In een vorig artikel las je over Intel ATM en de bijbehorende Management Engine, die er beide voor zorgen dat Intel je pc in een houdgreep vast heeft. Is de Intel Management Engine uitschakelen een optie, of is het niet zo eenvoudig?

Lees eerst: Intel AMT: Waarom je nooit helemaal de baas bent over je pc

Wat zijn nu je mogelijkheden als je beslist dat je de controle over je pc niet aan een obscure processor wilt geven? Terwijl je in de eerste versies de Management Engine nog kon uitschakelen door enkele waardes in het SPI-flashgeheugen in te stellen en daarna de firmware uit het flashgeheugen te verwijderen, is dat sinds de Core i3/i5/i7-processoren uit 2009 niet meer mogelijk.

De Management Engine zorgt voor een deel van de hardware-initialisatie. Als het opstartprogramma van de Management Engine geen firmwaremanifest met geldige ondertekening door Intel vindt, schakelt de pc zichzelf na 30 minuten uit.

Het is onmogelijk om de Management Engine te vervangen, bijvoorbeeld door een vrijer alternatief waarvan je de broncode kunt inkijken. Alleen Intel is in staat om de firmware te vervangen, omdat het opstartprogramma alleen firmware accepteert die door Intel ondertekend is.

Neutralize this

Ben je dan gedoemd om een pc met de Management Engine te gebruiken? In veel gevallen helaas wel. Op moderne Intel-machines is het zelden mogelijk om de Management Engine te verwijderen. Een andere aanpak is om de Management Engine te ‘neutraliseren’. Zie hiervoor http://tiny.cc/neutr.

Je laat dan een minimaal deel van de Management Engine intact, zodat je pc na 30 minuten nog blijft werken, maar verwijdert alle dubieuze functies uit de firmware.

Dat neutraliseren is mogelijk door de modulaire opbouw van de Management Engine: elke module is in een afzonderlijk deel van het SPI-flashgeheugen opgeslagen en wordt afzonderlijk geverifieerd door de opstartcode. Je kunt dus voorkomen dat individuele modules worden geladen.

Vorig jaar is er heel wat vooruitgang gemaakt op dit gebied. Trammell Hudson ontdekte toen dat zijn Lenovo ThinkPad X230 functioneel bleef als hij alle modules van de Management Engine verwijderde en alleen de partitie met de ThreadX-kernel overhield. Nicola Corna en Federico Amedeo Izzo bouwden daarop verder en ontwikkelden het script me_cleaner dat dit op elke Sandy Bridge-pc automatiseerde.

Hiermee verwijder je dus de dubieuze modules zoals de netwerkstack, de DRM-module en veel meer. Het overblijvende deel van de firmware neemt dan nog maar 80 kbyte in. Je hebt wel een externe flash programmer nodig, omdat het geheugen niet door de processor van je pc te benaderen is.

Pc zonder Management Engine

De Management Engine volledig verwijderen lijkt dus niet mogelijk te zijn, maar neutraliseren zodat ze relatief onschuldig wordt, kan wel. Alleen vereist het wat handigheid en loop je het risico dat je je pc ‘brickt’. Gelukkig zijn er enkele producenten die computers aanbieden waarvan de Management Engine is geneutraliseerd.

Zo verkoopt het Britse bedrijf Minifree vanaf het einde van dit jaar de Libreboot X220, een vrijgemaakte versie van de Lenovo Thinkpad X220. De ontwikkeling is nog bezig, maar als je nu een pre-order doet, betaal je mee aan de ontwikkeling daarvan.

De Libreboot X220 vervangt het propriëtaire BIOS door de opensourcefirmware Libreboot. De oprichter van Minifree is ook de oprichter en hoofdontwikkelaar van Libreboot, en de winst van je aankopen bij Minifree gaat integraal naar het Libreboot-project. Minifree levert zijn Libreboot X220 met Debian Jessie en de desktopomgeving MATE, maar je kunt er elke Linux-distributie op draaien.

