Tips voor het onderhoud van processor en harde schijf
De hardware in je pc heeft een houdbaarheidsdatum, maar de levensduur ervan is te verlengen als je er goed op past. In deze workshop kijken we naar het onderhoud van je processor en de harde schijf.
Lees ook: Tips voor het koel houden van pc en laptop
SpeedFan en HWMonitor
Het is handig om, vooral bij een nieuwe pc of gewijzigde configuratie, de beschikbare temperatuursensoren maar ook voltages en ventilatorsnelheden in je pc in de gaten te houden. SpeedFan en het zeer overzichtelijke HWMonitor zijn daar handige programma’s voor. Ze weten veel meetgegevens te achterhalen. Soms iets te veel: in SpeedFan duiken soms onlogische metingen op die je kunt negeren. Let erop dat een processor veel zelf regelt.
©PXimport
Je merkt pas dat de koeling onvoldoende is als deze langere tijd zwaar op de proef wordt gesteld, bijvoorbeeld tijdens het spelen van een zware game, stress-test of benchmark. Daarom is het handig de temperatuur langere tijd in de gaten te houden. Core Temp is daar ideaal voor. Het meet alleen je processor, maar geeft wel veel uitgebreidere details. Bovendien kun je de temperatuur (in graden Celcius) evenals de processorbelasting (in procenten) en snelheid (in GHz) permanent in de taakbalk weergeven en ook over langere tijd bijhouden.
Door de Core Temp Remote Server plug-in mee te installeren kun je de temperatuur ook nog vanaf andere pc’s in het netwerk in de gaten houden, en zelfs onderweg met de Android-app.
Temperatuur processor
Voor schade aan de processor zelf of een kortere levensduur door hoge temperaturen hoef je niet heel bang te zijn. Moderne processors zijn berekend op hoge temperaturen tot meer dan 100 graden Celsius. In iedere moderne processor is bovendien een temperatuursensor ingebouwd. Als de temperatuur te hoog oploopt, maar ook als de processor weinig te doen heeft, wordt de frequentie automatisch teruggeschakeld. Loopt de temperatuur te ver op, dan schakelt de processor zichzelf helemaal uit en zal je pc herstarten. Bij welke temperatuur dat gebeurt, hangt af van de processor die je hebt.
©PXimport
De waarde wordt in de fabriek ingesteld en kun je eventueel terugvinden in de datasheets. Dankzij technologieën als Turbo Boost zal een processor ook, als er genoeg marge is in onder meer de temperatuur, juist een stuk harder gaan lopen. Daarom valt er heel wat extra’s uit een goed gekoelde processor te halen.
Wat is een zinvolle bovengrens voor de temperatuur? Diverse berekeningen op internet laten zien dat Intel-processors de maximale performance blijven leveren, en dus ook Turbo Boost blijven gebruiken, zolang de temperatuur de 100 graden Celcius niet overschrijdt. In de praktijk is het verstandig om 80 tot 85 graden Celcius als bovengrens aan te houden.
Failure rate HDD
De harde schijf is een kwetsbaar onderdeel en het doet altijd ‘pijn’ als deze er abrupt mee stopt. Wanneer dat zal gebeuren is vaak een raadsel. Er zijn exemplaren die na twintig jaar nog steeds trouw rondspinnen, maar de realiteit is dat veel exemplaren er na drie tot vijf jaar mee ophouden. Een enkele keer herken je de signalen, zoals tik- en krasgeluiden, trage toegangstijd of problemen bij het lezen van gegevens.
Een ervaringsdeskundige is het Amerikaanse bedrijf Backblaze, dat zeker 25.000 harde schijven in gebruik heeft voor online back-updiensten. Die draaien overigens 24 uur per dag en 7 dagen per week, wat natuurlijk niet is te vergelijken met een laptop of desktop-pc thuis. Op basis van eigen onderzoek publiceert het bedrijf regelmatig betrouwbaarheidscijfers (failure rates) van bekende harde schijven. Het gebruikt een brede waaier van veelal voor consumenten gemaakte (3,5inch-)modellen.
Volgens het bedrijf doen deze exemplaren het niet slechter dan de op zakelijk gebruik gerichte harde schijven. Houd het blog van het bedrijf in de gaten voor de resultaten.
Enkele jaren terug becijferde het al eens dat in de eerste 1,5 jaar een vrij groot aantal harde schijven uitvalt: 5,1 procent. De 1,5 jaar daarna (als de schijf tussen de 1,5 en 3 jaar oud is) valt juist een veel kleiner percentage uit: 1,4 procent per jaar. Na drie jaar neemt de uitval weer flink toe, namelijk 11,8 procent per jaar. Het goede nieuws, concludeert het bedrijf, is dat 80 procent na vier jaar nog steeds draait.
Temperatuur HDD
Voor harde schijven zou temperatuurbewaking minder zinvol zijn volgens een onderzoeksrapport van Google. Het stelt dat er geen direct verband is tussen temperatuur en uitvalpercentage. Diverse programma’s, waaronder het genoemde SpeedFan, lezen de temperatuur uit via een statusveld van SMART (Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology). De ingebouwde technologie dient om problemen zo vroeg mogelijk te ontdekken. Helaas herkent het vooral mechanische fouten, en niet of nauwelijks elektronische problemen.
©PXimport
Volgens het onderzoek zou meer dan een derde van alle gecrashte schijven geen waarschuwing vooraf hebben gegeven via SMART. Maar als een melding komt, wil je die niet missen. Handige programma’s voor het uitlezen van SMART zijn HD Tune Pro (dat vaak ook voor benchmarks wordt gebruikt) en CrystalDiskInfo. Dit laatste programma kan zelfs permanent actief blijven als je de opties Resident en Opstarten aanzet via het Functies-menu. Het waarschuwt dan bij problemen en kan diverse meetgegevens in een grafiek presenteren.
Failure rate SSD
De SSD staat wat technologie betreft eigenlijk nog een beetje in de kinderschoenen. Vooral problemen met firmware staan vers in het geheugen. Een mooi voorbeeld is een bug in de Crucial M4, waar we ook zelf mee te maken hebben gehad. De bug hield verband met het SMART-statusveld Power on Hours waarin wordt bijgehouden hoelang een SSD wordt gebruikt. Na exact 5184 uren (216 dagen) liep de SSD steeds na een uur vast. Met een firmware-update was het probleem te verhelpen.
Het grootste probleem met SSD’s is het beperkte aantal schrijfacties dat op de chips kan worden uitgevoerd. Door slimme technieken, zoals een betere spreiding van de data (wear-leveling genoemd), kan de levensduur vergroot worden. Verschillende duurtesten wijzen gelukkig uit dat een SSD gemakkelijk 50 tot 100 jaar meegaat, zelfs bij zwaar gebruik. Wie wil kan met optimalisatietools als SSD Tweaker en SSD Life aan de slag met de instellingen en ‘gezondheid’ van zijn SSD.
Tekst: Gertjan Groen
