Een opvallend rapport vandaag van beveiligingsbedrijf F-Secure: Ransomware-makers hebben bijzonder geavanceerde klantenservices opgesteld, en helpen slachtoffers van hun virussen stap voor stap verder in het betaalproces. Waarom zijn criminelen ineens zo aardig voor hun slachtoffers?

Het voelt een beetje als de inbreker die een bedankbriefje achterlaat. Als je slachtoffer wordt van ransomware, krijg je soms betere begeleiding in het betalen dan bij de gemiddelde grote bank, schrijft beveiligingsbedrijf F-Secure in een uitgebreid rapport (PDF).
 

Hulp, stap voor stap

Het bedrijf keek naar de mogelijkheden om in contact te komen met hackers nadat iemand slachtoffer werd van ransomware. In veel gevallen kregen slachtoffers professionele begeleiding waarmee zij stap voor stap door het betaalproces werden geloodsd. Ook bleek het in veel gevallen mogelijk te onderhandelen over de betaaltermijn of de hoogte van het losgeld.

Ransomware is een groeiende vorm van malware waarbij bestanden of partities worden versleuteld. De sleutel wordt pas vrijgegeven wanneer een slachtoffer geld betaalt.
 

Onbekend terrein

Veel slachtoffers hebben geen idee wat ransomware is en wat het inhoudt

Dat levert in de praktijk echter nogal problemen op, want ransomware is voor slachtoffers nog onbekend. Ze snappen vaak niet wat het precieze gevaar is, hoe serieus de dreiging is, en waarom ze de ransomware niet gewoon met een virusscanner kunnen verwijderen. Ook moet het losgeld betaald worden met bitcoins, waarvan het aanschaffen een ingewikkeld karwei is. Ransomware-hackers bieden daarom uitgebreide klantenservice aan waarin zij precies vertellen wat encryptie is, hoe het werkt en wat het slachtoffer moet doen.
 

Professioneel, inclusief proefperiode

Het is verbazingwekkend hoe professioneel sommige hackersbendes omgaan met hun slachtoffers. Eén van de groepen, Cerber, biedt bijvoorbeeld hulp aan in niet minder dan 12 verschillende talen. Ook hebben de meeste groepen een 'proef-periode', waarin zij gratis één of meerdere bestanden ontsleutelen om te laten zien dat de betaling echt zin heeft.
 

Reputatieschade

Het is opvallend dat hackers hun slachtoffers zo goed willen begeleiden, zelfs als je bedenkt dat dat uiteindelijk helpt om hun geld te verdienen. Volgens F-Secure is de reputatie van de bendes de voornaamste reden dat zij zo veel meehelpen. Als blijkt dat je na betaling je bestanden alsnog niet terugkrijgt, staat de groep bekend als onbetrouwbaar. Dat zorgt ervoor dat slachtoffers uiteindelijk minder vaak het losgeld betalen.
 

Aandacht

Dat heeft ook met de groeiende aandacht voor ransomware te maken. Waar dat een jaar of 2 geleden nog vooral een niche-probleem was, krijgen steeds meer mensen en bedrijven daar last van. Daardoor krijgen ook steeds meer beveiligingsbedrijven en antivirusfabrikanten de software én de makers in de smiezen, en verschijnen er op internet steeds meer tips over of je wel en niet moet betalen.
 

Spagaat

Het voelt slecht om te betalen, maar je wil je bestanden ook niet kwijt...

Over het betalen zitten zowel slachtoffers als beveiligingsbedrijven in dubio. Aan de ene kant wil je niet onderhandelen met terroristen (en hackers), en maak je jezelf een gewild slachtoffer voor volgende aanvallen. Het is bovendien nooit 100% zeker dat je je bestanden überhaupt terugkrijgt. Van de andere kant wil je natuurlijk wel je bestanden terug...

