Microsoft staakt op 8 april de ondersteuning voor Windows XP. Dit betekent dat je pc geen nieuwe updates meer ontvangt. Wil je XP graag nog een tijdje zo veilig mogelijk gebruiken? Dankzij deze slimme tips stel je het afscheid van dit mooie besturingssysteem nog een tijdje uit.

Op eigen risico!

Aan de hand van de tips in dit artikel kun je best veel maatregelen nemen om Windows XP ook zonder updates nog een tijdje te gebruiken. Toch neem je daarmee wel een behoorlijk groot risico. Cybercriminelen doen namelijk voortdurend hun uiterste best om in te breken op computers met verouderde besturingssystemen. Op welke schaal dat gaat gebeuren voor XP, is op dit moment nog koffiedik kijken.

Wel is het zo dat wanneer er eenmaal een beveiligingslek is gevonden, deze niet meer door Microsoft wordt hersteld. Verschillende cybercriminelen kunnen dus hetzelfde gat gebruiken om zo ongestoord digitale misdaden te plegen. Wil je zo veilig mogelijk werken, dan is het verstandig om over te stappen naar een ander besturingssysteem dat nog wel ondersteund wordt. Als je er desondanks toch voor kiest om XP na 8 april te blijven gebruiken, doe je dat volledig op eigen risico.

Tip 01: XP met pensioen

Via het onderdeel Windows Update zorgt Microsoft ervoor dat het besturingssysteem actueel en stabiel blijft. De meeste pc's staan zo ingesteld dat ze via internet automatisch nieuwe updates binnenhalen. Microsoft dicht op deze manier beveiligingslekken en voegt verbeteringen toe. Windows XP kun je dankzij de updates al ruim twaalf jaar veilig gebruiken. Hoewel het bejaarde besturingssysteem nog altijd een groot marktaandeel heeft, trekt het Amerikaanse softwarebedrijf op 8 april 2014 de stekker eruit. Het besturingssysteem gaat definitief met pensioen. Na deze datum ontvangt je computer geen nieuwe updates meer.

Overigens wil dat nog niet zeggen dat je verplicht bent om meteen afscheid te nemen van de software. Computers met XP zullen na deze datum gewoon nog werken. Wel ligt er relatief veel gevaar op de loer, waardoor het belangrijk is dat je op de hoogte bent van eventuele risico's. Belangrijk is ook dat je het besturingssysteem zorgvuldig onderhoudt. Als je alle praktische tips uit dit artikel toepast, verhoogt je de kans dat XP nog een tijdje goed blijft werken.

©PXimport

Tip 01 Microsoft geeft op zijn website aan wanneer de ondersteuning voor XP eindigt.

Tip 02: Windows Update

Hoewel Microsoft XP binnenkort niet meer ondersteunt, kun je nog wel de updates downloaden die het softwarebedrijf voor het laatst heeft vrijgegeven. Zorg in ieder geval dat die op je pc staan. Klik achtereenvolgens op Start / Alle programma's / Windows Update. Je browser opent met een speciale website. Microsoft controleert via deze website of er nieuwe updates zijn. Is dat het geval, dan kies je voor de knop Snel om alle essentiële updates uit te voeren. Houd er rekening mee dat dit proces enige tijd kan duren.

Zodra alle updates zijn binnengehaald, herstart je de pc. Open vervolgens opnieuw de Windows Update-site en kijk of Microsoft nog meer essentiële updates voor je in petto heeft. Verder kun je ook voor Aangepast kiezen. Je vindt hier optionele updates om je systeem bij te werken. Dit zijn vaak nieuwe versies van Windows-programma's en stuurprogramma's van hardware.

©PXimport

Tip 02 Installeer de laatste updates naar je XP-machine.

Tip 03: Internetloos

Gebruik je de XP-machine alleen nog voor je boekhouding of om een leuk spelletje te spelen? Vraag jezelf af of het in dat geval nog zin heeft om de pc met internet te verbinden. Omdat je computer niet meer beschermd is tegen nieuwe beveiligingslekken, is offline werken aanzienlijk veiliger. Je loopt dan niet het risico dat hackers inbreken op je pc. Bovendien is de kans op virussen een stuk kleiner. Bedenk goed dat cybercriminelen ook je pc weten te vinden wanneer je niet aan het surfen bent of e-mail opent.

Als je geen internet nodig hebt, is het slim om zelf ook op 8 april 2014 definitief de netwerkkabel uit je pc te trekken. Ben je met een laptop aangemeld op een draadloos netwerk? Meestal is er op het toetsenbord een sneltoets aanwezig waarmee je de verbinding uitschakelt. Houd er rekening mee dat geïnfecteerde bestanden naast internet ook via externe opslagdragers op je computer terecht kunnen komen. Let daarom goed op met het gebruik van usb-sticks, externe harde schijven en geheugenkaarten. Zeker wanneer je externe opslagdragers op verschillende systemen gebruikt of soms aan andere personen uitleent, ligt het gevaar van besmetting op de loer.