Volgens de productbeschrijving is Minifree aan het proberen om de Management Engine volledig uit te schakelen zonder hardwaremodificaties. Als dat niet lukt, krijgen kopers een Libreboot X220 met geneutraliseerde Management Engine.

Ook het Amerikaanse bedrijf Purism heeft een aantal laptops voor wie graag meer controle over zijn pc wil. De Librem 11 is een 2-in-1 laptop en tablet met verwijderbaar toetsenbord, aanraakscherm en stylus. De Librem 13 is een ultraportable en de Librem 15 is een laptop met 15,6 inch scherm.

Ook Purism biedt zijn laptops net zoals Minifree momenteel aan met geneutraliseerde Management Engine. Bovendien kiest het voor Intel-processoren zonder vPro (en dus zonder Active Management Technology), de consumentenversie van de Management Engine en geen netwerkchips van Intel. Door deze keuzes vermijdt Purism de grootste risico’s.

En ook Purism streeft er nog altijd naar om uiteindelijk het kleine overblijvende stukje van de Management Engine te verwijderen. De ontwikkelaars zijn dit deel aan het reverse-engineeren en dringen er ook bij Intel op aan om een ontwerp zonder Management Engine mogelijk te maken.

Wat kun je nog meer doen?

Purism doet nog meer in zijn computers om te voorkomen dat je eigen pc je bespioneert. Zo hebben de Librem-computers hardwarematige kill-switches. De laptops bevatten schakelaars die de verbinding tussen het moederbord en de camera, microfoon, wifi en bluetooth fysiek verbreken.

Als je een van deze onderdelen van je laptop niet nodig hebt, kun je ze dus eenvoudig uitschakelen met de garantie dat een of andere malware je niet stiekem bespioneert. In alle andere laptops die op de markt zijn, zijn deze schakelaars ofwel in software geïmplementeerd, ofwel via een controller, die te programmeren en dus uit te buiten is.

Purism heeft ook bij de keuze van zijn chips voor de camera, audio, graphics, usb, wifi enzovoort belang gehecht aan openheid en vrijheid. Samen met de hardwareproducenten en de vrije-software-community heeft het voor hardware gekozen die je privacy respecteert en veiligheid hoog in het vaandel heeft. Ook zet Purism op zijn laptops PureOS, een van Debian afgeleide Linux-distributie die de nadruk legt op privacy, beveiliging en vrijheid.

Trusted Platform Module

De Intel Management Engine is zoals gezegd niet de enige component die heimelijk controle over je pc heeft. Een ander oud zeer bij kritische computergebruikers is de Trusted Platform Module (TPM). Dat is een cryptoprocessor die encryptiesleutels bevat en gegevens kan versleutelen. Onder andere Microsofts BitLocker Drive Encryption zet de TPM in om de sleutels te beschermen waarmee het de schijf versleutelt.

Elke TPM-chip bevat een zogenoemde endorsement key, een 2048-bits RSA-sleutelpaar. Die is fundamenteel voor de veiligheid van de chip. Het sleutelpaar wordt door de fabrikant bij de productie van de chip willekeurig gegenereerd en in de chip gestoken, en de privésleutel van het paar verlaat op geen enkel moment de chip. Met de bijbehorende publieke sleutel kan de computer gevoelige gegevens naar de chip versturen met de garantie dat die alleen voor de chip leesbaar zijn, of door de chip ondertekende gegevens verifiëren en zo zeker weten dat die gegevens uit de TPM-chip komen.

Of niet? Bij de productie van de chip moet de fabrikant die geheime sleutel weten om ze in de chip te kunnen bakken. Wat houdt de fabrikant tegen om alle endorsement keys van zijn TPM-chips bij te houden? Of aan een overheidsinstelling door te spelen? Weet jij wie de TPM-chip in je pc produceert en uit welk land de producent komt?

