We hebben al eens geschreven over portabele software: software die u op een usb-stick of externe harde schijf zet, en vanaf daar opstart. Dit is niet enkel met kleine programma's mogelijk, u kunt zelfs uw gehele besturingssysteem op een usb-medium plaatsen en daarvan uw computer opstarten. Op deze manier kunt u op welke computer dan ook aan de slag, alsof het uw eigen pc is.

1. Ubuntu op usb-stick

Ubuntu komt sinds enkele jaren met de applicatie Opstartschijf aanmaken (in het menu Systeem / Beheer). Hiermee kunt u een Ubuntu-cd in uw cd-romspeler of een iso-bestand van Ubuntu op uw harde schijf selecteren, en dit bestand naar een usb-stick of externe harde schijf laten schrijven. Het resultaat is dat u uw computer vanaf dit usb-medium kunt opstarten, op dezelfde manier als dat het met een live-cd kan. Een verschil met een live-cd is dat in dit usb-systeem uw wijzigingen, zoals geïnstalleerde programma's en opgeslagen documenten, behouden worden.

©PXimport

2. LinuxLive USB Creator in Windows

Het programma Opstartschijf aanmaken kunt u in Ubuntu starten, zelfs terwijl u Ubuntu als een live-cd draait. Er is ook gedacht aan de mensen die zich toch meer op hun gemak voelen in Windows. U kunt namelijk ook vanuit Windows een usb-opstartschijf maken met daarop Linux. Download het programma LinuxLive USB Creator en voer het uit om het te installeren. Er bestaan nog heel wat andere Windows-programma's die hetzelfde doen, maar LinuxLive USB Creator is het meest gebruiksvriendelijke.

©PXimport

3. Prepareer usb-medium

Normaal gezien herkent LinuxLive USB Creator elk usb-medium en kunt u er Ubuntu op installeren zonder er verder bij na te denken. De herkende externe media worden in een lijst getoond. Houd er wel rekening mee dat bestaande bestanden op het medium overschreven worden, dus kijk eerst even of er geen belangrijke bestanden op staan. Indien er iets misgaat, selecteert u de gewenste schijf en vinkt u Formatteer USB met FAT32 aan. Herkent LinuxLive USB Creator uw medium helemaal niet, formatteer het dan eerst in uw verkenner (klik erop met de rechtermuisknop en kies Formatteren).

©PXimport

BIOS instellen

Om uw pc te kunnen opstarten vanaf een extern usb-medium, moet u het BIOS misschien nog instellen. Ga tijdens het opstarten van uw computer naar de BIOS-setup. Afhankelijk van het merk computer is dat met de toets F1, F2, F9, F10, Delete of Escape. Hier zet u dan in het onderdeel Boot Order het usb-medium bovenaan. Op veel computers kunt u ook een bootmenu tevoorschijn halen met de toets F10 of F12. Met wat geluk ziet u hier uw usb-stick in de lijst staan en start u er eenvoudig van op.

©PXimport

Geschikte media

Als medium is in principe elke usb-stick of externe harde schijf geschikt, als er maar genoeg beschikbare opslagruimte is. Ubuntu stelt minder eisen dan Windows: 1 GB is echt een minimum, maar we raden toch een usb-stick van enkele gigabytes aan. Zeker als u Windows wilt gaan draaien. Een externe harde schijf biedt meer ruimte. Usb-sticks van SanDisk werken overigens niet in sommige Ubuntu-versies als de U3 Launchpad op de stick staat. Verwijder deze dan eerst met SanDisks U3 Launchpad Removal Tool.

4. Selecteer het medium

Als u het usb-medium geprepareerd hebt en het op de computer aangesloten is, toont LinuxLive USB Creator alle externe media die het herkent in een lijst. U krijgt voor elk herkend apparaat ook de capaciteit te zien. Ga na of die capaciteit meer is dan de grootte van het iso-bestand dat u in de volgende stap selecteert. Zorg ook zeker dat u het juiste medium selecteert, want alle gegevens hierop gaan onherroepelijk verloren. Om fouten te vermijden, sluit u het beste enkel het gewenste medium aan.

