Het internet of things (IoT) belooft dat je allerlei handige apparaten via internet met elkaar kunt laten communiceren: een slimme thermostaat, een ip-camera, je thuiscomputer enzovoort. In de praktijk werkt het wel op je lokale netwerk, maar via internet is het een ander verhaal. Dankzij portforwarding kun je er voor zorgen dat je die apparaten ook vanaf internet kunt benaderen.

Portforwarding is een truc van de (serieuze) router waarmee je jouw externe ip-adres (die naar één apparaat verwijst, de router dus) kunt koppelen aan meerdere interne ip-adressen. Op die manier kun je apparaten zoals ip-camera’s binnen je netwerk ook van buitenaf benaderen. In deze basiscursus laten we je zien hoe dat in zijn werk gaat. In je lokale netwerk draait er vermoedelijk het een en ander aan apparaten. We gaan hier als voorbeeld uit van twee identieke ip-camera’s die we zowel van binnen als van buiten het lokale netwerk willen te benaderen. De beschreven procedure werkt overigens alleen als je gebruikmaakt van een internetverbinding met een eigen ipv4-adres, iets dat nog altijd de meestgebruikte vorm is. Toch melden we dit voor de volledigheid, want een klein aantal internetverbindingen heeft tegenwoordig primair een ipv6-adres waarbij het externe ipv4-adres gedeeld wordt met andere gebruikers (DS-Lite). Dat werkt prima voor normaal internetgebruik, maar je hebt dan helaas geen eigen ipv4-adres waar je poorten naar kunt verwijzen. Je thuisnetwerk en apparaten zijn dan overigens wel via ipv6 bereikbaar, maar dat heeft weer als nadeel dat mobiele 4G-netwerken geen ipv6 ondersteunen.

01 Ip-adressen

We beginnen met wat praktische informatie over adressen en poorten. Een ip-adres (ip = internet protocol) bestaat in de meestgebruikte vorm (ipv4) uit vier unieke getallen tussen 0 en 255. Binnen je lokale netwerk vormen de eerste drie van die vier unieke getallen je zogenoemde ip-bereik. Ieder netwerkapparaat binnen dat lokale netwerk en dus binnen dat ip-bereik heeft een eigen en uniek ip-adres waarvan alleen het vierde getal afwijkt.

Als je precies wilt weten wat er allemaal binnen je netwerk aan de gang is, dan kun je daarvoor de tool Advanced IP Scanner gebruiken.

Bij de genoemde apparaten zijn die ip-adressen vast ingesteld, om te voorkomen dat ze kunnen veranderen onder invloed van de dhcp-server die op de router draait. Dat kun je handmatig doen of via een ip-reservering in de dhcp-server van je router. Voor het benaderen vanaf internet is het namelijk essentieel dat deze ip-adressen altijd hetzelfde blijven, zo dadelijk zul je zien waarom dat zo is.

02 Tcp-poorten

Een tcp-poort (tcp = transmission control protocol) dient om afzonderlijke services te kunnen benaderen die ‘achter’ een ip-adres actief zijn. Zonder dat je daar erg in hebt, ben je reeds bekend met tcp-poorten. Zo wordt tcp-poort 25 gebruikt voor smtp, dus om e-mail te verzenden. En poort 80 is voor http, om webpagina’s op te halen. Poorten 110 en 143 zijn respectievelijk voor pop3 en imap, om e-mail op te halen. 443 is https, voor het opvragen van beveiligde websites.

Er zijn ook de nodige minder bekende tcp-poortnummers. Bijvoorbeeld poortnummers die je zelf instelt, maar ook nummers die bij andere services horen. De twee ip-camera’s die als voorbeeld dienen in deze basiscursus hebben elk een eigen ip-adres (eindigend op 180 en 190). Beide maken gebruik van poorten 88 (http), 443 (https) en 888 (ONVIF, voor Open Network Video Interface Forum).

Je ziet dat de tcp-poorten identiek zijn, maar het verschil wordt gemaakt door de unieke ip-adressen. Om de eerste camera vanuit het lokale netwerk via ‘gewoon’ http te benaderen in de browser, typen we het adres 192.168.178.180:88 in de adresregel. Camera 2 benaderen we met 192:168:178:190:88.

