Naast de high-end Nvidia GeForce RTX 2000-serie en de wat magere cpu-upgrades van Intel, is er het afgelopen jaar niet veel nieuws geïntroduceerd in het middensegment van laptops. Hoewel de HP Pavilion Gaming 15-cx0510nd al een tijdje in de winkels ligt, is deze mooie laptop door het stilstaan van de markt nog steeds interessant.

Met de combinatie van een Intel Core i7-8750H en een Nvidia GeForce GTX 1060 is deze HP een echte middenklasser en dat zien we ook terug in de prijs. De laptop kost op het moment van schrijven ongeveer 1300 euro, maar als je online zoekt kun je hem ook voor 1200 euro vinden.

©PXimport

Behuizing en beeldscherm

Voor een gamelaptop ziet de 15-cx0510nd er erg beschaafd uit. Er zijn geen vreemde logo’s te vinden en de behuizing is redelijk netjes gevormd. De materialen voelen ook goed aan en de behuizing weet je handpalmen koel te houden tijdens lange gamesessies. De warme lucht wordt door grote ventilatiegaten netjes naar achteren geblazen, waardoor je er zelf in ieder geval geen last van hebt.

Helaas zijn de scharnieren in het scherm een groot kritiekpunt. Bij de kleinste bewegingen begint het scherm al flink te wiebelen, wat onderweg in de trein of het vliegtuig uiterst irritant kan zijn. De behuizing voelt hierdoor ook goedkoop en gammel aan, ondanks dat de rest goed in elkaar steekt.

De laptop heeft qua aansluitingen een USB 3.1 Type-C Gen 1, drie maal USB 3.1, een HDMI 2.0, een hoofdtelefoon/microfoon combo, een SD-kaartlezer en een ethernetaansluiting. Helaas kan de USB-C connector niet gebruikt worden voor het opladen van de laptop.

Hoewel het scherm maar 60Hz is, is het fijn om te zien dat HP voor een IPS-paneel heeft gekozen. De kleuren zijn, vergeleken met een gekalibreerd scherm, behoorlijk goed. De maximale helderheid is genoeg voor thuis of op kantoor, maar in de zon werkt het minder prettig. De minimale helderheid is wel erg goed. In de late avonduurtjes kan de helderheid dusdanig laag dat je geen last van je ogen krijgt.

©PXimport

Toetsenbord en touchpad

De HP 15-cx0510nd beschikt over een toetsenbord en numpad met achtergrondverlichting. Het toetsenbord neemt de hele breedte van de behuizing in beslag, maar toch voelt hij wat klein aan. De toetsen hebben een redelijk lange travel, maar helaas is het schakelpunt erg onvoorspelbaar. Daarbij voelen de toetsen tijdens het typen dof aan, wat niet zo prettig is bij het typen van lange verhalen.

Ondanks het geringe formaat is het touchpad uitstekend. Hij voelt glad aan, reageert snel en er kan erg precies mee worden gewerkt. Zoals we tegenwoordig gewend zijn is er ook ondersteuning voor de multitouchgebaren in Windows 10. Wel vreemd is dat het touchpad niet tegelijkertijd met het toetsenbord gebruikt kan worden. Zodra er een toets wordt ingedrukt, doet het touchpad niets meer. Dat is erg vervelend als je een simpel spelletje wil spelen waarbij je het toetsenbord tegelijk met het touchpad moet gebruiken. Met een usb-muis zijn er geen problemen.

©PXimport

Prestaties

Of een laptop geschikt is voor gamers valt of staat bij de prestaties en dat zit in dit geval gelukkig wel goed. De koeling is voldoende om alleen de processor of alleen de grafische chip koel te houden, maar het thermische limiet wordt al snel bereikt wanneer beide chips hard aan het werk zijn. Bij een synthetische 100% CPU-load en 0% GPU-load wordt de warmste kern maximaal 87 graden, terwijl de koelste kern niet verder komt dan 78 graden. Na ongeveer tien minuten schroeft de processor zich dan wel terug naar 2.6GHz, maar dat is in de praktijk een erg onrealistisch scenario.

Helaas is het bij games met een hoge cpu- en gpu-load een ander verhaal. In Battlefield 5 schiet de processor gelijk naar 97 graden en wordt de klokfrequentie teruggeschroefd naar 2.7GHz. Toch blijft de geluidsproductie in beide gevallen erg beperkt. De ventilatoren kun je zeker horen draaien, maar het is alles behalve storend.

Kijken we naar rauwe framerates, dan zien we dat de laptop geschikt is voor zowel competitieve games zoals Counter-Strike: Global Offensive, als meer veeleisende spellen zoals Battlefield 5. In Counter-Strike: Global Offensive haalde de laptop moeiteloos een gemiddelde framerate van 200 FPS op de hoogste settings. Als er meerdere rookgranaten in beeld komen piekt de framerate kort onder de 100 FPS, maar dat is nog altijd erg goed.

