Microsoft heeft een dag na de introductie van Windows 10 een ontwikkelaarsversie van het besturingssysteem vrijgegeven. Hiermee kunnen ontwikkelaars aan de slag om alvast een eerste indruk te krijgen, en dit geeft jou ook de mogelijkheid om Windows 10 zelf eens uit te proberen!

De ontwikkelaarsversie is nog niet stabiel genoeg om standalone te gebruiken. Maar als je nog een oud pc'tje hebt staan, of je wilt het naast je gewone Windows-versie draaien, dan kun je gerust eens spelen met Windows 10.

01 Registeren als ontwikkelaar

Voordat je aan de slag kunt met de testversie van Windows 10, dien je jezelf als ontwikkelaar te registreren. Dit doe je door naar de website van het Windows Insider Program te gaan en op Begin hier te drukken. Op de Engelstalige site die verschijnt druk je vervolgens op Join now en op de volgende pagina log je in met je Microsoft-account (of je maakt een nieuwe aan). Nadat je bent aangemeld krijg je een felicitatiepagina: 'Congrats, you're now an insider'. Nu kun je echt aan de slag!

©PXimport

02 Downloaden Windows 10 iso

Het installeren van Windows 10 doen we met een iso-schijfbestand. Dit bestand download je hier. Je kunt kiezen tussen twee versies: 32 bit of 64 bit. 64 bit is aan te raden op nieuwere pc's met meer dan 2 GB aan werkgeheugen. Bij een oudere pc kies je voor de 32bit-versie. Wil je eerst nagaan of je huidige Windows-versie 32- of 64 bit is, klik dan met de rechtermuisknop op Deze Computer en kies je Eigenschappen. In het venster dat verschijnt zie je onder het kopje Systeem welke bitvariant je draait.

©PXimport

03 Usb-stick met Windows 10 maken

Nu gebruiken we het iso-bestand voor een opstartbare usb-stick. Download het programmaatje Windows 7 USB/DVD Download Tool en installeer dit. Open het programma en kies bij Source file voor Browse. Zoek vervolgens het zojuist-gedownloade iso-bestand en druk op Openen en Next. Plaats vervolgens een usb-stick (minimaal 4 GB) in de pc, waar geen bestanden meer op staan die je nog nodig hebt. Klik op USB device en Begin copying. Bevestig ten slotte dat je alle gegevens op de stick wilt verwijderen en de opstartbare usb-stick wordt gemaakt.

Dualboot, schoon of upgrade

Er zijn drie manieren waarop je Windows 10 kunt installeren. Je kunt je huidige installatie upgraden, je kunt Windows 10 naast je huidige Windows-versie installeren op een andere schijfpartitie (dualboot) of je kunt Windows 10 standalone op een systeem installeren. De stappen op deze pagina leggen uit hoe je Windows standalone of dualboot installeert. Wil je upgraden, ga dan verder met stap 7.

©PXimport

Alternatieve methode

Er is ook een vierde optie voor de installatie van Windows 10: door het te installeren in een virtuele machine. Bij een virtuele machine draai je in feite een computersysteem in een Windows-venstertje. Heel handig om in je eigen omgeving toch even Windows 10 uit te proberen. Een virtuele machine maak je gratis met het programma VirtualBox. Bij het opzetten van je virtuele machine heb je het 32bit-iso-bestand van Windows 10 ook nodig!

04 BIOS

Voordat je kunt opstarten van je usb-stick moet je eerst zorgen dat usb een hogere opstartprioriteit heeft dan je harde schijf, waar normaal gesproken je besturingssysteem van geladen wordt. Dit doe je door naar je BIOS (of UEFI op moderne pc's te gaan), vaak door tijdens het eerste opstartscherm op Del, F2, F12 of een andere toets te drukken. Geef vervolgens usb een hoge prioriteit, sla de wijzigingen op en vervolgens kun je de BIOS-omgeving afsluiten.

©PXimport

05 Opstarten voor installatie

Plaats de usb-stick en start je pc op. Als je pc vanaf de usb-stick opstart, krijg je na een laadperiode een Windows Setup-venster te zien. Laat de taal op Engels staan (een Nederlandse versie is helaas nog niet beschikbaar). Wel kun je achter Time and currency format voor Dutch (Netherlands) kiezen. Laat de toetsenbordinstellingen ook staan op United States-International en druk op Next. In het volgende venster kies je Install now, ga akkoord met de licentievoorwaarden en druk weer op Next.