©PXimport

5. Kies een cd

De LinuxLive USB Creator werkt voor allerlei versies van Ubuntu en zelfs voor andere Linux-distributies. Eerst kiest u dus welk besturingssysteem u wilt draaien. Ubuntu kan, maar ook de variant Kubuntu werkt, of de lichtgewicht-editie Lubuntu, een goede keus voor minder krachtige netbooks. Download het gewenste iso-bestand of steek de cd-rom in de speler en selecteer het juiste bestand in LinuxLive USB Creator. U kunt ook op Download klikken en een systeem uit de lijst kiezen, waarna het automatisch gedownload wordt en naar uw usb-medium wordt geschreven.

©PXimport

6. Wijzigingen bijhouden

In de derde stap van LinuxLive USB Creator geeft u op hoeveel ruimte op het medium vrijgehouden wordt voor documenten en instellingen, zodat u uw werk niet verliest nadat u het besturingssysteem afgesloten hebt. Wilt u liever dat uw gegevens niet opgeslagen worden, bijvoorbeeld als u het medium gebruikt om anoniem te surfen of veilig te internetbankieren, dan vult u hier 0 MB in. Klik tot slot onderaan op de bliksemschicht om het medium aan te maken.

©PXimport

7. Windows op usb-stick

Het is ook mogelijk om Windows 7 op een usb-stick te installeren, al is het wat omslachtiger om dat werkbaar te krijgen, vergeleken met Linux. Het programma WinBuilder is hierbij van onschatbare waarde. WinBuilder is echter slechts een raamwerk om opstartbare Windows-media te maken, dus we hebben daarnaast ook Win7PE SE nodig, een WinBuilder-project om een live Windows 7-installatie op usb-medium uit te voeren. Overigens zal dit alles in Windows 8 eenvoudiger zijn dankzij de functie Windows To Go.

©PXimport

8. Benodigde bestanden

Vóór u WinBuilder installeert, hebt u eerst nog wat andere bestanden nodig. Installeer daarom eerst de Windows Automated Installation Kit for Windows 7 (WAIK). Download hiervoor het iso-bestand van Microsoft.com en pak het uit met bijvoorbeeld 7-Zip. Voer StartCD.exe uit, kies Windows AIK Setup en volg de instructies van het installatieprogramma. Kopieer daarna ook de Windows 7 installatie-cd volledig naar de harde schijf, want de bestanden hierop worden door WinBuilder gebruikt om uw eigen Windows usb-medium aan te maken.

©PXimport

9. WinBuilder

Download WinBuilder en installeer het in bijvoorbeeld C:\WinBuilder. Na uitvoering krijgt u het Download Center te zien. Vink updates.boot-land.net en win7pe.winbuilder.net/SE aan. In het menu linksboven kiest u Complete in plaats van Recommended. Klik nu op Download, waarna WinBuilder alle benodigde bestanden downloadt. Kopieer hierna in de verkenner C:\Windows\System32\bcdedit.exe naar C:\WinBuilder\Projects\Tools\Win7PE_SE\x64\ (voor een 64bit-systeem) of C:\WinBuilder\Projects\Tools\Win7PE_SE\x86 (indien 32 bit).

©PXimport

10. Bron

Selecteer links Win7PE SE en klik rechts op Source. Selecteer daar bij Source directory de plek waarnaar u de Windows 7-installatie-cd gekopieerd hebt. Klap links WriteMedia open en vink Copy to USB-Device aan. Selecteer daarna bij Please select the root directory of your USB-Device de schijfletter van uw usb-medium. Klik ten slotte bovenaan op Play om het aanmaken van het usb-medium te starten. Dit duurt een tijdje. Krijgt u een foutmelding over het bestand wimgapi.dll, vink dan in Images configuration de optie Always use WIMMount Driver aan en begin opnieuw.