©PXimport

Tip 03 Vanwege veiligheidsredenen kun je XP-systemen na 8 april beter niet meer met internet verbinden.

Tip 04: Goede virusscanner

De meeste mensen willen stiekem toch nog graag internet gebruiken op hun XP-computer. Logisch, want e-mail, sociale netwerken, websites en downloadnetwerken zijn té leuk om helemaal links te laten liggen. Besef wel dat je daarmee de verhoogde kans op digitale inbraken en de installatie van malware voor lief neemt. Belangrijk is om er alles aan te doen om het voor hackers en virusverspreiders zo lastig mogelijk te maken.

Als je met een XP-machine het web op gaat, bezuinig dan in ieder geval niet op je virusscanner! Omdat je pc geen beveiligingsupdates meer ontvangt, hebben cybercriminelen meer mogelijkheden om in te breken op je pc. Ook het risico op virussen en andere vormen van malware is groter. Door te kiezen voor gerenommeerde antivirussoftware zorg je ervoor dat je pc zoveel mogelijk bedreigingen buiten de deur houdt. Gratis virusscanners herkennen minder snel nieuwe bedreigingen. Kies daarom bij voorkeur voor betaalde software. Bekende ontwikkelaars van antivirussoftware zijn onder meer Symantec (Norton), Kaspersky, Panda en McAfee.

De installatie van een virusscanner wil overigens helemaal niet zeggen dat je veilig kunt werken in XP. Je pc heeft de updates van Microsoft eigenlijk nodig om het systeem tegen alle onheil te beschermen.

©PXimport

Tip 04 Een goede virusscanner is in staat om je pc tegen de meeste bedreigingen te beschermen.

Tip 05: Firewall

Een firewall controleert al het verkeer tussen het web en je computer. Zo nodig blokkeert deze virtuele muur verdachte datapakketjes. Dankzij dit hulpmiddel is het voor hackers bijvoorbeeld lastiger om in te breken op je pc. Met XP loop je extra gevaar en daarom is het belangrijk om een goede firewall te gebruiken.

Het besturingssysteem heeft dit zelf al aan boord. Ga naar Start / Configuratiescherm / Beveiligingscentrum / Windows Firewall. Als dat nog niet het geval is, markeer je de optie Ingeschakeld (aanbevolen). Bevestig met OK. Gebruik je liever een andere firewall? Als je een internet security-pakket hebt geïnstalleerd, zit die daar mogelijk al bij. Je kunt het beste deze firewall gebruiken, aangezien het ingebouwde onderdeel van XP niet meer wordt bijgewerkt en uitsluitend het inkomende verkeer controleert. Versies van andere softwareontwikkelaars hebben als voordeel dat ze meestal ook het uitgaande verkeer in de gaten houden.

Overigens zijn er op internet ook veel gratis firewalls te vinden, zoals Comodo Internet Security en ZoneAlarm.

©PXimport

Tip 05 Een firewall is een essentieel hulpmiddel om verdacht internetverkeer te weren.

Tip 06: Volledige systeemscan

Als cybercriminelen een gat in XP ontdekken, wachten ze bewust met inbraakpogingen totdat Microsoft de ondersteuning van het besturingssysteem beëindigd. Na 8 april worden er tenslotte geen gaten meer gedicht, waardoor digitale bendes ongestoord hun gang kunnen gaan. Om die reden is het belangrijk dat er geen bedreigingen op je pc aanwezig zijn, zoals geïnfecteerde bestanden. Mogelijk gebruiken kwaadwillenden deze bestanden namelijk als ingang om in te breken op je pc.

Het is daarom zinvol om regelmatig een volledige systeemscan uit te voeren. Ieder antiviruspakket heeft een dergelijke functie in huis. Alle bestanden van je XP-computer neemt de software nauwkeurig onder de loep. Na afloop van de scan zie je precies welke bedreigingen er zijn gevonden, waarna je ze simpel verwijdert. Zorg ervoor dat je geen andere werkzaamheden op de pc verricht wanneer je een volledige systeemscan uitvoert. Het kost namelijk vrij veel processorkracht om alle bestanden te controleren.

Handig is dat je bij de meeste antivirussoftware een tijdschema in kunt stellen. Zo kun je bijvoorbeeld aangeven op welk moment in de week je een volledige systeemscan wil uitvoeren.

©PXimport

Tip 06 Houd je XP-systeem schoon door regelmatig alle bestanden van de pc te scannen.

