Intel 775 moederborden 22 x
MOEDERBORDEN VOOR DE VEELEISENDE GEBRUIKER Koopt u een nieuwe Intel Socket 775 processor, dan hebt u ook een nieuw moederbord nodig. Wij testen 22 gloednieuwe Intel 775 moederborden. Bij deze moederborden draait het om de uitrusting: ze hebben alles aan boord voor de veeleisende gebruiker. Zo zijn alle borden standaard uitgerust met ddr2-geheugen, pci express, surround sound 7.1, gigabit lan en serial ata.
Met de introductie van Socket 775 verandert er meer dan we van Intel gewend zijn. De introductie betekent een overstap naar een nieuwe geheugenstandaard (ddr2 in plaats van ddr) en naar een nieuwe connectorbus: pci-express is nu de standaard. Koopt u op dit moment een nieuwe processor en een nieuw moederbord, dan is de kans groot dat u ook het geheugen moet vervangen door de nieuwe ddr2- reepjes en waarschijnlijk ontkomt u niet aan de aanschaf van een nieuwe grafische kaart. Toch is het niet noodzakelijk, zoals u verderop zult lezen. Het oude vertrouwde agp-slot kan broederlijk naast het nieuwe pci-e*16 bestaan en alleen de duurste chipset van Intel, de 925X, kan écht niet meer met ddr-geheugen overweg. De twee overige chipsets voor Socket 775 dragen de namen 915G en 915P. Het grote verschil tussen deze twee chipsets is dat de G-versie een geïntegreerde grafische kaart met zich meedraagt waarmee een grafische kaart overbodig is – als u niet teveel eisen stelt, uiteraard. Om erachter te komen op welke borden we onze nieuwe Intel-processor kunnen plaatsen, nodigen we alle moederbord-fabrikanten uit om één 915G, één 915P en één 925Xmoederbord op te sturen. We vermelden erbij dat de prestaties niet van doorslaggevend belang zullen zijn: aansluitmogelijkheden en accessoires vinden we namelijk net zo belangrijk, zo niet belangrijker. VOEDING Wat direct opvalt bij het installeren van de nieuwe lichting moederborden, is dat de voedingsstekker gewijzigd is. Hebben de oudere moederborden een 20-pins en een 4-pins voedingsconnector, bij de nieuwe moederborden zien we een 24-pins connector. De oude 4-pins 12V-connector is gewoon gebleven. Toch hoeft u nu geen nieuwe voeding aan te schaffen: onze referentievoeding weet alle moederborden van stroom te voorzien. Apart is de oplossing van Intel: hier moet een standaard molexconnector op het moederbord worden aangesloten voor extra stroom. Waarom Intel niet zonder de 'extra' stroom kan, terwijl andere moederborden hier geen probleem mee hebben, is een raadsel. PROCESSOR-SOCKET Ook de processor-socket is drastisch veranderd. Bekend zijn de ouderwetse 'slots' en 'sockets'. Bij de slots steekt u de processor (net als een pci- of agp-kaart) in een slot op het moederbord. Deze processorcartridges zagen we voor het laatst bij de Pentium 2. Sockets zien we zowel bij érg oude als nieuwe processoren. De processor is hier een chip met pinnetjes. U steekt de processor in de socket en haalt een hendeltje over om de processor te vergrendelen. De nieuwe socket werkt omgekeerd: de pinnetjes zitten nu in de socket zelf, de processor heeft een vlakke onderkant. Volgens Intel werkt dit principe beter en voorkomt het schade aan de processor, zoals verbogen pinnen. Moederbord- fabrikanten zien dit iets anders; volgens hen is het enige verschil dat men voortaan bij problemen bij hen aanklopt. Hoe dan ook, het nieuwe systeem werkt erg prettig. Het installeren van de processor kan op de nieuwe manier eigenlijk niet fout gaan en de processor lijkt steviger te zitten dan vroeger. AOPEN I915GA-EFRII Leverancier: AOpen, www.aopen.nl Plus: 2x serieel, gameport, 6x sata, dual bios Min: weinig accessoires en software ASUS P5GDC-V Leverancier: Quote Components, www.quote.nl Plus: ddr en ddr2, 3x