De hardware in je pc heeft een houdbaarheidsdatum, maar de levensduur ervan is te verlengen als je er goed op past. In deze workshop kijken we naar het onderhoud van je processor en de harde schijf.

Lees ook: Tips voor het koel houden van pc en laptop

SpeedFan en HWMonitor

Het is handig om, vooral bij een nieuwe pc of gewijzigde configuratie, de beschikbare temperatuursensoren maar ook voltages en ventilatorsnelheden in je pc in de gaten te houden. SpeedFan en het zeer overzichtelijke HWMonitor zijn daar handige programma’s voor. Ze weten veel meetgegevens te achterhalen. Soms iets te veel: in SpeedFan duiken soms onlogische metingen op die je kunt negeren. Let erop dat een processor veel zelf regelt. 

©PXimport

Je merkt pas dat de koeling onvoldoende is als deze langere tijd zwaar op de proef wordt gesteld, bijvoorbeeld tijdens het spelen van een zware game, stress-test of benchmark. Daarom is het handig de temperatuur langere tijd in de gaten te houden. Core Temp is daar ideaal voor. Het meet alleen je processor, maar geeft wel veel uitgebreidere details. Bovendien kun je de temperatuur (in graden Celcius) evenals de processorbelasting (in procenten) en snelheid (in GHz) permanent in de taakbalk weergeven en ook over langere tijd bijhouden. 

Door de Core Temp Remote Server plug-in mee te installeren kun je de temperatuur ook nog vanaf andere pc’s in het netwerk in de gaten houden, en zelfs onderweg met de Android-app.

Temperatuur processor

Voor schade aan de processor zelf of een kortere levensduur door hoge temperaturen hoef je niet heel bang te zijn. Moderne processors zijn berekend op hoge temperaturen tot meer dan 100 graden Celsius. In iedere moderne processor is bovendien een temperatuursensor ingebouwd. Als de temperatuur te hoog oploopt, maar ook als de processor weinig te doen heeft, wordt de frequentie automatisch teruggeschakeld. Loopt de temperatuur te ver op, dan schakelt de processor zichzelf helemaal uit en zal je pc herstarten. Bij welke temperatuur dat gebeurt, hangt af van de processor die je hebt. 

©PXimport

De waarde wordt in de fabriek ingesteld en kun je eventueel terugvinden in de datasheets. Dankzij technologieën als Turbo Boost zal een processor ook, als er genoeg marge is in onder meer de temperatuur, juist een stuk harder gaan lopen. Daarom valt er heel wat extra’s uit een goed gekoelde processor te halen. 

Wat is een zinvolle bovengrens voor de temperatuur? Diverse berekeningen op internet laten zien dat Intel-processors de maximale performance blijven leveren, en dus ook Turbo Boost blijven gebruiken, zolang de temperatuur de 100 graden Celcius niet overschrijdt. In de praktijk is het verstandig om 80 tot 85 graden Celcius als bovengrens aan te houden.

Failure rate HDD

De harde schijf is een kwetsbaar onderdeel en het doet altijd ‘pijn’ als deze er abrupt mee stopt. Wanneer dat zal gebeuren is vaak een raadsel. Er zijn exemplaren die na twintig jaar nog steeds trouw rondspinnen, maar de realiteit is dat veel exemplaren er na drie tot vijf jaar mee ophouden. Een enkele keer herken je de signalen, zoals tik- en krasgeluiden, trage toegangstijd of problemen bij het lezen van gegevens. 

Een ervaringsdeskundige is het Amerikaanse bedrijf Backblaze, dat zeker 25.000 harde schijven in gebruik heeft voor online back-updiensten. Die draaien overigens 24 uur per dag en 7 dagen per week, wat natuurlijk niet is te vergelijken met een laptop of desktop-pc thuis. Op basis van eigen onderzoek publiceert het bedrijf regelmatig betrouwbaarheidscijfers (failure rates) van bekende harde schijven. Het gebruikt een brede waaier van veelal voor consumenten gemaakte (3,5inch-)modellen. 

Volgens het bedrijf doen deze exemplaren het niet slechter dan de op zakelijk gebruik gerichte harde schijven. Houd het blog van het bedrijf in de gaten voor de resultaten.