Tip 07: EMET 4.0

Microsoft heeft een gratis programma beschikbaar gesteld om je pc te beschermen tegen hackers die via beveiligingslekken je pc proberen binnen te dringen. Het pakket Enhanced Mitigation Experience Toolkit 4.0 (EMET 4.0) creëert hindernissen die cybercriminelen eerst moeten overwinnen voordat ze misbruik kunnen maken van een beveiligingslek. Concreet komt het erop neer dat het hierdoor een stuk moeilijker is om digitale misdaden te plegen.

Download EMET 4.0. Zet een vinkje voor EMET Setup.msi en download via Next het bestand naar je pc. Dubbelklik op het EMET Setup.msi-bestand om de installatie van het programma uit te voeren. Mogelijk dien je eerst het aanvullende pakket .NET Framework 4.0 te installeren. Tijdens de installatie verschijnt er een speciale wizard in beeld. Selecteer de optie Use Recommended Settings om de aanbevolen instellingen te gebruiken. Klik ten slotte op Finish. De beveiliging draait volledig in de achtergrond van je pc.

Rechtsonder in het systeemvak vind je een pictogram van EMET 4.0 waar je eventuele waarschuwingen voorbij ziet komen.

©PXimport

Tip 07 EMET 4.0 probeert beveiligingslekken van software zo goed mogelijk te beschermen.

Tip 08: Toch internet

Als je XP zonder updates gebruikt, is het verstandig om de pc niet meer te verbinden met internet. Kun je de verleiding niet weerstaan? Besef dan goed dat kwaadwillenden mogelijk precies zien wat je op het web allemaal doet. Ze kunnen in het ergste geval zelfs persoonlijke gegevens onderscheppen. Ga daarom absoluut niet internetbankieren op een XP-computer! Als cyberspionnen je inloggegevens aftappen, ben je binnen mum van tijd al je spaargeld kwijt.

Ook andere privacygevoelige websites waarvoor je moet inloggen, kun je beter niet meer gebruiken op een pc met XP. Denk hierbij aan sociale netwerken, e-maildiensten, cloudopslag en websites van de Belastingdienst. Mocht je echt niet zonder internet op je XP-machine kunnen, bezoek dan uitsluitend websites waarbij het niet nodig is om privégegevens achter te laten.

©PXimport

Tip 08 Zodra XP geen updates meer ontvangt, is het té gevaarlijk om nog online te bankieren onder dit besturingssysteem.

Tip 09: Glary Utilities

Om ervoor te zorgen dat je XP-machine niet in rap tempo veroudert, is het nuttig om eens flink de bezem door het systeem te halen. Als je allerlei overbodige bestanden verwijdert, krijgt je computer een bescheiden snelheidsboost.

Download Glary Utilities. Voer het installatiebestand uit en neem alle stappen van de wizard door. Zodra je de freeware opstart, open je eerst het tabblad 1-Klik onderhoud. Bepaal welke functies je op het systeem los wil laten. Zorg er in ieder geval voor dat de onderdelen Spyware verwijderaar, Bestanden opschonen en Opstart manager zijn aangevinkt. De overige onderdelen markeer je naar eigen inzicht, al heeft het opschonen van het register in de praktijk geen nut. Bevestig met Scannen om de taak uit te voeren. Na afloop zie je meteen of het programma spyware, nutteloze bestanden en problemen met opstartprogramma's heeft gevonden.

Klik op Details om te controleren om welke data het gaat. Weet je honderd procent zeker dat alles weg kan? Via Alles corrigeren haal je de bezem definitief door het systeem.

©PXimport

Tip 09 Glary Utilities is een handig programma om je XP-machine te onderhouden.

Tip 10: Schijfdefragmentatie

Op den duur gaan de jaren tellen voor je XP-computer. Je merkt dat meestal als eerste aan de trage reactietijd zodra je bijvoorbeeld een programma opent. Gelukkig kun je zelf een heleboel doen om de veroudering tegen te gaan. Een belangrijk hulpmiddel hiervoor is het programma Schijfdefragmentatie.

Toegegeven, bij Windows Vista, 7 en 8 is er na het defragmenteren van de schijf lang niet altijd snelheidswinst merkbaar. Dat is in XP wel anders! Zeker wanneer er veel bestanden gefragmenteerd staan opgeslagen, zal je merken dat je pc sneller reageert wanneer je de harde schijf defragmenteert. Tijdens deze taak groepeert Windows netjes alle data die bij elkaar horen. Het voordeel hiervan is dat je pc minder tijd nodig heeft om de bestanden te vinden.

Zorg ervoor dat je de komende uren niets meer op de computer hoeft te doen en ga naar Start / Alle programma's / Bureau-accessoires / Systeemwerkset / Schijfdefragmentatie. Selecteer het volume waarop Windows staat opgeslagen (meestal de C-schijf) en klik op Defragmenteren. Windows analyseert eerst de schijf en groepeert vervolgens alle data die bij elkaar horen. Houd er rekening mee dat het mogelijk uren duurt voordat Windows deze taak afrondt.