ide, veel accessoires Min: 1x firewire, crasht op 3dmark, geeft fan error ECS 915G-A (sample) Leverancier: ECS Holland, www.ecs.com.tw Plus: agp-slot, prima prestaties Min: 1x ide, geen spdif-in, lastig agp-lock, weinig accessoires en software EPOX 5EGA+ Leverancier: EPoX, www.epox.nl Plus: gameport, 3x ide, veel accessoires Min: weinig kabels, slechte bordlayout, geen ddr2 INTEL 915G Op het web vindt u uitgebreide specificatie- en scoretabellen van alle moederborden in deze test. OP HET WEB Op het web vindt u uitgebreide specificatie- en scoretabellen van alle moederborden in deze test. Ook de koeler bevestigen is nog nooit zo makkelijk geweest: over de vier gaten in het bord plaatsen, op de klemmen drukken en ze een kwartslag draaien. Wel moeten we zeggen dat deze constructie niet erg stevig overkomt; halverwege de test maken we ons al zorgen over het plastic van de klemmen. Waarschijnlijk zullen andere koeler-fabrikanten met stevigere oplossingen komen. GEHEUGEN Elke moederbord-fabrikant moet een duidelijke afweging maken voor welk geheugentype ze hun bord geschikt maken. Alleen bij de 925X-chipset is de keuze makkelijk: deze chipset kan alléén met ddr2 overweg. Ddr2-geheugen is op dit moment schaars en duur. Daar komt nog bij dat het gebruik van ddr2 nauwelijks een prestatieverbetering oplevert ten opzichte van het gangbare ddr-geheugen. Bij borden met de 915G en 915P-chipsets komen we dan ook oplossingen tegen waarbij u zowel ddr- als ddr2-geheugen kunt gebruiken. Voor een langzame overstap is dit natuurlijk ideaal: u stelt de aankoop van snel ddr2-geheugen uit tot het betaalbaar is. Toch zijn er ook nadelen aan deze combi-oplossing. Meestal treft u in plaats van vier ddr- of ddr2-sockets (goed oor 4 GB aan ram) nu twee ddr- en twee ddr2-sockets aan. U kunt deze niet tegelijkertijd gebruiken, dus kunt u maximaal slechts 2 GB aan geheugen gebruiken. Aan de andere kant: op dit moment is 1 GB aan geheugen al royaal, normaal gesproken zult u niet zo snel 4 GB nodig hebben. In onze test komen we vijf borden tegen met alleen ddr-sloten. Wilt u het maximale it uw systeem blijven halen, ook in de toekomst, dan kunt u dergelijke borden misschien beter links laten liggen. De oplossing van Asus om op de P5GDC-V 4 ddr-sloten en 2 ddr2-sloten te zetten is een goede zet, maar we zien het liever omgekeerd. PCI-SLOTEN Pci en agp gaan er uit. Dat het bij agp erg snel gaat, blijkt wel als we naar onze testexemplaren kijken: slechts twee moederborden hebben nog een agp-slot naast het pci-express*16-slot (ECS 915G-A en PC Chips T18). Bent u niet van plan een nieuwe grafische kaart te kopen, dan is uw keuze dus beperkt. Pci-sloten zijn op alle moederborden nog aanwezig, wat niet vreemd is gezien het grote aantal kaarten dat met dit slot werkt. Het zal nog een aantal jaren duren voordat pci zich aansluit in het rijtje van isa en vesa. Elk bord heeft in ieder geval één pci-e*16-slot voor videokaarten. De meeste borden hebben twee of drie normale pci-e*1-sloten. De kleinere borden van Intel en Gigabyte moeten het er met één stellen. Een apart geval is het bord van DFI: bij de LanParty UT 915P-T12 bevindt het derde pci-e*1- slot zich aan de voorkant van het moederbord. U zult dus met de zaag aan de slag moeten om uw kast voor dit slot geschikt te maken! DE ACHTERKANT Het wordt krap aan de achterkant van het moederbord. Bijna alle moederborden puilen uit van de aansluitingen, met Asus aan kop. Wat we op elk bord terugvinden zijn in ieder geval de twee ps/2-poorten. De parallelle poort is ook nog in trek, alleen DFI heeft geen zin meer om oudere printers te ondersteunen. Voor een bord dat speciaal op gamers is gericht, kunnen we ze dit zeker niet kwalijk