ID.nl logo
CPU te warm? Houd je processor koel met ondervolten
© PXimport
Huis

CPU te warm? Houd je processor koel met ondervolten

Wordt je CPU te warm als je intensieve games of zware applicaties draait? Terwijl de ventilator giert als een gek, loop je ook het risico dat de processor op de rem trapt om zichzelf te beschermen. Als je laptop of desktop vaak oververhit raakt, loont het de moeite om de temperatuur te drukken door te ondervolten.

Tip 01: Standaard voltage

Vooral laptops kunnen extreem warm worden. Een belangrijke oorzaak is stof gecombineerd met de krappe behuizing. Het is een stap in de goede richting als je het stof kunt wegblazen met een busje perslucht. Je kunt eventueel koelpasta gebruiken of soms zelfs een betere koeling plaatsen, maar er is ook een manier die alleen maar een beetje van je tijd kost: ondervolten.

Elk type processor is door de chipfabrikant afgestemd op een standaard voltage. Dit voltage zorgt dat de cpu op een stabiele manier zijn werk kan doen. Omdat het onbegonnen werk is om elke cpu afzonderlijk te testen, zorgt de fabrikant dat het voltage hoger is dan nodig. De chipbouwer wil zeker zijn dat al zijn cpu’s goed werken, maar geen enkele cpu is hetzelfde.

Als je het voltage van de cpu in jouw machine finetunet, levert dit verschillende voordelen op. Je kunt de temperatuur van de cpu tussen 5°C en 20°C laten dalen. De batterij gaat langer mee. De ventilator hoeft minder te draaien en maakt dus minder geluid. En de processor heeft een langere levensduur, al gaat die meestal toch langer mee dan de rest van de pc.

©PXimport

Een lagere cpu-spanning vermindert het stroomverbruik én de temperatuur

-

Tip 02: De grens opzoeken

Ondervolten betekent het verminderen van de spanning die de processor ontvangt. Zelfs wanneer je de spanning met relatief kleine hoeveelheden verlaagt, daalt niet alleen het stroomverbruik, maar ook de warmte die de cpu genereert.

Het klinkt te mooi om waar te zijn … Waar zit het addertje onder het gras? Het ergste dat kan gebeuren wanneer je overdrijft en de spanning te veel verlaagt, is dat de computer crasht en je een BSOD (Blue Screen of Death) ziet. Maar na een herstart zal de processor weer op het standaard voltage draaien.

Het is dus even schrikken, maar je loopt eigenlijk geen risico. Als je weet op welke onderspanning dit gebeurde, moet je gewoon een beetje meer spanning teruggeven. Het is dus een kwestie van de grens opzoeken.

©PXimport

Geen prestatieverlies

Om verwarring te vermijden: ondervolten heeft niets te maken met overklokken of onderklokken. Bij overklokken kun je de processor wel degelijk beschadigen en bij onderklokken is er prestatieverlies. Dit heb je niet bij ondervolten. De kans dat er iets misgaat, is zo goed als nihil en de prestaties blijven hetzelfde.

Heb je een laptop of desktop die zijn werk iedere dag prima doet, dan hoef je natuurlijk niet te experimenteren met ondervolten. Stijgt de temperatuur van cpu aanhoudend tot 90°C en meer, dan moet je wel maatregelen nemen om de belasting van de processor te temperen. Vooral gamers weten dat lange gamesessies de cpu en de gpu (grafische processor) op de proef stellen. Deze gebruikersgroep houdt het best de temperatuur van die chips in de gaten.

©PXimport

Tip 03: Tools

Waar zit de knop om de spanning te verlagen? Nergens, je gebruikt daarvoor het freewareprogrammaatje ThrottleStop, dat trouwens een uitstekende handleiding heeft.

Daarnaast kun je ook een programma gebruiken om achteraf je systeem te belasten, zodat je de zaak kunt controleren bij nieuwe voltages. Wij gebruiken Prime95. Deze systeemstabiliteitscontroleur heeft een stresstest, de Torture test, waarmee je de zweep legt op het geheugen, de processor of een combinatie van beide.

