Vroeger nam je een koffer vol boeken mee op vakantie. Tegenwoordig hoeft slepen niet meer om een vakantie lang te lezen. Een e-reader die zo’n 200 gram weegt is genoeg om duizenden boeken mee te nemen en weken op één acculading te lezen. Wat moet je weten over e-readers?

Top 10 beste routers

Tips voor je router

Veelgestelde vragen

©PXimport

Top 10 e-readers (september 2019)

1. Amazon Kindle Oasis 3

Boeken lezen in stijl10Score100

©PXimport

Het topmodel in Amazons assortiment e-readers is de Kindle Oasis 3. De metalen bouw is uitstekend, hij is waterdicht en de fysieke knoppen maken het lezen aangenamer. Het met veel leds verlichte 300 ppi e-ink-scherm is heel goed, in onze ervaring net iets beter dan andere high-end alternatieven. Uiteraard heeft het scherm verlichting. Fraai is dat die verlichting verschillende kleurtemperaturen ondersteunt. De oasis valt behalve door zijn grotere scherm ook op door de fysiek bladerknoppen. Hierdoor kun je met één hand lezen, want je kunt met je duim bladeren terwijl je de Oasis vasthoudt. Lees hier onze review.

2. Kobo Forma

Comfortabel lezen met één hand8Score80

Met de Forma voegt Kobo een nieuw en bijzonder topmodel toe aan zijn reeks van e-readers. Zo heeft de Forma een lekker groot acht inch-scherm met een resolutie van 1440 x 1920 pixels. Het meest opvallende is echter het nieuwe ontwerp met bladerknoppen in de brede zijrand. De knoppen zijn verwerkt in een brede rand waardoor je de kobo kunt vastpakken zonder dat je duim het scherm raakt. Met een gewicht van 197 gram is de Forma licht genoeg om met één hand vast te houden. De bladerknoppen zijn in iedere oriëntatie bruikbaar omdat het beeld automatisch roteert. De Kobo Forma is een uitstekende e-reader met een lekker groot scherm, bladerknoppen en fijne schermverlichting. De meest fraaie e-reader van dit moment is logischerwijs niet goedkoop en de rubberachtige afwerking is niet heel fraai. Lees hier onze review.

3. Kobo Clara HD

Waterdicht met kleurtemperatuur8Score80

+ Dekking, capaciteit en prestaties
+ Gebruiksvriendelijk
+ Zigbee en bluetooth
- Geen

De Kobo Clara HD is een e-reader met een 6inch-scherm. Helaas is de Clara HD niet waterdicht. Lees je vaak aan het strand of op het water, dan is het toch een fijne gedachte dat de gadget hier goed tegen kan. De Kobo Clara HD biedt eigenlijk alles wat je van een e-reader verwacht, op een waterdichte behuizing na. En dat tegenover een relatief zacht prijsje. Het wordt zo langzamerhand wel eens tijd voor een vlotter OS, maar los daarvan is er eigenlijk weinig op het apparaat aan te merken. Het compacte design is de voornaamste reden om uitgerekend deze e-reader te kiezen. Duizenden boeken, letterlijk in je broekzak. Dat spreekt boekdelen. Wil je meer weten? Lees hier onze review.

4. Kobo Aura H2O

Lezen in bad8Score80

+ Leescomfort
+ Waterdichte bouw
+ Verlichting
- Traag

Voor zover de naam het nog niet weggeeft: de Kobo Aura H2O is waterdicht. De Kobo Aura H20 is een degelijke e-reader die comfortabel leest. Zo is het scherm met een afmeting van 6,8 inch groter dan het standard 6inch-scherm. Ook fijn dat de kleur van de achtergrondverlichting instelbaar is, waardoor je ‘s avonds kunt lezen zonder blauw licht. Ook zijn waterdichte behuizing en prima accuduur zijn een vermelding waard. De Kobo Aura H20 mag echter wel wat vlotter werken. Ook het aanbod van Kobo Plus en ingebouwde boekenwinkel hebben nog wat aandacht nodig. Lees hier onze review.