nemen. De seriële poort begint een twijfelgeval te worden. Zo vinden we deze poort bij Asus, DFI en EPoX inmiddels niet meer op het moederbord terug, maar op een bracket. Zo kunt u zelf beslissen of u deze poort nog gebruikt. Ook de vroeger populaire gameport is bij een hoop fabrikanten verdwenen of alleen via een bracket toegankelijk. De ruimte die vrijkomt wordt opgeëist door de audio-aansluitingen, usbpoorten en netwerk-stekkers. Elk bord in onze test – behalve dat van Intel – heeft in ieder geval één gigabit-netwerkaansluiting. De MSI 925X Neo Platinum en de ECS PF4 Extreme hebben naast de gigabit-connector een extra 10/100-connector. Asus, DFI en Gigabyte leveren zelfs moederborden met twee gigabit-connectoren. Op deze manier kunt u uw pc op internet aansluiten en ook nog eens rechtstreeks op een andere pc aansluiten. Makkelijk met het gamen! Zonder uitzondering bieden alle moederborden acht usb-poorten, het maximale dat door Intel-chipsets ondersteund wordt. Gigabyte's GA-8ANXP-D springt hier positief uit de toon met elf usb-poorten. Als enige heeft DFI zes usb-poorten rechtstreeks toegankelijk; alle andere fabrikanten plaatsen er vier en maken de rest toegankelijk via brackets. Firewire heeft een minder grote penetratie. Variërend van nul tot drie poorten kunt u zelf bepalen hoe belangrijk het voor u is om bijvoorbeeld een digitale videocamera te kunnen aansluiten. WEG MET IDE! Net zoals pci-e de fakkel van pci overneemt, verdringen de sata-aansluitingen e ouderwetse ide-aansluitingen. Kwamen we vroeger borden tegen met zes of acht ide-connectoren, nu is het maximum drie (Asus, EPoX, MSI, PC Chips). Een goede ontwikkeling, want sata-schijven zijn makkelijker aan te sluiten. De kabels zijn Ook de koeler bevestigen is nog nooit zo makkelijk geweest: over de vier gaten in het bord plaatsen, op de klemmen drukken en ze een kwartslag draaien. Wel moeten we zeggen dat deze constructie niet erg stevig overkomt; halverwege de test maken we ons al zorgen over het plastic van de klemmen. Waarschijnlijk zullen andere koeler-fabrikanten met stevigere oplossingen komen. GEHEUGEN Elke moederbord-fabrikant moet een duidelijke afweging maken voor welk geheugentype ze hun bord geschikt aken. Alleen bij de 925X-chipset is de keuze makkelijk: deze chipset kan alléén met ddr2 overweg. Ddr2-geheugen is op dit moment schaars en duur. Daar komt nog bij dat het gebruik van ddr2 nauwelijks een prestatieverbetering oplevert ten opzichte van het gangbare ddr-geheugen. Bij borden met de 915G en 915P-chipsets komen we dan ook oplossingen tegen waarbij u zowel ddr- als ddr2-geheugen kunt gebruiken. Voor een langzame overstap is dit natuurlijk ideaal: u stelt de aankoop van snel ddr2-geheugen uit tot het betaalbaar is. Toch zijn er ook nadelen aan deze combi-oplossing. Meestal treft u in plaats van vier ddr- of ddr2-sockets (goed voor 4 GB aan ram) nu twee ddr- en twee ddr2-sockets aan. U kunt deze niet tegelijkertijd gebruiken, dus kunt u maximaal slechts 2 GB aan geheugen gebruiken. Aan de andere kant: op dit moment is 1 GB aan geheugen al royaal, normaal gesproken zult u niet zo snel 4 GB nodig hebben. In onze test komen we vijf borden tegen met alleen ddr-sloten. Wilt u het maximale uit uw systeem blijven halen, ook in de toekomst, dan kunt u dergelijke borden misschien beter links laten liggen. De oplossing van Asus om op de P5GDC-V 4 ddr-sloten en 2 ddr2-sloten te zetten is een goede zet, maar we zien het liever omgekeerd. PCI-SLOTEN Pci en agp gaan er uit. Dat het bij agp erg snel gaat, blijkt wel als we naar onze testexemplaren kijken: slechts twee moederborden hebben nog een agp-slot naast het pci-express*16-slot (ECS 915G-A en PC Chips T18). Bent u