Wordt je CPU te warm als je intensieve games of zware applicaties draait? Terwijl de ventilator giert als een gek, loop je ook het risico dat de processor op de rem trapt om zichzelf te beschermen. Als je laptop of desktop vaak oververhit raakt, loont het de moeite om de temperatuur te drukken door te ondervolten.

Tip 01: Standaard voltage

Vooral laptops kunnen extreem warm worden. Een belangrijke oorzaak is stof gecombineerd met de krappe behuizing. Het is een stap in de goede richting als je het stof kunt wegblazen met een busje perslucht. Je kunt eventueel koelpasta gebruiken of soms zelfs een betere koeling plaatsen, maar er is ook een manier die alleen maar een beetje van je tijd kost: ondervolten.

Elk type processor is door de chipfabrikant afgestemd op een standaard voltage. Dit voltage zorgt dat de cpu op een stabiele manier zijn werk kan doen. Omdat het onbegonnen werk is om elke cpu afzonderlijk te testen, zorgt de fabrikant dat het voltage hoger is dan nodig. De chipbouwer wil zeker zijn dat al zijn cpu’s goed werken, maar geen enkele cpu is hetzelfde.

Als je het voltage van de cpu in jouw machine finetunet, levert dit verschillende voordelen op. Je kunt de temperatuur van de cpu tussen 5°C en 20°C laten dalen. De batterij gaat langer mee. De ventilator hoeft minder te draaien en maakt dus minder geluid. En de processor heeft een langere levensduur, al gaat die meestal toch langer mee dan de rest van de pc.

©PXimport

Tip 02: De grens opzoeken

Ondervolten betekent het verminderen van de spanning die de processor ontvangt. Zelfs wanneer je de spanning met relatief kleine hoeveelheden verlaagt, daalt niet alleen het stroomverbruik, maar ook de warmte die de cpu genereert.

Het klinkt te mooi om waar te zijn … Waar zit het addertje onder het gras? Het ergste dat kan gebeuren wanneer je overdrijft en de spanning te veel verlaagt, is dat de computer crasht en je een BSOD (Blue Screen of Death) ziet. Maar na een herstart zal de processor weer op het standaard voltage draaien.

Het is dus even schrikken, maar je loopt eigenlijk geen risico. Als je weet op welke onderspanning dit gebeurde, moet je gewoon een beetje meer spanning teruggeven. Het is dus een kwestie van de grens opzoeken.

©PXimport

Geen prestatieverlies

Om verwarring te vermijden: ondervolten heeft niets te maken met overklokken of onderklokken. Bij overklokken kun je de processor wel degelijk beschadigen en bij onderklokken is er prestatieverlies. Dit heb je niet bij ondervolten. De kans dat er iets misgaat, is zo goed als nihil en de prestaties blijven hetzelfde.

Heb je een laptop of desktop die zijn werk iedere dag prima doet, dan hoef je natuurlijk niet te experimenteren met ondervolten. Stijgt de temperatuur van cpu aanhoudend tot 90°C en meer, dan moet je wel maatregelen nemen om de belasting van de processor te temperen. Vooral gamers weten dat lange gamesessies de cpu en de gpu (grafische processor) op de proef stellen. Deze gebruikersgroep houdt het best de temperatuur van die chips in de gaten.

©PXimport

Tip 03: Tools

Waar zit de knop om de spanning te verlagen? Nergens, je gebruikt daarvoor het freewareprogrammaatje ThrottleStop, dat trouwens een uitstekende handleiding heeft.

Daarnaast kun je ook een programma gebruiken om achteraf je systeem te belasten, zodat je de zaak kunt controleren bij nieuwe voltages. Wij gebruiken Prime95. Deze systeemstabiliteitscontroleur heeft een stresstest, de Torture test, waarmee je de zweep legt op het geheugen, de processor of een combinatie van beide.

We beginnen met ThrottleStop. Er komt niet veel bij kijken om de software te installeren. Pak het programma uit en voer het uit als beheerder.