Ook daar lijken de criminelen zich bewust van te zijn. Het is volgens F-Secure daarom heel makkelijk om over het losgeldbedrag te onderhandelen. In een voorbeeld is te zien hoe de hackers hun eis verlagen van 2 naar 1,5 bitcoin, omdat het slachtoffer zegt dat hij anders niet wil betalen.
 

Deadline

Net zo goed is te onderhandelen over de deadline. Veel ransomware maakt gebruik van een uiterste betaaldatum - daarna worden de bestanden automatisch gewist van de schijf. Dat is bedoeld om de druk op het slachtoffer op te voeren, maar in veel gevallen is het mogelijk die deadline te verschuiven door het simpelweg aan de hackers te vragen.

We kennen bedrijven waar de klantenservice minder goed helpt...

Een schone koelkast is belangrijk: niet alleen blijft je eten langer vers, ook krijgen bacteriën en schimmels minder kans – wel zo goed voor je gezondheid! Maar hoe vaak moet je de koelkast eigenlijk schoonmaken?

Lees ook: Houd je eten langer vers: zo deel je je koelkast optimaal in

Wanneer is het weer tijd om de koelkast schoon te maken?

Het is belangrijk om voedselresten of gemorste vloeistoffen zo snel mogelijk te verwijderen. Anders vormt je koelkast een broedplaats voor bacteriën, die een voedselvergiftiging kunnen veroorzaken. Vaak ontkom je er niet aan om wekelijks met een vochtige doek achtergebleven restjes te verwijderen. Een andere taak die wekelijks terugkeert, is het afnemen van de buitenkant en de handgrepen van de koelkast met een vochtige doek. 

Op den duur is het nodig om je koelkast grondiger schoon te maken. Hoe vaak je de koelkast uitgebreid moet schoonmaken, hangt logischerwijs af van hoe vies het apparaat is, maar doe dit over het algemeen ten minste eens in het kwartaal. Vaker schoonmaken is zeker geen overbodige luxe, want een schone koelkast is niet alleen belangrijk voor de hygiëne, maar voorkomt ook nare geurtjes en houdt je voedsel langer vers. 

Nieuwe koelkasten zijn vaak uitgerust met antibacteriële en geurabsorberende technologieën, maar ook no frost en geavanceerde luchtcirculatiesystemen zorgen ervoor dat je de koelkast minder vaak uitgebreid schoon hoeft te maken. Is je koelkast al wat ouder? Dan is het juist vaker nodig om je koelkast grondig te reinigen. Door de jaren verslechtert de luchtcirculatie van een koelkast, waardoor er sneller bacteriën en schimmels groeien en voedsel eerder bederft. Een maandelijkse grondige schoonmaakbeurt is dan aan te raden. 

Lees ook: Is het tijd voor een nieuwe koelkast?

©Andrey Popov

Hoe maak je je koelkast schoon?

Voor je aan de slag gaat, is het slim om je koelkast uit te zetten. Dit voorkomt dat de koelkast harder gaat werken en bespaart dus energie. Het schoonmaken van je koelkast is een goed moment om de houdbaarheidsdata van de voedingswaren te bekijken en wat niet meer te bruikbaar is weg te gooien. De rest van de producten zet je op het aanrecht zodat de voedingswaren niet in aanraking komen met schoonmaakmiddel. Op warme zomerdagen gebruik je een koeltas of koelbox om de producten koel te houden. 

Maak een sopje met allesreiniger of afwasmiddel en warm water. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen zoals azijn, omdat dit de afsluitrubbers van de koelkast kan aantasten. Verwijder alle plateaus en bakken uit de koelkast en maak ze schoon met een schone (microvezel)doek of een zachte spons. 

Neem vervolgens de binnenkant van de koelkast af, van boven naar onderen. Vergeet niet de deur en de afsluitrubbers schoon te maken. Controleer ook of de rubbers niet vervormd, beschadigd of gescheurd zijn, en vervang deze indien nodig. Maak alles droog met een schone theedoek en zet alle producten weer terug in de koelkast. Dit is het ideale moment om je koelkast opnieuw in te delen.