niet van plan een nieuwe grafische kaart te kopen, dan is w keuze dus beperkt. Pci-sloten zijn op alle moederborden nog aanwezig, wat niet vreemd is gezien het grote aantal kaarten dat met dit slot werkt. Het zal nog een aantal jaren duren voordat pci zich aansluit in het rijtje van isa en vesa. Elk bord heeft in ieder geval één pci-e*16-slot voor videokaarten. De meeste borden hebben twee of drie normale pci-e*1-sloten. De kleinere borden van Intel en Gigabyte moeten het er met één stellen. Een apart geval is het bord van DFI: bij de LanParty UT 915P-T12 bevindt het derde pci-e*1- slot zich aan de voorkant van het moederbord. U zult dus met de zaag aan de slag moeten om uw kast voor dit slot geschikt te maken! DE ACHTERKANT Het wordt krap aan de achterkant van het moederbord. Bijna alle moederborden puilen uit van de aansluitingen, met Asus aan kop. Wat we op elk bord terugvinden zijn in ieder geval de twee ps/2-poorten. De parallelle poort is ook nog in trek, alleen DFI heeft geen zin meer om oudere printers te ondersteunen. Voor een bord dat speciaal op gamers is gericht, kunnen we ze dit zeker niet kwalijk nemen. De seriële poort begint een twijfelgeval te worden. Zo vinden we deze poort bij Asus, DFI en EPoX inmiddels niet meer op het moederbord terug, maar op een bracket. Zo kunt u zelf beslissen of u deze poort nog gebruikt. Ook de vroeger populaire gameport is bij een hoop fabrikanten verdwenen of alleen via een bracket toegankelijk. De ruimte die vrijkomt wordt opgeëist door de audio-aansluitingen, usbpoorten en netwerk-stekkers. Elk bord in onze test – behalve dat van Intel – heeft in ieder geval één gigabit-netwerkaansluiting. De MSI 925X Neo Platinum en de ECS PF4 Extreme hebben naast de gigabit-connector een extra 10/100-connector. Asus, DFI en Gigabyte leveren zelfs moederborden met twee gigabit-connectoren. Op deze manier kunt u uw pc op internet aansluiten en ook nog eens rechtstreeks op een andere pc aansluiten. Makkelijk met het gamen! Zonder uitzondering bieden alle moederborden acht usb-poorten, het maximale dat door Intel-chipsets ondersteund wordt. Gigabyte's GA-8ANXP-D springt hier positief uit de toon met elf usb-poorten. Als enige heeft DFI zes usb-poorten rechtstreeks toegankelijk; alle andere fabrikanten plaatsen er vier en maken de rest toegankelijk via brackets. Firewire heeft een minder grote penetratie. Variërend van nul tot drie poorten kunt u zelf bepalen hoe belangrijk het voor u is om bijvoorbeeld een digitale videocamera te kunnen aansluiten. WEG MET IDE! Net zoals pci-e de fakkel van pci overneemt, verdringen de sata-aansluitingen de ouderwetse ide-aansluitingen. Kwamen we vroeger borden tegen met zes of acht ide-connectoren, nu is het maximum drie (Asus, EPoX, MSI, PC Chips). Een goede ontwikkeling, want sata-schijven zijn makkelijker aan te sluiten. De kabels zijn kleiner en ze zijn prettiger in een raid- Ook de koeler bevestigen is nog nooit zo makkelijk geweest: over de vier gaten in het bord plaatsen, op de klemmen drukken en ze een kwartslag draaien. Wel moeten we zeggen dat deze constructie niet erg stevig overkomt; halverwege de test maken we ons al zorgen over het plastic van de klemmen. Waarschijnlijk zullen andere koeler-fabrikanten met stevigere oplossingen komen. GELUID Op het gebied van geluid is Intel streng geweest en moeten de geluidschips eerst gecertificeerd worden voor hun Azaliachipset. Het is de bedoeling dat het onboard-geluid van een zeer hoog niveau is, dat elektromagnetische storingen in het geluid geminimaliseerd worden en dat er enkele vernieuwingen mogelijk zijn. Zo kennen de nieuwe geluidschips allemaal het jack-sensing principe. Zodra u een microfoon, luidspreker