©PXimport

Thermische throttling

Een cpu beveiligt zichzelf tegen zelfdestructie. Wanneer de temperatuur te hoog oploopt, is het mogelijk dat de cpu uit zichzelf terugschakelt naar een lagere snelheid om te vermijden dat er nog meer warmte vrijkomt. Er zijn zelfs processors die zichzelf uitschakelen om beschadiging te voorkomen.

Hierdoor kan een 3GHz-processor op de rem trappen en bijvoorbeeld nog slechts 800 MHz leveren. Dit terugschakelen noemt men thermische throttling. Dit is een veelvoorkomende oorzaak van plotseling teruglopende pc-prestaties. Door de temperatuur te drukken via ondervolten, loop je minder kans op thermische thottling.

©PXimport

Tip 04: Specificaties

Wanneer je het programma opent, lijkt het een beetje intimiderend. Dat komt doordat je hier ook nog andere dingen mee kunt doen dan ondervolten. Bovenaan rechts lees je de specificaties van de processor die in jouw machine zit.

Je kunt de app minimaliseren door op de cijfers naast VID of op een van de MHz-waarden te klikken. De app wordt dan geminimaliseerd naar het systeemvak of de taakbalk, afhankelijk van hoe de app is geconfigureerd bij de Options. VID is trouwens het voltage dat de cpu vraagt. Onder deze specificaties lees je de temperaturen van de verschillende processorkernen.

Tip 05: Profielen

ThrottleStop houdt vier profielen bij. Als je de vier vette stippen aan de linkerkant een voor een aanklikt, merk je dat deze profielen al een naam hebben: Performance, Game, Internet en Battery. Je moet deze profielen nog wel zelf instellen en ook de namen kun je aanpassen. De wijzigingen die je vastlegt in een bepaald profiel, hebben geen invloed op andere profielen.

Je bent dat linkervenster trouwens snel kwijt als je ergens op klikt, maar je kunt het altijd terughalen via de knop PKG Power.

©PXimport

Tip 06: Offset-voltage

Om naar de instellingen te gaan voor het ondervolten, klik je op de knop FIVR (Fully Integrated Voltage Regulators). Bovenaan vind je het vak FIVR control. Onthoud dat je de ondervolt-aanpassing, de zogenaamde offset, moet uitvoeren op deze drie: CPU Core, CPU Cache en Intel GPU.

Begin bij CPU Core en vink bij CPU Core Voltage de optie Unlock Adjustable Voltage aan. Zorg dat de optie Adaptive zeker is aangevinkt. Daarna verlaag je met de schuifregelaar het Offset Voltage.

Hoe weet je hoeveel je mag ondervolten zonder dat het systeem onstabiel wordt? Als je computer een populaire cpu heeft, googel dan de naam van je computer en het type cpu samen met de term ‘undervolt’. Lees hoe ver anderen zijn gegaan en gebruik deze waarden als startbereik. Anders moet je het zelf proberen.

©PXimport

Tip 07: Noteer de offset

Sleep het offset-schuifje niet helemaal naar links, maar begin met -50mV. Daarna klik je op CPU Cache in het gedeelte FIVR Control en stel je deze in op dezelfde offset. Klik dan op Apply. Het is belangrijk dat CPU Core en CPU Cache altijd hetzelfde offset-voltage hebben.

De Intel GPU laat zich minder agressief ondervolten, dus daar gebruik je een mildere offset. Activeer rechts onderaan de optie OK - Save voltages after ThrottleStop exits. Mocht je systeem crashen door overmatige onderspanning, dan worden dezelfde instellingen niet automatisch opnieuw toegepast. Noteer de getallen die je hebt gebruikt, want als het systeem zou crashen, worden de waarden teruggezet naar nul.

Klik nu op Apply en OK. Daarna klik je op Turn On in het hoofdvenster van ThrottleStop. Om het ondervolten uit te schakelen, kun je het programma gewoon sluiten of de knop Zero Offset gebruiken.

©PXimport

Tip 08: Stresstest

Om de werking te testen, speel je gedurende een paar uur een intensieve game of gebruik je Prime95. Als je computer vastloopt of vanzelf opnieuw opstart, open je ThrottleStop opnieuw en verminder je de offset op ieder onderdeel met 5 millivolt. Als het systeem bijvoorbeeld bevriest bij -70 mV, dan probeer je -65 mV.

