we zelf nog niet gespeeld, maar we hebben wel een uitgebreide nieuwsanalyse geplaatst over de problemen in de pc-versie.

Conclusie

Pro Evolution Soccer is zonder twijfel de beste voetbalsimulator die we ooit hebben gespeeld, met de nadruk op simulatie. De game weet zoals geen ander het speciale gevoel wat bij voetbal komt kijken naar je scherm te brengen. Kleine irritaties zoals de té coulante scheidsrechter en de rommelige menu's nemen we voor lief, want deze (misschien wel laatste) Pro Evolution Soccer verdient een podiumplaats in je gamebibliotheek.

85/10085/100Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Gamer.nl

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.