©PXimport

In Battlefield 5 is de framerate een stuk constanter, maar natuurlijk ook lager. Op hoge settings behoudt de laptop een nette gemiddelde framerate van 56 FPS. Bij dergelijke framerates geven de frametimes echter een beter beeld van de speelbaarheid van een spel dan de framerate: constante frametimes zijn veel prettiger dan fluctuerende frametimes. Op enkele kleine uitschieters na, zijn de frametimes zeer constant, dus Battlefield 5 is met deze laptop erg goed speelbaar op medium tot hoge settings.

Software

Normaal gesproken is er weinig spannends aan de software op een nieuwe laptop. De meeste fabrikanten houden het bij Windows 10 Home en misschien een paar simpele vooraf geïnstalleerde applicaties van het merk zelf. HP slaat met dat laatste echter helemaal door. De lijst met overbodige applicaties is gigantisch en dit heeft ook duidelijk impact op de opstarttijd van de laptop. Het kan zijn dat ik een paar programma’s heb gemist, maar dit is wat ik allemaal tegen ben gekomen tijdens het gebruik van de laptop:

Conclusie

De HP Pavilion Gaming 15-cx0510nd laat een dubbel gevoel achter. Aan de ene kant voelt de behuizing degelijk aan, ziet hij er netjes uit en zijn de in-game prestaties uitstekend, maar aan de andere kant zijn er ook een aantal duidelijke gebreken. Zo is het scharnier erg slecht en reageert het touchpad nergens op als er een toets is ingedrukt. Ook moeten fabrikanten stoppen met het installeren van gigantische hoeveelheden software op nieuwe laptops. Een applicatie voor support en driverupdates zou eigenlijk genoeg moeten zijn.

Gezien de prijs van 1200 euro doe je met de 15-cx0510nd vanwege de goede prestaties niet snel een miskoop, maar als je de laptop vaak op schoot of onderweg wil gebruiken, kun je door het wiebelende scherm beter naar een ander model kijken.

Samen tv-kijken terwijl één van de twee wat slechter hoort? Dat leidt vaak tot gedoe over het volume. Wat voor de één te zacht is, is voor de ander te hard. Moet een van de twee dan maar een koptelefoon op? Da's ook weer zo ongezellig. Met de Bravia Theatre U wil Sony dat probleem verhelpen. Deze draadloze nekbandspeaker stuurt het tv-geluid direct naar de oren, terwijl omgevingsgeluiden hoorbaar blijven.

De Bravia Theatre U (adviesprijs 284 euro) rust losjes op de schouders en richt het geluid direct op de oren. Zo klinken stemmen en muziek helder, terwijl de drager gewoon hoort wat er om hem heen gebeurt. Tijdens het tv-kijken blijven dialogen goed verstaanbaar, ook als het volume voor de rest van het gezin op normaal niveau staat – geen discussie meer over standje 'burenruzie'. Tv-kijken, bellen of luisteren naar een podcast kan zo comfortabel, zonder dat anderen daar last van hebben.

©Sony

De speaker is voorzien van Voice Clarity-technologie, die stemmen extra duidelijk weergeeft. Dankzij de lage vertraging tussen beeld en geluid blijft alles synchroon, wat prettig is bij films en games. De Bravia Theatre U is licht, spatwaterbestendig (IPX4) en geschikt voor gebruik met hoortoestellen. De accu is via USB-C snel op te laden en schakelt automatisch uit wanneer de speaker niet wordt gebruikt.

Via bluetooth kan de nekband aan meerdere apparaten tegelijk worden gekoppeld, bijvoorbeeld aan een tv en smartphone. Met de 360 Spatial Sound Personalizer is het geluid verder aan te passen aan persoonlijke voorkeuren.

©Sony

Wanneer je een app installeert op je Android- of iOS-apparaat, doe je dat meestal via de officiële appwinkels Google Play of App Store. Dat is prima, maar je kunt apps ook op andere plekken downloaden en (handmatig) installeren. Dit wordt ‘sideloading’ genoemd. Waarom zou je dat doen en hoe doe je dat?

De belangrijkste redenen om apps via de officiële webwinkels van Android (Google Play) of Apple (App Store) te installeren zijn het ruime aanbod, makkelijke installatie, hogere veiligheidsnormen, regelmatige updates, stabiele werking en automatische back-ups en herstel. Toch zijn er ook redenen om elders te kijken, los van eventuele principiële overwegingen.