We beginnen met ThrottleStop. Er komt niet veel bij kijken om de software te installeren. Pak het programma uit en voer het uit als beheerder.

©PXimport

Wordt de temperatuur te hoog, dan kan de cpu zijn snelheid verlagen

-

Thermische throttling

Een cpu beveiligt zichzelf tegen zelfdestructie. Wanneer de temperatuur te hoog oploopt, is het mogelijk dat de cpu uit zichzelf terugschakelt naar een lagere snelheid om te vermijden dat er nog meer warmte vrijkomt. Er zijn zelfs processors die zichzelf uitschakelen om beschadiging te voorkomen.

Hierdoor kan een 3GHz-processor op de rem trappen en bijvoorbeeld nog slechts 800 MHz leveren. Dit terugschakelen noemt men thermische throttling. Dit is een veelvoorkomende oorzaak van plotseling teruglopende pc-prestaties. Door de temperatuur te drukken via ondervolten, loop je minder kans op thermische thottling.

©PXimport

Tip 04: Specificaties

Wanneer je het programma opent, lijkt het een beetje intimiderend. Dat komt doordat je hier ook nog andere dingen mee kunt doen dan ondervolten. Bovenaan rechts lees je de specificaties van de processor die in jouw machine zit.

Je kunt de app minimaliseren door op de cijfers naast VID of op een van de MHz-waarden te klikken. De app wordt dan geminimaliseerd naar het systeemvak of de taakbalk, afhankelijk van hoe de app is geconfigureerd bij de Options. VID is trouwens het voltage dat de cpu vraagt. Onder deze specificaties lees je de temperaturen van de verschillende processorkernen.

Tip 05: Profielen

ThrottleStop houdt vier profielen bij. Als je de vier vette stippen aan de linkerkant een voor een aanklikt, merk je dat deze profielen al een naam hebben: Performance, Game, Internet en Battery. Je moet deze profielen nog wel zelf instellen en ook de namen kun je aanpassen. De wijzigingen die je vastlegt in een bepaald profiel, hebben geen invloed op andere profielen.

Je bent dat linkervenster trouwens snel kwijt als je ergens op klikt, maar je kunt het altijd terughalen via de knop PKG Power.

©PXimport

Tip 06: Offset-voltage

Om naar de instellingen te gaan voor het ondervolten, klik je op de knop FIVR (Fully Integrated Voltage Regulators). Bovenaan vind je het vak FIVR control. Onthoud dat je de ondervolt-aanpassing, de zogenaamde offset, moet uitvoeren op deze drie: CPU Core, CPU Cache en Intel GPU.

Begin bij CPU Core en vink bij CPU Core Voltage de optie Unlock Adjustable Voltage aan. Zorg dat de optie Adaptive zeker is aangevinkt. Daarna verlaag je met de schuifregelaar het Offset Voltage.

Hoe weet je hoeveel je mag ondervolten zonder dat het systeem onstabiel wordt? Als je computer een populaire cpu heeft, googel dan de naam van je computer en het type cpu samen met de term ‘undervolt’. Lees hoe ver anderen zijn gegaan en gebruik deze waarden als startbereik. Anders moet je het zelf proberen.

©PXimport

CPU Core en CPU Cache moeten altijd hetzelfde offset-voltage hebben

-

Tip 07: Noteer de offset

Sleep het offset-schuifje niet helemaal naar links, maar begin met -50mV. Daarna klik je op CPU Cache in het gedeelte FIVR Control en stel je deze in op dezelfde offset. Klik dan op Apply. Het is belangrijk dat CPU Core en CPU Cache altijd hetzelfde offset-voltage hebben.

De Intel GPU laat zich minder agressief ondervolten, dus daar gebruik je een mildere offset. Activeer rechts onderaan de optie OK - Save voltages after ThrottleStop exits. Mocht je systeem crashen door overmatige onderspanning, dan worden dezelfde instellingen niet automatisch opnieuw toegepast. Noteer de getallen die je hebt gebruikt, want als het systeem zou crashen, worden de waarden teruggezet naar nul.