©PXimport

11. Usb-medium

Bijna op het einde start WinBuilder uw aangemaakte Windows 7-schijf in een virtuele machine om te testen. In de laatste stap krijgt u nog een venster te zien waarin u gevraagd wordt om het usb-medium te formatteren. Doe dat bij voorkeur in NTFS. Daarna ziet u een venster om de bootloader Grub4Dos te installeren. Selecteer Disk, kies uw usb-medium (niet uw interne schijf!) en klik op Install. Druk op Enter in het DOS-venster en daarna op Quit. Op het einde kunt u herstarten vanaf uw usb-stick.

©PXimport

12. Drivers

Het is mogelijk dat uw usb-systeem met Windows nog drivers mist. Download in dat geval de benodigde driverpacks, wat enkel via BitTorrent kan. De driverpacks Chipset, LAN, WLAN en Mass Storage zijn zeker aan te raden. Let wel op dat u de drivers voor het juiste platform (64 of 32 bit) downloadt. Start daarna WinBuilder opnieuw en vink links in Drivers het onderdeel Driver Package Installer aan. Klik daar bij x86 of x64 Driver Packs op Explore en pak dan de gedownloade driverpacks uit in de map die geopend wordt.

©PXimport

Anoniem en veilig surfen

Een handige live Linux-distributie is Tails (The Amnesic Incognito Live System). Als u dit op een usb-stick installeert, kunt u op elke computer surfen zonder dat u sporen achterlaat. In Tails gaat immers al het netwerkverkeer over Tor, waardoor iemand op hetzelfde netwerk niet meer ziet naar welke websites u surft, en de websites u ook niet meer kunnen identificeren. Bovendien laat Tails ook lokaal geen sporen van uw surfsessies na. Kortom, perfect om privézaken mee op te zoeken als u de computer van iemand anders gebruikt.

©PXimport

13. Bureaubladachtergrond

WinBuilder maakt het mogelijk om nog allerlei zaken naar uw wens aan te passen. Klapt u in het Win7PE SE-project bijvoorbeeld Tweaks uit en klikt u op Wallpaper, dan kunt u de bureaubladachtergrond van uw Windows-installatie aanpassen. Standaard is dit een achtergrond van WinBuilder, maar u kunt ook kiezen om geen achtergrond, de huidige achtergrond of een achtergrond die u zelf kiest, in te stellen. Stel ook nog even de positie van uw foto in, en geef aan wat de achtergrondkleur moet zijn indien de foto niet het hele scherm beslaat.

©PXimport

14. Achtergrondinformatie

Vinkt u Tweaks / BGInfo aan, dan krijgt u op de bureaubladachtergrond van uw Windows 7-medium allerlei informatie over de computer te zien, zoals de naam van de computer, het IP-adres, de servicepackversie, de vrije ruimte op de schijf enzovoort. Klikt u op Customize, dan kunt u zelfs de volledige vormgeving van BGInfo instellen en zelf velden met informatie toevoegen en verwijderen. Naast de standaard gedefinieerde informatie is het ook mogelijk om zelf nieuwe velden te definiëren, bijvoorbeeld de inhoud van een omgevings- of registervariabele.

©PXimport

15. Gadgets

Vinkt u Tweaks / SideBar aan, dan kunt u allerlei Windows-gadgets in een zijbalk op het bureaublad toevoegen. Clock toont een analoge klok, CPU toont de belasting van de processor, Calendar toont een agenda, en Picture puzzle laat u toe om een puzzel van een afbeelding op te lossen. En voor wie zijn Windows 7 wil aanpassen zodat hij toch meer op Windows XP lijkt, is er Classic Shell, dat een klassiek startmenu toont en een taakbalk met knopjes aan Windows Verkenner toevoegt.