5. Amazon Kindle PaperWhite

Vlotte e-reader9Score90

©PXimport

+ Waterbestendig
+ Verlicht scherm
+ Audioboeken
- Geen kleurtemperatuur

Amazons Paperwhite is alweer toe aan de vierde generatie. Die vierde iteratie is wat ons betreft dé standaard-Kindle. Het apparaat is licht, heeft een scherp verlicht scherm en is waterdicht. Zeker dat laatste is een welkome toevoeging ten opzichte van de vorige variant, zeker omdat het scherm nu uit een vlakke plaat bestaat. Wat we missen ten opzichte van Kobo is instelbare kleurtemperatuur, maar daar staat een vlottere interface en uitstekend ecosysteem tegenover. Wel moet je boeken kopen bij Amazon, met beveiligde ePubs kun je op een Kindle niets beginnen. Lees hier onze review.

6. PocketBook AQUA 2

Waterdichte e-reader7Score70

+ Fysieke knoppen
+ Waterdicht
- Trage interface
- Minder scherp scherm

De PocketBook AQUA 2 lijkt veel op de PocketBook Touch Lux 4, met als grootste verschil dat deze e-reader waterdicht is. De e-reader heeft een 6inch-scherm, maar de schermresolutie is wat lager dan e-readers met een verglijkbare prijs van Amazon en Kobo. Het aanraakscherm is verlicht, maar de kleur is niet in te stellen. Net als de Touch Lux 4 heeft de AQUA 2 8 gigabyte geheugen, maar in dit geval is het niet uit te breiden met een geheugenkaartje.

7. PocketBook Touch Lux 4

Bladeren met knoppen7Score70

+ Fysieke knoppen
+ Micro-SD
- Trage interface
- Minder scherp

De PocketBook Touch 4 is het goedkoopste model van het Zwitserse PocketBook met een aanraakscherm. De e-reader heeft een 6inch-scherm, maar de schermresolutie is wat lager dan e-readers met een vergelijkbare prijs van Amazon en Kobo. Het aanraakscherm is verlicht, maar de kleur is niet in te stellen. Handig is weer dat je ook kunt bladeren met knoppen. De e-reader heeft 8 gigabyte ingebouwd geheugen en is uit te breiden met geheugenkaartjes. Grappig is dat PocketBook simpele extra apps biedt zoals spelletjes en een notities, helaas is de software soms wel traag.

8. Amazon Kindle

Eindelijk een lichtje9Score90

©PXimport

+ Stevige behuizing
+ Prijs
+ Verlicht scherm
- Scherpte scherm

Amazon noemt zijn goedkoopste e-reader simpelweg Kindle. In 2019 is Amazons goedkoopste e-reader erg interessant geworden, want er is eindelijk schermverlichting toegevoegd. Uiteraard gaat het wel om verlichting in één kleur, maar met vierentwintig helderheidsniveaus is het wel heel bruikbare verlichting. Het grootste verschil met de duurdere Kindle Paperwhite is het minder scherpe scherm. Voor normale boeken maakt dat echter niet heel veel uit, terwijl de Kindle een stuk goedkoper is. Wel moet je boeken kopen bij Amazon, met beveiligde ePubs kun je op een Kindle niets beginnen. Lees hier onze review.

9. PocketBook InkPad 3

Lekker groot scherm8Score80

+ Groot scherm
+ Verlichting met kleurtemperatuur
+ Fysieke knoppen
- Niet waterbestendig

De InkPad 3 is het topmodel van PocketBook en valt op door zijn grote 7,8inch-scherm. Onder de naam SMARTlight is het scherm voorzien van achtergrondverlichting waarvan de kleur ingesteld kan worden. Net als de PocketBook Touch HD 3 ondersteunt ook de InkPad 3 audio, in dit geval via een adapter. Net als de andere PocketBook-readers heeft ook de InkPad 3 fysieke bladerknoppen. PocketBook valt op door zijn extra apps als spelletjes en notities. Jammer is dat dit topmodel van PocketBook dan weer niet waterbestendig is.

10. Kobo Libra H2O

Echt overal lezen8Score80

+ Goede prestaties
+ Goede mogelijkheden
+ Fraaie vormgeving
- Te duur

De Kobo Libra H2O lijkt qua specificaties sprekend op Amazons Kindle Oasis 3: een 7inch-scherm met een resolutie van 1680 x 1264 pixels met verlichting waarvan de kleurtemperatuur instelbaar is. Ook met de fysieke bladerknoppen volgt Kobo dezelfde blauwprint. Er is alleen een belangrijk verschil: de Libra H2O is niet Kobo's topmodel, dat is immers de 8 inch Forma. De Libra H2) is met een prijskaartje van 179 dan ook een stuk goedkoper dan de 229 euro die Amazon voor hun vergelijkbare reader vraagt. Kortom een interessant model voor wie een wat luxere reader zoekt.