Maar het gaat nog veel verder. Bijna alle hardware heeft voor zijn werking firmware nodig, waarvan de broncode niet beschikbaar is. We spraken al over het BIOS/UEFI, dat in de praktijk moeilijk te vervangen is. Projecten die alternatieve firmware ontwikkelen zijn onder andere coreboot en Libreboot, maar door de beperkingen die de Intel Management Engine oplegt zijn ze amper ondersteund op moderne pc’s.

Ook de gpu (graphical processing unit) heeft eigen firmware, net zoals harde schijven en ssd’s, de ethernetcontroller, de geluidskaart, webcam enzovoort. Voor bijna geen van deze apparaten is er opensource firmware beschikbaar, zodat je niet weet wat er allemaal achter je rug gebeurt.

En wie zegt dat Intel in de circuits van zijn processoren geen backdoor heeft ingebouwd, die onmogelijk te verwijderen is omdat het om hardware gaat? We hebben geen toegang tot de blauwdrukken van Intels chips. Uiteindelijk moet je dus toch op de hardware vertrouwen...

Nog niet zo heel lang geleden was een elektrische deken vooral iets voor omaatjes. Maar sinds de gasprijzen eind 2021 enorm opliepen, hebben we allemaal de warmtekussen en -dekens omarmd. Welk deel van je lichaam je ook wilt verwarmen: het aanbod is enorm. Tijd voor een uitgebreide test dus. Zaten we er warmpjes bij?

Het van oorsprong Duitse bedrijf Beurer richt zich vooral op producten die te maken hebben met beauty, medical en wellbeing. Dat loopt van haardrogers tot weegschalen en bloeddrukmeters. Maar van oorsprong – en we hebben het dan over 1919(!) – hield Beurer zich bezig met de productie van warmtekussens. Het is dan ook niet vreemd dat het bedrijf een aanzienlijk aantal warmteproducten in het assortiment heeft. Voor deze test probeerden we vier producten uit: een verzwaarde warmtemat (HK 145), een oplaadbaar warmtekussen (Heaty HK 77), een voetenwarmer met massagefunctie (FWM 45) en tot slot een elektrische bovendeken (HD 82 Stockholm). 

Voor gerichte warmte: HK 145 Cosy Weight Green Planet

We beginnen met de HK 145. Hoewel de HK 145 Cosy Weight door Beurer zelf als verwarmingskussen wordt aangeduid, zouden wij het toch eerder een warmtemat noemen. Dat komt door de langwerpige vorm (60x30 centimeter) en de geringe dikte (iets minder dan 9 centimeter). Heel geschikt dus om op specifieke delen van je lichaam te leggen – denk aan een stijve schouder of pijnlijke knieën. Ook als je bijvoorbeeld menstruatiekrampen hebt, kan de HK 145 helpen.

Bij het uit de doos halen viel meteen het gewicht van de mat op: ongeveer anderhalve kilo. Door de vulling van glaskralen is hij een stuk zwaarder dan traditionele warmtekussens. Wie wel eens onder een verzwaringsdeken heeft geslapen, weet hoe rustgevend dat werkt. Bovendien zorgen de kralen ervoor dat de warmte langer wordt afgegeven. Fijn is dat de mat gemaakt is van superzachte materiaal (100% gerecycled – de HK 145 maakt deel uit van de duurzame Green Planet-lijn).

©AK | ID.nl

De werking is heel simpel: stekker in het stopcontact en de gewenste stand kiezen. In totaal zijn er zes warmtestanden. Omdat wij enorme koukleumen zijn, vonden we de hoogste stand het lekkerst, maar dat is een persoonlijk iets. We hebben het kussen eerst uitgeprobeerd op onze de buik. Dat voelde door het verzwarende effect vooral heel ontspannend. Daarna was onze schouder aan de beurt (de combinatie een zekere leeftijd + 40 uur per week achter de laptop zitten is daar niet al te best voor). De warmte werkte snel en gericht: na een minuut of vijftien voelde de schouder duidelijk soepeler. Langer doorgaan was minder prettig, vooral door het gewicht en de harde rand van de mat, die in onze nek begon te drukken.