©PXimport

06 Alleen Windows installeren

In het venster dat verschijnt krijg je de keuze te upgraden of te installeren. Kies Custom: Install Windows only (advanced), waarna je in het volgende scherm de schijven van de pc ziet. Je kunt hier optioneel een partitie maken of formatteren voordat je een schijf of partitie kiest. Kies je een partitie naast je bestaande Windows-partitie, dan wordt een dualboot-systeem gemaakt. Je kunt er ook voor kiezen Windows 10 over je huidige Windows-installatie heen te installeren, of je installeert het op een geformatteerde schijf. Druk op Next en de installatie begint echt. Ga verder met stap 9.

©PXimport

07 Upgraden naar Windows 10

Wil je je huidige Windows-installatie upgraden, start dan de pc zonder de usb-stick op. Zorg, voordat je echt begint, dat al je belangrijke bestanden zijn geback-upt, mocht er iets misgaan. Zodra Windows gestart is, plaats je de usb-stick en open je het bestand Setup.exe van de verwisselbare schijf. Nadat een tellertje naar 100 is gelopen, dien je akkoord te gaan met de licentievoorwaarden en krijg je na een paar laadvenstertjes de mogelijkheid om je bestanden mee te nemen met de installatie. Kies of je dit wilt en druk op Next. Er verschijnt nog een laadvenster dat vrij lang duurt ...

©PXimport

08 Aandachtspunten

Mochten er moeilijkheden of conflicten zijn tussen jouw huidige Windows-versie en het te installeren Windows 10, dan krijg je dit in het venster dat volgt te zien. In ons geval was het enige conflict de andere taal (Windows 10 werkt alleen in het Engels, terwijl onze Windows 8.1-installatie Nederlandstalig was). Druk op Ok en Install om de installatie echt te starten. Je ziet een tellertje oplopen en de pc start meerdere malen opnieuw op. Let er echter wel op dat de computer bij een herstart niet van de usb-stick start.

©PXimport

09 Instellen

Nadat de installatie gedaan is, doorloop je enige voorkeuren als je Windows 10 schoon installeert, zoals je draadloze internetverbinding. Heb je een upgrade uitgevoerd, dan worden een paar dingen meegenomen, zoals je naam en je wifi-gegevens. Kies bij de volgende stap (desgewenst) Use express settings en log in het volgende scherm in met je Microsoft-account. Heb je geen zin om in te loggen met je Microsoft-account, kies dan Create New Account en druk vervolgens op Continue using my existing account. Windows start nu daadwerkelijk op.

©PXimport

Microsoft-account

In deze workshop hebben we Windows 10 geïnstalleerd zonder Microsoft-account omdat deze optie geniepig verstopt zit. Windows 10 is echter een stuk completer als je wel je Microsoft-account koppelt aan het besturingssysteem. Zo is de OneDrive cloudopslag fraai geïntegreerd en worden e-mail, contactpersonen en de agenda uit je account gekoppeld aan de desbetreffende apps. Ook kun je pas apps downloaden uit de applicatiewinkel als je ingelogd bent. Maak je echter geen gebruik van deze Microsoft-diensten en appwinkel, dan voegt het account niets toe. Je voegt een Microsoft-account toe (of verwijdert dit) in Control Panel / User Accounts.

©PXimport

Als je op zoek bent naar een nieuwe geur, kom je vast de termen parfum, eau de parfum (EDP) en eau de toilette (EDT) tegen. Maar wat betekenen ze precies en wat zijn de verschillen? Hier leggen we het uit.

Lees ook: Föhn, krultang of multistyler: wanneer gebruik je wat?

De belangrijkste factor die deze drie categorieën onderscheidt, is de concentratie van geurstoffen, ook wel parfumolie genoemd, in de alcoholbasis. Hoe hoger de concentratie, hoe krachtiger de geur en hoe langer deze blijft hangen.