Heeft het systeem na een paar uur testen geen problemen, dan kun je de spannings-offset iets meer opdrijven, bijvoorbeeld van -70 mV naar -75 mV. Hoe groter de onderspanning, hoe koeler de cpu zal werken en hoe minder stroom hij zal verbruiken.

TrottleStop heeft ook de knop TS Bench, dit is een ingebouwd benchmarking-programma. Hoewel dit niet zo belastend is als Prime95, is TS Bench wel handig om na te gaan hoe recente tweaks die je hebt aangebracht de cpu onder belasting beïnvloeden.

©PXimport

Tip 09: Automatisch starten

Om ThrottleStop automatisch te starten met Windows, gebruik je Taakplanner. Typ Taakplanner in het zoekvak en open de app vanuit de zoekresultaten. In de rechterkolom klik je op Taak maken, er opent dan een venster met vier tabbladen.

In het tabblad Algemeen geef je de nieuwe taak de naam ThrottleStop. Vink daarbij het vakje Met meeste bevoegdheden uitvoeren aan. Daarna open je het tabblad Triggers en klik je op de knop Nieuw. In het venster Nieuwe trigger selecteer je bij Start deze taak de optie Bij opstarten. Klik op OK.

Vervolgens ga je naar het tabblad Acties en ook daar klik je op Nieuw. Kies als nieuwe actie Programma starten en via de knop Bladeren navigeer je naar het programma ThrottleStop.exe. Klik op Open en ten slotte op OK.

Open het tabblad Voorwaarden en maak alle aanvinkvakjes leeg. Ten slotte selecteer je het tabblad Instellingen en laat je alleen het volgende vakje aangevinkt: Taak mag op aanvraag worden uitgevoerd. Sluit de Taakplanner en start de computer opnieuw op. Nu moet het ThrottleStop-programma automatisch samen opstarten met Windows.

©PXimport

De taakbalk is een van de handigste onderdelen van Windows. Hoewel hij nauwelijks ruimte in beslag neemt, geeft hij snelle toegang tot je favoriete apps, het startmenu, de zoekfunctie, het systeemvak en de basisinstellingen. Bovendien kun je deze taakbalk in hoge mate aanpassen en zelfs nog functioneler maken.

Verbergen en uitlijnen

Wil je wat extra schermruimte? Verberg dan de taakbalk. Die verschijnt dan alleen nog wanneer je met de muis naar de onderrand van het scherm gaat. Klik met de rechtermuisknop op een lege plek in de taakbalk en kies Taakbalkinstellingen. In Windows 11 scrol je naar Gedrag van taakbalk en zet je een vinkje bij Taakbalk automatisch verbergen. Kun je niet wennen aan de gecentreerde pictogrammen? Zet ze dan klassiek links via Uitlijning van taakbalk en kies Links uitlijnen in plaats van Centreren.

Windows 10-gebruikers moeten de optie De taakbalk automatisch verbergen in de desktopmodus of De taakbalk automatisch verbergen in de tabletmodus selecteren. Heb je een hybride tablet of laptop? Dan kun je de taakbalk in tabletmodus laten verschijnen door simpelweg met je vinger van onder naar boven te vegen.

Apps vastmaken

Apps die je vaak gebruikt, wil je natuurlijk niet telkens via het startmenu opzoeken. Veel handiger is het om ze vast te zetten in de taakbalk. In Windows 10 open je de lijst met apps via de Startknop. Klik met de rechtermuisknop op het pictogram of de tegel van de app die je wilt vastmaken, kies Meer en dan Vastmaken aan taakbalk. Wil je de app later weer verwijderen van de taakbalk? Klik dan met de rechtermuisknop op het pictogram en kies Losmaken van taakbalk.

In Windows 11 werkt het vergelijkbaar: open het Startmenu en zoek de app bij Vastgezette apps of onder Alle apps. Klik met de rechtermuisknop, kies Meer en dan Aan de taakbalk vastmaken.

De volgorde van de pictogrammen op de taakbalk pas je eenvoudig aan door ze te verslepen. Slepen, neerzetten, klaar!