Klik nu op Apply en OK. Daarna klik je op Turn On in het hoofdvenster van ThrottleStop. Om het ondervolten uit te schakelen, kun je het programma gewoon sluiten of de knop Zero Offset gebruiken.

©PXimport

Tip 08: Stresstest

Om de werking te testen, speel je gedurende een paar uur een intensieve game of gebruik je Prime95. Als je computer vastloopt of vanzelf opnieuw opstart, open je ThrottleStop opnieuw en verminder je de offset op ieder onderdeel met 5 millivolt. Als het systeem bijvoorbeeld bevriest bij -70 mV, dan probeer je -65 mV.

Heeft het systeem na een paar uur testen geen problemen, dan kun je de spannings-offset iets meer opdrijven, bijvoorbeeld van -70 mV naar -75 mV. Hoe groter de onderspanning, hoe koeler de cpu zal werken en hoe minder stroom hij zal verbruiken.

TrottleStop heeft ook de knop TS Bench, dit is een ingebouwd benchmarking-programma. Hoewel dit niet zo belastend is als Prime95, is TS Bench wel handig om na te gaan hoe recente tweaks die je hebt aangebracht de cpu onder belasting beïnvloeden.

©PXimport

Tip 09: Automatisch starten

Om ThrottleStop automatisch te starten met Windows, gebruik je Taakplanner. Typ Taakplanner in het zoekvak en open de app vanuit de zoekresultaten. In de rechterkolom klik je op Taak maken, er opent dan een venster met vier tabbladen.

In het tabblad Algemeen geef je de nieuwe taak de naam ThrottleStop. Vink daarbij het vakje Met meeste bevoegdheden uitvoeren aan. Daarna open je het tabblad Triggers en klik je op de knop Nieuw. In het venster Nieuwe trigger selecteer je bij Start deze taak de optie Bij opstarten. Klik op OK.

Vervolgens ga je naar het tabblad Acties en ook daar klik je op Nieuw. Kies als nieuwe actie Programma starten en via de knop Bladeren navigeer je naar het programma ThrottleStop.exe. Klik op Open en ten slotte op OK.

Open het tabblad Voorwaarden en maak alle aanvinkvakjes leeg. Ten slotte selecteer je het tabblad Instellingen en laat je alleen het volgende vakje aangevinkt: Taak mag op aanvraag worden uitgevoerd. Sluit de Taakplanner en start de computer opnieuw op. Nu moet het ThrottleStop-programma automatisch samen opstarten met Windows.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Windows 10 zonder Microsoft-account installeren? Zo maak je een offline account
Huis

Windows 10 zonder Microsoft-account installeren? Zo maak je een offline account

Het was tot voor kort mogelijk om Windows 10 (opnieuw) te installeren zonder Microsoft-account. Maar net zoals bij Windows 11 is dat nu niet meer mogelijk als je een nieuwe installatie van Windows 10 uitvoert. Gelukkig is die belemmering te omzeilen. We laten je zien hoe je dat tijdens de installatieprocedure van Windows 10 doet.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden binnen Windows 10. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet veel extra voordelen in Windows 10 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker werkt, is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure van Windows 10 (of als je een Windows 11-laptop hebt gekocht) word je – om de laatste instellingen toe te passen – gevraagd om in te loggen met een Microsoft-account. Als je die niet hebt, wordt er gevraagd er eentje aan te maken.

Microsoft vraagt in Windows 10 nu standaard ook om een Microsoft-account bij een nieuwe installatie.

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 10 kun je alvast zaken regelen vóórdat Windows 10 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, druk je op Shift+F10.Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval Shift+Fn+F10.

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend (zie afbeelding hieronder).

Via een opdrachtprompt tijdens de installatieproductie van Windows 10 kunnen we de blokkade voor het aanmaken van een gewoon account omzeilen.

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 10 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen. Maar ook als er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie echter uit. Voer exact de volgende opdracht in: start ms-cxh:localonly

Druk daarna op de Enter-toets. Dat ziet eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Met behulp van de opdracht start ms-cxh:localonly kunnen we toch een normaal account aanmaken.