©PXimport

Tips voor je e-reader

Een e-reader is een apparaat dat ontworpen is om e-books op te lezen en hier door een speciaal E ink-scherm bijzonder geschikt voor is. Een e-reader is een compact apparaat, weegt relatief weinig en heeft ruimte voor honderden tot duizenden boeken.

Ondanks dat een moderne e-reader voorzien is van een aanraakscherm, kan een e-reader niet veel meer dan het weergeven van e-books of andere tekstdocumenten. Er zijn waterbestendige e-readers die zonder problemen een flinke plons water overleven. Perfect om een boek op te lezen aan de rand van het zwembad.

Rustig scherm

©PXimport

E-books zijn kleine bestanden en kun je ook moeiteloos openen op je smartphone of tablet. Hoewel een tablet als de iPad een prachtig scherm met scherpe letters heeft, zul je toch merken dat je ogen bij het lezen sneller moe of droog worden dan wanneer je een boek leest.

Bij een e-reader is de leeservaring hetzelfde als bij een normaal boek en krijg je veel minder snel last van je ogen. Het geheim van een e-reader zit hem in het E ink-scherm, een schermtechnologie die lijkt op papier en een goed contrast heeft. Een E ink-scherm geeft zelf geen licht en net als bij normaal papier is E ink-beter leesbaar als er meer licht op valt. Hierdoor is een E ink-scherm ook buiten in fel zonlicht perfect leesbaar. En omdat een E ink-scherm geen licht geeft, is het scherm veel minder vermoeiend voor je ogen als het scherm van een tablet.

Energiezuinig

©PXimport

Een E ink-scherm is niet alleen heel rustig, het is ook erg energiezuinig. Dat komt doordat het scherm alleen elektriciteit verbruikt als er een nieuw beeld gevormd wordt. E Ink bestaat uit cellen met vloeistof waarin zwarte en witte pigmentdeeltjes verwerkt zijn. Door een spanning op een cel te zetten kan bepaald worden of de zwarte of witte deeltjes getoond worden. Is het beeld eenmaal gevormd, dan wordt er geen energie meer gebruikt om het beeld weer te geven. Hoewel het scherm vrijwel geen energie gebruikt, bevat de e-reader natuurlijk wel een processor en aanraakscherm. Toch spreken we in accuduren van weken in plaats van uren.

Verlichting

©PXimport

Hoewel het niet verlichte scherm van een e-reader een voordeel is, hebben de schermen van veel e-readers tegenwoordig toch verlichting. Het gaat hierbij niet om achtergrondverlichting, maar om verlichting die het scherm vanaf de zijkant belicht dankzij een speciale laag.

Dit is minder vermoeiend voor je ogen dan een scherm met achtergrondverlichting, vergelijk het met een leeslamp. Het voordeel van ingebouwde verlichting is dat je niet afhankelijk bent van een externe lichtbron en dat is vooral onderweg een groot pluspunt. Maar ook als jij nog even wil lezen, terwijl je partner wilt slapen komt een ingebouwd lampje van pas. De nieuwste ontwikkeling is verlichting waarvan je de kleurtemperatuur kunt instellen. ’s Avonds kun je dan met geler licht lezen zodat de verlichting minder invloed op je slaapritme heeft.

Eigen lay-out

©PXimport

Een e-reader heeft veel voordelen ten opzichte van een normaal boek. Zo kun je de zelf de lay-out van de tekst veranderen. Waar je bij een normaal boek vast zit aan de door de uitgever gekozen typografie, is dat bij een e-book niet het geval. Je kunt op een e-reader zelf de lettergrootte, marge en regelafstand veranderen. Ook kun je Je kunt zelf het lettertype kiezen en bij een e-reader van Kobo zelfs lettertypes vanaf je computer naar de e-reader kopiëren. Ook handig: een e-reader onthoudt per boek waar je gebleven bent. Het is dus geen probleem om meerdere boeken tegelijkertijd te lezen.