of koptelefoon ansluit, herkent de chip om wat voor apparaat het gaat. Nieuw is jack-retasking. Zo maakt het niet uit in welke connector u de microfoon of de koptelefoon stopt. Alle connectoren zijn gelijkwaardig en kunnen softwarematig worden ingesteld. De laatste vernieuwing is dat hiermee meerdere geluidsstromen over verschillende uitgangen verdeeld kunnen worden. Zo kunt u twee mediaspelers openen, het geluid van de eerste mediaspeler naar een koptelefoon sturen en het geluid van de tweede mediaspeler naar een luidsprekerset. Het klinkt allemaal fantastisch en het werkt ook, maar we kunnen ons eigenlijk weinig situaties indenken waar dit van praktisch nut zal zijn. Alle leveranciers gebruiken geluidschips van ofwel Realtek, ofwel C-media. De Abit AG8 is de enige met een ouderwetse chipset zonder uitgebreide functies (Realtek ALC658), alle andere borden gebruiken de ALC860 (voor 5.1-kanaals geluid), ALC880 (voor 7.1-kanaals geluid) of de C-media CMI9880L (wederom 7.1- kanaals geluid). Een kwalitatief verschil tussen deze chips is er niet echt – ook DFI's speciale riser-oplossing waar u een aparte insteekmodule hebt voor de geluidspoorten biedt geen echt kwaliteitsvoordeel. Optische uitgangen (coax of digitaal) vinden we op de meeste moederborden terug, optische ingangen zijn wat dunner gezaaid. We vinden deze alleen bij sommige borden van Abit, DFI, ECS en Gigabyte. Mocht u veel met digitale opnamen willen doen, let hier dan even goed op. Het geringe aantal moederborden dat nog 5.1-kanaals geluid biedt, laat duidelijk zien dat 8-kanaals geluid een standaard aan het worden is. ABIT AG8 Leverancier: Amor Computers, www.abit.nl Plus: 3x firewire, spdif-in, 5x fan-aansluitingen Min: weinig kabels, geen ddr2, oude geluidschip, 1x ide, 5.1 AOPEN I915PA-EFRII Leverancier: AOpen, www.aopen.nl Plus: 2x serieel, gameport, 6x sata, dual bios Min: weinig accessoires en software ASUS P5GD2 PREMIUM Leverancier: Quote Components, www.quote.nl Plus: 3x firewire, 3x ide, 8x sata, 2x gigabit lan, wifi, veel accessoires Min: geen serieel CHAINTECH ZENITH V915P Leverancier: Chaintech, www.chaintech.nl Plus: prijs, software Min: geen ddr2, geen firewire, weinig accessoires, weinig tools INTEL 915P Hardware Intel Pentium 4 560, Chieftec 360W voeding, MSI GeForce PCX5750-TD128, 2x Corsair XMS-3200PT 512MB, 2x Corsair XMS2- 5400C4 512MB, Western Digital WD360GD sata, Lite-On 48x cd-rom Software & drivers Windows XP SP1, DirectX 9.0c, PCMark04 Build 120, 3DMark03 Build 340, Intel chipset drivers 6.0.1.1002, Intel graphics drivers 6.14.10.3865, Nvidia Detonator 61.77, C-media 5.12.01.0007.32, Realtek 5.10.0.5021 TESTOPSTELLING ACCESSOIRES Wat we ook belangrijk vinden zijn de accessoires die u bij uw moederbord krijgt. Een handleiding, driver-cd en i/oshield vinden we het minimum. Gelukkig vergeet dit keer geen enkele leverancier de i/o-shield mee te leveren. Wat kabels betreft is het een stuk bedroevender gesteld. Bijna geen enkele fabrikant levert evenveel kabels als aansluitingen mee, al komt MSI dicht in de buurt. Asus is koploper: bij de twee Premium-borden krijgt u maar liefst tien(!) sata-kabels, drie idekabels en vier sata-stroomkabels. Ook qua brackets zit u bij de Asus Premium-borden goed: firewire+lan, serieel, usb+game en de externe sata-bracket vinden we in de doos terug. De andere leveranciers leveren over het algemeen wel usb en firewire- brackets mee, bij het Intel-bord zit een kaart om dvi te gebruiken in plaats van vga. Leuk is dat Gigabyte bij de GA- 8ANXP-D een insteekkaart meelevert speciaal gericht op het koelen van componenten. EPoX levert kleine opplakbare koelelementjes voor condensatoren mee. Aangenaam verrast zijn we van de wireless