ID.nl logo
CPU te warm? Houd je processor koel met ondervolten
© Reshift Digital
Huis

CPU te warm? Houd je processor koel met ondervolten

Wordt je CPU te warm als je intensieve games of zware applicaties draait? Terwijl de ventilator giert als een gek, loop je ook het risico dat de processor op de rem trapt om zichzelf te beschermen. Als je laptop of desktop vaak oververhit raakt, loont het de moeite om de temperatuur te drukken door te ondervolten.

Tip 01: Standaard voltage

Vooral laptops kunnen extreem warm worden. Een belangrijke oorzaak is stof gecombineerd met de krappe behuizing. Het is een stap in de goede richting als je het stof kunt wegblazen met een busje perslucht. Je kunt eventueel koelpasta gebruiken of soms zelfs een betere koeling plaatsen, maar er is ook een manier die alleen maar een beetje van je tijd kost: ondervolten.

Elk type processor is door de chipfabrikant afgestemd op een standaard voltage. Dit voltage zorgt dat de cpu op een stabiele manier zijn werk kan doen. Omdat het onbegonnen werk is om elke cpu afzonderlijk te testen, zorgt de fabrikant dat het voltage hoger is dan nodig. De chipbouwer wil zeker zijn dat al zijn cpu’s goed werken, maar geen enkele cpu is hetzelfde.

Als je het voltage van de cpu in jouw machine finetunet, levert dit verschillende voordelen op. Je kunt de temperatuur van de cpu tussen 5°C en 20°C laten dalen. De batterij gaat langer mee. De ventilator hoeft minder te draaien en maakt dus minder geluid. En de processor heeft een langere levensduur, al gaat die meestal toch langer mee dan de rest van de pc.

©PXimport

Een lagere cpu-spanning vermindert het stroomverbruik én de temperatuur

-

Tip 02: De grens opzoeken

Ondervolten betekent het verminderen van de spanning die de processor ontvangt. Zelfs wanneer je de spanning met relatief kleine hoeveelheden verlaagt, daalt niet alleen het stroomverbruik, maar ook de warmte die de cpu genereert.

Het klinkt te mooi om waar te zijn … Waar zit het addertje onder het gras? Het ergste dat kan gebeuren wanneer je overdrijft en de spanning te veel verlaagt, is dat de computer crasht en je een BSOD (Blue Screen of Death) ziet. Maar na een herstart zal de processor weer op het standaard voltage draaien.

Het is dus even schrikken, maar je loopt eigenlijk geen risico. Als je weet op welke onderspanning dit gebeurde, moet je gewoon een beetje meer spanning teruggeven. Het is dus een kwestie van de grens opzoeken.

©PXimport

Geen prestatieverlies

Om verwarring te vermijden: ondervolten heeft niets te maken met overklokken of onderklokken. Bij overklokken kun je de processor wel degelijk beschadigen en bij onderklokken is er prestatieverlies. Dit heb je niet bij ondervolten. De kans dat er iets misgaat, is zo goed als nihil en de prestaties blijven hetzelfde.

Heb je een laptop of desktop die zijn werk iedere dag prima doet, dan hoef je natuurlijk niet te experimenteren met ondervolten. Stijgt de temperatuur van cpu aanhoudend tot 90°C en meer, dan moet je wel maatregelen nemen om de belasting van de processor te temperen. Vooral gamers weten dat lange gamesessies de cpu en de gpu (grafische processor) op de proef stellen. Deze gebruikersgroep houdt het best de temperatuur van die chips in de gaten.

©PXimport

Tip 03: Tools

Waar zit de knop om de spanning te verlagen? Nergens, je gebruikt daarvoor het freewareprogrammaatje ThrottleStop, dat trouwens een uitstekende handleiding heeft.

Daarnaast kun je ook een programma gebruiken om achteraf je systeem te belasten, zodat je de zaak kunt controleren bij nieuwe voltages. Wij gebruiken Prime95. Deze systeemstabiliteitscontroleur heeft een stresstest, de Torture test, waarmee je de zweep legt op het geheugen, de processor of een combinatie van beide.

We beginnen met ThrottleStop. Er komt niet veel bij kijken om de software te installeren. Pak het programma uit en voer het uit als beheerder.

©PXimport

Wordt de temperatuur te hoog, dan kan de cpu zijn snelheid verlagen

-

Thermische throttling

Een cpu beveiligt zichzelf tegen zelfdestructie. Wanneer de temperatuur te hoog oploopt, is het mogelijk dat de cpu uit zichzelf terugschakelt naar een lagere snelheid om te vermijden dat er nog meer warmte vrijkomt. Er zijn zelfs processors die zichzelf uitschakelen om beschadiging te voorkomen.