Heb je een vrijstaande koelkast? Dan is het ook belangrijk om jaarlijks de achterkant van het apparaat schoon te maken. Door stof op het rooster kan het apparaat niet goed warmte afvoeren, wat het energiegebruik verhoogt.

Zelfs met meerdere terabyte opslagruimte krijgen veel mensen hun schijf alsnog vol. Gelukkig kun je met diverse tools en technieken, waaronder ingebouwde functies in Windows, de nodige ruimte vrijmaken en je schijf weer de ruimte geven.

Het is verleidelijk: talloze gratis programma’s zijn met een paar klikken te installeren, video’s downloaden is simpel, en beelden van je camera belanden moeiteloos op je schijf. Voor je het weet, slibt deze langzaam dicht. Misschien niet de hele schijf, maar mogelijk wel die ene partitie waarop je standaardgegevens plaatst. Als herpartitioneren geen optie is, kun je beter overtollige bestanden verwijderen, te beginnen met de grootste ruimtevreters.

We laten zien hoe je dit doet met ingebouwde Windows-tools zoals Opslaginzicht en Schijfopruiming. Daarna stellen we kort enkele gratis externe tools voor: Revo Uninstaller, Bulk Crap Uninstaller, TreeSize en BleachBit.

Opslaginzicht

Basisfuncties

Microsoft heeft al enkele jaren een functie ingebouwd waarmee je schijfruimte efficiënt beheert door opslaggebruik te analyseren en grote, ongebruikte of dubbele bestanden te identificeren. Dit is vooral handig bij volle schijven of een traag systeem.

Om dit in te schakelen (in Windows 11) ga je naar Instellingen en kies je Systeem / Opslag. Onder Opslagbeheer klik je op Opslaginzicht en zet je de schakelaar bij Gebruikersinhoud automatisch opschonen op Aan. Hier kun je ook zien hoeveel ruimte je de afgelopen maand hebt vrijgemaakt en de instellingen aanpassen.

Bij Opslaginzicht uitvoeren bepaal je wanneer de functie actief wordt. Standaard is dit Bij weinig vrije schijfruimte, maar je kunt ook kiezen voor Elke dag, Elke week of Elke maand. Daarnaast stel je in hoelang bestanden in de prullenbak blijven staan (standaard dertig dagen) en of en wanneer bestanden in de map Downloads (C:\Users\<gebruikersnaam>\Downloads) mogen worden verwijderd (standaard staat deze op nooit).

Je kunt via Opslaginzicht onder meer je prullenbak en downloadmap laten opschonen.

Extraatjes

Naast de prullenbak en de downloadmap verwijdert Opslaginzicht ook tijdelijke en overtollige bestanden van Windows of apps. Door bovenaan een vinkje te plaatsen bij Windows probleemloos laten werken […], worden onder andere cachebestanden, ongebruikte installatiebestanden van Windows-updates en eventueel restanten van eerdere Windows-versies opgeschoond.

Ben je met je Microsoft-account aangemeld en gebruik je OneDrive? Dan beheert Opslaginzicht ook slim de gegevens in je OneDrive-map (standaard is dit C:\Users\<gebruikersnaam>\OneDrive). Bestanden die je een bepaalde tijd niet hebt geopend, blijven alleen nog in de cloud en worden lokaal verwijderd. Wanneer je zo’n bestand opent, wordt het direct uit de OneDrive-cloud opgehaald. Je stelt deze periode zelf in, van een tot zestig dagen.

Dit geldt ook voor de lokaal gesynchroniseerde gegevens van gekoppelde apparaten, zoals je smartphone. Deze gegevens staan standaard in een submap van C:\Users\<gebruikersnaam>\CrossDevice en kun je na een eveneens instelbare periode alleen nog in de OneDrive-cloud beschikbaar laten zijn. Via de knop Opslaginzicht nu uitvoeren kun je deze functie op elk gewenst moment handmatig activeren.

Bestanden in de cloud hoef je misschien niet ook allemaal lokaal te bewaren.