Knoppen combineren

Windows laat actieve programma's als knoppen in de taakbalk zien. Heb je bijvoorbeeld twee Word-documenten open, dan verschijnen er twee miniatuurvensters zodra je met de muis over het Word-pictogram beweegt. In de Taakbalkinstellingen vind je de optie Taakbalkknoppen combineren en labels verbergen. Kies je hier Nooit, dan toont Windows niet alleen het pictogram, maar ook de bestandsnamen van elk geopend document. Dat is overzichtelijk, maar neemt flink wat ruimte in op de taakbalk. Daarom kiezen de meeste gebruikers voor Altijd of Wanneer taakbalk vol is, daarmee combineert Windows de vensters netjes onder één knop.

Widgets

In Windows 11 zie je in de taakbalk vaak aan de linkerkant live-weerberichten of andere informatie, zonder dat je werk wordt onderbroken. Dat zijn zogeheten widgets. Sommige gebruikers zijn er dol op, anderen ervaren ze als storende elementen. Widgets geven informatie over onder meer het weer, nieuwsberichten, beurskoersen en fotogalerijen.

Wil je widgets aan de taakbalk toevoegen? Open dan de Instellingen via Windows-toets+I, ga naar Persoonlijke instellingen en kies vervolgens Taakbalk. Onder Taakbalkitems kun je de schakelaar bij Widgets inschakelen. Zodra je dat doet, verschijnt de Widgets-app automatisch aan de linkerzijde van de taakbalk en toont daar het laatste nieuws en andere updates.

Taakweergave

Windows 11 heeft een bijzonder handige functie: Taakweergave. Met één klik op het bijbehorende pictogram in de taakbalk krijg je een overzicht van alle geopende applicaties en virtuele bureaubladen. Met de pijltjestoetsen kun je snel de gewenste applicatie selecteren en activeren.

Wil je de knop voor Taakweergave toevoegen aan de taakbalk? Ga dan naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Taakbalk / Taakbalkitems en zet de schakelaar bij Taakweergave aan. Vanaf dat moment verschijnt in de taakbalk een pictogram van een wit-zwart vierkant. Hiermee kun je razendsnel schakelen tussen apps en virtuele bureaubladen.

Schakelen met toetsenbord

Alle apps die je aan de taakbalk hebt vastgemaakt, kun je ook met het toetsenbord openen. Gebruik hiervoor de Windows-toets in combinatie met een numerieke toets aan de bovenkant van het toetsenbord. Cijfer 1 staat voor de eerste app op de taakbalk die je telt vanaf de knop Taakweergave. Cijfer 2 staat voor de tweede app enzovoort. Zijn er voor de gekozen app meerdere vensters geopend, dan kun je via dezelfde toetscombinatie door de vensters bladeren.

Kleur of semitransparant

Het is in beide systeemvarianten mogelijk om de kleur van de taakbalk aan te passen en deze semitransparant te maken. Klik met rechts op het bureaublad en gebruik de opdracht Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. In de linkerkolom selecteer je Persoonlijke instellingen en aan de rechterkant klik je op Kleuren. Bij Modus ga je voor Licht of Donker.

Zet de Transparantie-effecten aan en bij Accentkleur ga je voor de optie Handmatig. Vervolgens pik je een aangepaste accentkleur uit de kleurenkiezer. Je krijgt pas het effect te zien als je hier de optie Accentkleur weergeven op Start en de taakbalk hebt ingeschakeld.

Op meerdere schermen

Veel gebruikers klikken hun laptop in een dock of sluiten het apparaat via usb-c aan op een extern beeldscherm om te profiteren van extra schermruimte. Standaard wordt de taakbalk op alle beeldschermen weergegeven. Wil je dat niet, dan kun je dat in Windows 10 aanpassen via de Taakbalkinstellingen. Schakel daar de optie Taakbalk weergeven op alle beeldschermen uit. Vervolgens kun je de taakbalk naar het gewenste scherm slepen. Let op: dit werkt alleen als de taakbalk niet vergrendeld is. Controleer dat door met rechts op de taakbalk te klikken en na te gaan of Taakbalk vergrendelen is uitgeschakeld.