©PXimport

Hersteltaken

Een andere handige Linux-distributie om altijd bij de hand te hebben zitten is Parted Magic, waarmee u uw harde schijf kunt (her)partitioneren, maar ook bestandssystemen of programma's herstelt. Evenals Clonezilla, waarmee u uitgebreide mogelijkheden heeft om partities te klonen en naar andere computers te zenden via het netwerk. De distributie bevat ook tools om hardwarefouten te detecteren, de harde schijf te testen en uw harde schijf zo te wissen dat alle gegevens erop overschreven worden. U vindt deze distributie via Parted Magic.

©PXimport

Meerdere besturingssystemen

Standaard maakt WinBuilder op het usb-medium een bootmenu aan waarmee u ook Memtest86+ kunt opstarten om geheugenproblemen te detecteren. In het onderdeel OtherOS van het Win7PE SE-project kunt u ook nog andere besturingssystemen toevoegen aan het bootmenu. Een handige is bijvoorbeeld Hirens Boot CD, dat allerlei diagnostische programma's en hersteltools bevat. Een andere optie is om Parted Magic toe te voegen. Zo hebt u het beste van twee werelden: Windows 7 op uw usb-stick om overal te kunnen werken en op hetzelfde medium Hirens Boot CD en/of Parted Magic voor hersteltaken.

16. Applicaties downloaden

Het is ook mogelijk om in uw eigen Windows-versie extra programma's te installeren. Hiervoor bestaan zogenaamde app scripts, die u zelf kunt maken (hoe dat gaat leest u in de documentatie van WinBuilder). Gelukkig zijn heel wat scripts ook kant-en-klaar te downloaden van allerlei plaatsen, bijvoorbeeld het forum van WinBuilder. Een leuke collectie om te beginnen vindt u op Win7PE Project, waar tientallen scripts gratis te downloaden zijn. Als u een bedrag doneert aan de maker, krijgt u bovendien de volledige collectie van 200 scripts met regelmatig updates.

©PXimport

17. Applicatie installeren

Een app script installeren is eenvoudig: download het gezipte bestand, pak het uit in één van de submappen van de locatie Projects\Win7PE_SE\Apps (File Tasks, Network, Portable, Setting, Supplementary of System Tools). Open WinBuilder, ga in het menu Apps naar de juiste map en vink daar uw zojuist toegevoegde app aan. Bij sommige apps kunt u nog wat instellen. Als u nu opnieuw op Play klikt, wordt de geselecteerde app aan het usb-medium toegevoegd.

©PXimport

18. Kopieer naar cd

WinBuilder creëert nu niet alleen de Windows-installatie op uw usb-medium, maar maakt ook een iso-bestand aan die dezelfde installatie bevat. Dit iso-bestand brandt u naar een cd-rom als u uw eigen live Windows-versie via cd wilt opstarten. Vinkt u WriteMedia / ImgBurn ISO aan, dan doet WinBuilder dit branden automatisch. Het iso-bestand kunt u ook eenvoudig in een virtuele machine draaien. Kortom, WinBuilder is een heel handige oplossing om een draagbare Windows-versie te maken, of dat nu op usb-stick, een externe harde schijf of cd-rom is.

©PXimport

Iedereen die met Windows werkt, kent het wel: ineens een blauw scherm, en dan… niets meer. Het beruchte Blue Screen of Death (BSOD) hoort al sinds de jaren 90 bij Windows als pindakaas bij brood. Maar daar komt nu verandering in: het blauwe scherm gaat verdwijnen.

Het Blue Screen of Death bestaat al sinds de jaren 90. In Windows NT verscheen het voor het eerst in zijn bekende vorm: witte foutcodes op een felblauw vlak. De melding verscheen bij serieuze systeemfouten, vaak veroorzaakt door een kapotte driver of instabiele hardware. In latere versies kwamen er ook een verdrietige emoticon :( bij en, sinds 2016, een QR-code die naar een informatiepagina leidde. Hoewel er weinig dingen zo frustrerend zijn als een BSOD, is-ie ook handig: de foutmelding en STOP-code* die erop staan, kunnen je namelijk helpen om te achterhalen wat er precies aan de hand is. Maar nu gaat het dus verdwijnen …
*Scrol naar beneden voor een overzicht met de meest voorkomende foutmeldingen/STOP-codes en hun betekenis.