Hierdoor kan een 3GHz-processor op de rem trappen en bijvoorbeeld nog slechts 800 MHz leveren. Dit terugschakelen noemt men thermische throttling. Dit is een veelvoorkomende oorzaak van plotseling teruglopende pc-prestaties. Door de temperatuur te drukken via ondervolten, loop je minder kans op thermische thottling.

©PXimport

Tip 04: Specificaties

Wanneer je het programma opent, lijkt het een beetje intimiderend. Dat komt doordat je hier ook nog andere dingen mee kunt doen dan ondervolten. Bovenaan rechts lees je de specificaties van de processor die in jouw machine zit.

Je kunt de app minimaliseren door op de cijfers naast VID of op een van de MHz-waarden te klikken. De app wordt dan geminimaliseerd naar het systeemvak of de taakbalk, afhankelijk van hoe de app is geconfigureerd bij de Options. VID is trouwens het voltage dat de cpu vraagt. Onder deze specificaties lees je de temperaturen van de verschillende processorkernen.

Tip 05: Profielen

ThrottleStop houdt vier profielen bij. Als je de vier vette stippen aan de linkerkant een voor een aanklikt, merk je dat deze profielen al een naam hebben: Performance, Game, Internet en Battery. Je moet deze profielen nog wel zelf instellen en ook de namen kun je aanpassen. De wijzigingen die je vastlegt in een bepaald profiel, hebben geen invloed op andere profielen.

Je bent dat linkervenster trouwens snel kwijt als je ergens op klikt, maar je kunt het altijd terughalen via de knop PKG Power.

©PXimport

Tip 06: Offset-voltage

Om naar de instellingen te gaan voor het ondervolten, klik je op de knop FIVR (Fully Integrated Voltage Regulators). Bovenaan vind je het vak FIVR control. Onthoud dat je de ondervolt-aanpassing, de zogenaamde offset, moet uitvoeren op deze drie: CPU Core, CPU Cache en Intel GPU.

Begin bij CPU Core en vink bij CPU Core Voltage de optie Unlock Adjustable Voltage aan. Zorg dat de optie Adaptive zeker is aangevinkt. Daarna verlaag je met de schuifregelaar het Offset Voltage.

Hoe weet je hoeveel je mag ondervolten zonder dat het systeem onstabiel wordt? Als je computer een populaire cpu heeft, googel dan de naam van je computer en het type cpu samen met de term ‘undervolt’. Lees hoe ver anderen zijn gegaan en gebruik deze waarden als startbereik. Anders moet je het zelf proberen.

©PXimport

CPU Core en CPU Cache moeten altijd hetzelfde offset-voltage hebben

-

Tip 07: Noteer de offset

Sleep het offset-schuifje niet helemaal naar links, maar begin met -50mV. Daarna klik je op CPU Cache in het gedeelte FIVR Control en stel je deze in op dezelfde offset. Klik dan op Apply. Het is belangrijk dat CPU Core en CPU Cache altijd hetzelfde offset-voltage hebben.

De Intel GPU laat zich minder agressief ondervolten, dus daar gebruik je een mildere offset. Activeer rechts onderaan de optie OK - Save voltages after ThrottleStop exits. Mocht je systeem crashen door overmatige onderspanning, dan worden dezelfde instellingen niet automatisch opnieuw toegepast. Noteer de getallen die je hebt gebruikt, want als het systeem zou crashen, worden de waarden teruggezet naar nul.

Klik nu op Apply en OK. Daarna klik je op Turn On in het hoofdvenster van ThrottleStop. Om het ondervolten uit te schakelen, kun je het programma gewoon sluiten of de knop Zero Offset gebruiken.

©PXimport

Tip 08: Stresstest

Om de werking te testen, speel je gedurende een paar uur een intensieve game of gebruik je Prime95. Als je computer vastloopt of vanzelf opnieuw opstart, open je ThrottleStop opnieuw en verminder je de offset op ieder onderdeel met 5 millivolt. Als het systeem bijvoorbeeld bevriest bij -70 mV, dan probeer je -65 mV.

Heeft het systeem na een paar uur testen geen problemen, dan kun je de spannings-offset iets meer opdrijven, bijvoorbeeld van -70 mV naar -75 mV. Hoe groter de onderspanning, hoe koeler de cpu zal werken en hoe minder stroom hij zal verbruiken.

