Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Templatemaker - Doe-het-zelf

Geschikt voor: elk systeem

We herinneren ons van vroeger boeken met bouwplaten waar je onderdelen moest uitknippen, vouwen en op de juiste wijze aan elkaar lijmen om allerlei objecten te maken, variërend van eenvoudige meetkundige figuren tot replica’s van beroemde gebouwen.

Behalve dat het een leuk tijdverdrijf is, vormt het spelen met dit soort bouwplaten ook een leuk onderwerp voor creatieve en geld besparende doe-het-zelf-projecten. Het enige dat je nodig hebt is een printer die aan je pc of mobiele apparaat is gekoppeld, een schaar, een flinke stapel papier en wellicht etalagekarton om ontwerpen die stevigheid vereisen op over te trekken. En de ontwerpen zelf? Die vind je op www.templatemaker.nl.

Deze site biedt een imposante collectie sjablonen voor het zelf maken van allerlei (cadeau)verpakkingen in een veelheid aan leuke creatieve vormen, alledaags verpakkingsmateriaal zoals zelfgemaakte enveloppen of doosjes, geometrische vormen die zijn te gebruiken als decoratie en zelfs een beroemde 3D-puzzel in de vorm van de zogeheten Soma-kubus.

En … in tegenstelling tot de bouwplaten van vroeger kun je de maten van alle ontwerpen op deze leuke site helemaal aan je eigen behoefte aanpassen.

©PXimport

Tip 02: Spydish - Privé

Geschikt voor: Windows 10

We kunnen ons haast niet meer voorstellen dat er een tijd was waarin computers níet voortdurend met de buitenwereld waren verbonden. Het is dan ook handig om altijd allerlei informatie onder handbereik te hebben en om al je software zonder moeite bij te kunnen werken naar de laatste versie. Uiteraard zijn er ook schaduwzijden, zoals malware en het wakend oog van bedrijven die voortdurend over je schouder meekijken.

Met de komst van Windows 10 behoort ook Microsoft tot die bedrijven. Wat ze van je mogen bijhouden, kun je uitgebreid vastleggen in de privacyinstellingen. Het vervelende is dat deze niet alleen verspreid zijn over verschillende onderdelen van de vele beschikbare systeeminstellingen, maar ook dat er met nieuwe Windows-updates nog weleens het een en ander verandert.

Spydish biedt een centrale plek om al deze instellingen naar wens aan te passen. Elk van de vele instellingen biedt een pop-up waarin je kunt lezen wat het doel van die instelling is.

Omdat sommige instellingen van belang zijn voor het goed functioneren van Windows, raden we dit programma alleen aan voor mensen die thuis zijn in de materie.

©PXimport

Tip 03: Slitheris - Inhoudsopgave

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Een gemiddeld huishouden van vier personen heeft tegenwoordig al snel vele apparaten die gebruikmaken van het lokale netwerk: meerdere pc’s en/of laptops, de nodige smartphones en tablets, een netwerkprinter, een nas, een of meer mediaspelers, spelcomputers en in toenemende mate apparaten die ons huis ‘smart’ moeten maken door bijvoorbeeld via een app de cv, de verlichting of de gordijnen te kunnen bedienen. Hoe hou je daar in hemelsnaam zicht op?

Dat kan met een netwerkscanner. Slitheris Network Discovery is op dat gebied een hele fraaie. Na de start is het programma wel even zoet, want het moet alle mogelijke lokale netwerkadressen aan de tand voelen (pingen) en bovendien kent het wat foefjes voor wanneer apparaten zo’n ping opzettelijk niet beantwoorden. Om gevonden te worden, moet al die hardware uiteraard wel op dat moment op het netwerk zijn aangesloten en aan staan, maar van alles waarvoor dat geldt, geeft Slitheris u na enkele minuten een zeer gedetailleerd overzicht, inclusief informatie zoals fabrikant, besturingssysteem en netwerkadres.

©PXimport

Tip 04: VSDC Free Video Editor - Geluid, camera, actie!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Waar we voor fotobewerking naast commercieel aanbod kunnen kiezen uit een breed scala aan gratis producten, hebben we voor videobewerking aanmerkelijk minder keus. Toch zijn er wel enkele uitstekende producten die je niets kosten en VSDC Free Video Editor valt daar zeker onder.