©PXimport | Reshift Digital BV

Op zwart

Het is gelukkig iets minder dramatisch dan je denkt: Microsoft gaat het blauwe scherm vervangen door een zwarte variant. Het nieuwe ontwerp oogt rustiger, zonder QR-code of icoontjes, en toont direct de foutcode en de driver die mogelijk de oorzaak is. Handig voor wie het probleem wil opzoeken of oplossen.

De nieuwe interface is vanaf later deze zomer beschikbaar op alle computers die draaien op Windows 11 versie 24H2. Naast het zwarte scherm wordt ook het meldingsscherm dat je ziet bij onverwachte herstarts vernieuwd. Dat sluit beter aan op de rest van Windows 11, is overzichtelijker en verdwijnt vaak al binnen een paar seconden.

©Microsoft

Waarom deze verandering?

Volgens Microsoft draait het om duidelijkheid. Het scherm moet beter laten zien of het probleem in Windows zelf zit, of in een externe component. Dat scheelt tijd bij het zoeken naar de oorzaak. Zeker na de wereldwijde CrowdStrike-storing van vorig jaar – waarbij miljoenen computers vastliepen door een fout in beveiligingssoftware – wil Microsoft de foutafhandeling beter en sneller maken.

Quick Machine Recovery

Naast het nieuwe scherm introduceert Microsoft ook Quick Machine Recovery (QMR). Deze functie is bedoeld voor situaties waarin een pc helemaal niet meer opstart. Via de herstelomgeving van Windows kan het systeem dan automatisch reparaties uitvoeren, zonder dat je handmatig iets hoeft te doen of een expert hoeft in te schakelen.

QMR wordt later dit jaar beschikbaar op alle apparaten met Windows 11 versie 24H2. Op Home-edities staat het standaard aan. De functie wordt op dit moment al getest in het Beta Channel van het Windows Insider-programma, zodat Microsoft nog kan bijschaven waar nodig.

Wat merk jij ervan?

Voor de meeste mensen betekent dit vooral dat de foutmelding bij een crash er straks anders uitziet. Maar het belangrijkste verschil zit onder de motorkap: Windows toont duidelijker wat er misgaat en kan zichzelf sneller herstellen. In de volksmond zal er – denken wij – overigens weinig veranderen: Blue of Black, het zal een BSOD blijven.

Vanaf 7 juli krijgt Google Gemini toegang tot apps als WhatsApp, Telefoon en Berichten – zelfs als je dat niet expliciet hebt aangezet. Wat betekent dat voor je privacy? En hoe voorkom je dat de AI méér weet dan jij wilt? Dit moet je weten voordat de verandering ingaat.

Googles AI-assistent Gemini wordt komende maand verweven met een aantal nogal essentiële apps op je Android-toestel. Denk aan Telefoon, Berichten en zelfs WhatsApp. Dat blijkt uit een e-mail die Google eind juni verstuurde naar gebruikers van Gemini, meldt de website Android Authority. De toon van die boodschap riep meteen vragen op: helpt Gemini je straks óók als je tracking hebt uitgeschakeld? En wat betekent dat voor je privacy?

Ook interessant: Bezorgd over je privacy? Zo zet je Meta AI uit in je WhatsApp-chats

Vage communicatie zorgt voor onrust

In de e-mail staat dat Gemini binnenkort ondersteuning biedt bij basisfuncties zoals bellen en berichten versturen, óók als je de zogeheten Gemini Apps Activity uit hebt staan. Op papier klinkt dat als een handige extra, maar in de praktijk leidde het vooral tot verwarring. Want als Gemini kan helpen zonder dat die activiteit is ingeschakeld, betekent dat dan dat de AI toch nog steeds meeleest of gegevens opslaat?