Enkele jaren terug becijferde het al eens dat in de eerste 1,5 jaar een vrij groot aantal harde schijven uitvalt: 5,1 procent. De 1,5 jaar daarna (als de schijf tussen de 1,5 en 3 jaar oud is) valt juist een veel kleiner percentage uit: 1,4 procent per jaar. Na drie jaar neemt de uitval weer flink toe, namelijk 11,8 procent per jaar. Het goede nieuws, concludeert het bedrijf, is dat 80 procent na vier jaar nog steeds draait.

Temperatuur HDD

Voor harde schijven zou temperatuurbewaking minder zinvol zijn volgens een onderzoeksrapport van Google. Het stelt dat er geen direct verband is tussen temperatuur en uitvalpercentage. Diverse programma’s, waaronder het genoemde SpeedFan, lezen de temperatuur uit via een statusveld van SMART (Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology). De ingebouwde technologie dient om problemen zo vroeg mogelijk te ontdekken. Helaas herkent het vooral mechanische fouten, en niet of nauwelijks elektronische problemen. 

©PXimport

Volgens het onderzoek zou meer dan een derde van alle gecrashte schijven geen waarschuwing vooraf hebben gegeven via SMART. Maar als een melding komt, wil je die niet missen. Handige programma’s voor het uitlezen van SMART zijn HD Tune Pro (dat vaak ook voor benchmarks wordt gebruikt) en CrystalDiskInfo. Dit laatste programma kan zelfs permanent actief blijven als je de opties Resident en Opstarten aanzet via het Functies-menu. Het waarschuwt dan bij problemen en kan diverse meetgegevens in een grafiek presenteren.

Failure rate SSD

De SSD staat wat technologie betreft eigenlijk nog een beetje in de kinderschoenen. Vooral problemen met firmware staan vers in het geheugen. Een mooi voorbeeld is een bug in de Crucial M4, waar we ook zelf mee te maken hebben gehad. De bug hield verband met het SMART-statusveld Power on Hours waarin wordt bijgehouden hoelang een SSD wordt gebruikt. Na exact 5184 uren (216 dagen) liep de SSD steeds na een uur vast. Met een firmware-update was het probleem te verhelpen. 

Het grootste probleem met SSD’s is het beperkte aantal schrijfacties dat op de chips kan worden uitgevoerd. Door slimme technieken, zoals een betere spreiding van de data (wear-leveling genoemd), kan de levensduur vergroot worden. Verschillende duurtesten wijzen gelukkig uit dat een SSD gemakkelijk 50 tot 100 jaar meegaat, zelfs bij zwaar gebruik. Wie wil kan met optimalisatietools als SSD Tweaker en SSD Life aan de slag met de instellingen en ‘gezondheid’ van zijn SSD.

Tekst: Gertjan Groen

Iedereen gebruikt het gewone Startmenu van Windows 11. Je vindt er apps, instellingen, aanbevelingen en tegels. Overzichtelijk, maar je moet soms flink doorklikken voordat je eindelijk bent waar je zijn wilt. Kan dat niet handiger? Zeker: er bestaat ook een tweede Startmenu: een stuk eenvoudiger en vooral sneller. Waar je het vindt en hoe je het gebruikt, lees je in dit artikel.

Lees ook: Laptop met Windows 11? Zo doe je langer met de accu

Gewone Startmenu versus verborgen Startmenu

Het gewone Startmenu van Windows 11 is het startpunt voor de meeste gebruikers. Hier vind je je apps, recente bestanden, een zoekbalk en knoppen voor instellingen en afsluiten. Het menu is visueel ingericht, met tegels en iconen, en richt zich vooral op dagelijks gebruik.

©ID.nl

Het reguliere Startmenu is overzichtelijk, maar je moet nog wel doorklikken wanneer je op zoek bent naar Instellingen.

Het verborgen Startmenu ziet er heel anders uit. Geen tegels of visuele opsmuk, maar een compacte lijst met systeemfuncties. Denk aan apparaatbeheer, taakbeheer, netwerkverbindingen en terminal. Dit menu is vooral bedoeld voor wie snel iets wil aanpassen, controleren of oplossen.

Zo open je het verborgen Startmenu

De makkelijkste manier is simpelweg met de rechtermuisknop op de Startknop klikken (onderaan je scherm, links). Meteen verschijnt een menu met een lijst vol snelkoppelingen. Geen wachttijd, geen vertraging: het menu reageert direct.

