Mensen gebruiken Tor op grote schaal om onder de radar te blijven. Hiervoor zijn verschillende redenen denkbaar, bijvoorbeeld om ontraceerbaar voor adverteerders, overheden en werkgevers te zijn. Dan is dit anonimiteitsnetwerk een handig hulpmiddel, want in principe ziet niemand welke websites je bezoekt en wat voor bestanden je downloadt.

Dit is nog relatief onschuldig, maar Tor wordt ook gebruikt door mensen die grote risico’s lopen. Journalisten en spionnen die in landen werken waar een zwaar regime heerst, gebruiken het ook om websites en communicatiediensten te bezoeken die door de overheid zijn geblokkeerd. Helaas vindt er ook veel misbruik plaats van Tor, want terroristen en cybercriminelen hebben eveneens hun weg naar dit platform gevonden.

Vanwege de populariteit en het omstreden karakter van Tor ligt dit anonimiteitsnetwerk bij allerlei opsporingsinstanties en overheden onder een vergrootglas. De vraag is in hoeverre dat effect heeft op de veiligheid nu machtige instanties actief op gebruikers van dit platform jagen, zoals de NSA en FBI. Daarom kijken we in dit artikel even naar alternatieven.

Freenet

Freenet bestaat al sinds 2000 en verkeert nog steeds in een experimentele fase. Het is een op zichzelf staand netwerk. In tegenstelling tot Tor geeft dit platform je dus geen toegang tot internet, waardoor je het niet kunt gebruiken om anoniem Google, Facebook, YouTube en downloadsites te bezoeken.

Wat is het dan wel? Je kunt Freenet het beste zien als anoniem alternatief voor internet in de vorm van een p2p-netwerk. Er zijn specifieke websites en fora die je kunt bezoeken. Verder deel je bestanden, verstuur je chatberichten en ontvang je e-mails. Kortom, alles wat met het reguliere internet dus ook mogelijk is.

Een verschil is dat alle informatie wordt gehost op de computers van Freenet-deelnemers. Er vindt geen censuur plaats en de populairste data blijft voorgoed bestaan. Wanneer je de bijbehorende freeware installeert, fungeert jouw pc als schakel binnen het anonieme netwerk. Fijn is dat je optioneel de mogelijkheid hebt om uitsluitend met bevriende pc’s te communiceren in de Darknet-modus.

In feite gebruik je dat een afgesloten stukje van Freenet dat volledig gedecentraliseerd werkt. Wens je toegang tot alle informatie, dan activeer je de OpenNet-modus. Met deze optie maak je ook verbinding met enkele centrale servers, dus de verbinding is in dat geval eenvoudiger te blokkeren voor derde partijen.

De Darknet-modus is de veiligste methode. Alle communicatie tussen Freenet-schakels is versleuteld en verloopt via meerdere computers, zodat de uiteindelijke opdrachtgever voor de informatie lastig is te achterhalen.

Om verbinding met Freenet te maken, heb je een speciaal programma nodig. Besef wel dat je hiermee een stukje van je harde schijf en bandbreedte beschikbaar stelt aan andere gebruikers. Overige deelnemers van het netwerk kunnen hierop versleutelde data opslaan. De inhoud kan van alles zijn, want je hebt daar zelf geen invloed op.

Zodra je zelf een bestand naar Freenet uploadt, splitst het programma de data en selecteert voor de opslag diverse computers van andere deelnemers. Dit bestand is naar niemand herleidbaar, zodat je dus anoniem data kunt delen. Wil je een eigen freesite hosten (website op Freenet), dan is het niet nodig om je pc hiervoor dacht en nacht aan te laten staan. Dat werkt dus beter dan het beheren van een verborgen Tor-server, waarbij dat wel noodzakelijk is.

De Freenet-software verdeelt de gegevens over meerdere computers van andere deelnemers, zodat de informatie op ieder moment beschikbaar is voor je bezoekers.

Freenet installeren en gebruiken

De Freenet-software is beschikbaar voor Windows, OS X en Linux. Freenet maakt gebruik van een webinterface om de inhoud van dit netwerk toegankelijk te maken. Je gebruikt hiervoor een reguliere browser. Uit veiligheidsoverwegingen raden de makers aan om niet dezelfde browser te gebruiken voor het surfen op internet en Freenet. Verder is het raadzaam om privénavigatie te activeren.