Schrijfopruiming

Specifieke bestanden

Microsoft lijkt de functie Schijfopruiming minder prominent te maken, nu Opslaginzicht een deel van deze taken heeft overgenomen. Toch blijft Schijfopruiming waardevol, omdat het meer controle biedt over specifieke bestanden, zoals systeemherstelpunten en systeemfoutrapportages. Voor handmatige, gedetailleerde schoonmaaktaken is het een prima alternatief.

Je start Schijfopruiming via het Windows Startmenu. Kies het station dat je wilt opruimen en plaats op het tabblad Schijfopruiming een vinkje bij de items die je wilt verwijderen, waarbij je direct ziet hoeveel ruimte dit vrijmaakt. Klik op Systeembestanden opschonen (of voer Schijfopruiming als administrator uit) om toegang te krijgen tot een extra tabblad: Meer opties. Hier kun je geïnstalleerde programma’s verwijderen en alle systeemherstelpunten behalve de recentste opschonen. Bevestig je keuzes met OK en Bestanden verwijderen om de schoonmaak te starten.

Schijfopruiming is geschikt voor een handmatige, gedetailleerde schoonmaakoperatie.

Opruimprofielen

Wil je Schijfopruiming regelmatig inzetten voor verschillende opruimacties, dan kun je specifieke opruimprofielen maken en deze naar wens uitvoeren. Je creëert zo’n profiel als volgt. Druk op Windows-toets+R en voer cleanmgr /sageset:1 uit (1 staat voor het profielnummer; je kunt elk getal tussen 1 en 65535 gebruiken). Het venster Instellingen voor Schijfopruiming opent. Selecteer de gewenste items door vinkjes te plaatsen en bevestig met OK.

Om dit profiel later te gebruiken, hoef je alleen maar cleanmgr /sagerun:1 te starten (met hetzelfde profielnummer). Hiermee wordt Schijfopruiming uitgevoerd volgens de instellingen van dit profiel. Op vergelijkbare manier kun je extra profielen maken en naar behoefte uitvoeren voor verschillende schoonmaaktaken.

Je stelt eerst in welke items je binnen een bepaald profiel wilt opruimen.

De-installatie (Windows)

Het opruimen van tijdelijke en overtollige bestanden is een goede eerste stap om ruimte vrij te maken, maar ook ongewenste programma’s kunnen vaak aanzienlijke ruimtewinst opleveren. Ga opnieuw naar Instellingen en kies Apps / Geïnstalleerde apps. Klik op de drie puntjes naast een app die je wilt verwijderen en kies Verwijderen. Bevestig dit tweemaal om de app te de-installeren.

Via deze methode kun je helaas maar één programma tegelijk verwijderen. Voor het verwijderen van meerdere programma’s tegelijk zijn externe tools zoals IObit Uninstaller en Bulk Crap Uninstaller veel handiger. We stellen beide kort aan je voor.

Vanuit Windows kun je apps makkelijk, maar met slechts één tegelijk, verwijderen.

Externe tools

IObit Uninstaller

Een van de meest gebruiksvriendelijke en krachtige verwijderaars is IObit Uninstaller. We bespreken de gratis versie die advertenties en pop-ups kan tonen. Download en installeer de tool zonder extra software mee te installeren. Bij het opstarten zie je in de rubriek Alle programma’s een overzicht van alle geïnstalleerde toepassingen. Links kun je filteren op onder meer Bundleware, Recent geïnstalleerd, Grote programma's en Niet vaak gebruikt.

Selecteer de items die je niet meer nodig hebt en klik op Uninstalleren. Laat het vinkje bij Maak een herstelpunt alvorens te verwijderen en Automatisch verwijderen van residu-bestanden staan en bevestig met Uninstalleren en OK.

Een nuttige functie is ook nog Install Monitor. Door hier Auto Monitor in te schakelen, worden automatisch alle wijzigingen vastgelegd die programma-installaties aanbrengen op je schijf, zoals in het Windows Register. Deze informatie kun je later opvragen bij Programma's / Geregistreerde programma's.