Gebruik je liever het toetsenbord? Druk dan op Windows-toets + X. Deze sneltoets werkt overal in Windows, zelfs midden in een programma. Handig op een laptop, zeker als je geen muis bij de hand hebt.

Werk je op een touchscreen? Tik dan op de Startknop en houd die een paar seconden vast. Zodra Windows dit herkent als een 'lang tikken', verschijnt het menu automatisch.

Hoe je het ook opent, de inhoud is altijd gelijk. Het menu komt standaard naast de Startknop in beeld, dus je hoeft nooit te zoeken.

💡Door de Donkere Modus in te stellen (via Instellingen -> Persoonlijke instellingen -> Kleuren) krijgt het tweede Startmenu een donkere achtergrond. Dat zorgt ervoor dat het onderscheid met eventueel geopende programmavensters wat groter wordt.

Wat vind je in dit tweede Startmenu?

Alles wat je anders via Instellingen of het Configuratiescherm moet opzoeken, staat hier bij elkaar. In plaats van losse snelkoppelingen of visuele tegels, toont dit menu een strakke lijst.

Zo kom je met één klik bij Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Taakbeheer, Netwerkinstellingen of PowerShell. Handig als je iets wilt aanpassen, controleren of snel een probleem moet oplossen.

Microsoft heeft de functies logisch gegroepeerd. De bovenste opties gaan over apps en energiebeheer, daaronder volgen tools voor systeembeheer en netwerkverbindingen. Verder naar beneden vind je opdrachten voor afsluiten of afmelden. Je herkent ze aan hun vertrouwde namen, wat zoeken overbodig maakt. Een voorbeeld: als je software wilt verwijderen, hoef je niet naar Instellingen > Apps > Geïnstalleerde apps. Je kiest gewoon 'Geïnstalleerde Apps' uit het menu en je bent er meteen.

©ID.nl

Via het tweede Startmenu heb je meteen toegang tot allerlei systeemtools waarvoor je anders zou moeten zoeken in Instellingen of in het Configuratiescherm.

Waarom het tweede Startmenu zo handig is

Hoewel de systeemtools die je via het tweede Startmenu kunt bereiken voor veel mensen Windows-onderdelen zijn die ze niet zo vaak zullen gebruiken, is het toch handig dt je ze direct 'onder de knop' hebt zitten. Stel: je hebt wifi-problemen. In plaats van drie keer klikken door Instellingen kun je direct 'Netwerkverbindingen' openen. Of je wilt zien of een usb-stick goed wordt herkend. Dan hoef je alleen maar te klikken op 'Apparaatbeheer'. Voor wie vaker met systeeminstellingen werkt, is dit menu eigenlijk helemaal onmisbaar. Je hoeft geen sneltoetsen te onthouden of eindeloos door menu's te klikken. Alles wat je vaak gebruikt zit binnen handbereik. En ook als je het niet dagelijks gebruikt, is het handig om te weten dat het er is. Het scheelt je hoe dan ook veel tijd en zoekwerk.

Ook fijn: het menu ziet er op elke Windows 11-pc hetzelfde uit. Of je nu thuis werkt, op kantoor zit of iemand anders helpt: je weet precies waar je moet zijn.

Dus?

Het verborgen Startmenu is een van de meest praktische onderdelen van Windows 11. Het geeft je directe toegang tot systeemfuncties en tools waarvoor je anders moet doorklikken en waar je naar moet zoeken. Het is geen vervanger van het gewone menu, maar een aanvulling voor wie meer uit z'n systeem wil halen. Of je nu snel iets wilt aanpassen, een probleem onderzoekt of gewoon minder wilt klikken: het tweede Startmenu maakt het net een stuk makkelijker!

⬇️Scrol omlaag en bekijk welke onderdelen je in het tweede Startmenu vindt en wat je ermee kunt

Van buiten oogt hij misschien smetteloos, maar vanbinnen kan je wasdroger behoorlijk smerig zijn. Warmte, vocht en pluis vormen namelijk de perfecte broedplek voor bacteriën en schimmels. En dat ruik je. Bovendien werkt een vervuilde droger minder goed én verbruikt hij meer energie. Tijd om in actie te komen: met dit 8-stappenplan houd je jouw wasdroger schoon, fris en in topconditie!

Waarom is schoonmaken belangrijk?