TrottleStop heeft ook de knop TS Bench, dit is een ingebouwd benchmarking-programma. Hoewel dit niet zo belastend is als Prime95, is TS Bench wel handig om na te gaan hoe recente tweaks die je hebt aangebracht de cpu onder belasting beïnvloeden.

©PXimport

Tip 09: Automatisch starten

Om ThrottleStop automatisch te starten met Windows, gebruik je Taakplanner. Typ Taakplanner in het zoekvak en open de app vanuit de zoekresultaten. In de rechterkolom klik je op Taak maken, er opent dan een venster met vier tabbladen.

In het tabblad Algemeen geef je de nieuwe taak de naam ThrottleStop. Vink daarbij het vakje Met meeste bevoegdheden uitvoeren aan. Daarna open je het tabblad Triggers en klik je op de knop Nieuw. In het venster Nieuwe trigger selecteer je bij Start deze taak de optie Bij opstarten. Klik op OK.

Vervolgens ga je naar het tabblad Acties en ook daar klik je op Nieuw. Kies als nieuwe actie Programma starten en via de knop Bladeren navigeer je naar het programma ThrottleStop.exe. Klik op Open en ten slotte op OK.

Open het tabblad Voorwaarden en maak alle aanvinkvakjes leeg. Ten slotte selecteer je het tabblad Instellingen en laat je alleen het volgende vakje aangevinkt: Taak mag op aanvraag worden uitgevoerd. Sluit de Taakplanner en start de computer opnieuw op. Nu moet het ThrottleStop-programma automatisch samen opstarten met Windows.

©PXimport

▼ Volgende artikel
WhatsApp voegt live foto's, AI-thema's en slimme zoekfunctie toe
© ER | ID.nl
Huis

WhatsApp voegt live foto's, AI-thema's en slimme zoekfunctie toe

WhatsApp rolt de komende tijd opnieuw een reeks functies uit die het chatten en videobellen persoonlijker en praktischer moeten maken. Van creatieve AI-hulpmiddelen tot betere zoekopties in groepsgesprekken: dit zijn de belangrijkste vernieuwingen.

In dit artikel lees je meer over de nieuwste WhatsApp-functies, waaronder:
  • Live foto's (iOS) en bewegende foto's (Android) delen

  • Eigen chatthema's en achtergronden maken met Meta AI

  • Nieuwe stickerpakketten downloaden

  • Groepschats makkelijker terugvinden via zoekfunctie

  • Documenten scannen en delen op Android

Rijkere momenten met live en bewegende foto’s

Gebruikers kunnen nu live foto's (iOS) en bewegende foto's (Android) delen. Die bevatten niet alleen beeld, maar ook geluid en beweging. Het idee is dat gesprekken zo meer diepte krijgen en dat je herinneringen realistischer kunt doorsturen, ongeacht of je gesprekspartner iOS of Android gebruikt. In de praktijk betekent dit dat je niet langer gebonden bent aan statische kiekjes: een lach, een begroeting of een spontaan moment komt beter tot zijn recht, compleet met de sfeer van dat moment. WhatsApp wil hiermee de beleving dichter bij die van een echte ontmoeting brengen, zodat een chat niet alleen informatief is, maar ook emotioneel rijker en levendiger aanvoelt.

Chatthema's en achtergronden met Meta AI

WhatsApp zet ook verder in op kunstmatige intelligentie. Met behulp van Meta AI kun je eigen chatthema's maken en zo je gesprekken een volledig unieke stijl geven. Denk aan kleurenpaletten die aansluiten bij je persoonlijke voorkeuren of achtergronden die zijn geïnspireerd op je favoriete muziek, seizoen of stemming. Daarnaast is het mogelijk om AI-gegenereerde achtergronden te gebruiken tijdens videogesprekken, waardoor je jezelf in een virtuele omgeving plaatst, zoals een tropisch strand of een futuristische skyline. Ook kun je deze achtergronden direct toevoegen bij het maken van foto's en video's in de chat, wat creatieve experimenten eenvoudig maakt. WhatsApp benadrukt dat de uitrol stap voor stap gebeurt: sommige gebruikers zien de opties al, terwijl anderen nog even moeten wachten tot de update beschikbaar is.

©WhatsApp

Nieuwe stickerpakketten

Wie zich liever uitdrukt zonder woorden, krijgt meer keuze uit stickers. WhatsApp voegde pakketten toe met veelzeggende namen als 'Onverschrokken vogel', 'Schooldagen' en 'Vakantie'. De stijl varieert van speels tot gezellig en schattig, zodat er ongetwijfeld voor elke stemming wel een passende illustratie is.