In Windows 11 ga je in de Taakbalkinstellingen naar de sectie Gedrag van taakbalk. Ook daar kun je aangeven dat de taakbalk slechts op één scherm zichtbaar mag zijn. Daarnaast kun je instellen hoe de apps in de taakbalk op meerdere schermen worden weergegeven. Je hebt drie opties. Ofwel zie je de geopende apps in alle taakbalken, of zowel in de hoofdtaakbalk en de taakbalk waar het venster is geopend, ofwel zie je de geopende apps alleen in de taakbalk van het venster dat actief is. Let wel: in Windows 11 worden het notificatiecentrum, samen met datum en tijd, uitsluitend op het hoofdscherm weergegeven. Ze verschijnen dus nooit op het extra beeldscherm.

Jumplist

Wanneer je in Windows 11 met de rechtermuisknop op het taakbalkpictogram van een applicatie klikt, verschijnt er een lijst met bestanden die je recent of frequent met dat programma hebt geopend. Zo'n lijst heet een jumplist: een contextmenu dat snelle toegang biedt tot eerder gebruikte bestanden. Je kunt bestanden in een jumplist vastmaken, zodat ze altijd beschikbaar blijven. Klik hiervoor met de rechtermuisknop op het taakbalkpictogram om de jumplist te openen. Beweeg je muis naar het bestand dat je wilt vastzetten. Er verschijnt dan een punaisepictogram naast de bestandsnaam. Klik op die punaise om het item vast te maken. Je kunt ook nogmaals met rechts op zo'n item klikken voor meer opties, zoals Openen, Aan deze lijst vastmaken, of Uit deze lijst verwijderen. In de jumplist worden vastgezette bestanden bovenaan gegroepeerd en daaronder de recent gebruikte bestanden.

Badges weergeven

In de taakbalk zie je regelmatig kleine indicaties op de knoppen die aangeven dat er aandacht nodig is. Deze badges zijn bedoeld om je snel te laten weten dat er iets te doen is in een bepaalde app. Er wacht bijvoorbeeld een ongelezen bericht of een alarm. Die badges en knipperende meldingen zijn behoorlijk subtiel en belasten de systeembronnen niet. Je kunt de zichtbaarheid van deze badges instellen via de Taakbalkinstellingen. In Windows 10 schakel je Badges weergeven op taakbalkknoppen in. In Windows 11 ga je naar Gedrag van taakbalk en daar heet deze functie Badges weergeven op taakbalkapps.

TaskbarPlus voor workflow

Er zijn verschillende tools die de taakbalk in Windows productiever maken. Een aanrader is de freeware TaskbarPlus. Het is een draagbare tool, je hoeft dus niets te installeren. Wat TaskbarPlus zo aantrekkelijk maakt, is dat je letterlijk alles wat je vaak gebruikt kunt organiseren in meerdere taakbalken. Zo blijft je bureaublad overzichtelijk en leeg, terwijl je toch met één klik toegang hebt tot je favoriete apps, snelkoppelingen, plaknotities of webpagina's.

Wanneer je TaskbarPlus voor het eerst opent, krijg je enkele korte instructies. Daarna verschijnt er in je taakbalk een extra knop waarmee je extra taakbalken op het scherm kunt oproepen. Standaard krijg je er zeven, maar het idee is dat je TaskbarPlus helemaal afstemt op je eigen workflow. Toegegeven: visueel is TaskbarPlus geen hoogvlieger. De extra taakbalken nemen aardig wat ruimte in op je bureaublad. Maar zodra je buiten TaskbarPlus klikt, verdwijnen ze weer uit beeld.

Afstemmen op je wensen

Om TaskbarPlus aan te passen aan je eigen manier van werken, moet je de taakbalken eerst vastzetten. Doe je dat niet, dan verdwijnen ze telkens weer zodra je ergens anders klikt. Door op het kleine pinnetje in de hoek van een taakbalk te klikken, blijven ze tijdelijk zichtbaar. Daarna kun je met de plusknop een nieuwe taakbalk aanmaken, of nieuwe koppelingen toevoegen aan een bestaande. De tijd die je investeert in de inrichting van TaskbarPlus, verdien je later dubbel en dik terug. Je krijgt een bureaublad dat overzichtelijk blijft, met directe toegang tot alles wat voor jou belangrijk is.