E-books kopen

©PXimport

Uiteraard wil je na je aankoop je e-reader zo snel mogelijk vullen met je favoriete boeken. E-books kun je op steeds meer plekken kopen. Je kunt ze doorgaans bij de leverancier van de e-reader zelf kopen, zo hebben zowel Kobo als Amazon een uitgebreid aanbod aan e-books. Daarnaast kun je ook terecht bij bekende winkels die papieren boeken verkopen zoals Bol.com of Bruna. Let er op dat de meeste winkels e-books verkopen in het ePub-formaat. Op een Kindle kun je dat zonder het om te zetten niet lezen. Wordt er kopieerbeveiliging in de vorm van een watermerk gebruikt, dan kun je het boek eenvoudig omzetten met het programma Calibre. Wanneer er drm gebruikt wordt in de vorm van Adobe Digital Editions is dat omzetten niet toegestaan.

Extra handig is dat je e-books meestal ook direct vanaf je e-reader kunt kopen in een ingebouwde boekwinkel. Het boek wordt na de aanschaf direct gedownload naar je e-reader. Je hebt hiervoor uiteraard wel een internetverbinding via wifi nodig. Amazon verkoopt ook Kindles met ingebouwde 4G waarmee je overal ter wereld gratis toegang hebt tot de ingebouwde boekwinkel.

©PXimport

Veelgestelde vragen

Kun je e-books delen?

Je kunt gekochte e-books niet zomaar met iedereen delen, vaak wordt er drm (digital rights managment) gebruikt als kopieerbeveiliging waarmee je boeken op een beperkt aantal readers kunt gebruiken. Zo kun je boeken delen met bijvoorbeeld je gezin. Voor e-books in het ePub-formaat is er echter een trend naar boeken zonder kopieerbeveiliging. Je kunt je gekochte boeken dan op iedere e-reader gebruiken. Wat dan ook handig is, is dat je een gekochte ePub zonder kopieerbeveiliging eenvoudig kunt omzetten naar mobi met het programma Calibre. Zo kun je ePubs zonder drm die je koopt toch lezen op een Amazon Kindle en heb je dus meer keuze. Amazon biedt dan weer geen boeken zonder kopieerbeveiliging aan. Er is echter wel een maar, want winkels voegen in plaats van kopieerbeveiliging wel onzichtbare watermerken toe waarmee het boek naar jou als koper is te herleiden en die je dus kunt beschouwen als een vorm van drm. Verspreid dergelijke boeken dus niet verder als je eigen gezin.

Zijn er gratis e-books?

Het auteursrecht op boeken verloop zeventig jaar nadat de auteur overleden is. Veel klassiekers uit het verleden zijn dan ook volkomen legaal gratis te downloaden. Een bekende website waar je terecht kunt voor gratis klassiekers is Project Gutenberg. Een Nederlandstalige website is de digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren. Soms bieden de boekwinkels waar je e-books kunt kopen ook een selectie gratis e-books aan. Waar je ook naar kunt kijken is de normale bibliotheek. Ben je lid van de bibliotheek, dan heb je meestal ook toegang tot een collectie e-books die je kunt lenen. Dit kan wel alleen op e-readers die ePub ondersteunen zoals een Kobo.

Zijn e-books goedkoper?

Hoewel je wellicht denkt dat e-book veel goedkoper moeten zijn dan gedrukte boeken, is dat niet zo. Het drukken en verspreiden van fysieke boeken vormt een kleiner gedeelte van de totale kosten als je wellicht zou denken. Nieuwe e-books zijn daardoor meestal net zo duur als hun fysieke tegenhangers. Op oudere e-books kun je vaak wel goede aanbiedingen vinden. Daarnaast hebben zowel Amazon als Kobo een abonnement waarin je onbeperkt boeken kunt lezen. Voor veellezers interessant, al krijg je met een dergelijk abonnement geen toegang tot het hele aanbod e-books. Het gaat om een selectie uit het totale aanbod.

Hoeveel boeken passen op een e-reader?

Het grote voordeel van een e-reader is dat je in een licht apparaat (minder dan 200 gram) honderden tot duizenden boeken kunt meenemen. Ee e-book neemt gemiddeld zo’n 2 megabyte ruimte in beslag. Als je je bedenkt dat zelfs de goedkoopste e-reader al 4 gigabyte geheugen heeft, dat is genoeg om zo’n tweeduizend boeken op te slaan. En de duurdere e-readers hebben zelfs 8 gigabyte geheugen. Er zijn e-readers met nog meer geheugen, maar dat is meer bedoeld om (Japanse) comics te lezen.