Zo kan een app niet beschikbaar zijn in je regio, of zoek je een specifieke versie die daar niet meer wordt aangeboden. Het kan ook gaan om een app die door Apple of Google wordt geweigerd, of om een testversie, opensource-app of een app die voorlopig enkel buiten het commerciële aanbod bestaat. Een voorbeeld van deze laatste is de Android-app Fiets of Niets. Deze hebben we zelf gebouwd met AI-tools en kun je als apk-bestand (Android PacKage) downloaden via www.kwikr.nl/fietsofniets (pak het zip-bestand uit). Deze app geeft je een zevendaagse weersvoorspelling op elke locatie, met temperatuur, zonne-uren, windkracht en regenkans. Je kunt zelf instellen welke onderdelen je het belangrijkst vindt.

We vertellen hieronder hoe je alternatieve apps installeert in Android. Daarna leggen we uit hoe je dit op iOS doet. Je doet dit natuurlijk wel op eigen risico.

Android:

Alternatieve appwinkels

Bij de app Fiets of Niets bijvoorbeeld moet je dus zelf het appbestand te downloaden en te installeren, maar er zijn ook alternatieve appwinkels waarin dit proces geautomatiseerd verloopt. Populaire voorbeelden zijn F-Droid (beperkt aanbod, enkel opensource-apps), Aurora Store (een spiegel van de Play Store, Google-account niet vereist) en Aptoide (gedecentraliseerde appstore met wisselende betrouwbaarheid per winkel). Aangezien deze winkels niet in de Play Store staan, moet je ze eerst handmatig downloaden en installeren via hun websites.

Daarnaast bestaan er ook appstores die veel weg hebben van appbibliotheken, zoals APKMirror, APKPure en Uptodown. Hieruit kun je apps selecteren en afzonderlijk downloaden. Elk van deze aanbieders biedt trouwens ook een eigen app aan, respectievelijk APKMirror Installer, APKPure App en APK Installer by Uptodown, die het installatieproces, en vaak ook het updateproces, van apps vereenvoudigen. Zulke installer-apps zijn trouwens noodzakelijk voor het installeren van zogeheten Android-app Bundels, zoals apkm (van APKMirror), xapk (apk met eXtra bestanden en data; vaak bij APKPure) en apks (het officiële Bundle-formaat met alle nodige 'Splits'). Deze installer-apps zijn (ook) beschikbaar in de officiële Google Play Store.

• F-Droid: www.f-droid.org

• Aurora Store: www.auroraoss.com

• Aptoide: en.aptoide.com

• APKMirror: www.apkmirror.com

• APKPure: www.apkpure.com

• Uptodown: en.uptodown.com

Handmatige installatie

We tonen eerst hoe je handmatig een apk-bestand downloadt en installeert. We doen dit met de app Uptodown App Store, al had dit bijvoorbeeld net zo goed het apk-bestand van Fiets of Niets kunnen zijn.

Surf op je smartphone naar https://en.uptodown.com en zoek de gewenste app op. Tik op de groene downloadknop. Je krijgt waarschijnlijk een standaardmelding dat het bestand mogelijk schadelijk is. Als je zeker bent dat het om bonafide software gaat (zie ook verder), tik je op Toch downloaden.

Het apk-bestand staat nu in de map Downloads. Deze kun je ook benaderen vanuit je browser door op de drie puntjes te tikken en Downloads te kiezen. Tik vervolgens op het gedownloade bestand. Vraagt Android met welke app je dit wilt openen, kies dan Pakket-installatie.

De kans is groot dat er een melding verschijnt dat je toestel geen toestemming geeft om apps van deze bron (je browser) te installeren. Tik hier dan op Instellingen en zet de schuifknop bij Machtiging toestaan op Aan. Bevestig vervolgens met Installeren. Even later is de installatie klaar en kun je de app openen.

Android-app Bundle

Apk-bestanden kun je dus vrij eenvoudig handmatig installeren via het ingebouwde pakketbeheer. Voor gebundelde apps heb je meestal een gespecialiseerdere installer nodig. We nemen de game Worms Zone (Hungry Snake) op de site van APKMirror als voorbeeld. Tik op de app, kies Scroll to available downloads, selecteer een download en tik op Download APK Bundle. Open daarna de downloadsectie van je browser om te controleren of het APKM-bestand gedownload is.

Om dit te installeren, kies je een van de eerder genoemde installers. We nemen hier APK Installer by Uptodown als voorbeeld. Na installatie geef je de gevraagde machtigingen, open je de app en tik je op Install Apps. De installer doorzoekt nu je Downloads-map en vindt alle apk-gerelateerde bestanden, waaronder het gedownloade apkm-bestand van Worms Zone. Tik op Install bij dit bestand en bevestig met Installeren. Even later kun je de app openen.