VSDC is een zogeheten niet-lineaire editor, wat inhoudt dat je niet afhankelijk bent van de volgorde van het opgenomen materiaal. Je kunt simpelweg fragmenten uit een of meer video’s – desgewenst samen met foto’s – op een willekeurige plek op de tijdlijn plaatsen en tussen deze fragmenten overgangen aanbrengen.

Om een uniforme kwaliteit te garanderen, kun je alle gebruikte fragmenten uitgebreid te lijf met de correctiegereedschappen die we ook in fotobewerkers vinden. Ook kun je er de nodige filters op loslaten.

Om de productie verder te verfraaien, kun je beelden op allerlei manieren met elkaar combineren (bijvoorbeeld door middel van ‘green screen’) en teksten en andere grafische elementen toevoegen. Deze kunnen zelfs automatisch meebewegen met bijvoorbeeld personen in de video.

Uiteraard zijn er ook de nodige hulpmiddelen om met geluid te werken en er zijn zelfs functies die je helpen om beelden te synchroniseren met de beat van muziek.

©PXimport

Tip 05: MediaMonkey - Georganiseerd

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Er zijn programma’s om muziekverzamelingen mee te beheren, er zijn programma’s om videocollecties mee te beheren en … er is MediaMonkey dat het allebei doet.

MediaMonkey is al jaren van de partij en gooide van meet af aan hoge ogen als het ging om de hoeveelheid functies en de degelijkheid van het programma, maar zelfs na al die tijd weten de makers nog altijd nuttige nieuwe functies toe te voegen.

Het programma is er in twee versies (die allebei ook portable beschikbaar zijn). Naast de betaalde Gold-versie met alle functies is er een gratis versie met enkele beperkingen, maar die zijn voor de meeste gebruikers niet van belang (zoals een lagere brandsnelheid voor wie cd’s of dvd’s wil branden – wie doet dat nog?).

Met de gratis versie beheer je moeiteloos mappen met honderdduizenden titels muziek, films, series en podcasts. Voor wat betreft muziek kan MediaMonkey je helpen deze automatisch te taggen en van hoesjes te voorzien.

Als het gaat om afspelen is er onder andere een speciale feest-modus, waarin je je pc afspeellijsten kunt laten spelen zonder dat feestgangers de pc kunnen beïnvloeden.

©PXimport

Tip 06: GeoHack - Aardig

Geschikt voor: elk systeem

We kennen natuurlijk allemaal Google Maps om snel een plattegrondje mee op te vragen van een bepaalde locatie en ook de namen Bing en OpenStreetmap zullen bij menigeen een belletje doen rinkelen. Deze kaartdiensten vormen nog maar het topje van de ijsberg als het gaat om het aanbod van geografische data. Wie nieuwsgierig is naar de wereld en écht het naadje van de kous wil weten, kan terecht bij het handige GeoHack.

Aangekomen op de site van deze dienst zie je slechts een paar kale invulvakken waar je coördinaten moet invoeren in klassieke notatie (graden, minuten, seconden) of in decimale vorm. Deze kun je desgewenst vinden via Google Maps. Eenmaal ingevoerd leiden ze je naar een overzichtspagina waar je links vindt naar zo’n beetje alle op internet beschikbare kaarten en satellietbeelden van die locatie, waarbij uiteraard niet elke dienst de hele wereld dekt.

En dat alles is nog maar het begin. In de lijst vind je ook links naar pagina’s met foto’s die nabij de opgegeven locatie zijn gemaakt, Wikipedia-artikelen over nabijgelegen plaatsen, sites met weergegevens en meer.

©PXimport

Tip 07: Multi Commander - Op commando

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

We kunnen het niet vaak genoeg herhalen: het blijft vreemd dat Windows Verkenner, nadat het product al meer dan 25 jaar bestaat, nog steeds geen modus voor een dubbel venster biedt met alle voordelen die dat met zich meebrengt. Het werken met bestanden is ten slotte een van de meest essentiële taken van een besturingssysteem. Maar goed, het is wat het is en er zijn alternatieven bij de vleet, zoals Multi Commander.