Groepen makkelijker terugvinden

Groepschats hebben vaak creatieve namen die je niet altijd paraat hebt. WhatsApp maakt het daarom eenvoudiger om groepen terug te vinden: zoek in je tabblad Chats gewoon op de naam van een contactpersoon, en de groepen waarin jullie samen zitten worden automatisch getoond.

Documenten scannen op Android

Tot slot is de mogelijkheid om documenten te scannen nu ook beschikbaar voor Android. Gebruikers kunnen rechtstreeks vanuit WhatsApp bestanden vastleggen, bijsnijden, opslaan en verzenden. Daarmee wordt het eenvoudiger om bijvoorbeeld contracten, bonnetjes of formulieren snel te delen zonder eerst een aparte scanner- of camera-app te openen. De functie herkent de randen van het document automatisch en zorgt dat het beeld wordt rechtgetrokken voor een nette weergave. iPhone-gebruikers hadden deze optie al langer, maar door de uitbreiding naar Android is het nu voor vrijwel alle WhatsApp-gebruikers mogelijk om documenten direct in de app te digitaliseren en door te sturen.

▼ Volgende artikel
Van stoofpot tot nagerecht: waarom de slowcooker zo handig is
© Dirk Weischenberg
Huis

Van stoofpot tot nagerecht: waarom de slowcooker zo handig is

Je kent het wel: je hebt een drukke dag, weinig zin om koken, maar wel trek in iets warms en voedzaams. Kom er maar in slowcooker! Je vult hem 's ochtends, zet hem aan en later op de dag staat er een complete maaltijd te wachten. Zeker in de herfst, dé tijd voor stevige soepen en stoofgerechten, is de slowcooker een uitkomst. En: je kunt er veel meer mee maken dan je denkt!

In dit artikel lees je:

– Hoe de slowcooker werkt – Wat je er allemaal mee kunt maken – Welke apparaten je deels kunt vervangen door een slowcooker – Het verschil tussen slowcooker, multicooker en snelkookpan – Tips en aandachtspunten bij gebruik – Twee recepten: apple crumble en pompoensoep uit de slowcooker

Lees ook: 5 veelgemaakte fouten met de slowcooker

Hoe werkt de slowcooker precies?

Een slowcooker werkt anders dan de pan op het fornuis of een braadslee in de oven. Hij gaart gerechten langzaam op lage temperatuur, vaak tussen de 70 en 95 graden. De warmte verspreidt zich gelijkmatig rondom een keramische of metalen binnenpan, terwijl het deksel de stoom en smaken vasthoudt. Omdat er nauwelijks vocht ontsnapt, blijven ingrediënten mals en vol van smaak. Vlees valt na uren sudderen uit elkaar en groente wordt zacht zonder zijn structuur helemaal te verliezen.

Van stoofpot tot nagerecht

Wie denkt dat de slowcooker alleen geschikt is voor stoofpotten, heeft het mis. Natuurlijk kun je er klassiekers als rundvleesstoof of chili con carne mee maken, maar net zo goed linzenstoof, curry of een rijke groentesoep. Voor het ontbijt kun je de avond ervoor havermout in de pan doen, zodat je 's ochtends wakker wordt met een warme kom pap. Zelfs nagerechten zoals rijstepap of een appelcrumble met kaneel (recept verderop) komen goed uit de slowcooker. Sommige modellen hebben bovendien een braadfunctie, zodat je vlees eerst kunt dichtschroeien voordat je het rustig laat garen.

©from_my_point_of_view

Welke apparaten vervangt de slowcooker?

De kracht van de slowcooker zit niet alleen in variatie, maar ook in vervanging. Veel bereidingen die je normaal in de oven of op het fornuis zou doen, kunnen ook prima met de slowcooker. Een stoofpot die je anders urenlang in de gaten moet houden, pruttelt hier vanzelf rustig door zonder dat je steeds hoeft te roeren. Zelfs een rijstkoker, stoommandje of au-bain-marie-apparaat kun je soms links laten liggen, want ook rijst, groente en custard kunnen prima langzaam garen. De slowcooker vervangt niet alle apparatuur in je keuken, maar wel deels.

