Anoniem online gaan kan met de Tor-browser, maar dat is lang niet het enige initiatief op dit gebied. Gelukkig maar, want Tor ligt onder het vergrootglas van autoriteiten als de NSA en FBI. In dit artikel leggen we twee goeie Tor-alternatieven onder de loep, namelijk Freenet en I2P.

Mensen gebruiken Tor op grote schaal om onder de radar te blijven. Hiervoor zijn verschillende redenen denkbaar, bijvoorbeeld om ontraceerbaar voor adverteerders, overheden en werkgevers te zijn. Dan is dit anonimiteitsnetwerk een handig hulpmiddel, want in principe ziet niemand welke websites je bezoekt en wat voor bestanden je downloadt.

Dit is nog relatief onschuldig, maar Tor wordt ook gebruikt door mensen die grote risico’s lopen. Journalisten en spionnen die in landen werken waar een zwaar regime heerst, gebruiken het ook om websites en communicatiediensten te bezoeken die door de overheid zijn geblokkeerd. Helaas vindt er ook veel misbruik plaats van Tor, want terroristen en cybercriminelen hebben eveneens hun weg naar dit platform gevonden.

Vanwege de populariteit en het omstreden karakter van Tor ligt dit anonimiteitsnetwerk bij allerlei opsporingsinstanties en overheden onder een vergrootglas. De vraag is in hoeverre dat effect heeft op de veiligheid nu machtige instanties actief op gebruikers van dit platform jagen, zoals de NSA en FBI. Daarom kijken we in dit artikel even naar alternatieven.

Freenet

Freenet bestaat al sinds 2000 en verkeert nog steeds in een experimentele fase. Het is een op zichzelf staand netwerk. In tegenstelling tot Tor geeft dit platform je dus geen toegang tot internet, waardoor je het niet kunt gebruiken om anoniem Google, Facebook, YouTube en downloadsites te bezoeken.

Wat is het dan wel? Je kunt Freenet het beste zien als anoniem alternatief voor internet in de vorm van een p2p-netwerk. Er zijn specifieke websites en fora die je kunt bezoeken. Verder deel je bestanden, verstuur je chatberichten en ontvang je e-mails. Kortom, alles wat met het reguliere internet dus ook mogelijk is.

Een verschil is dat alle informatie wordt gehost op de computers van Freenet-deelnemers. Er vindt geen censuur plaats en de populairste data blijft voorgoed bestaan. Wanneer je de bijbehorende freeware installeert, fungeert jouw pc als schakel binnen het anonieme netwerk. Fijn is dat je optioneel de mogelijkheid hebt om uitsluitend met bevriende pc’s te communiceren in de Darknet-modus.

In feite gebruik je dat een afgesloten stukje van Freenet dat volledig gedecentraliseerd werkt. Wens je toegang tot alle informatie, dan activeer je de OpenNet-modus. Met deze optie maak je ook verbinding met enkele centrale servers, dus de verbinding is in dat geval eenvoudiger te blokkeren voor derde partijen.

De Darknet-modus is de veiligste methode. Alle communicatie tussen Freenet-schakels is versleuteld en verloopt via meerdere computers, zodat de uiteindelijke opdrachtgever voor de informatie lastig is te achterhalen.

©PXimport

Om verbinding met Freenet te maken, heb je een speciaal programma nodig. Besef wel dat je hiermee een stukje van je harde schijf en bandbreedte beschikbaar stelt aan andere gebruikers. Overige deelnemers van het netwerk kunnen hierop versleutelde data opslaan. De inhoud kan van alles zijn, want je hebt daar zelf geen invloed op.

Zodra je zelf een bestand naar Freenet uploadt, splitst het programma de data en selecteert voor de opslag diverse computers van andere deelnemers. Dit bestand is naar niemand herleidbaar, zodat je dus anoniem data kunt delen. Wil je een eigen freesite hosten (website op Freenet), dan is het niet nodig om je pc hiervoor dacht en nacht aan te laten staan. Dat werkt dus beter dan het beheren van een verborgen Tor-server, waarbij dat wel noodzakelijk is.

De Freenet-software verdeelt de gegevens over meerdere computers van andere deelnemers, zodat de informatie op ieder moment beschikbaar is voor je bezoekers.

Freenet installeren en gebruiken

De Freenet-software is beschikbaar voor Windows, OS X en Linux. Freenet maakt gebruik van een webinterface om de inhoud van dit netwerk toegankelijk te maken. Je gebruikt hiervoor een reguliere browser. Uit veiligheidsoverwegingen raden de makers aan om niet dezelfde browser te gebruiken voor het surfen op internet en Freenet. Verder is het raadzaam om privénavigatie te activeren.