©PXimport

03 Naar buiten

Het bovenstaande speelt zich allemaal binnen het lokale netwerk af. Nu gaan we naar buiten, naar internet. Wat op internet telt, is het externe ip-adres van je router. Dat externe ip-adres is bijvoorbeeld op te vragen via deze website, maar het is ook mogelijk dat je router je kan vertellen wat dat externe ip-adres is.

Als je intussen naar je browser gaat en dit externe ip-adres zonder specifieke tcp-poort in de browser intikt, zal er waarschijnlijk niets gebeuren omdat er op jouw ip-adres geen website draait. Heb je toevallig wel een website thuis draaien, dan kom je daarop terecht. Dat is het geval omdat je browser standaard gebruikmaakt van tcp-poort 80: die poort wordt doorgesluisd naar het ip-adres van de webserver in het lokale netwerk.

©PXimport

04 NAT-tabel

De reden dat verkeer naar poort 80 door de router wordt doorgesluisd naar de webserver in het lokale netwerk is simpel: dat staat zo ingesteld in de NAT-tabel van de router. In die network address translation-tabel staan koppelingen tussen het externe ip-adres van de router enerzijds en interne ip-adressen anderzijds. De tcp-poort die aan het externe ip-adres wordt meegegeven, dient als leidraad voor die koppeling.

In ons geval gaan we het zodanig instellen dat 95.97.70.234:180 naar de eerste ip-camera verwijst en 95.97.70.234:190 naar de tweede ip-camera. Dat klinkt ingewikkeld, maar dat valt wel mee.

We kunnen de bovenstaande informatie eenvoudig meenemen naar de NAT-tabel van de router, waar we als volgt te werk gaan. Als Service Name geven we IP-camera #1 en IP-camera #2 op. Protocol stellen we in op TCP. WAN Interface (de externe wide area network-poorten van de router) zetten we op All. Bij Public Port kiezen we de binnenkomende tcp-poorten die op de adresregel van de browser dienen te worden gebruikt: 180 en 190. We leggen geen restricties op aan inkomende ip-adressen, dus Source IP staat op Any. Bij Private IP geven we de ip-adressen van beide camera’s op: 192.168.178.180 en 192.168.178.190. En Private Port is de poort waarmee de camera’s worden benaderd: 88.

©PXimport

05 Combineren

Je hebt nu gezien dat portforwarding eigenlijk heel eenvoudig is. Het omleiden van extern ip-verkeer naar intern ip-verkeer is niet meer dan het slim omzetten van tcp-poorten en ip-adressen. Daarbij zijn de inkomende tcp-poorten altijd leidend. Zo’n inkomende tcp-poort kan doorverwijzen naar een compleet andere tcp-poort en een willekeurig intern ip-adres. Een kwestie van combineren dus.

©PXimport

Domeinnaam via ddns

06 Twee routers achter elkaar

Heb je één router, dan zal de beschreven procedure in dit artikel prima werken. Heb je echter twee routers achter elkaar, dan wordt het een stuk lastiger. Veel mensen hebben twee routers omdat bijvoorbeeld de wifi van de router van de internetprovider niet voldoet of omdat ze functionaliteit missen. Helaas is de router van de internetprovider doorgaans een modem-router die je niet zomaar kunt vervangen. Hang je een eigen router achter de modem-router van je internetprovider, dan werk je met een dubbele nat. Je moet de portforwarding dan op twee routers instellen. Dat wordt al snel een hele administratieve klus als je meerdere apparaten bereikbaar wilt maken. Gelukkig is er een eenvoudigere truc om de portforwarding simpeler te maken. De oplossing is de dmz (demilitarized zone) van de router van je internetprovider.

Een apparaat dat in de dmz hangt, is direct bereikbaar vanaf internet zonder dat daar nog een bescherming tussen zit. Alle poorten staan dus open. Dat is in het geval van je eigen router natuurlijk geen probleem.

07 Dmz instellen

Log in op de router van je internetprovider en achterhaal welk ip-adres aan je eigen router is toegekend. Zoek vervolgens in de webinterface naar de opties voor dmz en vul hier het ip-adres in dat is toegekend aan je eigen router. Om helemaal zeker te weten dat dit altijd goed gaat, kun je het ip-adres dat is toegekend aan je eigen router vastzetten door een ip-reservering. Zoek naar een optie als Static Lease, DHCP Binding of DHCP Reservering. Hier kun je een mac-adres vastkoppelen aan een ip-adres. Onder andere routers van Ziggo en KPN bieden een dmz-functie.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.