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt elke accountnaam gebruiken die je wenst, en een wachtwoord opgeven hoeft nu nog niet.

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven; een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven. Dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 10 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt, is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen (als je dat nog niet hebt gedaan) in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, vervolgens op je accountnaam en kies je voor Accountinstellingen wijzigen.

Via het Startmenu vraag je de eigenschappen van je account op.

Je komt nu in het instellingenscherm voor je account. Scrol naar de knop Aanmeldingsopties (linkerkant) en daarna op Wachtwoord (rechts).

Klik op het item Wachtwoordom een wachtwoord aan je account toe te voegen.

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven. De eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet worden gebruikt.

©MG | ID.nl

Hier geef je je wachtwoord op. De wachtwoordhint (geheugensteun) mag niet ook je wachtwoord zijn.

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

▼ Volgende artikel
Kookplaat met geïntegreerde afzuiging: waar moet je op letten?
© Siemens
Huis

Kookplaat met geïntegreerde afzuiging: waar moet je op letten?

Steeds meer mensen kiezen voor een kookplaat met ingebouwd afzuigsysteem. Geen afzuigkap meer die in het zicht hangt of je hoofdruimte beperkt – dat klinkt aantrekkelijk, nietwaar? Maar waar moet je precies op letten als je zo'n systeem overweegt?

Na het lezen van dit artikel weet je:
  • Wat een kookplaat met ingebouwde afzuiging is en hoe het werkt
  • Wat de voordelen (zoals ruimtewinst) en nadelen (extra onderhoud en hogere kosten) zijn
  • Welke typen afzuiging (recirculatie of luchtafvoer) er bestaan
  • Waarop je moet letten bij capaciteit, geluid, onderhoud en prijs

Lees ook:Inductie, keramisch of gas: welke pan past bij welke kookplaat?

Een kookplaat met geïntegreerde afzuiging, ook wel werkbladafzuiging genoemd, zuigt de kookdampen direct bij de bron weg. De afzuiging zit in de kookplaat zelf verwerkt, wat betekent dat je geen traditionele kap boven je hoofd meer nodig hebt. In een bestaande keuken levert dat direct een strakkere uitstraling op. Ben je toe aan een volledig nieuwe keuken, dan biedt dit type systeem vooral vrijheid in het ontwerp van de ruimte boven je fornuis. Kies je voor een recirculatiemodel, waarbij de lucht wordt gefilterd en terug de keuken in wordt geblazen, dan heb je zelfs geen afvoer naar buiten meer nodig. Dat biedt mogelijkheden, vooral als zo'n kanaal technisch lastig te realiseren is.

©Siemens

Wat zijn de voordelen?

Het grootste pluspunt: ruimtewinst. Doordat er geen afzuigkap meer in het zicht hangt, oogt je keuken meteen een stuk opener en rustiger. De dampen worden bovendien direct van het kookoppervlak weggezogen, wat in de praktijk vaak effectiever werkt dan een traditionele kap. Vooral bij kookeilanden of in open keukens merk je het verschil: je zichtlijn blijft vrij en de keuken voelt minder 'vol'. Ook esthetisch levert het wat op: de kookplaat ligt vlak in het werkblad, wat zorgt voor een gestroomlijnd geheel dat bij veel mensen in de smaak valt.

En de nadelen?

Er zitten ook haken en ogen aan deze technologie. De installatie vraagt vaak om maatwerk: keukenkasten moeten worden aangepast, en dat kost tijd én geld. Onder het werkblad gaat bovendien flink wat kastruimte verloren vanwege het afzuigsysteem. Ook het geluidsniveau is iets om op te letten. Zeker in open keukens kan het gezoem nadrukkelijk aanwezig zijn, soms meer dan bij een klassieke afzuigkap. Verder vergt het systeem regelmatig onderhoud: vetfilters moeten schoon worden gehouden, en bij recirculatiemodellen zul je de koolstoffilters tijdig moeten vervangen. Die kosten kunnen behoorlijk oplopen, net als de aanschafprijs zelf. Een geïntegreerde kookplaat is beduidend duurder dan een losse kookplaat met afzuigkap.

SysteemAanschaf + installatie
Inductieplaat + standaard afzuigkap€ 400,- tot € 1600,-
Inductieplaat met werkbladafzuiging€ 1500,- tot € 4500,-

Welk type kookplaat?

De meeste kookplaten met ingebouwde afzuiging werken op inductie, omdat inductie het mogelijk maakt om het systeem netjes in het vlakke oppervlak te integreren. Bij keramische platen zie je deze combinatie veel minder. Voor wie op gas wil koken, zijn de opties nog beperkter: slechts een handvol modellen biedt deze combinatie, en dan ook nog met beperkte zuigkracht.

Hoe werkt de afzuiging?

Er zijn grofweg twee systemen: recirculatie en luchtafvoer naar buiten. Een recirculatiesysteem zuivert de lucht van vet en geurtjes en blaast die vervolgens terug de ruimte in. Handig als je geen kanaal naar buiten kunt of wilt aanleggen, al vraagt dit systeem wel om regelmatige vervanging van de filters. Een luchtafvoersysteem voert lucht en vocht direct af naar buiten en werkt efficiënter, maar vereist een afvoerkanaal. Daardoor ben je minder vrij in het kiezen van de plek van je kookplaat.

©R_Yosha

Hoe krachtig moet de afzuiging zijn?

De afzuigcapaciteit wordt uitgedrukt in kubieke meters per uur (m³/u) en bepaalt hoeveel lucht het systeem kan verplaatsen. In een kleine, afgesloten keuken volstaat een lagere capaciteit. Heb je een grotere of open keuken, dan is een krachtiger systeem nodig om de kookdampen goed af te voeren. Zorg dat je een model kiest dat past bij de grootte van je keuken én bij hoe intensief je kookt.

Wat vraagt zo'n systeem qua onderhoud?

Een geïntegreerd systeem vergt meer aandacht dan een traditionele afzuigkap. De vetfilters moeten regelmatig worden gereinigd (gelukkig kan dat meestal gewoon in de vaatwasser). Bij recirculatie hoort daar ook het vervangen van koolstoffilters bij. Die filters zijn niet goedkoop en moeten regelmatig worden vernieuwd om de werking op peil te houden. Het is dus goed om deze terugkerende kosten mee te nemen in je overweging.

Herrie in de keuken?

Het geluidsniveau wordt nogal eens onderschat. Sommige modellen maken meer lawaai dan je zou verwachten, vooral op de hoogste stand. In een open keuken kan dat storend zijn, omdat het geluid zich makkelijker verspreidt. Let daarom bij je keuze goed op de decibelwaarde, zeker als rust in de keuken belangrijk voor je is.

©Inventum

Kosten en installatie

Zoals je in het tabelletje hierboven al kon zien, lopen de prijzen uiteen van zo'n 1500 euro voor instapmodellen tot boven de 4000 euro voor de luxere uitvoeringen. Niettemin lijken de prijzen inmiddels iets te zakken en duiken hier en daar de eerste modellen onder de 1000 euro op. De installatie is vaak complex en vergt vakmanschap, vooral als je kiest voor luchtafvoer naar buiten. Houd bovendien rekening met bijkomende kosten voor het aanpassen van je keukenmeubilair.

Tot slot

Een kookplaat met geïntegreerde afzuiging oogt strak, bespaart ruimte en past perfect bij een moderne keuken. Daar staat tegenover dat je rekening moet houden met hogere kosten, meer onderhoud en mogelijk meer geluid. Vraag jezelf dus goed af wat voor jou belangrijk is: hoe vaak kook je, hoeveel ruimte heb je beschikbaar, en wat wil je investeren? Dit type kookplaat is vooral geschikt voor wie veel waarde hecht aan design en bereid is iets meer moeite te doen voor een opgeruimde, eigentijdse keuken. Laat je desnoods adviseren bij de betere keuken- en witgoedspecialist.