Anoniem online gaan kan met de Tor-browser, maar dat is lang niet het enige initiatief op dit gebied. Gelukkig maar, want Tor ligt onder het vergrootglas van autoriteiten als de NSA en FBI. In dit artikel leggen we twee goeie Tor-alternatieven onder de loep, namelijk Freenet en I2P.

Mensen gebruiken Tor op grote schaal om onder de radar te blijven. Hiervoor zijn verschillende redenen denkbaar, bijvoorbeeld om ontraceerbaar voor adverteerders, overheden en werkgevers te zijn. Dan is dit anonimiteitsnetwerk een handig hulpmiddel, want in principe ziet niemand welke websites je bezoekt en wat voor bestanden je downloadt.

Dit is nog relatief onschuldig, maar Tor wordt ook gebruikt door mensen die grote risico’s lopen. Journalisten en spionnen die in landen werken waar een zwaar regime heerst, gebruiken het ook om websites en communicatiediensten te bezoeken die door de overheid zijn geblokkeerd. Helaas vindt er ook veel misbruik plaats van Tor, want terroristen en cybercriminelen hebben eveneens hun weg naar dit platform gevonden.

Vanwege de populariteit en het omstreden karakter van Tor ligt dit anonimiteitsnetwerk bij allerlei opsporingsinstanties en overheden onder een vergrootglas. De vraag is in hoeverre dat effect heeft op de veiligheid nu machtige instanties actief op gebruikers van dit platform jagen, zoals de NSA en FBI. Daarom kijken we in dit artikel even naar alternatieven.

Freenet

Freenet bestaat al sinds 2000 en verkeert nog steeds in een experimentele fase. Het is een op zichzelf staand netwerk. In tegenstelling tot Tor geeft dit platform je dus geen toegang tot internet, waardoor je het niet kunt gebruiken om anoniem Google, Facebook, YouTube en downloadsites te bezoeken.

Wat is het dan wel? Je kunt Freenet het beste zien als anoniem alternatief voor internet in de vorm van een p2p-netwerk. Er zijn specifieke websites en fora die je kunt bezoeken. Verder deel je bestanden, verstuur je chatberichten en ontvang je e-mails. Kortom, alles wat met het reguliere internet dus ook mogelijk is.

Een verschil is dat alle informatie wordt gehost op de computers van Freenet-deelnemers. Er vindt geen censuur plaats en de populairste data blijft voorgoed bestaan. Wanneer je de bijbehorende freeware installeert, fungeert jouw pc als schakel binnen het anonieme netwerk. Fijn is dat je optioneel de mogelijkheid hebt om uitsluitend met bevriende pc’s te communiceren in de Darknet-modus.

In feite gebruik je dat een afgesloten stukje van Freenet dat volledig gedecentraliseerd werkt. Wens je toegang tot alle informatie, dan activeer je de OpenNet-modus. Met deze optie maak je ook verbinding met enkele centrale servers, dus de verbinding is in dat geval eenvoudiger te blokkeren voor derde partijen.

De Darknet-modus is de veiligste methode. Alle communicatie tussen Freenet-schakels is versleuteld en verloopt via meerdere computers, zodat de uiteindelijke opdrachtgever voor de informatie lastig is te achterhalen.

©PXimport

Om verbinding met Freenet te maken, heb je een speciaal programma nodig. Besef wel dat je hiermee een stukje van je harde schijf en bandbreedte beschikbaar stelt aan andere gebruikers. Overige deelnemers van het netwerk kunnen hierop versleutelde data opslaan. De inhoud kan van alles zijn, want je hebt daar zelf geen invloed op.

Zodra je zelf een bestand naar Freenet uploadt, splitst het programma de data en selecteert voor de opslag diverse computers van andere deelnemers. Dit bestand is naar niemand herleidbaar, zodat je dus anoniem data kunt delen. Wil je een eigen freesite hosten (website op Freenet), dan is het niet nodig om je pc hiervoor dacht en nacht aan te laten staan. Dat werkt dus beter dan het beheren van een verborgen Tor-server, waarbij dat wel noodzakelijk is.

De Freenet-software verdeelt de gegevens over meerdere computers van andere deelnemers, zodat de informatie op ieder moment beschikbaar is voor je bezoekers.

Freenet installeren en gebruiken

De Freenet-software is beschikbaar voor Windows, OS X en Linux. Freenet maakt gebruik van een webinterface om de inhoud van dit netwerk toegankelijk te maken. Je gebruikt hiervoor een reguliere browser. Uit veiligheidsoverwegingen raden de makers aan om niet dezelfde browser te gebruiken voor het surfen op internet en Freenet. Verder is het raadzaam om privénavigatie te activeren.

