Van de makers van Superbrothers: Sword & Sworcery EP is er nu, tien jaar later, Jett: The Far Shore. De game is net zo eigenwijs, al pakt dat dit keer minder goed uit.

Jett vertelt een bekend verhaal: een mensachtig volk heeft zijn thuisplaneet dusdanig naar de getver geholpen dat het op zoek moet naar een nieuwe plek om te wonen. De hele wereldbevolking verschepen is onmogelijk, dus wordt een select groepje pioniers op pad gestuurd om een mysterieuze radiogolf te volgen naar een verre planeet. Jij, Mei, bent een van die scouts. Aan je partner en jou de eer om na een ruimtereis van duizend-en-één jaar (!) als eerste voet op het droge te zetten.

©PXimport

Mei’s verkenningstocht staat centraal in Jett. In een tweepersoons ruimtescheepje (de ‘jett’ uit de titel) scheer je over land en zee om het leven aldaar in kaart te brengen, en de weg te bereiden voor je metgezellen die nog in een baan om de planeet zweven. Je bestuurt je jett, stapt af en toe uit en beleeft zo een avontuur op een plek die toch wat onherbergzamer blijkt dan gehoopt.

1001: A Jett Odyssey

Als dit je doet denken aan Interstellar, 2001: A Space Odyssey en een hoop andere scifi, is dat niet zo gek. Jett pakt een hoop bekende elementen – No Man’s Sky is er nog zo een – maar geeft er gelukkig een eigen draai aan. Personages zijn meer matroesjka dan mens en spreken een fictieve eigen taal. Ze hebben rituelen, de mysterieuze radiogolf is de rode draad in hun geloof geworden en hun bouwwerken houden het midden tussen middeleeuws en industrieel. Jett is spirituele scifi-folklore, en mede dankzij een uitmuntende soundtrack (van SCNTFC, die ook de muziek voor Oxenfree verzorgde) en prachtige lichteffecten heeft de game je in no-time voor zich gewonnen.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Dat is ook te danken aan de gameplay zelf. Jett zet je direct in een jett en laat je bij wijze van tutorial een ereronde maken over je thuisplaneet. Met de R2-knop trap je het gaspedaal in, met L2 gooi je het scheepje dwars in de bocht en met X doe je een ‘pop’ – trek daarbij je linkerstick naar achter en je springt met een beetje goede timing over hele olietankers en andere forse obstakels. Je pullt een kurkentrekker. Het is flow, het werkt, en je denkt: de ruimte kan mij niks maken.

Eenmaal aangekomen op je bestemming blijkt dat Jett: The Far Shore meer is dan No Man’s Sky op één planeet. Er heerst een gevoel van ongeloof en verwondering bij het landen op een nieuwe planeet. Jett laat je bewust halt houden bij je eerste stop. Gewoon, even het onvoorstelbare uitzicht tot je nemen. Het is niet alleen het moment waar jouw hele leven naartoe heeft geleid, het is de grote finish voor een volk wiens hele cultuur is gebouwd op het vooruitkijken naar deze ene reis naar de sterren – alsof voor de christenen de Messias op aarde terugkeert, zeg maar. Hoe Jett dit voor elkaar krijgt is knap gedaan, te meer omdat interplanetair reizen in veel ruimtefictie als een gegeven wordt beschouwd – denk Mass Effect, denk Star Wars, waar je achteloos door het universum hopt.

De vergelijking met bestaande religies is makkelijk te maken, al ben je hier niet om je beloofde land te koloniseren: met Mei’s partner als spreekbuis communiceert de game een gevoel van eerbied voor de omgeving. Je hebt geen guns aan boord, je kunt aanvallen noch jezelf verdedigen. Desondanks staat er niet bepaald een welkomstcomité klaar op je nieuwe thuis. Met je kleine scheepje ben je een luis in de pels, een indringer die al gauw de aandacht trekt van klein en groot gevaar.

©PXimport

Duizend-en-één-klacht

Niet veel later dondert Jett als een kaartenhuis in elkaar. De game stuurt je op pad, maar wat blijkt: je bent het grootste deel van de tijd met de rem erop aan het rondzweven. Met een lange druk op driehoekje schakel je tussen spurten en zweven, wat een ongelukkige keuze is omdat het afleidt van de actie: de enige feedback die je krijgt of je lang genoeg hebt gedrukt, is een flinterdunne visuele indicator rechtsonder in beeld.

In zweefmodus komt het aan op precisie. Je scant flora en fauna, met je grijparm pak je vormloze dingen op (de game heeft mooie, maar nogal abstracte graphics), en soms moet je onder het bladerdak op land schuilen voor agressieve planeetbewoners. Maar juist precisie ontbreekt in de besturing. Voor je het weet beuk je van hot naar her en zie je door de brakke cameravoering door de bomen letterlijk het bos niet meer. Het is geen kwestie van gewenning zoals in Outer Wilds; de wijde wereld van Jett is simpelweg niet gebouwd op dit gevlooi.

Plots verdwijnt alle fun als sneeuw voor de zon – of voor de vreemde paarse gloed die bij tijd en wijle de planeet overspoelt, en die de schilden van je ruimtescheepje aan gort brandt. Oplossing: van schaduw naar schaduw hoppen. Dan is er je tank, die oververhit raakt als je teveel gas geeft. Beide zijn erg kunstmatige toevoegingen, bedoeld om het de speler lastig te maken. De opdrachten die je krijgt maken het er niet leuker op: scan dit, pak dat, breng zus naar zo, en doe dit tien keer opnieuw om een missie te voltooien. Na een halfuur spelen voelt Jett als werk. Dan zijn er nog acht uur te gaan.

Al gauw beginnen andere gebreken op te vallen. Zo is de verzonnen taal een leuk idee, maar een verschrikking voor de flow waar Jett het van moet hebben. Je partner praat je tijdens het spelen de oren van je kop, maar om er iets van te begrijpen moet je continu onder in beeld kijken naar de ondertiteling. Sowieso weet de beste man niet wanneer hij zijn mond moet houden; te vaak komt het aan op doelloos rondzweven tot hij is uitgepraat – pas dan kun je de missie afronden.

Het is bijna 2022, games zijn veel verder dan dit. Niemand had het studio Superbrothers kwalijk genomen als ze leentjebuur hadden gespeeld bij spellen die de besturing wél op orde hebben en die slimmer omgaan met dingen als tekst en feedback aan de speler. Andere ergernissen, zoals een haperende framerate, zijn een sympathieke indiegame als deze best te vergeven, maar werken op de zenuwen als de hele basis niet klopt. Jett: The Far Shore is veel dingen – een lust voor oog en oor, een creatieve impuls voor science fiction, kritiek op het blind volgen van religie – maar een goede game is het niet.

Voor deze review is de PlayStation 5-versie van Jett: The Far Shore gespeeld. De game is ook beschikbaar voor PlayStation 4 en pc.

Als er één plek in huis is waar stof zich graag verzamelt, dan is het wel op de luxaflex. En hangen ze in de keuken, dan worden ze niet alleen stoffig, maar ook nog eens vettig. Gelukkig hoef je niet uren te schrobben om ze weer schoon te krijgen: met de tips uit dit artikel zijn ze zo weer blinkend schoon.

Luxaflex schoon? Lees dan: De 5 beste tips om snel en simpel je ramen te lappen

Regelmatig doen: even afstoffen

Regelmatig afstoffen voorkomt dat vuil zich ophoopt. Een plumeau of microvezeldoek werkt prima. Draai de lamellen open zodat je overal bij kunt en werk van boven naar beneden. Een oude sok over je hand schuiven is een handige manier om elke lamel afzonderlijk schoon te vegen.

Wil je tijd besparen?* Gebruik dan een speciale lamellenborstel. Hiermee kun je in één beweging meerdere lamellen tegelijk afnemen. Druk niet te hard, om beschadigingen te voorkomen. Stofzuigen kan ook, maar gebruik dan een meubelmondstuk op de laagste stand en ondersteun de luxaflex met je andere hand.