Parfum bevat van deze drie de hoogste concentratie geurstoffen, meestal tussen de 20 procent en 30 procent. Dit zorgt voor een intense geur die urenlang, soms zelfs de hele dag, blijft hangen.

Eau de parfum (EDP) heeft een geurconcentratie van 15 procent tot 20 procent. Eau de parfum blijft doorgaans 6 tot 8 uur goed te ruiken, waardoor het geschikt is voor dagelijks gebruik of speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT) bevat 5 procent tot 15 procent geurstoffen en heeft daardoor een lichtere en frissere geur. Het blijft 3 tot 5 uur aanwezig. Door de lichte samenstelling is EDT ideaal voor overdag of voor de lente en zomer, omdat je dan niet een té zware geur wilt dragen.

Hoe en waar gebruik je parfum, eau de parfum en eau de toilette?

Wanneer je (nog) niet precies weet wat je moet hebben, kun je ook kijken naar waar en wanneer je van plan bent om de geur te dragen. Parfum is, vanwege de intensiteit vooral geschikt voor om ’s avonds te gebruiken of bijvoorbeeld voor feestjes. Een paar druppeltjes op de huid is vaak voldoende om urenlang heerlijk te ruiken. Eau de parfum is veelzijdig en kan zowel overdag als ‘s avonds worden gedragen. Het biedt een goede balans tussen geursterkte en draagbaarheid. Eau de toilette is ideaal voor dagelijks gebruik, vooral op het werk of tijdens casual activiteiten. De lichtere geur is minder overweldigend en gemakkelijk op te frissen gedurende de dag.

Prijsverschil

Hogere concentraties geurstoffen betekenen doorgaans hogere prijzen. Parfum wordt vaak in kleinere flesjes verkocht, omdat een kleine hoeveelheid al voldoende is. Eau de parfum en eau de toilette zit meestal in grotere flacons, omdat je hiervan doorgaans per keer meer gebruikt.

Sony zet volledig in op miniled voor het topmodel, een plaats die tot vorig jaar nog voorbehouden was voor een qd-qledmodel. De Bravia 9 (K-65XR90) belooft tophelderheid en uitstekend contrast dankzij een hoog aantal dimming zones. De beeldkwaliteit moet die van een studiomonitor benaderen, maar Is dat ook zo?

We beginnen meteen maar positief: we hebben zelden een mooier afgewerkte tv gezien dan deze Sony. Ondanks de miniled-achtergrondverlichting is hij nauwelijks vijf centimeter dik. Een kader is er uiteraard niet, maar rondom kreeg de tv een mooie donkerzilveren rand die het profiel mooi accentueert.

De vlakke rug heeft een vierkantmotief en er zijn inzetstukken bijgeleverd, zodat je alle aansluitingen kunt wegwerken voor een perfect vlakke afwerking. De metalen donkerzilveren voeten kun je op vier posities monteren, aan de uiteinden of meer naar het midden, telkens in een hoge of lage positie. Een echt stijlicoon in de woonkamer, maar wel eentje met het nodige gewicht. Want met 32,4 kilo (zonder voet) is dit een van de zwaarste 65inch-modellen die we tot nu toe hebben bekeken.

📺Lees ook: Kieskeurig.nl's grote tv-test: dit zijn de 15 beste televisies van 2024

Aansluitingen

Ondanks zijn topmodel-status moet ook deze Sony het toch stellen met vier HMDI-poorten, waarvan slechts twee HDMI 2.1-poorten met ondersteuning voor ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync Compatible). Op een topmodel verwachten we eigenlijk vier HDMI 2.1-poorten. De tv ondersteunt geen 144Hz verversingsfrequentie, terwijl concurrenten dat wel doen, maar het is geen groot gemis. De meerwaarde is beperkt en dan nog alleen voor pc-gamers. De input-lag scoort geen topresultaat, maar blijft wel goed, we meten 19,7ms in 4K60 en 10,7ms in 2K120.

❔Lees zeker ook: Wat is Dolby Atmos, DTS:X en surroundgeluid?

