Werkgeheugen uitbreiden: Dit moet je weten
Als je je werkgeheugen uitbreiden wilt, dan is het belangrijk dat je precies de juiste modules koopt. We vertellen je hoe je ram verwisselen kunt en wat alle specificaties precies betekenen. Daarna presteert je pc sneller dan ooit tevoren.
Je pc heeft ram (random access memory) nodig om de processen in je computer te kunnen uitvoeren. Het kan lastig zijn om precies te weten te komen welk type ram je nodig hebt en wat de verschillen tussen allerlei ram-types zijn. Daarom nemen we alles rondom het geheugen eens onder de loep.
Je computer heeft twee vormen van geheugen nodig om te kunnen functioneren: vaste opslag en ram. Vaste opslag is bijvoorbeeld je interne ssd-schijf, een externe harde schijf of een dvd. De data worden hier naartoe geschreven om voor langere tijd toegankelijk te zijn.
Dit type geheugen wordt ook wel non-volatile memory (niet vluchtig) genoemd. Als de stroomvoorziening wordt onderbroken, staat de data er nog gewoon op.
Zo werkt ram
De tegenhanger van volatile memory is ram, het interne geheugen. Start je je pc opnieuw op, dan is je ram weer beschikbaar voor andere processen. Stel, je hebt 8 GB intern geheugen in je pc. Dat is in principe volledig beschikbaar zodra je je pc aanzet.
Als eerste wordt het besturingssysteem opgestart, dat snoept in de meeste gevallen 1 tot 2 GB van je ram af. Elk geopend programma stopt ook wat data in het geheugen. Sluit u een programma, dan wordt deze ruimte weer beschikbaar voor andere zaken.
©PXimport
Soorten geheugen
Elk moederbord heeft een ander soort geheugen nodig. Er zijn vele formaten en afmetingen en binnen elk formaat zijn er ook nog veel verschillen. Je computer is hier vaak heel strikt in, een verkeerd ram-reepje past fysiek niet in je moederbord of wordt niet herkend door je besturingssysteem.
Vroeger bestond er dram en sram. Dram (dynamisch ram) is een erg goedkoop geheugen en wordt het meest gebruikt in computers en smartphones. Sram (statisch ram) is veel sneller en daarmee veel duurder. Het wordt voornamelijk gebruikt voor cpu-caches waar het meestal om megabytes in plaats van gigabytes draait.
Sdram staat voor synchronous dram en is een type geheugen dat geoptimaliseerd is voor computers. Uiteraard zijn er ook weer verschillende soorten sdram, ddr is een term die je vaak ziet. Ddr staat voor double data rate synchronous dram. Inmiddels zijn we aanbeland bij generatie 4, vandaar dat je vaak ddr4 tegenkomt.
©PXimport
Lpddr4 betekent dat het ook nog eens weinig stroom verbruikt, vandaar de toevoeging lp (low power). Dit vinden we eigenlijk uitsluitend in laptops, waar het stroomverbruik belangrijk is .
Het nadeel van lpddr is dat het altijd langzamer is dan normaal ddr en daarom is er weinig noodzaak om dit in een desktop te installeren. Eigenlijk hebben we het bij lpddr4 over low power double data synchronous dynamic random access memory 4.
Naast het type geheugen is ook het formaat belangrijk. In desktop-pc’s wordt voornamelijk gebruikgemaakt van dimm-modules (dual in-line memory module). Dit zijn reepjes met een 288pins-connector die je in het moederbord van je pc klikt.
©PXimport
Vroeger hadden dimm-modules overigens minder connectoren. Ddr2-geheugen heeft bijvoorbeeld een 240pins-connector. We hebben het hier over geheugenreepjes voor desktops. De mobiele variant van een dimm heet so-dimm (small outline dimm).
Ddr4 voor laptops heeft een 260pins-connector en is kleiner zodat het in een laptop past. Overigens kan het zijn dat in je laptop het geheugen is gesoldeerd op het moederbord. In dat geval is het niet mogelijk om je interne geheugen te verwisselen.