De instellingen van TaskbarPlus zijn eenvoudig. Je kunt kiezen tussen een lichte of donkere modus, de pictogrammen van snelkoppelingen tonen of verbergen, en bepaalde taakbalken uit het zicht houden als je ze tijdelijk niet nodig hebt. Het is aan te raden om TaskbarPlus automatisch mee te laten opstarten met Windows, zodat je persoonlijke taakbalkomgeving altijd meteen klaarstaat.

Audio-Technica heeft voor het eerst sinds 2014 een grote update van zijn phono-cartridgelijn uitgebracht. De nieuwe AT33x-serie bestaat uit vijf verschillende modellen, waaronder drie zogeheten stereo moving coil-cartridges en twee mono moving coil-cartridges.

De nieuwe serie introduceert verschillende technische vernieuwingen die de geluidskwaliteit moeten verbeteren. Een belangrijke innovatie is bijvoorbeeld het eerste gebruik van gegoten zink door Audio-Technica in cartridges. Dit materiaal heeft een hoge dichtheid en stijfheid, waardoor ongewenste trillingen worden geminimaliseerd en een rijkere en meer gearticuleerde weergave wordt bereikt, vooral in het midden- en lage frequentiebereik.

Audio-Technica heeft ook een nieuw ophangingsmechanisme ontwikkeld met een iets lagere dynamische compliantie dan conventionele cartridges. Deze aanpassing zorgt voor meer flexibiliteit bij het instellen en betere compatibiliteit met verschillende toonarmen, wat gebruikers meer vrijheid geeft bij het aanpassen van het geluid.

Alle cartridges uit de AT33x-serie worden volgens Audio-Technica in Japan vervaardigd en met de hand afgewerkt door ervaren vakmensen. De nauwkeurige bewerking en zorgvuldige afstelling zijn het resultaat van tientallen jaren ervaring, wat resulteert in een kwaliteits- en betrouwbaarheidsniveau dat volgens Audio-Technica niet mogelijk zou zijn met enkel geautomatiseerde processen. Dit weerspiegelt de Japanse ambachtelijke traditie waar Audio-Technica veel waarde aan hecht.

De verschillende modellen

De stereo-modellen in de serie hebben elk hun eigen kenmerken. De AT33xEN is uitgerust met een elliptische naald die een rijk geluidsveld combineert met stabiele controle, terwijl de AT33xMLD en AT33xMLB microlineaire naaldmodellen zijn die zorgen voor verfijnde expressiviteit en uitzonderlijke controle over een brede bandbreedte bieden.

De mono-cartridges in de serie zijn speciaal ontworpen voor liefhebbers van mono-vinyl. De AT33xMONO/I brengt volgens Audio-Technica de volledige aantrekkingskracht van mono vinyl over, terwijl de AT33xMONO/II zich onderscheidt met een warm, meeslepend geluid. Dit laatste model is het enige in de AT33x-serie dat gebruikmaakt van een samarium-kobaltmagneet en een zuiver ijzeren juk voor een soepele, stabiele en rijk gestructureerde weergave.

Technische innovaties

De AT33x-serie bevat technische innovaties, waaronder dubbele bewegende spoelen voor uitstekende kanaalscheiding en brede frequentierespons, een duraluminium cantilever die harder is dan standaard aluminium, en een hybride behuizing die drie materialen combineert om resonantie over de hele cartridge te verspreiden voor een gebalanceerd, natuurlijk geluid.

De cartridges zijn verder voorzien van PCOCC-spoelleiders zonder kristalkorrelgrenzen voor verminderde signaalverstoring, goudgeplateerde geluidsterminalpennen met een dikkere goudlaag dan conventionele producten, en schroefdraadgaten voor eenvoudigere directe montage op geïntegreerde toonarmen en de meeste standaard headshells.

Beschikbaarheid en prijzen

De Audio-Technica AT33x-serie is vanaf 23 oktober 2025 verkrijgbaar. De stereo-modellen hebben een adviesprijs vanaf 599 euro, terwijl de mono-modellen een adviesprijs hebben vanaf 399 euro.

Platenspelers van Audio-Technica op Kieskeurig.nl: