Vrijwel elke pc is uitgerust met een cd- of dvd-brander. Daar is veel meer mee te doen dan alleen af en toe een data-cd of -dvd te branden. Met de juiste brandsoftware krijgt u veel meer mogelijkheden en wordt schijfjes bakken een stuk leuker.Schijfjes nog niet afgeschreven. De beschrijfbare cd en dvd worden er niet populairder op.

Vrijwel elke pc is uitgerust met een cd- of dvd-brander. Daar is veel meer mee te doen dan alleen af en toe een data-cd of -dvd te branden. Met de juiste brandsoftware krijgt u veel meer mogelijkheden en wordt schijfjes bakken een stuk leuker.

Schijfjes nog niet afgeschreven

De beschrijfbare cd en dvd worden er niet populairder op. Vanwege hun 'beperkte' opslagcapaciteit van tussen de 650 MB (cdr) en 8,5 GB (dvd dual layer) hebben ze op dit moment last van twee concurrenten die niet alleen sneller maar ook prijstechnisch zeer gunstig zijn: de usb-stick (tot zo'n 32 GB) en de externe harde schijf (tot 1500 GB). Toch zijn branders nog lang niet afgeschreven. Met de juiste software bakt u er bijvoorbeeld een schijfje met foto's of films mee die met de dvd-speler op de tv zijn te bekijken.

Branden met Windows

Waarom zou u een brandprogramma kopen als Windows XP en Vista zelf al de mogelijkheid bieden om cd's en dvd's te branden? Wel, Windows XP kent zijn beperkingen.

Wanneer u geen extra software installeert kunt u met XP namelijk alleen cdr's en cdrw's beschrijven; geen dvd's. Vista weet daarentegen wel raad met dvd-schijfjes. Windows Vista Home Premium of Ultimate bevat de Windows DVD Maker, waarmee u zelfs een video-dvd kunt maken die in elke dvd-speler is af te spelen.

Naast het branden via Windows Verkenner beschikt Windows over nog meer programma's die een ingebouwde brandfunctie hebben. De duurdere Vista-versies hebben het Backupcentrum, waarmee u direct kopieën van belangrijke bestanden op een schijfje kunt branden.

Muziek-cd's kunt u in alle Windowsversies maken via Windows Media Player.

Commerciële software

In de winkel treft u doorgaans twee zeer populaire titels: Roxio Creator 2009 en Nero 9. Dit zijn echter allang geen programma's meer, maar complete softwarebundels, of suites, die veel meer kunnen dan alleen schijfjes bakken. Zo kunt u hiermee muziek-cd's rippen en branden, audio en video bewerken, foto-cd's maken en materiaal online plaatsen, film-dvd's inclusief menu's produceren, backups organiseren en nog heel veel meer. Kortom: alle toeters en bellen voor een prijs van rond de 75 euro.

Nieuwe brander? Inclusief software!

©CIDimport

LightScribe en Labelflash

Veel branders zijn voorzien van de aanduiding LightScribe of Labelflash. Dit zijn twee technieken waarmee u - in plaats van met een viltstift of een etiket - de laser van het apparaat gebruikt om uw schijfjes van een label te voorzien. U moet dan wel speciale LightScribe/Labelflash-schijfjes aanschaffen. Deze hebben een coating aan de bovenzijde. Nadat u de data hebt gebrand, gaat het schijfje omgekeerd terug in de brander. Als uw brandsoftware LightScribe of Labelflash ondersteunt, kunt u vervolgens gemakkelijk een opdrukje ontwerpen en als label op uw schijfje branden. Kijk voor meer informatie op www.lightscribe.com of labelflash.jp.

Koopt u een nieuwe brander, dan wordt daarbij in veel gevallen een zogeheten OEM-, LE- of Essentials-versie van één van deze programma's meegeleverd. Dat zijn altijd versies met minder mogelijkheden dan de volledige pakketten. Bovendien werken die vaak alleen samen met de gekochte speler.

Direct branden

Veel programma's voor het organiseren of bewerken van muziek, foto's of video's – denk aan programma's als Adobe Premiere Elements (videobewerking), Magix MP3 Maker (muziek) of ACDSee Photo Manager (foto's) - hebben zelf een onderdeel waarmee het resultaat direct kan worden gebrand.

Gratis sofware

En dan zijn er nog gratis programma's, die ook door een grote groep mensen wordt gebruikt. Vaak hebben deze programma's voldoende mogelijkheden in huis voor de doorsnee gebruiker; bovendien zijn ze een stuk 'lichter' dan de commerciële suites. Aardig om te weten in dit licht is dat Nero ooit populair werd als lichtgewicht alternatief voor Easy CD Creator en WinOnCD, maar inmiddels zijn populariteit verliest aan andere - gratis - programma's die deze positie van het tot reus uitgegroeide Nero hebben overgenomen.

Ook Nederlandstalig

Een mooi voorbeeld hiervan is CDBurnerXP. Dit Nederlandstalige programma is handig voor mensen die hoofdzakelijk audio- en data-cd's/dvd's branden. Ook Burn4Free is Nederlandstalig en met name geschikt voor audiofielen, omdat het veel audioformaten herkent. Jammer dat er ook een 'toolbar' wordt geïnstalleerd. Van het programma DeepBurner is ook een speciale Free-versie waarin de meest voorkomende brandtaken gratis zijn te gebruiken. Tot slot nog twee andere aanraders: InfraRecorder en DVD Flick.

Heel belangrijk: de codecs

Overigens vormen de meegeleverde codecs een belangrijk aspect bij het branden van audio en video. Een codec is nodig voor het afspelen van audio- en videobestanden. Gratis programma's gebruiken ook gratis codecs en deze blijven over het algemeen wat betreft prestaties en kwaliteit achter bij de commerciële codecs die zijn inbegrepen bij brandsoftware waarvoor u moet betalen. Zeker bij het maken van video-dvd's is dit iets om rekening mee te houden.

Moet ik op de formaten letten?

Schijfjes branden is soms best verwarrend. Wat betreft cd's en dvd's zijn er nogal wat typen in omloop zoals cd-r, cd-rw, dvd+r, dvd+rw, dvd+r DL, dvd-r, dvd-rw, dvd-ram, etc. Het is verstandig om eerst te kijken welk formaten uw brander ondersteunt, bijvoorbeeld met Nero InfoTool, daarna voor het meest populaire formaat te kiezen (meestal cd-r of dvd+r) en deze schijfjes te kopen. Deze worden door alle brandprogramma's ondersteund.

Denk om iso en cue!

Anders wordt het als het gaat om de manier waarop de schijfjes beschreven moeten worden. De meest bekende formaten als svcd, vcd, data-cd/dvd kunnen alle programmas wel bakken. Maar wat dacht u van avchd-dvd (gebruikt door Sony handycams), een opstart-cd/dvd of het branden van een imagebestand (iso of cue)? Controleer of het brandprogramma dat u wenst te gebruiken met deze wat minder bekende formaten overweg kan.

Blu-Ray of hd-dvd

Vrijwel alle commerciële programma's en ook een aantal gratis programma's ondersteunen het beschrijven van blu-ray- en hd-dvdschijfjes. Het laatstgenoemde formaat kunt u echter net zo goed vergeten, want dat is in de strijd om denieuwe standaard ten onder gegaan. Blu-ray-schijfjes zijn relatief duur. Dit geldt ook voor de blu-ray-branders. Beschikt u echter over zo'n brander of overweegt u er eentje aan te schaffen, controleer dan van te voren of de brandsoftware die u wilt gaan gebruiken ook met deze opvolger van de dvd overweg kan.

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.