* Wie niet eigenlijk...?

©africaimages.com (Olga Yastremsk

Als stoffen alleen niet meer genoeg is, moet je een stapje verder gaan. Hoe je dat doet, hangt af van het materiaal waarvan de luxaflex gemaakt zijn.

Grondig schoonmaken: aluminium en kunststof

Gebruik het bad…

Haal de luxaflex voorzichtig uit het kozijn en leg in een bad met lauwwarm water en een scheutje allesreiniger. Laat kort weken en veeg de lamellen schoon met een zachte spons. Spoel goed af en laat de luxaflex hangend drogen. Zorg ervoor dat metalen onderdelen niet te lang nat blijven om roestvorming te voorkomen en droog aluminium luxaflex direct af om oxidatie te vermijden.

…of de douche

Als de luxaflex te groot is voor een bad, kan afspoelen in de douche een alternatief zijn. Gebruik een plantenspuit met een sopje voor hardnekkige vlekken en spoel daarna grondig af. Let op dat kunststof koorden niet te nat worden (want dan kunnen ze hun stevigheid verliezen of verkleuren). Laat goed drogen en ventileer de ruimte goed om schimmelvorming te voorkomen.

Met stoom

Soms is weken in bad of afspoelen in de douche geen optie. Een stoomreiniger kan dan uitkomst bieden, vooral bij aluminium en kunststof luxaflex. Gebruik de stoom op lage stand en houd voldoende afstand om schade te voorkomen. Een andere methode is een sopje met een plantenspuit op de luxaflex vernevelen en daarna droogwrijven met een microvezeldoek.

Grondig schoonmaken: houten luxaflex

Hout is gevoelig voor vocht, dus in bad leggen of onder de douche afspoelen is geen goed idee. Gebruik een licht vochtige doek met een mild schoonmaakmiddel en test nieuwe middelen altijd eerst op een onopvallende plek. Je kunt ook speciale houtzeep gebruiken. Doe dat wel met mate en kies bij voorkeur een variant die geen vettig laagje achterlaat, omdat sommige houtzepen een dun laagje vormen dat stof kan aantrekken.

Je kunt ook een doek met een klein beetje afwasmiddel gebruiken, maar zorg dat deze nauwelijks vochtig is. Droog de lamellen direct na met een schone doek om watervlekken te voorkomen. Behandel ze eventueel met een verzorgende houtolie of was, maar alleen als het materiaal daar geschikt voor is. Laat ze na behandeling open drogen en voorkom direct zonlicht om kromtrekken en verkleuring te vermijden.

©Rafael Ben-Ari

Bedieningskoorden schoonmaken

De koorden van luxaflex worden vaak vergeten bij het schoonmaken, maar kunnen door stof en vet behoorlijk groezelig worden. Wikkel een vochtige doek met mild schoonmaakmiddel om het koord en trek het koord er voorzichtig doorheen. Herhaal indien nodig en laat goed drogen.

Luxaflex langer mooi houden

Regelmatig afstoffen voorkomt dat vuil zich ophoopt. Maak ze in keukens vaker schoon. Vermijd overmatig watergebruik, vooral bij houten luxaflex. Laat ze open drogen na een schoonmaakbeurt en houd ze, als je ze niet gebruikt, opgetrokken om stofophoping te verminderen. Zo blijven je luxaflex langer mooi en schoon.

Misschien heb je er wel een: een beveiligingscamera of videodeurbel waarmee je je woning via een online-verbinding in de gaten kunt houden. Dat kan handig zijn, maar er zijn ook privacyrisico's. Als je niet voorzichtig bent, kunnen onbevoegden namelijk toegang krijgen tot jouw camerabeelden. In dit artikel geven we wat tips om dat te voorkomen.

Kies een betrouwbaar merk

Er zijn natuurlijk heel veel soorten beveiligingscamera's voor consumenten, maar de privacyrisico's die wij bespreken spelen zich vooral af bij videodeurbellen en zogenoemde IP-camera's. Deze hebben als overeenkomst dat ze de opgenomen beelden online opslaan, zodat je via een website of app altijd toegang hebt tot de camerafeeds.