Na de installatie maak je verbinding met de OpenNet- of Darknet-modus. In de volgende stap bepaal je hoeveel schijfruimte je beschikbaar wilt stellen aan dit anonimiteitsnetwerk. Hoe meer je bijdraagt, hoe sneller je zelf downloads kunt binnenhalen. Verder wil het programma graag de snelheid van je internetverbinding weten om de instellingen voor de bandbreedte te bepalen.

I2P

Een minpunt van Freenet is dat je geen reguliere websites op internet kunt bezoeken. Met I2P is deze mogelijkheid er wel, al is er ook een grootschalig eigen netwerk. I2P is namelijk een op zichzelf staand netwerk waarop je kunt surfen, e-mailen, bestanden uitwisselen en chatten.

Dit platform laat zich het beste omschrijven als een netwerk over een netwerk. Het overkoepelende p2p-netwerk dient hierbij als beveiligingslaag waarin iedere deelnemer anoniem blijft. Alle communicatie is gecodeerd. Bij het versturen van een bericht over het eigen netwerk hanteert I2P maar liefst vier versleutelde lagen.

De werking is in zekere zin vergelijkbaar met het Tor-netwerk. Opgevraagde data wordt versleuteld en via meerdere schakels (nodes) verstuurd naar de opdrachtgever. Elke node heeft een publieke sleutel om gegevens te coderen en een privésleutel om de data weer te ontsleutelen.

Een belangrijke eigenschap is dat de zender een datapakketje tweemaal versleutelt en het vervolgens via een willekeurige node naar de ontvanger verstuurt. De tussenliggende node ontsleutelt de data eenmaal en de uiteindelijke ontvanger doet dat voor de tweede keer en kan vervolgens de inhoud inzien. De zender van het datapakketje blijft dankzij de tussenliggende node volledig anoniem.

Een verschil met Tor is dat bij I2P iedere deelnemer als node opereert en dus ook data van onbekende opdrachtgevers doorsluist. Personen die graag een anonieme website willen optuigen, kunnen die op het I2P-netwerk publiceren. Zo’n anonieme website draagt de naam eepsite. Vergeleken met Freenet is er geen sprake van gedistribueerde opslag, dus je hoeft geen schijfruimte beschikbaar te stellen.

©PXimport

Je gebruikt I2P op diverse platformen, namelijk Windows, OS X, Linux en Android. Na de installatie in Windows heb je toegang tot het programma I2P Router Console. De bediening hiervan werkt vanuit een browser. Je controleert in het beheerpaneel de status van dit anonimiteitsnetwerk en je wijzigt desgewenst de instellingen. Je geeft hierbij zelf aan hoeveel procent je van de bandbreedte wilt delen om data naar andere nodes door te sturen. Je kunt ook nul procent instellen, maar dan draag je niet bij aan het voorbestaan van dit anonimiteitsnetwerk.

Eepsites bezoeken

Het gebruik van I2P-toepassingen is niet zo eenvoudig. Je moet namelijk verschillende tooltjes installeren die met dit anonimiteitsnetwerk overweg kunnen. Voorbeelden hiervan zijn het blogprogramma Syndie en de bestanden-uitwisselaar iMule. Verder is het ook mogelijk om chatclients die het IRC-protocol ondersteunen met I2P te verbinden, zoals mIRC of Pidgin.

Leuk om te weten is dat het downloadprogramma Vuze ook een plugin voor I2P bevat. Wanneer je zogeheten eepsites binnen het I2P-netwerk wilt bezoeken, hoef je geen aanvullende software te downloaden. Dat kan namelijk met je bestaande browser, mits je de proxy-instellingen hiervan aanpast. Het webverkeer van je browser wordt op die manier via het I2P-netwerk omgeleid.

Overigens zijn websites op het reguliere web ook gewoon beschikbaar. De verbinding is vanwege de omweg wel wat langzamer. Wanneer je naar een website als watismijnip.nl surft, zie je dat de verbinding daadwerkelijk via het I2P-netwerk wordt omgeleid. Veel mensen gebruiken eepsites om auteursrechtelijk beschermde mediabestanden te verspreiden. Hét kenmerk van deze adressen is dat ze altijd de extensie .i2p bevatten. Via http://eepsites.i2p gebruik je een anonieme zoekmachine.

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.

De Motorola Edge 70 volgt de recente trend van dunne, lichte smartphones, maar dan met een zachter prijskaartje van net geen 800 euro. Hoewel het geen directe concurrent is van vlaggenschepen als de S25 Edge, bewijst de Edge 70 dat een uniek premium ontwerp niet de hoofdprijs hoeft te kosten.