De formulering was vaag, de impact onduidelijk, en aangezien onze privacy in combinatie met AI sowieso al een heet hangijzer is, ging het nieuws als een lopend vuurtje door de techcommunity. Al snel verschenen er bezorgde reacties op sociale media en in forums, waarin gebruikers zich afvroegen of ze straks ongemerkt data afstaan aan een AI-systeem dat ze zelf niet actief gebruiken.

©Andrea

Google stelt gerust, maar nuanceert niet alles

Gelukkig kwam Google snel met verduidelijking. De kernboodschap: al biedt Gemini straks hulp bij je apps, dat betekent níét dat je persoonlijke gegevens automatisch worden verzameld of opgeslagen. Als je Gemini Apps Activity uit hebt staan, worden je gesprekken niet opgeslagen, niet gebruikt om modellen te trainen en verdwijnen ze na korte tijd automatisch. De AI gebruikt die tijdelijke gegevens alleen om je direct te kunnen helpen, bijvoorbeeld als je zegt 'bel mama' of 'stuur een bericht naar Daan'.

Toch blijft er een nuance hangen. De toegang van Gemini tot deze apps wordt standaard ingeschakeld voor iedereen, tenzij je dat zelf dus actief uitschakelt. Dat betekent dat de AI wel degelijk macht krijgt over je telefoonfuncties, tenzij jij ingrijpt. En hoewel de data niet worden opgeslagen, is er technisch gezien wel sprake van toegang tot privé-interactie, al is het kortstondig en geanonimiseerd.

Ook interessant: Spraakberichten in WhatsApp lezen, zo werkt het

Gebruikers kunnen zelf de stekker eruit trekken

Voor wie zich niet prettig voelt bij deze mate van AI-integratie, is er goed nieuws: je kunt de toegang van Gemini tot je apps volledig intrekken. Dat doe je via de instellingen van de Gemini-app binnen Android of via de speciale webpagina gemini.google.com/apps. Daar bepaal je per app of je Gemini toestemming geeft om ermee te werken. Zet je die toegang uit, dan stopt de AI simpelweg met bellen, berichten sturen of andere app-interacties. Je behoudt dus altijd de controle – als je tenminste weet waar je moet kijken.

Wat belangrijk is om te onthouden: deze wijziging betekent niet dat Gemini een spion wordt op je telefoon. Het is eerder een uitbreiding van de Assistent-functie, zoals we die kennen van eerdere AI-integraties binnen Android. Maar doordat AI steeds meer verweven raakt met je dagelijkse digitale handelingen, is het goed om scherp te blijven op wat wel en niet wordt gedeeld.

©WEI ZHENG

Van slimme assistent naar app‑regisseur

De evolutie van Gemini laat zien waar het naartoe gaat met AI in Android: niet langer een slimme praatpaal in de marge, maar een behoorlijk dominante regisseur van je app-gebruik. Vergelijk het met Siri's vernieuwde integratie in iOS 18 of de opkomende app-functies in Android 16 – allemaal gericht op een AI die niet alleen antwoordt, maar ook handelt.

Die verschuiving is logisch, maar dwingt ontwikkelaars én gebruikers om na te denken over de ethiek van assistentie. Want hoe vriendelijk een AI ook oogt, als die steeds meer kan, moet je ook scherper kijken naar wat je precies weggeeft.

Wat betekent dat concreet voor jou?

Als gebruiker hoef je je voorlopig geen zorgen te maken dat Gemini heimelijk je gesprekken opslaat of meeluistert zonder toestemming. Maar het blijft belangrijk om je instellingen te checken, zeker nu de AI standaard meer bevoegdheden krijgt. De tools om die macht te beperken zijn er gelukkig, je moet ze alleen wel even opzoeken.

Wil je dus de voordelen van Gemini benutten zonder je privacy op het spel te zetten? Check dan vóór 7 juli je instellingen en bepaal zelf hoeveel zeggenschap je de AI geeft. Zo houd je het beste van twee werelden: slimme hulp, zonder ongewenste inmenging.