Mocht je op zoek zijn naar zo'n apparaat, zorg er dan voor dat het merk betrouwbaar en privacyvriendelijk is. Zo adviseren experts om op te passen met Chinese merken als Dahua en Hikvision, en Chinese smarthomeplatformen als Tuya (waar onder meer de camera's van Action, Woox en Marmitex gebruik van maken). Hoewel het niet is bewezen, is het goed mogelijk dat de software een achterdeurtje bevat waardoor de fabrikant met de beelden kan meekijken. De lokale wetgeving dwingt fabrikanten namelijk om data te verzamelen en af te staan aan de overheid.

Ook andere bekende merken hebben in het verleden te maken gehad met beveiligingsproblemen. Zo belandden in 2019 duizenden inloggegevens van Ring-klanten op het darkweb en hadden Amazon-medewerkers jarenlang toegang tot de camerafeeds. Verder kwam Wyze vorig jaar in opspraak doordat sommige klanten ineens de camerabeelden van anderen in hun app te zien kregen.

De LSC Smart Connect-beveiligingscamera van de Action maakt gebruik van Chinese software.

Stel een eigen wachtwoord in

Het klinkt misschien als een open deur, maar het niet instellen van een eigen wachtwoord is de meest voorkomende oorzaak waardoor onbevoegden kunnen meekijken met camerabeelden. Veel fabrikanten leveren hun camera’s met een standaardgebruikersnaam en -wachtwoord, zoals 'admin' of '1234'. Er bestaan zelfs complete websites waarop lijsten circuleren met de standaardinloggegevens van tientallen cameramerken.

Hoewel het niet legaal is, kunnen pottenkijkers zo met wat trial-and-error relatief makkelijk toegang krijgen tot camerabeelden. Er zijn zelfs websites die deze onbeveiligde feeds verzamelen en openbaar op hun website plaatsen. Een bekend voorbeeld hiervan is Insecam, die hier in 2014 wereldwijd het nieuws mee haalde.

Na alle ophef heeft die website alle privacy-schendende streams van bijvoorbeeld deurbelcamera's of webcams in woningen verwijderd, maar er zijn nog andere plekken online waarop zulke beelden wél te zien zijn. Toegegeven, deze websites zijn niet makkelijk te vinden (het delen van deze beelden is immers illegaal), maar als je een beetje weet waar je moet zoeken, kom je ze zeker tegen.

Er zijn gelukkig steeds meer camerafabrikanten die klanten verplichten een uniek wachtwoord te gebruiken, waaronder Panasonic, maar als dat niet het geval is, is het dus ten zeerste aan te raden om meteen een nieuw wachtwoord te verzinnen en (mits die mogelijkheid er is) tweestapsverificatie te activeren.

Insecam stond tien jaar geleden vol met links naar onbeveiligde webcams.

Voorkom hacks

Hoewel het veel minder vaak voorkomt, is het mogelijk om beveiligingscamera's te 'hacken' en op die manier bij de beelden te komen. Voor sommige IP-camera's moet je namelijk bepaalde TCP-poorten op je router/modem openzetten, zoals 80 of 443, om van buitenaf met deze camera's te kunnen verbinden.

Als je dat handmatig (en zorgvuldig) doet, hoeft dat geen probleem te zijn. Het wordt pas echt gevaarlijk als je de camera deze poorten zelfstandig laat openzetten via uPnP (Universal Plug and Play). Deze functie vereist geen enkele vorm van authenticatie. Onbevoegden kunnen met malware daardoor eenvoudig allerlei poorten openen. Je kunt dus beter ver uit de buurt van uPNP blijven.

Zorg er tot slot ook voor dat je de firmware van de camera regelmatig bijwerkt, voor het geval er een kritieke kwetsbaarheid is gedicht. Malware als Mirai heeft in het verleden veel schade aangericht door kwetsbaarheden van slecht beveiligde camera's te misbruiken. Het is daarom ook een risico om je camera's en deurbellen met het internet te (laten) verbinden als de fabrikant geen updates meer uitbrengt.