Na de installatie maak je verbinding met de OpenNet- of Darknet-modus. In de volgende stap bepaal je hoeveel schijfruimte je beschikbaar wilt stellen aan dit anonimiteitsnetwerk. Hoe meer je bijdraagt, hoe sneller je zelf downloads kunt binnenhalen. Verder wil het programma graag de snelheid van je internetverbinding weten om de instellingen voor de bandbreedte te bepalen.

I2P

Een minpunt van Freenet is dat je geen reguliere websites op internet kunt bezoeken. Met I2P is deze mogelijkheid er wel, al is er ook een grootschalig eigen netwerk. I2P is namelijk een op zichzelf staand netwerk waarop je kunt surfen, e-mailen, bestanden uitwisselen en chatten.

Dit platform laat zich het beste omschrijven als een netwerk over een netwerk. Het overkoepelende p2p-netwerk dient hierbij als beveiligingslaag waarin iedere deelnemer anoniem blijft. Alle communicatie is gecodeerd. Bij het versturen van een bericht over het eigen netwerk hanteert I2P maar liefst vier versleutelde lagen.

De werking is in zekere zin vergelijkbaar met het Tor-netwerk. Opgevraagde data wordt versleuteld en via meerdere schakels (nodes) verstuurd naar de opdrachtgever. Elke node heeft een publieke sleutel om gegevens te coderen en een privésleutel om de data weer te ontsleutelen.

Een belangrijke eigenschap is dat de zender een datapakketje tweemaal versleutelt en het vervolgens via een willekeurige node naar de ontvanger verstuurt. De tussenliggende node ontsleutelt de data eenmaal en de uiteindelijke ontvanger doet dat voor de tweede keer en kan vervolgens de inhoud inzien. De zender van het datapakketje blijft dankzij de tussenliggende node volledig anoniem.

Een verschil met Tor is dat bij I2P iedere deelnemer als node opereert en dus ook data van onbekende opdrachtgevers doorsluist. Personen die graag een anonieme website willen optuigen, kunnen die op het I2P-netwerk publiceren. Zo’n anonieme website draagt de naam eepsite. Vergeleken met Freenet is er geen sprake van gedistribueerde opslag, dus je hoeft geen schijfruimte beschikbaar te stellen.

Je gebruikt I2P op diverse platformen, namelijk Windows, OS X, Linux en Android. Na de installatie in Windows heb je toegang tot het programma I2P Router Console. De bediening hiervan werkt vanuit een browser. Je controleert in het beheerpaneel de status van dit anonimiteitsnetwerk en je wijzigt desgewenst de instellingen. Je geeft hierbij zelf aan hoeveel procent je van de bandbreedte wilt delen om data naar andere nodes door te sturen. Je kunt ook nul procent instellen, maar dan draag je niet bij aan het voorbestaan van dit anonimiteitsnetwerk.

Eepsites bezoeken

Het gebruik van I2P-toepassingen is niet zo eenvoudig. Je moet namelijk verschillende tooltjes installeren die met dit anonimiteitsnetwerk overweg kunnen. Voorbeelden hiervan zijn het blogprogramma Syndie en de bestanden-uitwisselaar iMule. Verder is het ook mogelijk om chatclients die het IRC-protocol ondersteunen met I2P te verbinden, zoals mIRC of Pidgin.

Leuk om te weten is dat het downloadprogramma Vuze ook een plugin voor I2P bevat. Wanneer je zogeheten eepsites binnen het I2P-netwerk wilt bezoeken, hoef je geen aanvullende software te downloaden. Dat kan namelijk met je bestaande browser, mits je de proxy-instellingen hiervan aanpast. Het webverkeer van je browser wordt op die manier via het I2P-netwerk omgeleid.

Overigens zijn websites op het reguliere web ook gewoon beschikbaar. De verbinding is vanwege de omweg wel wat langzamer. Wanneer je naar een website als watismijnip.nl surft, zie je dat de verbinding daadwerkelijk via het I2P-netwerk wordt omgeleid. Veel mensen gebruiken eepsites om auteursrechtelijk beschermde mediabestanden te verspreiden. Hét kenmerk van deze adressen is dat ze altijd de extensie .i2p bevatten. Via http://eepsites.i2p gebruik je een anonieme zoekmachine.