Om mee te knuffelen: HK 77 Heaty warmtekussen

Zeg je cosy warmte, dan zeg je al snel: warmtekussen. Maar dan wel eentje die in je interieur past. Dat hebben ze bij Beurer goed begrepen: het HK 77 Heaty kussen is verkrijgbaar met een corduroy hoes (in crème, oudroze, blauwgroen) of een velvet hoes (in taupe, roze. blauw). De hoes is wasbaar.

Net als bij de andere producten in deze test wordt ook de Heaty (wij probeerden de velvetblauwe versie) geleverd met een handleiding met een duidelijke schematische tekening waarop alle onderdelen en functies staan uitgelegd. Het enige wat we in de handleiding niet helemaal duidelijk vonden, was of je de accu kunt opladen terwijl hij nog in het zakje van het binnenkussen zat, of dat je hem eerst moet verwijderen. Voor de veiligheid hebben wij hem eruit gehaald. Het opladen zelf wijst zich vanzelf. Drie witte ledjes op het bedieningspaneel (het bruine label aan de buitenzijde) geven de voortgang van het opladen aan. Is de accu helemaal opgeladen, dan regel je via de drukknop op het paneel de hoogte van de warmte. Als het kussen aan staat, zie je zowel de ingestelde temperatuur-indicator als de ledjes van het batterijniveau.

©AK | ID.nl

Om met die warmte te beginnen: we kunnen niet anders concluderen dan dat het ultiem comfort is, snuggelen met een warm kussen. Wij als koukleumen opteerden natuurlijk voor de hoogste stand, maar ook na terugschakelen naar een lagere stand gaf het kussen nog steeds behaaglijke warmte af.

Wel vonden we dat de accu redelijk snel leegliep.Na ongeveer een uur op de hoogste warmtestand waren al twee van de drie witte ledlampjes uit. Volgens Beurer heeft de accu een maximale gebruiksduur van vier uur, maar dat geldt alleen voor de laagste stand. Op de hoogste stand haal je dus waarschijnlijk nét het einde van een romantische kerstfilm niet.

Warmte en ontspanning voor je voeten: FWM 45 voetenwarmer

Wie vaak koude voeten heeft, heeft niets aan een warmtekussen. Speciaal voor die mensen is er de FWM 45: een voetenwarmer met een teddyvoering, die twee verschillende warmtestanden heeft én twee verschillende massagestanden. Je kunt zowel de warmte als de massage afzonderlijk of tegelijkertijd gebruiken. Variatie genoeg dus.

Op een thuiswerkdag waarop het buiten behoorlijk koud was hebben wij de voetenzak onder het bureau gezet. Stekker in het stopcontact, even laten opwarmen en voeten erin. Aanvankelijk hielden we daarbij onze sokken aan. Dat voelde oké, maar echt warm: nee. Met blote voeten ging dat wat beter, hoewel het van ons nog wel wat warmer had gemogen. Jammer is dat de warmte alleen van een verwarmingselement aan de onderkant komt en dat de bovenkant niet elastisch sluit, waardoor er een opening blijft waardoor koude lucht naar binnen glipt. Kleine tip: vouw de teddyvoering uit in plaats van die over de zak te laten hangen, zodat je onderbenen beter bedekt zijn. Doen, wat ons betreft.