Met een dikte van nét iets minder dan 6 millimeter en een gewicht van slechts 159 gram is de Edge 70 een van de lichtste en slankste telefoons op de markt. Desondanks voelt het toestel niet goedkoop aan, en dat is te danken aan een stevig aluminium chassis en een op nylon geïnspireerde bekleding. De Edge 70 biedt bovendien uitstekende duurzaamheid: hij heeft een MIL-STD-810H-certificering (MIL staat voor military grade), IP68- en IP69-ratings én is voorzien van Gorilla Glass 7i.

Het 6,7-inch amoledscherm heeft een resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een adaptieve verversingssnelheid van 1 tot 120 Hz. Het vlakke oledpaneel biedt daarnaast een hoog contrast. Vooral de levendige, licht verzadigde kleuren, mogelijk gemaakt door de Pantone-nabewerking, vallen positief op. Het enige nadeel aan het display is de laag geplaatste vingerafdrukscanner; om die te gebruiken moet je je duim in een oncomfortabele positie buigen.

©Wesley Akkerman

Uitstekende middenklasser

De Edge 70 wordt aangedreven door de middenklasse Qualcomm Snapdragon 7 Gen 4-processor, bijgestaan door 12 GB werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Vooral de cpu is op papier minder krachtig dan die van de duurdere vlaggenschepen, maar in de praktijk maakt dat weinig uit. Apps worden snel geopend en multitasking gaat het apparaat goed af. Een groot voordeel is dat de processor niet erg heet wordt onder hoge druk en zijn werk dus zonder morren doet.

Een ander voordeel is dat de 4800mAh-batterij het opvallend lang volhoudt; zelfs bij matig tot zwaar gebruik is dat al snel een volledige dag. Daarmee overtreft hij de duurdere concurrentie van Samsung en Apple. Opladen gaat eveneens vlot, met 68 W bedraad, waardoor je binnen 50 minuten weer een volledig opgeladen batterij hebt. Ook op dit punt scoort Motorola flink wat punten.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Typisch Motorola

Traditioneel doet Motorola het goed op het gebied van software dankzij de bijna stock Android 16-ervaring. Helaas treffen we deze keer behoorlijk wat bloatware aan en zijn er advertenties zichtbaar in de weerapp; dubieus voor een toestel van 800 euro. Tijdens de installatie word je bovendien meermaals gevraagd om voorgestelde apps te installeren. En als je daar nee op zegt, kom je alsnog applicaties tegen waar je niet om vroeg, zoals TikTok en Perplexity AI.

Wat betreft ondersteuning kan de Motorola Edge 70 rekenen op vier Android-upgrades (tot Android 20) en vijf jaar aan beveiligingspatches. Hoewel dat voldoende is voor een middenklasser, blijft het wel iets achter bij de langere support die Samsung en Google bieden. Daarnaast voelt Moto AI nog aan als een achtergesteld project. De functies werken niet allemaal in het Nederlands, waardoor de AI-knop op het toestel eigenlijk nog maar weinig waarde heeft.

Foto's maken gaat prima

Het camerasysteem bestaat uit een 50MP-hoofdcamera met optische beeldstabilisatie, een 50MP-ultragroothoeklens en een 50MP-selfiecamera. Bij voldoende licht leveren deze camera's prettig ogende foto's met een ruim dynamisch bereik. Vooral in het donker verrast het toestel: dankzij de grote sensoren blijven beelden helder en gedetailleerd. Jammer is wel dat de software kleuren soms te nadrukkelijk verzadigt, waardoor foto's iets minder natuurlijk overkomen. Voor gebruik op sociale media zijn ze echter meer dan prima.

Toch kent het camerasysteem duidelijke beperkingen. Video's kunnen slechts in 4K met 30 fps worden opgenomen, terwijl beeldstabilisatie alleen werkt bij 1080p en 30 fps. Daarnaast kan de handmatige scherpstelling onverwacht invloed hebben op de helderheid. En doordat er geen telelens aanwezig is, ben je volledig aangewezen op digitale zoom. Begrijpelijk gezien de slanke behuizing van de Edge 70, maar alsnog een teleurstellend compromis.

Motorola Edge 70 kopen?

De Motorola Edge 70 is een slimme aankoop als je een slank en licht toestel zoekt voor minder dan 1000 euro. De bouwkwaliteit, het scherm, de lange batterijduur en de robuustheid maken dit een fijne smartphone voor dagelijks gebruik. Ondanks de bloatware en de onvolwassen Moto AI bewijst dit toestel dat je geen duur vlaggenschip nodig hebt voor een vooruitstrevend ontwerp en vlotte prestaties.