Heeft een e-reader nadelen?

Hoewel een e-reader het beste apparaat is om boeken op te lezen, is het grootste nadeel dat het daar ook direct bij blijft. Alle e-readers die je momenteel kunt kopen hebben een scherm met een beperkt aantal grijstinten waardoor ze enkel geschikt zijn om normale boeken op te lezen. Afbeeldingen komen door het gebrek aan kleur veel minder goed tot hun recht. Vergelijk dat met een tablet waarop je dankzij een kleurenscherm naar films kunt kijken, kunt browsen en apps kunt gebruiken. Een e-reader heeft kortom alleen nut als je echt boeken wilt lezen.

Waarom flitst het beeld van een e-reader?

Sommige mensen vinden een e-reader vervelend omdat het scherm flitst wanneer er naar een nieuwe pagina wordt gebladerd. Bij oudere e-readers wordt het beeld inderdaad bij iedere pagina opnieuw opgebouwd en zie je het hele scherm even flitsen. De huidige generatie e-readers verversen niet na iedere pagina het hele beeld, maar bijvoorbeeld om het hoofdstuk. Dat zorgt ervoor dat de volgende bladzijde sneller in beeld staat en wat minder energie gebruikt, maar kan wel voor lichte ‘spookbeelden’ zorgen. Heb je juist een hekel aan spookbeelden, dan kun je doorgaans instellen dat het beeld vaker helemaal ververst wordt.

Hoe krijg je de beste accuduur?

Een e-reader is gemaakt om zo lang mogelijk op te lezen. Heel veel kun je niet doen om de accuduur te rekken. Uiteraard gebruikt ingebouwde verlichting relatief veel energie, zet de verlichting dus zo laag mogelijk als je verwacht je e-reader langere tijd niet bij te kunnen laden. Iets anders dat je kunt doen is het uitschakelen van wifi. Wanneer je een aantal boeken op je e-reader hebt gezet, heb je de wifi-functionaliteit niet nodig. Zet deze dus uit om energie te besparen.

Hoe bedien je een e-reader?

In een boek blader je van pagina naar pagina, een e-reader heeft natuurlijk geen fysieke pagina’s. Een moderne e-reader heeft daarom een aanraakscherm waarbij de bovenkant van de e-reader uit een vlakke plaat bestaat. Iets oudere of goedkopere modellen hebben nog een aanraak scherm waar een apart hogere rand omheen zit. Bladeren doe je door met een vinger (doorgaans je duim) het scherm aan te raken. Het scherm is verdeeld in zones om bijvoorbeeld ook terug te bladeren of het menu te openen. Je kunt deze zones meestal zelf instellen. Oudere e-readers hadden geen aanraakscherm en waren voorzien van knoppen. Die knoppen verdwenen aanvankelijk met de opkomst van aanraakschermen, maar tegenwoordig weer terug op de duurste modellen. Deze hebben knoppen in de schermrand als een handige aanvulling op een aanraakscherm.

Kun je e-books ook op andere apparaten lezen?

E-books die je koop kunt je met geschikte apps ook op andere apparaten lezen zoals je smartphone of tablet. Zowel Amazon als Kobo hebben eigen apps voor smartphones en tablets om e-books te lezen. In combinatie met gekochte boeken uit de eigen boekwinkels kan het lezen tussen e-reader en app gesynchroniseerd worden. Zo kun je op je smartphone verder lezen zonder dat je je e-reader bij hoeft te hebben. Uiteraard moet hiervoor de wifi op je e-reader wel aan staan.

Kun nog meer dan lezen op een e-reader?

Op sommige modellen kun je een hoofdtelefoon aansluiten om muziek of audioboeken af te spelen, maar echt handig werkt dat niet. Je smartphone is geschikter voor het afspelen van audio. Daarnaast is vrijwel iedere e-reader voorzien van een internetbrowser die doorgaans wordt aangeduid als beta-functionaliteit. Heel goed werkt zo’n browser dan ook niet, het is meer een extraatje omdat een e-reader vanwege de ingebouwde boekwinkel een internetverbinding heeft.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.