Slowcooker, multicooker en snelkookpan: dit zijn de verschillen

De slowcooker is niet het enige apparaat dat koken makkelijker maakt. Hij wordt vaak vergeleken met de multicooker en de snelkookpan, maar de werking verschilt duidelijk. De slowcooker werkt op lage temperatuur en heeft vooral tijd nodig. Het voordeel is dat je gerechten kunt laten garen zonder dat je er de hele tijd bij hoeft te blijven en dat smaken zich rustig ontwikkelen. De multicooker is veelzijdiger: die combineert meerdere functies in één toestel, zoals stomen, bakken, rijst koken en vaak ook slowcooken. Daarmee vervangt hij meer losse apparaten, al vraagt het soms om meer instellingen en handelingen. De snelkookpan werkt juist tegengesteld aan de slowcooker. Met hoge druk en hoge temperatuur verkort hij kooktijden drastisch. Waar de slowcooker zes uur nodig heeft voor een stoofpot, staat het gerecht uit een snelkookpan binnen een uur op tafel. Het resultaat is minder diep van smaak, maar wel een snelle uitkomst voor drukke dagen. Kortom: de slowcooker draait om gemak en smaakontwikkeling, de multicooker om veelzijdigheid en de snelkookpan om snelheid.

De voordelen van langzaam garen

Het gebruik van de slowcooker brengt een aantal voordelen met zich mee. Doordat de temperatuur laag blijft, brandt er zelden iets aan en kun je gerust de deur uit terwijl het eten staat te pruttelen. De smaken trekken dieper in de ingrediënten en vlees wordt malser dan dan wanneer je het op hoog vuur bereidt. Bovendien heb je minder olie of boter nodig en kun je vaak goedkopere vleessoorten gebruiken die dankzij het lange garen bijzonder zacht worden. Het energieverbruik is doorgaans lager dan bij een oven of kookplaat, omdat het apparaat constant op een laag pitje werkt.

Waar je op moet letten

Er zijn ook dingen om rekening mee te houden. Omdat er nauwelijks vocht verdampt, is het beter om zuinig te zijn met bouillon of water. Te veel vocht maakt de maaltijd dunner dan de bedoeling is. Kruiden ontwikkelen zich anders bij lage temperaturen en hebben soms minder kracht, waardoor het slim is om vlak voor het serveren je gerecht nog even extra op smaak te brengen. En omdat gerechten vaak vier tot acht uur nodig hebben, vraagt het koken met een slowcooker om planning. Zet hem tijdig aan, zodat je eten op het juiste moment klaar is.

De slowcooker in de herfst

Juist in de herfst laat de slowcooker zich van zijn beste kant zien. Het seizoen van pompoensoep, erwtensoep, goulash en linzenstoof vraagt om comfort food dat langzaam kan trekken. Terwijl de regen tegen de ramen slaat en de dagen korter worden, vult je huis zich met de geur van een gerecht dat urenlang rustig staat te garen. Na een boswandeling of werkdag hoef je alleen nog maar de deksel te lichten en te genieten.

Recept: pompoensoep uit de slowcooker

Pompoensoep past perfect bij de herfst en is eenvoudig te maken in de slowcooker. Gebruik een middelgrote flespompoen, twee winterwortels, een grote ui, twee teentjes knoflook, een liter groentebouillon en een theelepel gemalen komijn. Snijd de pompoen in blokjes (schil mag blijven zitten als hij dun is) en doe samen met wortel, ui en knoflook in de slowcooker. Voeg de bouillon en komijn toe, zet de pan zes uur op de lage stand of drie uur op de hoge stand. Pureer de soep met een staafmixer glad en breng eventueel verder op smaak met peper en zout. Voor een romige variant kun je een scheutje kokosmelk toevoegen. Serveer met brood of een beetje geroosterde pompoenpitten als topping. 

©posinote - stock.adobe.com

Recept: apple crumble uit de slowcooker

Een klassieker die verrassend goed lukt in de slowcooker is apple crumble. Je hebt nodig: zes zoetzure appels, een eetlepel kaneel, twee eetlepels suiker, 100 gram bloem, 75 gram havermout, 100 gram koude boter in blokjes en een snuf zout. Schil de appels, snijd ze in stukjes en leg ze op de bodem van de ingevette slowcooker. Meng bloem, havermout, boter, suiker en zout tot een kruimelig deeg en verdeel dit over de appels. Zet de slowcooker drie uur op de hoge stand, of vijf uur op de lage stand, met een theedoek onder het deksel om condens op te vangen (zodat de crumble-topping knapperig blijft). Zorg er wel voor dat het deksel en de pan goed afgesloten blijven. Serveer de crumble warm, eventueel met een bolletje vanille-ijs of slagroom.

Slowcooker? Ja, graag!

De slowcooker laat zich goed inpassen in een druk dagelijks leven. Hij neemt je een deel van het werk uit handen en zorgt voor supersmaakvolle gerechten. Heb je wat plek over in je keuken, dan is een slowcooker dus zeker aan te raden!

Nog veel meer recepten?

Slowcookerboeken genoeg!