Jett: The Far Shore verzuipt in dwaas design

Jett vertelt een bekend verhaal: een mensachtig volk heeft zijn thuisplaneet dusdanig naar de getver geholpen dat het op zoek moet naar een nieuwe plek om te wonen. De hele wereldbevolking verschepen is onmogelijk, dus wordt een select groepje pioniers op pad gestuurd om een mysterieuze radiogolf te volgen naar een verre planeet. Jij, Mei, bent een van die scouts. Aan je partner en jou de eer om na een ruimtereis van duizend-en-één jaar (!) als eerste voet op het droge te zetten.

Mei’s verkenningstocht staat centraal in Jett. In een tweepersoons ruimtescheepje (de ‘jett’ uit de titel) scheer je over land en zee om het leven aldaar in kaart te brengen, en de weg te bereiden voor je metgezellen die nog in een baan om de planeet zweven. Je bestuurt je jett, stapt af en toe uit en beleeft zo een avontuur op een plek die toch wat onherbergzamer blijkt dan gehoopt.

1001: A Jett Odyssey

Als dit je doet denken aan Interstellar, 2001: A Space Odyssey en een hoop andere scifi, is dat niet zo gek. Jett pakt een hoop bekende elementen – No Man’s Sky is er nog zo een – maar geeft er gelukkig een eigen draai aan. Personages zijn meer matroesjka dan mens en spreken een fictieve eigen taal. Ze hebben rituelen, de mysterieuze radiogolf is de rode draad in hun geloof geworden en hun bouwwerken houden het midden tussen middeleeuws en industrieel. Jett is spirituele scifi-folklore, en mede dankzij een uitmuntende soundtrack (van SCNTFC, die ook de muziek voor Oxenfree verzorgde) en prachtige lichteffecten heeft de game je in no-time voor zich gewonnen.

Dat is ook te danken aan de gameplay zelf. Jett zet je direct in een jett en laat je bij wijze van tutorial een ereronde maken over je thuisplaneet. Met de R2-knop trap je het gaspedaal in, met L2 gooi je het scheepje dwars in de bocht en met X doe je een ‘pop’ – trek daarbij je linkerstick naar achter en je springt met een beetje goede timing over hele olietankers en andere forse obstakels. Je pullt een kurkentrekker. Het is flow, het werkt, en je denkt: de ruimte kan mij niks maken.

Eenmaal aangekomen op je bestemming blijkt dat Jett: The Far Shore meer is dan No Man’s Sky op één planeet. Er heerst een gevoel van ongeloof en verwondering bij het landen op een nieuwe planeet. Jett laat je bewust halt houden bij je eerste stop. Gewoon, even het onvoorstelbare uitzicht tot je nemen. Het is niet alleen het moment waar jouw hele leven naartoe heeft geleid, het is de grote finish voor een volk wiens hele cultuur is gebouwd op het vooruitkijken naar deze ene reis naar de sterren – alsof voor de christenen de Messias op aarde terugkeert, zeg maar. Hoe Jett dit voor elkaar krijgt is knap gedaan, te meer omdat interplanetair reizen in veel ruimtefictie als een gegeven wordt beschouwd – denk Mass Effect, denk Star Wars, waar je achteloos door het universum hopt.

De vergelijking met bestaande religies is makkelijk te maken, al ben je hier niet om je beloofde land te koloniseren: met Mei’s partner als spreekbuis communiceert de game een gevoel van eerbied voor de omgeving. Je hebt geen guns aan boord, je kunt aanvallen noch jezelf verdedigen. Desondanks staat er niet bepaald een welkomstcomité klaar op je nieuwe thuis. Met je kleine scheepje ben je een luis in de pels, een indringer die al gauw de aandacht trekt van klein en groot gevaar.

Duizend-en-één-klacht

Niet veel later dondert Jett als een kaartenhuis in elkaar. De game stuurt je op pad, maar wat blijkt: je bent het grootste deel van de tijd met de rem erop aan het rondzweven. Met een lange druk op driehoekje schakel je tussen spurten en zweven, wat een ongelukkige keuze is omdat het afleidt van de actie: de enige feedback die je krijgt of je lang genoeg hebt gedrukt, is een flinterdunne visuele indicator rechtsonder in beeld.

In zweefmodus komt het aan op precisie. Je scant flora en fauna, met je grijparm pak je vormloze dingen op (de game heeft mooie, maar nogal abstracte graphics), en soms moet je onder het bladerdak op land schuilen voor agressieve planeetbewoners. Maar juist precisie ontbreekt in de besturing. Voor je het weet beuk je van hot naar her en zie je door de brakke cameravoering door de bomen letterlijk het bos niet meer. Het is geen kwestie van gewenning zoals in Outer Wilds; de wijde wereld van Jett is simpelweg niet gebouwd op dit gevlooi.

Plots verdwijnt alle fun als sneeuw voor de zon – of voor de vreemde paarse gloed die bij tijd en wijle de planeet overspoelt, en die de schilden van je ruimtescheepje aan gort brandt. Oplossing: van schaduw naar schaduw hoppen. Dan is er je tank, die oververhit raakt als je teveel gas geeft. Beide zijn erg kunstmatige toevoegingen, bedoeld om het de speler lastig te maken. De opdrachten die je krijgt maken het er niet leuker op: scan dit, pak dat, breng zus naar zo, en doe dit tien keer opnieuw om een missie te voltooien. Na een halfuur spelen voelt Jett als werk. Dan zijn er nog acht uur te gaan.

Al gauw beginnen andere gebreken op te vallen. Zo is de verzonnen taal een leuk idee, maar een verschrikking voor de flow waar Jett het van moet hebben. Je partner praat je tijdens het spelen de oren van je kop, maar om er iets van te begrijpen moet je continu onder in beeld kijken naar de ondertiteling. Sowieso weet de beste man niet wanneer hij zijn mond moet houden; te vaak komt het aan op doelloos rondzweven tot hij is uitgepraat – pas dan kun je de missie afronden.

Het is bijna 2022, games zijn veel verder dan dit. Niemand had het studio Superbrothers kwalijk genomen als ze leentjebuur hadden gespeeld bij spellen die de besturing wél op orde hebben en die slimmer omgaan met dingen als tekst en feedback aan de speler. Andere ergernissen, zoals een haperende framerate, zijn een sympathieke indiegame als deze best te vergeven, maar werken op de zenuwen als de hele basis niet klopt. Jett: The Far Shore is veel dingen – een lust voor oog en oor, een creatieve impuls voor science fiction, kritiek op het blind volgen van religie – maar een goede game is het niet.

Voor deze review is de PlayStation 5-versie van Jett: The Far Shore gespeeld. De game is ook beschikbaar voor PlayStation 4 en pc.