Welk type geheugen heb ik nodig? Als je wilt weten welk type geheugen in je computer is ingebouwd, dan kun je dit vrij makkelijk vinden. In Windows 10 druk je op Ctrl+Alt+Delete en klik je op Taakbeheer. Ga naar het tabblad Prestaties en klik links op Geheugen. Rechtsboven zie je hoeveel geheugen is geïnstalleerd. Soms staat hier ook het type. Staat hier niks, dan kun je ervan uitgaan dat je ddr4 in je systeem hebt zitten. De snelheid van je geheugen vind je onderin achter Speed. Als de snelheid 2133 MHz of meer is, dan kan dit alleen maar een ddr4 zijn. Ddr3 kenmerkt zich door een snelheid van 1066 MHz tot 1600 MHz. Op een Apple-computer klik je op het Apple-logo linksboven en kies je voor Over deze Mac. Achter Geheugen zie je welk type geheugen is geïnstalleerd.
Capaciteit en snelheid
Ddr4 is verkrijgbaar in verschillende groottes. Met grootte bedoelen we de capaciteit. De grootste ddr-module kan 64 GB herbergen, de kleinste zijn vaak 2 GB. Geheugen moet je in de meeste computers overigens in paren installeren, het is handig om geheugen met dezelfde specificaties (en als het kan van hetzelfde merk) te gebruiken.
In veel gevallen is de installatie van twee reepjes van bijvoorbeeld 4 GB ook handiger dan één reepje van 8 GB, dit bevordert de doorvoersnelheid. Elk geheugenreepje heeft een bepaalde snelheid, deze wordt uitgedrukt in megahertz (MHz).
Ddr4 begint bij 1600 MHz en loopt op tot 3200 MHz . Sommige websites hanteren niet de MHz-snelheden bij het classificeren, maar gebruiken het voorvoegsel pc4 en multipliceren het aantal MHz met acht. Als je dus ergens pc4-25600 ziet staan, betekent dit dat het een ddr4 is met een snelheid van 3200 MHz.
Ram kopen: Waar nog meer op letten?
©PXimport
Als je geheugen online wilt bestellen, dan staan er vaak nog een aantal specificaties bij een module. Deze zijn niet heel belangrijk, maar het is toch interessant om te weten wat deze termen betekenen. Vaak zie je de term non-ecc opduiken. Dit staat voor error code correction. Een moederbord kan vragen om alleen ecc-geheugen te gebruiken (of juist te weigeren). Dit staat allemaal beschreven in de specificaties van je moederbord.
Een andere term die je tegenkomt, is buffered of registered. Registered geheugen wordt soms aangeduid als rdimm en is duurder dan unregistered geheugen (udimm). Dan is er nog de cl-waarde, dit staat voor column address strobe latency. De cl-waarde wordt in nanoseconden weergegeven. Een lagere waarde betekent dat de vertraging minder is. Dit moet je wel met een korreltje zout nemen, want de vertraging is ook afhankelijk van de kloksnelheid.
De termen x8 en x16 houdt verband met databandbreedte, x8 komt veel vaker voor dan x16. Dan is er nog de zogenoemde memoryrank, dit kan single-, dual- of quadrank zijn en geeft aan hoe het geheugen op de chip is geïnstalleerd. Ram-fabrikant Crucial duidt dit aan als 1rx4, 2rx4 of 2rx8.
Inbouwen maar!
Wil je zelf ram verwisselen en weet je zeker dat je het juiste werkgeheugen hebt gekocht? Dan kun je deze gaan inbouwen. Voordat je het interne geheugen van je computer of laptop verwisselt, is het van belang dat je je statisch ontlaadt.
Dit kan met een antistatische mat of armband waarvan je de ene kant om je pols bindt en de andere kant aan een geaard element vastmaakt, zoals een computerkast. Ben je niet geaard, dan kan een statische schok ervoor zorgen dat je de componenten in je computer ruïneert.
©PXimport
Hoe je het geheugen wisselt, is per computer verschillend. Bij de meeste desktopcomputers druk je echter met twee handen op beide plastic klemmetjes die het geheugen vasthouden. Het geheugen komt een beetje omhoog en je kunt het er zo uitnemen.
Het nieuwe geheugen prik je er daarna voor in de plaats. Je leest: het daadwerkelijk omwisselen van ram is niet zo ingewikkeld. Maar het juiste geheugen vinden is wel even een klusje. Hopelijk ben je door dit artikel goed op weg geholpen.