©PXimport

Tip 10 In XP is het zinvol om de harde schijf af en toe te defragmenteren.

Tip 11: DriveImage XML

Wanneer je allerlei veiligheidsmaatregelen hebt genomen en de pc netjes hebt opgeschoond, is het slim om in XP een image van de C-schijf te maken. Hiermee heb je bij problemen altijd een kopie van het besturingssysteem met al je favoriete programma's en instellingen. Mocht het systeem onverhoopt vastlopen of duikt er plotseling een hardnekkig virus op, dan herstel je met een image de C-schijf eenvoudig naar de oorspronkelijke staat. Je pc is dan weer helemaal schoon! Dat werkt een stuk sneller vergeleken met een blanco installatie van XP.

In tegenstelling tot Windows Vista, 7 en 8 heeft XP geen eigen mogelijkheid om een image te maken. Voor XP ben je hiervoor aangewezen op software van andere ontwikkelaars. Het gratis programma DriveImage XML kan je hierbij helpen. Bezoek de website www.runtime.org en klik onder DriveImage XML op Free Download om het bestand op te slaan. Installeer de freeware door telkens op Next te klikken. Start ten slotte het programma op.

©PXimport

Tip 11 Voor XP heb je een extern programma nodig om een image te maken.

Tip 12: Image maken

Je gaat nu met behulp van DriveImage XML een image maken. Klik aan de linkerkant op Backup en selecteer de partitie waarop XP is geïnstalleerd. Bij de meeste systemen is dat de C-schijf. Via Next opent in een nieuw venster een speciale wizard. Klik nogmaals op Next. Bij Directory geef je aan waar je het image wil opslaan.

Als je computer crasht, is het natuurlijk wel de bedoeling dat je nog bij het image kunt komen. Kies daarom bij voorkeur een externe opslagdrager, zoals een externe harde schijf of NAS. Als er geen extern opslagmedium voorhanden is, kun je ook een aparte partitie op de pc selecteren.

Bedenk wel dat je aan de laatstgenoemde optie niets hebt wanneer een kwaadaardig virus je pc heeft verziekt. Onder File name geef je de back-up een duidelijke naam, zodat je die later gemakkelijk herkent. Haal daarnaast het vinkje weg voor Split large files. De overige instellingen laat je ongewijzigd. Klik op Next. DriveImage XML gaat het image nu aanmaken. Sluit na afloop de wizard af via Finish.

©PXimport

Tip 12 De beste plaats om een image te bewaren, is op een extern opslagapparaat.

Tip 13: Image terugzetten

In geval van nood zet je het image met behulp van DriveImage XML weer terug. Dit vergt wel enige inspanning. Het is namelijk noodzakelijk dat je een speciale cd brandt waarmee je de computer opstart. Besef ook dat je alle documenten kwijtraakt die op de Windows-partitie zijn opgeslagen.

Bezoek de webpagina www.runtime.org/data-recovery-live-cd.htm en klik aan de rechterkant op Free Download. Sla het iso-bestand op en brand het op een lege cd. Hiervoor gebruik je een willekeurig brandprogramma, zoals ImgBurn. Herstart de pc en open het BIOS. Je regelt dat door tijdens het opstartproces op een specifieke sneltoets te drukken, bijvoorbeeld F2, F12 of Delete. Zo nodig pak je hiervoor even de handleiding van je pc erbij. Als je het BIOS hebt geopend, selecteer je de cd/dvd-drive als eerste opstartstation.

Zodra de inhoud van de cd in beeld verschijnt, klik je tweemaal op DriveImage XML. Kies aan de linkerkant voor Restore / Next. Klik op het pictogram met het mapje en selecteer het image. Dit is een xml-bestand dat je in tip 12 hebt opgeslagen. Bevestig met Openen en klik op Next. Geef aan welke partitie je wil herstellen (C-schijf) en start het herstelproces door tweemaal op Next te klikken.

©PXimport

Tip 13 Het is belangrijk dat je het image naar de juiste partitie herstelt.

Virtuele XP-machine

Wil je niet overstappen naar aan ander besturingssysteem, omdat je een programma gebruikt dat alleen maar onder XP werkt? Een veilige oplossing is om XP virtueel te draaien op een machine met Windows 7 of 8. Je gebruikt daarmee eigenlijk een computer binnen een computer, waardoor je verouderde software alsnog kunt gebruiken.

Wel is het belangrijk dat je internet op de virtuele machine uitschakelt, zodat cybercriminelen geen kans maken. Geschikte programma's om XP virtueel te draaien, zijn VirtualBox en VMware Player.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.