©AK | ID.nl

Bijzonder aan deze voetenwarmer (geschikt voor voeten tot en met maat 47) is dat er een massagefunctie op zit. Je kunt daarbij kiezen uit twee standen: rustgevend en verkwikkend. De rustgevende modus (stand 1) doet precies wat hij belooft. Je voelt de trilling in je voeten en kuiten. Het is niet hinderlijk en vooral ontspannend. We kunnen ons voorstellen dat dit een prettige stand is bij het tv-kijken na een dag hard werken. Tv-kijken terwijl de verkwikkende modus (stand 2) aan staat, zouden we zelf niet zo snel doen. Het masseren gaat in deze stand namelijk een stuk harder (en maakt ook wat meer geluid). Voelt het vervelend? Nee, dat niet. Maar het voelt ook niet heel lekker – je bent je vooral heel de tijd bewust van het getril onder je voeten. Wij vonden het lastig om ons tijdens deze stand te focussen op ons werk.

Om nooit meer onderuit te kruipen: HD 82 Stockholm warmtedeken

Reviewen is soms hard werken, maar soms is het een feestje. Het uitproberen van de HD 82 warmtedeken was zo'n feestje. Dankzij zijn afmetingen (130x180 centimeter) kun je er helemaal in wegkruipen. Op de handig verlichte bedieningseenheid kun je kiezen uit zes warmtestanden, waarbij koukleumen zoals wij ook bij een lagere stand dan de hoogste nog heerlijk warm blijven.

©AK | ID.nl

De deken is heel zacht (fleece) en ziet er luxueus uit. Geen deken die je na gebruik opbergt omdat hij lelijk staat in je interieur, maar echt een deken om standaard op de bank te hebben liggen. Een fijn idee daarbij is dat er een veiligheidssysteem is ingebouwd: bij een storing schakelt de deken automatisch uit. Ook wanneer hij drie uur heeft aangestaan, schakelt hij automatisch uit. Dat voorkomt dat je hem zelf vergeet uit te zetten. Scheelt weer op je energierekening! Niet veel, want een gemiddelde warmtedeken verbruikt ongeveer 100 watt per uur. Na drie uur is dat dus ongeveer 0,3 kWh. Bij een gemiddelde elektriciteitsprijs van 0,28 euro per kWh (niveau november 2025; bron: ANWB) kom je uit op net iets meer dan 9 cent. Dat is veel goedkoper dan drie uur de kachel aan… 

FRITZ! heeft de Mesh Set 1700 uitgebracht, een nieuwe wifi 7-oplossing die je gewoon in het stopcontact prikt. De compacte set bestaat uit kleine repeaters die samen één groot draadloos netwerk vormen, bedoeld om in elke hoek van het huis snel en stabiel internet te bieden.

De set draait om de vernieuwde FRITZ!Repeater 1200 AX, nu uitgerust met wifi 7 en goed voor snelheden tot 3.600 Mbit/s op de 2,4- en 5GHz-banden – een toename van ongeveer 600 Mbit/s ten opzichte van het vorige model. Dankzij multigigabit-wifi kunnen meer apparaten tegelijk verbonden zijn zonder dat de snelheid merkbaar daalt. De nieuwe wifi 7-functie Multi-Link Operation maakt het mogelijk om data gelijktijdig via beide frequentiebanden te versturen, wat de stabiliteit verder verbetert. Voor vaste apparaten is er bovendien een gigabitpoort aanwezig.

Omdat de repeaters direct in het stopcontact worden gestoken, nemen ze nauwelijks ruimte in en zijn ze eenvoudig te installeren. Gebruikers kunnen kiezen voor een set met twee of drie repeaters, afhankelijk van de grootte van de woning. De FRITZ!Mesh Set 1700 werkt het best samen met een FRITZ!Box, maar kan ook worden gekoppeld aan routers van andere merken. In dat geval fungeert de eerste repeater als centrale wifi-regelaar.

Goed om te weten: alle FRITZ!Box-routers en repeaters worden in Europa geproduceerd, krijgen vijf jaar garantie krijgen en ontvangen gratis beveiligings- en functie-updates.

Beschikbaarheid

De FRITZ!Mesh Set 1700 is per direct verkrijgbaar als set van twee of drie repeaters. De afzonderlijke repeater is ook los te koop onder de naam FRITZ!Repeater 1700.