©Eric Beeckmans | ID.nl

De resterende aansluitingen zijn twee usb-poorten, een dubbele tv-tuner met één CI+-slot, en een optische digitale audio-uitgang die gedeeld wordt met de S-Center speakeraansluiting. Met S-center kun je de tv als centerkanaal gebruiken met een externe Sony audio-oplossing. Live tv opnemen is ook mogelijk, daarvoor sluit je eenvoudig externe usb-opslag aan. Tot slot is de televisie ook voorzien van bluetooth, wifi en een ethernetaansluiting. 

Beeldverwerking en softwareproblemen

We hadden tijdens het testen wat problemen met de televisie. Een keer herkende hij onze HDMI-beeldsignalen niet, een andere keer leek hij vast te zitten in bepaalde beeldinstellingen, waardoor we een overmatig aangescherpt beeld te zien kregen. In beide gevallen waren de problemen opgelost door de televisie te herstarten.

Sony moet dus absoluut nog werken aan de stabiliteit van de software. Los van die problemen levert de XR-processor zeer goede beeldverwerking. De upscaling is prima, met de opmerking dat Reality Creation iets krachtiger te werk gaat dan vroeger, zodat we het vaak uitschakelden om overmatig aangescherpt detail te vermijden. Vooral in dvd-content kon dat een probleem zijn. De ruisonderdrukking levert erg goed werk.

©Sony

De Bravia 9 beschikt nog steeds over de instelling Soepele Gradatie, waarmee je kleurovergangen vloeiend kunt maken zonder hinderlijke strepen. Die instelling was op de Bravia 8 verdwenen. De bewegingsscherpte is goed, maar er gaat duidelijk wat detail verloren in snel bewegende beelden.

Je kunt in MotionFlow de voor die techniek gebruikte helderheidsfunctie aanpassen om dat te verbeteren, maar daardoor krijg je dan een zichtbare dubbele rand rond bewegende voorwerpen en dat is juist veel storender. In de hoogste stand flikkert het beeld bovendien.

Met MotionFlow kun je er ook voor zorgen dat snelle camerabewegingen vloeiend weergegeven worden. We merkten wel dat de aarzelingen en beeldfouten die op de Bravia 8 verdwenen waren, hier wel nog zichtbaar waren.

Prachtig contrast, indrukwekkende helderheid

De Sony XR90 heeft een ambitieus doel, hij moet de prestaties van Sony's nieuwste masteringmonitor benaderen. Die monitor, de BVM-HX3110, wordt gebruikt in filmstudio's en kan een piekhelderheid van 4.000 nits halen. De XR90 kreeg daarvoor een nieuwe miniled-achtergrondverlichting met een hoog aantal zones, op ons 65inch-model waren dat er 54×28 (1512). Daarmee plaatst Sony zich naast de Hisense 65U8NQ (1600 zones) en de TCL 65C855 (1344 zones).

Het lcd-paneel is uitgerust met een anti-reflectiefilm en kijkhoekfilm, en inderdaad is de kijkhoek is bijzonder breed. Zelfs vanuit een stevige hoek bekeken blijven het contrast en kleur goed bewaard. Enkel intense HDR-contrasten kunnen vaag de zones zichtbaar maken. Die lagen storen het contrast wel een beetje, want zonder lokale dimming komen we maar op ongeveer 2.600:1. Niet slecht, maar voor een modern lcd-paneel is het eerder matig.

Met de lokale dimming geactiveerd schiet dat echter naar 19.240:1 of zelfs naar oled-niveaus op eenvoudigere testpatronen. De dimming reageert snel en correct, en Sony vindt een uitstekende balans tussen heldere accenten intens weergeven en diepzwart bewaren. De uniformiteit is top in donkere beelden, maar in heldere beelden hadden we een heel vage donkere vlek centraal in beeld, dat gaf soms wat dirty screen-effect.

©Sony

En ja, deze Sony haalt naast uitstekend contrast ook een record helderheid. Op het 10%-venster meten we in de Professional HDR-beeldmodus een piekhelderheid van 3258 nits, en zelfs op het volledig wit beeld haalde de tv nog 848 nits. Doe er een kleurbereik van 93% P3 bij en de kaarten liggen perfect voor top HDR-beelden. En die levert de XR90 absoluut.