Na de installatie maak je verbinding met de OpenNet- of Darknet-modus. In de volgende stap bepaal je hoeveel schijfruimte je beschikbaar wilt stellen aan dit anonimiteitsnetwerk. Hoe meer je bijdraagt, hoe sneller je zelf downloads kunt binnenhalen. Verder wil het programma graag de snelheid van je internetverbinding weten om de instellingen voor de bandbreedte te bepalen.

I2P

Een minpunt van Freenet is dat je geen reguliere websites op internet kunt bezoeken. Met I2P is deze mogelijkheid er wel, al is er ook een grootschalig eigen netwerk. I2P is namelijk een op zichzelf staand netwerk waarop je kunt surfen, e-mailen, bestanden uitwisselen en chatten.

Dit platform laat zich het beste omschrijven als een netwerk over een netwerk. Het overkoepelende p2p-netwerk dient hierbij als beveiligingslaag waarin iedere deelnemer anoniem blijft. Alle communicatie is gecodeerd. Bij het versturen van een bericht over het eigen netwerk hanteert I2P maar liefst vier versleutelde lagen.

De werking is in zekere zin vergelijkbaar met het Tor-netwerk. Opgevraagde data wordt versleuteld en via meerdere schakels (nodes) verstuurd naar de opdrachtgever. Elke node heeft een publieke sleutel om gegevens te coderen en een privésleutel om de data weer te ontsleutelen.

Een belangrijke eigenschap is dat de zender een datapakketje tweemaal versleutelt en het vervolgens via een willekeurige node naar de ontvanger verstuurt. De tussenliggende node ontsleutelt de data eenmaal en de uiteindelijke ontvanger doet dat voor de tweede keer en kan vervolgens de inhoud inzien. De zender van het datapakketje blijft dankzij de tussenliggende node volledig anoniem.

Een verschil met Tor is dat bij I2P iedere deelnemer als node opereert en dus ook data van onbekende opdrachtgevers doorsluist. Personen die graag een anonieme website willen optuigen, kunnen die op het I2P-netwerk publiceren. Zo’n anonieme website draagt de naam eepsite. Vergeleken met Freenet is er geen sprake van gedistribueerde opslag, dus je hoeft geen schijfruimte beschikbaar te stellen.

©PXimport

Je gebruikt I2P op diverse platformen, namelijk Windows, OS X, Linux en Android. Na de installatie in Windows heb je toegang tot het programma I2P Router Console. De bediening hiervan werkt vanuit een browser. Je controleert in het beheerpaneel de status van dit anonimiteitsnetwerk en je wijzigt desgewenst de instellingen. Je geeft hierbij zelf aan hoeveel procent je van de bandbreedte wilt delen om data naar andere nodes door te sturen. Je kunt ook nul procent instellen, maar dan draag je niet bij aan het voorbestaan van dit anonimiteitsnetwerk.

Eepsites bezoeken

Het gebruik van I2P-toepassingen is niet zo eenvoudig. Je moet namelijk verschillende tooltjes installeren die met dit anonimiteitsnetwerk overweg kunnen. Voorbeelden hiervan zijn het blogprogramma Syndie en de bestanden-uitwisselaar iMule. Verder is het ook mogelijk om chatclients die het IRC-protocol ondersteunen met I2P te verbinden, zoals mIRC of Pidgin.

Leuk om te weten is dat het downloadprogramma Vuze ook een plugin voor I2P bevat. Wanneer je zogeheten eepsites binnen het I2P-netwerk wilt bezoeken, hoef je geen aanvullende software te downloaden. Dat kan namelijk met je bestaande browser, mits je de proxy-instellingen hiervan aanpast. Het webverkeer van je browser wordt op die manier via het I2P-netwerk omgeleid.

Overigens zijn websites op het reguliere web ook gewoon beschikbaar. De verbinding is vanwege de omweg wel wat langzamer. Wanneer je naar een website als watismijnip.nl surft, zie je dat de verbinding daadwerkelijk via het I2P-netwerk wordt omgeleid. Veel mensen gebruiken eepsites om auteursrechtelijk beschermde mediabestanden te verspreiden. Hét kenmerk van deze adressen is dat ze altijd de extensie .i2p bevatten. Via http://eepsites.i2p gebruik je een anonieme zoekmachine.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.