netwerk-oplossingen die bij de topborden van Asus, MSI en Gigabyte worden meegeleverd. Bij Gigabyte en MSI gaat het om een pci-kaart met antenne. Bij Asus is de wifi-kaart zelfs al op het moederbord geïntegreerd en kunt u de antenne zo op het moederbord aansluiten. Deze oplossing vinden wij zelf uiteraard het beste. Het installeren van de software gaat moeiteloos en bij beide fabrikanten kunnen we de pc als access point laten dienen. SOFTWARE Over software kunnen we kort zijn: daar is het vaak treurig mee gesteld. De Acrobat Reader tellen we niet mee. PC-Cillin 2002 (Asus, EQS) is echt te veel verouderd om nog te gebruiken en de I'm InTouch software (Asus) is met de Remote Desktopfunctie van Windows XP ronduit overbodig. Asus maakt wel een hoop goed met de levering van WinDVD Platinum. Abit en DFI leveren helemaal geen extra software mee. AOpen, Chaintech en Gigabyte kiezen voor software van Norton, PC Chips levert WinCinema mee. MSI lijkt wél te weten hoe het moet: PC-Cillin 2004 en Xteq X-Setup zijn in ieder geval bruikbaar. Intel spant echter de kroon met maar liefst negen bruikbare programma's – erg netjes. Het merendeel van de fabrikanten denkt er aan om een utility mee te leveren om het bios automatisch te updaten onder Windows. Hier mag nog wel aan gesleuteld worden: bij Intel is het onbegrijpelijk, die van Abit wel érg goed verborgen; bij Asus en Gigabyte worden er geen updates gevonden terwijl ze er wel zijn en bij MSI krijgen we oudere biossen voorgeschoteld. Overklokken is ook 'in'. Abit's ?Guru werkt verreweg het beste en fijnste met de meegeleverde externe 'clock', maar ook MSI, Gigabyte en Asus hebben uitstekende overklokprogrammatuur. We hebben verder niet op overklok-prestaties gelet. PRESTATIES Bij de 915G-chipsets, dus de chipsets met geïntegreerde video, hebben we alle tests voor zowel de interne grafische kaart als onze pci-e*16 referentiekaart doorlopen. Zo krijgen we een goed beeld van het prestatieniveau: de gebruikte Intel GMA900 presteert stukken beter dan zijn voorganger (Intel Extreme Graphics). Denk niet aan het draaien van moderne spellen, want daarvoor zult u toch echt moeten teruggrijpen naar een losse grafische kaart. Voor oudere spellen (hooguit DirectX 8)presteert de kaart genoeg om incidenteel een spelletje te kunnen spelen. Verschillen tussen de 915P en de 925X op prestatieniveau vinden we niet en we zouden dan ook geen enkele reden kunnen bedenken waarom u voor de duurdere 925Xchipset zou gaan. Alle systemen presteren onder PCMark rond de 5000 punten. Met een Nvidia GeForce 5750 zien we dat de scores allemaal tussen de 3000 en 3100 punten liggen, met alleen de Asus P5GD2 Premium als verrassende uitschieter. Alleen de EQS 915G blijft crashen op de PCMark-test, maar omdat het hier nog om een preproductie-model gaat, wegen we hier niet te zwaar aan. Over het algemeen presteert eigenlijk geen enkel bord uit deze test écht slecht en hoeft dit punt geen beslissende factor te zijn voor de aankoop. Maken we gebruik van de geïntegreerde videokaart op de 915G-borden dan zien we een iets ander beeld: AOpen blijft crashen op de benchmarks, alle pogingen ten spijt. De Asus P5GDC-V loopt vast op 3DMark – jammer, want anders was dit een uitstekend bord geweest. Nu moet dit bord de goedkope EPoX 5EGA+ voor laten gaan. PCM CONCLUSIE Uw pc naar de nieuwe Socket-775 upgraden kan duur uitpakken: een nieuwe processor, een nieuw moederbord en daarmee eventueel nieuw geheugen en een grafische kaart en u bent al snel € 1000 kwijt. Dat het ook goedkoper kan, blijkt uit deze test: er zijn genoeg moederborden die nog met ddr-geheugen overweg kunnen. Het beste bord uit onze test – en daarmee PCM Keuze Beste Product – is