Veiligheidsmaatregelen

Aan sideloading hangt altijd een zeker risico, maar dat kun je sterk beperken door enkele zaken goed op te volgen. Controleer eerst hoe betrouwbaar de ontwikkelaar en de alternatieve bron zijn. Ga na of de bron bekend is en positief besproken wordt op Android-fora en of ze transparant is over updates en changelogs. Laat het apk-bestand, indien mogelijk, eerst scannen door een gratis online virusscanner als VirusTotal (www.virustotal.com) of gebruik de app VirusTotal Mobile (beschikbaar in de Play Store). Vergelijk ook online app-screenshots, neem een aantal recensies en gebruikerservaringen door, en ga het aantal downloads van de app na.

Zorg dat geïnstalleerde apps up-to-date blijven en controleer of updates extra machtigingen vragen. Dit kun je ook na installatie nagaan via Instellingen / Apps. Tik op Alle [n] apps zien, scrol naar de app, tik erop en kies Rechten. Hier kun je machtigingen eventueel ook intrekken of opnieuw toestaan.

Je kunt instellen dat Google Play Protect ook gesideloade apps controleert. Open de Play Store, tik rechtsboven op je profielicoon, kies Play Protect en tik op het tandwiel. Schakel Apps scannen met Play Protect in en eventueel ook Detectie van schadelijke apps verbeteren.

Wil je na het downloaden voorkomen dat een bepaalde bron, zoals je browser, nog apk-bestanden mag installeren, ga dan naar Instellingen / Apps / Speciale app-toegang / Onbekende apps installeren, selecteer de bron (bijvoorbeeld Chrome) en schakel Toestaan van deze bron weer uit.

Tot slot, vertrouw je een geïnstalleerde app niet helemaal of heb je deze niet langer nodig, verwijder deze dan van je toestel.

iOS:

DMA

Terwijl sideloading op Android altijd al mogelijk was, heeft Apple zich daar lang tegen verzet. Officieel om veiligheidsredenen, maar ook om de eigen inkomsten via de App Store (30 procent commissie) te beschermen. Sinds maart 2024 staat Apple onder druk van de EU en de Digital Markets Act (DMA) beperkte vormen van sideloading toe. In de EU kun je nu apps installeren via alternatieve appwinkels (vanaf iOS 17.4) of eventueel rechtstreeks vanaf een website (vanaf iOS 17.5), hoewel er via deze laatste methode nauwelijks apps beschikbaar zijn (wegens de strenge voorwaarden van Apple).

Apple eist dat alternatieve apps 'genotariseerd' zijn, wat betekent dat ze vooraf zijn gescreend op veiligheid (zie ook via www.kwikr.nl/macveilig). Als gebruiker moet je ook expliciet toestemming geven voor de ontwikkelaar. We tonen hieronder hoe je dat doet. Let wel: alternatieve apps ondersteunen wellicht geen functies als 'Vraag om te kopen' of 'Delen met gezin'.

Controle

Om er zeker van te zijn dat je iPhone aan alle voorwaarden voldoet, controleer je eerst het versienummer. Open Instellingen, ga naar Algemeen / Info en kijk of je iOS-versie 17.4.x (voor alternatieve appwinkels) of 17.5.x (voor webdistributie) of hoger gebruikt (afbeelding 7). Voer indien nodig een software-update uit.

Aangezien sideloading alleen binnen de EU mogelijk is, open je ook Privacy en beveiliging / Locatievoorzieningen / Systeemvoorzieningen en schakel je iPhone-analyse en Deel mijn locatie in.

Alternatieve appwinkel

Alles is nu klaar om een alternatieve appwinkel te installeren. Open Safari en surf naar een erkende winkel, zoals AltStore PAL, Setapp Mobile of Epic Games Store.

We nemen AltStore PAL als voorbeeld. Op de site tik je op Get AltStore en daarna twee keer op Download. Er verschijnt waarschijnlijk een melding, tik dan op OK. Ga vervolgens naar Instellingen, tik bovenaan op de melding Sta de apps van AltStore, LLC toe en bevestig met Toestaan. Ga daarna terug naar de webpagina en tik opnieuw op Download, gevolgd door Installeer appmarktplaats en bevestig met je Face ID of Apple-code. Open de nieuwe app AltStore. Tik hier bijvoorbeeld op Browse, kies een gratis app, tik op Free en bevestig met Install <appnaam> en daarna met Installeer app. Je kunt de app nu starten.

Installatie met een link via webdistributie verloopt op vergelijkbare wijze: tik op de downloadlink, keur de ontwikkelaar goed vanuit (het bericht in de) Instellingen en tik nogmaals op de link.