Je kunt ook meerdere programma’s tegelijk de-installeren.

Bulk Crap Uninstaller

Stoort de opdringerigheid van IObit Uninstaller je, dan biedt Bulk Crap Uninstaller een goed opensource-alternatief. Deze app richt zich wel meer op gevorderde gebruikers. Download de tool en installeer deze (je kunt ook kiezen voor Portabele installatie). Bij de eerste opstart scant de app je schijf grondig op geïnstalleerde programma’s. Daarna verschijnt een wizard met zeven stappen. Je laat de voorgestelde opties beter ongemoeid, tenzij je heel goed weet waar je mee bezig bent. Bevestig met Setup voltooien.

Je krijgt vervolgens een lijst met geïnstalleerde toepassingen te zien. Sorteer deze op criteria als Installatiedatum of Grootte. Klik met je rechtermuisknop op een kolomtitel voor alle opties. Kleurcodes geven aan welk type de-installatie beschikbaar is, zoals Geverifieerd certificaat of Windows Store app. Selecteer meerdere items met de Ctrl- of Shift-toets.

In de knoppenbalk vind je opties als De-installeer en De-installeer stil. In een dialoogvenster kun je het verwijderproces aanpassen. Er is zelfs een optie De-installatie simuleren. Bevestig daarna met Start de-installatie. Afhankelijk van de gekozen items krijg je nog de gelegenheid aan te duiden welke specifieke onderdelen je eventueel niet mee wilt laten verwijderen. De tool maakt standaard een systeemherstelpunt en zoekt na de de-installatie naar verwijderbare restanten zoals registersleutels. Lees eventueel ook deze uitgebreide handleiding.

Met alle informatie en opties richt deze verwijderapp zich vooral tot de wat gevorderde gebruiker.

TreeSize

Als je snel schijfruimte wilt vrijmaken, kun je beter de grootste ruimtevreters opsporen. Dit gaat niet eenvoudig via Verkenner, maar wel via een gratis tool als TreeSize Free. Deze tool kun je ook als portable versie downloaden. Tijdens de installatie kun je de app toevoegen aan het contextmenu van de Verkenner. Voer de tool als administrator uit voor toegang tot alle mappen.

Bij het opstarten wordt je schijfinhoud standaard gesorteerd op dalende schijfruimte, zodat je direct ziet waar de grootste ruimtewinst mogelijk is. Gebruik de knop Selecteer map om het gewenste station of netwerkshare te kiezen. Met Percentage zie je het schijfgebruik procentueel en via Aantal bestanden zie je hoeveel bestanden elke (sub)map bevat. Selecteer de overtollige items, klik rechts en kies Verwijderen in het vertrouwde contextmenu van de verkenner.

Je ziet direct waar de grootste ruimtevreters zich bevinden.

BleachBit

Met Opslaginzicht en Schijfopruiming kun je hardnekkige tijdelijke bestanden verwijderen, maar BleachBit biedt hiervoor een meer gespecialiseerde opensource-oplossing. Deze tool richt zich op het opschonen van cachebestanden, cookies, surf- en gebruiksgeschiedenis, logs en andere overbodige data.

Bij het opstarten toont het linkerdeelvenster een uitgebreide lijst met opschoonbare onderdelen. Vink de gewenste items aan en bekijk in het rechterdeelvenster een korte uitleg per onderdeel, zoals Systeem, Google Chrome of Firefox. Klik op Voorvertonen om te zien hoeveel ruimte wordt vrijgemaakt en welke bestanden worden verwijderd. Voor specifieke items kun je dit ook opvragen vanuit het contextmenu, eveneens met de optie Voorvertonen. Na het maken van je selectie start je de opschoonactie met Opruimen. Afhankelijk van je keuzes kan dit enige tijd duren, maar je schijf krijgt in elk geval weer meer ruimte.

Je krijgt goed zicht op welke onderdelen welke ruimte opleveren.

Liever een extra harde schijf?