Naast de high-end Nvidia GeForce RTX 2000-serie en de wat magere cpu-upgrades van Intel, is er het afgelopen jaar niet veel nieuws geïntroduceerd in het middensegment van laptops. Hoewel de HP Pavilion Gaming 15-cx0510nd al een tijdje in de winkels ligt, is deze mooie laptop door het stilstaan van de markt nog steeds interessant.

Met de combinatie van een Intel Core i7-8750H en een Nvidia GeForce GTX 1060 is deze HP een echte middenklasser en dat zien we ook terug in de prijs. De laptop kost op het moment van schrijven ongeveer 1300 euro, maar als je online zoekt kun je hem ook voor 1200 euro vinden.

©PXimport

Behuizing en beeldscherm

Voor een gamelaptop ziet de 15-cx0510nd er erg beschaafd uit. Er zijn geen vreemde logo’s te vinden en de behuizing is redelijk netjes gevormd. De materialen voelen ook goed aan en de behuizing weet je handpalmen koel te houden tijdens lange gamesessies. De warme lucht wordt door grote ventilatiegaten netjes naar achteren geblazen, waardoor je er zelf in ieder geval geen last van hebt.

Helaas zijn de scharnieren in het scherm een groot kritiekpunt. Bij de kleinste bewegingen begint het scherm al flink te wiebelen, wat onderweg in de trein of het vliegtuig uiterst irritant kan zijn. De behuizing voelt hierdoor ook goedkoop en gammel aan, ondanks dat de rest goed in elkaar steekt.

De laptop heeft qua aansluitingen een USB 3.1 Type-C Gen 1, drie maal USB 3.1, een HDMI 2.0, een hoofdtelefoon/microfoon combo, een SD-kaartlezer en een ethernetaansluiting. Helaas kan de USB-C connector niet gebruikt worden voor het opladen van de laptop.

Hoewel het scherm maar 60Hz is, is het fijn om te zien dat HP voor een IPS-paneel heeft gekozen. De kleuren zijn, vergeleken met een gekalibreerd scherm, behoorlijk goed. De maximale helderheid is genoeg voor thuis of op kantoor, maar in de zon werkt het minder prettig. De minimale helderheid is wel erg goed. In de late avonduurtjes kan de helderheid dusdanig laag dat je geen last van je ogen krijgt.

©PXimport

Toetsenbord en touchpad

De HP 15-cx0510nd beschikt over een toetsenbord en numpad met achtergrondverlichting. Het toetsenbord neemt de hele breedte van de behuizing in beslag, maar toch voelt hij wat klein aan. De toetsen hebben een redelijk lange travel, maar helaas is het schakelpunt erg onvoorspelbaar. Daarbij voelen de toetsen tijdens het typen dof aan, wat niet zo prettig is bij het typen van lange verhalen.

Ondanks het geringe formaat is het touchpad uitstekend. Hij voelt glad aan, reageert snel en er kan erg precies mee worden gewerkt. Zoals we tegenwoordig gewend zijn is er ook ondersteuning voor de multitouchgebaren in Windows 10. Wel vreemd is dat het touchpad niet tegelijkertijd met het toetsenbord gebruikt kan worden. Zodra er een toets wordt ingedrukt, doet het touchpad niets meer. Dat is erg vervelend als je een simpel spelletje wil spelen waarbij je het toetsenbord tegelijk met het touchpad moet gebruiken. Met een usb-muis zijn er geen problemen.

©PXimport

Prestaties

Of een laptop geschikt is voor gamers valt of staat bij de prestaties en dat zit in dit geval gelukkig wel goed. De koeling is voldoende om alleen de processor of alleen de grafische chip koel te houden, maar het thermische limiet wordt al snel bereikt wanneer beide chips hard aan het werk zijn. Bij een synthetische 100% CPU-load en 0% GPU-load wordt de warmste kern maximaal 87 graden, terwijl de koelste kern niet verder komt dan 78 graden. Na ongeveer tien minuten schroeft de processor zich dan wel terug naar 2.6GHz, maar dat is in de praktijk een erg onrealistisch scenario.

Helaas is het bij games met een hoge cpu- en gpu-load een ander verhaal. In Battlefield 5 schiet de processor gelijk naar 97 graden en wordt de klokfrequentie teruggeschroefd naar 2.7GHz. Toch blijft de geluidsproductie in beide gevallen erg beperkt. De ventilatoren kun je zeker horen draaien, maar het is alles behalve storend.

Kijken we naar rauwe framerates, dan zien we dat de laptop geschikt is voor zowel competitieve games zoals Counter-Strike: Global Offensive, als meer veeleisende spellen zoals Battlefield 5. In Counter-Strike: Global Offensive haalde de laptop moeiteloos een gemiddelde framerate van 200 FPS op de hoogste settings. Als er meerdere rookgranaten in beeld komen piekt de framerate kort onder de 100 FPS, maar dat is nog altijd erg goed.

©PXimport

In Battlefield 5 is de framerate een stuk constanter, maar natuurlijk ook lager. Op hoge settings behoudt de laptop een nette gemiddelde framerate van 56 FPS. Bij dergelijke framerates geven de frametimes echter een beter beeld van de speelbaarheid van een spel dan de framerate: constante frametimes zijn veel prettiger dan fluctuerende frametimes. Op enkele kleine uitschieters na, zijn de frametimes zeer constant, dus Battlefield 5 is met deze laptop erg goed speelbaar op medium tot hoge settings.

Software

Normaal gesproken is er weinig spannends aan de software op een nieuwe laptop. De meeste fabrikanten houden het bij Windows 10 Home en misschien een paar simpele vooraf geïnstalleerde applicaties van het merk zelf. HP slaat met dat laatste echter helemaal door. De lijst met overbodige applicaties is gigantisch en dit heeft ook duidelijk impact op de opstarttijd van de laptop. Het kan zijn dat ik een paar programma’s heb gemist, maar dit is wat ik allemaal tegen ben gekomen tijdens het gebruik van de laptop:

Conclusie

De HP Pavilion Gaming 15-cx0510nd laat een dubbel gevoel achter. Aan de ene kant voelt de behuizing degelijk aan, ziet hij er netjes uit en zijn de in-game prestaties uitstekend, maar aan de andere kant zijn er ook een aantal duidelijke gebreken. Zo is het scharnier erg slecht en reageert het touchpad nergens op als er een toets is ingedrukt. Ook moeten fabrikanten stoppen met het installeren van gigantische hoeveelheden software op nieuwe laptops. Een applicatie voor support en driverupdates zou eigenlijk genoeg moeten zijn.

Gezien de prijs van 1200 euro doe je met de 15-cx0510nd vanwege de goede prestaties niet snel een miskoop, maar als je de laptop vaak op schoot of onderweg wil gebruiken, kun je door het wiebelende scherm beter naar een ander model kijken.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.