de Asus P5AD2 Premium, vanwege het grote aantal accessoires en uitbreidingen en de uitstekende prestaties. Nemen we ook de prijs in overweging, dan krijgt de MSI Neo2 Platinum het predikaat PCM Keuze Beste Koop. De ECS P4 Extreme volgt met een neuslengte afstand. Let wel, al deze borden werken alleen met ddr2-geheugen. Bent u nog niet toe aan een nieuwe grafische kaart, kies dan voor een moederbord met agpslot of geïntegreerde graphics. Van de borden met agp-slot is de PC Chips T18 een goede keuze. Wilt u juist géén grafische kaart gebruiken (en dus voor een 915G-bord gaan) dan is de EPoX 5EGA+ de Beste Keuze, zowel in pure prestaties als in prijs/prestatie-verhouding. Tot slot: wilt u een kleine pc bouwen, neem dan de Gigabyte GA-8I915G-MF in overweging. Met zijn kleine formaat weet het bord goed te presteren en we missen eigenlijk alleenddr2-ondersteuning. WAT IS NIEUW? Wat is er nu precies nieuw aan de 915G/915P/925X-chipsets? Geheugen De nieuwe chipsets ondersteunen ddr2-geheugen. Hoewel dit geheugen nu nog duur en schaars is, heeft het meer toekomst dan ddr omdat het tot veel hogere snelheden geschaald kan worden. Hier uit zich ook het verschil tussen de 915- en 925X-chipsets: de 925X kan alleen met ddr2 overweg vanwege een andere geheugencontroller; de 915's kunnen ook het oude ddrgeheugen gebruiken. Geluid Op het moederbord (specifieker: in de northbridge) bevindt zich een high density audio controller: een controller die tussen geluidschip en moederbord staat en geluid van hoge kwaliteit garandeert. Alle moederborden ondersteunen zo jack sensing (het moederbord weet wanneer u een apparaat aansluit en om welk apparaat het gaat) en jack retasking (u kunt zelf bepalen of een connector gebruikt wordt voor een speaker of een koptelefoon). Ook kunt u nu twee verschillende geluidsstromen afspelen naar verschillende connectoren. Video De bekende Intel Extreme Graphics grafische chipset heeft een prestatieboost gekregen en gaat nu door het leven als de Intel Graphics Media Accelerator 900. Met deze grafische chipset is het mogelijk om oudere spellen (DirectX 8) probleemloos en redelijk vloeiend af te spelen. De chipset is een wezenlijk onderdeel van de 915G; de 915P is in feite een 915G zonder grafische ondersteuning. Sloten De opvolger van agp én pci: pci-express is in verschillende 'smaken' verkrijgbaar. Op dit moment treffen we pci-e*1 aan als opvolger van de pci-sloten, en pci-e*16 als opvolger van agp. Pci-e*16 biedt zestien maal zoveel bandbreedte als pci-e*1 en de connector heeft ook zestien maal zoveel pinnen. Voeding De huidige atx-standaard voor voedingen is aangepast. In plaats van de standaard 20-pins connector is er nu een 24-pins connector die stabielere voeding moet garanderen. De tweede 4-pins connector is overigens gebleven. Als u een goede 20-pins voeding hebt, kunt u deze waarschijnlijk gewoon op de nieuwe moederborden blijven gebruiken. Lay-out Intel stelt strenge eisen aan de lay-out van het moederbord. Zo is bepaald waar de socket op het moederbord zit, aan welke kant de voedingsstekkers zich bevinden, etc. Dit moet leiden tot minder problemen bij het installeren van koelers en minder draden die door de kast lopen. Usb/sata-ondersteuning Een onderdeel van de nieuwe chipsets (specifieker: van de nieuwe northbridge) is standaard ondersteuning voor acht usb 2.0-poorten en vier sata-kanalen die in raid 0, 1 en 0+1 gebruikt kunnen worden. In principe heeft dus elk 915/925-moederbord minstens 8 usb 2.0- en 4 sata-poorten. Nieuw is matrix-raid, een techniek waarbij sneller op moderne harde schijven geschreven kan worden door lees- en schrijfopdrachten te 'bundelen'. Meer over deze techniek leest u in een volgende PCM