Zowel in Dolby Vision als HDR10 toont deze Sony hoe tastbaar een beeld kan worden met een uitzonderlijk dynamisch bereik. Hij bewaart nagenoeg alle witdetail en levert zelfs in heel heldere delen van het beeld nog duidelijke kleuren. Een echt plezier om naar te kijken. De Professional-beeldmodus is bovendien uitstekend gekalibreerd. In HDR maakt hij de middentinten weliswaar iets te helder, maar dat vergeven we graag. In donkere beelden behoudt hij heel veel zwartdetail, zodat je elke nuance kunt zien.

Geluid

Het zou echt jammer zijn als dit prachtige beeld niet vergezeld zou worden door dito geluid. We zijn dan ook erg blij dat ook de audioprestaties prima zijn. Het Acoustic Multi-Audio+-systeem is een 2.2.2-kanaalsopstelling van 70 watt.

Het systeem bestaat uit twee voorwaarts gerichte luidsprekers, ondersteund door twee woofermodules, twee tweeters in het frame links en rechts op halve hoogte en (nieuw dit jaar) twee beam-tweeters bovenaan achteraan. Die opstelling maakt het mogelijk om geluid te positioneren in het scherm, en de beam-tweeters verbeteren de surround en hoogteplaatsing van geluid.

©Eric Beeckmans | ID.nl

We haalden flink wat volume uit die opstelling, met een erg goede basondersteuning. De bas zakte wat in als je het volume heel hoog zet, maar de vervorming blijft goed onder controle. Muziek klinkt dan ook erg goed op deze tv. En ja, ook surround klinkt naar tevredenheid, de beam-tweeters dragen wezenlijk bij aan de onderdompeling in het geluid. De verbeterde Voice Zoom-functie maakt het mogelijk om dialogen netjes te boosten zonder ook de rest van de soundtrack luider te maken. Een goede soundbar is uiteraard nog steeds beter, maar is voor deze televisie absoluut niet vereist.

Google TV

Net zoals de Bravia 8 gebruikt de Bravia 9 de Mediatek Pentonic MT5897-chipset met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, 6GB RAM en de Mali-G57 GPU. De gebruikerservaring in Google TV is vlot. Het blijft bovendien een van onze favoriete smart tv-systemen. Dat heeft alles te maken met het bijzonder ruime app-aanbod, waar je zowel alle internationale als lokale streamingdiensten vindt.

Maar ook de aanwezigheid van Google Cast en Apple Airplay 2 is een fijne bijkomstigheid. Daarnaast biedt het platform heel uitgebreide aanbevelingen, niet per dienst maar per categorie en dat leidt tot een beter aanbod. Meer detail vind je in het artikel over Google TV. Sony heeft nog een extraatje voor je in petto, Sony Picture Core (het vroegere Bravia Core) is een exclusieve streamingdienst waarmee je films kunt huren of kopen.

©Eric Beeckmans | ID.nl

De tv wordt geleverd met twee afstandsbedieningen. Van de klassieke versie zijn we geen fan, van de moderne des te meer. Die afstandsbediening gebruikt een oplaadbare batterij (op te laden via usb-c), en een eenvoudige maar erg goede lay-out met verlichte toetsen. De toetsaanslag is aangenaam en precies. De instellingen-toets bovenaan rechts brengt je naar het snelmenu voor onder andere beeld- en geluidpresets, en de menu-toets daaronder zet extra functies zoals het on-screen-toetsenbord op het scherm.

Conclusie

Sony heeft voor de Bravia 9 hoge verwachtingen gecreëerd en deze ook kunnen waarmaken. Ondanks wat kleine softwareproblemen zijn we vooral erg onder de indruk van de Sony K-65XR90. De nieuwe miniled-achtergrondverlichting levert niet alleen record-piekhelderheid, maar slaagt er dankzij een hoog aantal dimming zones en uitstekende aansturing ook in om prachtig contrast te tonen. Die combinatie maakt dat de tv uitzonderlijk goed presteert, zowel in donkere als heldere kijkomgeving. Samen met excellente kleurweergave garandeert dat een uitzonderlijke kijkervaring, zowel in SDR als HDR. Het mooie design, de prima audio en Google TV zijn kersen op de taart. Voor dit staaltje technologie betaal je vooralsnog een erg hoge prijs.