Een wasdroger draait op hoge temperaturen en heeft continu te maken met vocht. Ideale omstandigheden voor ongewenste gasten zoals schimmels en bacteriën. Tel daar opgehoopte pluisjes en resten wasmiddel bij op, en je snapt waarom je wasdroger soms muf ruikt of er langer over doet dan normaal. Regelmatig schoonmaken voorkomt vieze luchtjes, verlengt de levensduur én maakt je droger zuiniger.

Een schone droger in 8 simpele stappen

1. Stekker eruit

Voordat je iets doet, trek je de stekker uit het stopcontact. Veiligheid voorop!

2. Pluizenfilters legen

Open het klepje onderin en haal de filters eruit. Meestal zijn dat er twee: een pluizenfilter en een condensfilter. Spoel ze af onder de kraan en laat ze goed drogen voordat je ze terugplaatst.

3. Condensor schoonmaken

Achter een apart klepje aan de voor- of achterkant zit de condensor. Haal stof en pluis voorzichtig weg met een vochtige doek. Vergeet ook de randjes en het klepje zelf niet.

4. Afvoerslang controleren

Koppel de slang los (als jouw droger die heeft) en check of er geen verstopping in zit. Spoel hem goed door en maak de binnen- en buitenkant schoon. Zet hem daarna weer stevig terug.

5. Binnenkant afnemen

Gebruik een zachte, vochtige doek om de binnenzijde van de trommel schoon te maken. Voor hardnekkige vlekken kun je een beetje allesreiniger gebruiken. Vergeet ook de rubber rand niet.

6. Buiten schoon, net als binnen

Neem de buitenkant van de machine af met een vochtige doek. Gebruik wat allesreiniger voor de zijkanten en voorkant, maar houd het bedieningspaneel liever droog of gebruik een licht vochtige doek.

7. Deurtje open laten

Laat na het schoonmaken de deur een tijdje openstaan. Zo kan de binnenkant goed drogen en voorkom je dat er schimmel ontstaat.

8. Lege droogbeurt draaien

Tot slot: draai een heet droogprogramma zonder was erin. Hiermee droog je de laatste vochtresten en geef je eventuele bacteriën geen kans.

©Shi

Hoe vaak moeten onderdelen worden gereinigd?

Niet alle onderdelen hoeven even vaak gereinigd te worden. Dit schema geeft een indicatie:

Merk je toch geurtjes op of neemt de droogprestatie van je wasdroger af? Voer dan een extra schoonmaakbeurt uit.

Schoonmaaktips voor specifieke onderdelen

Voor sommige onderdelen van je wasdroger zijn speciale schoonmaaktips. We zetten ze voor je op een rijtje.

©detry26

Schoonmaakmiddelen: wat gebruik je wel (en liever niet)?

Voor het grondig reinigen van je droger zijn er speciale producten op de markt. Denk aan schoonmaakmiddelen die vet, kalk en vuil aanpakken zonder onderdelen aan te tasten. Let altijd goed op of het middel geschikt is voor jouw type droger.

Ook populair zijn reinigingstabletten of -strips die je in de trommel legt voordat je een schoonmaakprogramma start. Die lossen nare geurtjes en aanslag op, maar gebruik ze niet te vaak. Overmatig gebruik kan het rubber en de binnenkant aantasten.

Liever een natuurlijk alternatief? Meng dan 5 eetlepels citroenzuur met een liter warm water en giet het in de wasmiddellade. Laat vervolgens een heet programma draaien. Goed voor je droger én het milieu.

Veelgestelde vragen over drogers schoonmaken

Kan ik een stoomreiniger gebruiken?

Nee. De hitte en vocht van een stoomreiniger kunnen onderdelen beschadigen. Gebruik altijd een microvezeldoekje met wat sop.

Wat te doen bij zwarte schimmel?

Reinig grondig de rubberen rand, filters en afvoerslang. Gebruik eventueel azijn als nabehandeling en draai daarna een heet programma. Herhaal dat regelmatig.

Waarom ruikt mijn schone was muf na het drogen?

Waarschijnlijk is je droger toe aan een schoonmaakbeurt. Begin bij het filter en de condensor en werk alles stap voor stap af. Vergeet ook de afvoerslang en het draaien van een heet leeg programma niet. Als dat allemaal niet helpt en de droger is al wat ouder, is het misschien tijd om uit te kijken naar een nieuw exemplaar.