Multi Commander biedt uiteraard alle gebruikelijke mogelijkheden om bestanden te hernoemen, kopiëren en verplaatsen, waarbij dat laatste natuurlijk makkelijker gaat dan in Verkenner vanwege de twee naast elkaar gelegen vensters en de optie om hierin meerdere tabbladen te openen. Dat is nog maar het begin van de lange lijst met functies.

Een hele fijne is bijvoorbeeld de mogelijkheid om met archiefbestanden te werken als waren het gewone mappen. Ook biedt Multi Commander speciale ingebouwde functies voor foto’s, video’s en audio, zoals het roteren van afbeeldingen, het exporteren van mp3-tags of het opvragen van informatie over een videobestand. Daarnaast is het programma uit te breiden via zelfgemaakte scripts en downloadbare plug-ins.

©PXimport

Tip 08: QTranslate - Grenzeloos

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Zelfs wie meer talen dan alleen het Nederlands beheerst, zal regelmatig op websites stuiten in een taal die hij niet kent. En heb je al een redelijke kennis van een vreemde taal, dan nog zal die zelden het niveau halen van iemand wiens moedertaal het is en dus stuit je soms op uitdrukkingen die je niet thuis kunt brengen.

Nu kun je online hele webpagina’s laten vertalen, bijvoorbeeld door Google, maar daaraan kleeft het nadeel dat dan ook alles wordt vertaald wat je wél begrijpt en dat gebeurt niet altijd optimaal. Nee, dan pakt QTranslate het handiger aan. Wie dit programma op de achtergrond draait, hoeft slechts een tekst te markeren en tweemaal op de Ctrl-toets te tikken om een vertaling te krijgen in een pop-upvenster. Daarbij is het meestal zo dat QTranslate zelf de brontaal herkent.

Een bijkomend voordeel is dat dit programma niet alleen gebruikmaakt van de vertaaldienst van Google, maar bijvoorbeeld ook van Microsoft, Babylon en het uitstekende op AI gebaseerde DeepL, dat voor de talen die het ondersteunt vaak meer natuurlijke vertalingen levert. Welkom in een grenzeloze (taal)wereld!

©PXimport

Tip 09: Remembr - Geheugensteun

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Lange tijd was Windows buitengewoon vergeetachtig. Wanneer je met Ctrl+C iets naar het Klembord kopieerde, werd dat bij een volgende kopieeropdracht spontaan vergeten, omdat het besturingssysteem slechts één item tegelijk kon onthouden. Niet verwonderlijk daarom dat er allerlei programmaatjes werden gemaakt door derden om dit probleem te ondervangen. Met de komst van Windows 10 kwam ook eindelijk het langverwachte Klembord dat eerdere kopieeropdrachten kon onthouden en dat je oproept met Windows-toets+V. Alhoewel dat producten voor derden enigszins overbodig maakte, zijn er toch nog wel redenen te bedenken om voor een alternatief te kiezen. Remembr is zo’n alternatief.

Het programma nestelt zich in je Systeemvak en handelt op de gebruikelijke wijze knip- en plak-opdrachten af. Open je het venster, dan zie je een geschiedenis van eerder gekopieerde items waaruit je de gewenste eenvoudig kunt aanklikken.

Behalve voor mensen die nog niet met Windows 10 werken (en dus een onthoud-functie missen), biedt Remembr ook een voordeeltje voor wie wel met het nieuwste besturingssysteem werkt. In Remembr kun je namelijk teksten in je kopieergeschiedenis doorzoeken.

Vanwege de onthoud-functie van Windows 10 wordt Remembr niet meer bijgewerkt, maar in zijn huidige vorm voldoet het prima.

©PXimport

Tip 10: DVD Flick - Op schijf

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Alhoewel veel mensen tegenwoordig van alles en nog wat streamen, is de dvd nog niet uitgespeeld. Veel mensen maken (eventueel naast het streamen) nog gebruik van een dvd-speler en voor het streamen van videobestanden in lagere resoluties is een dvd in de vorm van een iso-bestand ook nog altijd interessant, al was het alleen maar vanwege de mogelijkheid om verschillende videobestanden samen te voegen en van menu’s te voorzien.

Dergelijke bestanden maak je eenvoudig met het al wat oudere maar nog altijd goed werkende DVD Flick.

Het programma leest bewegend beeld in een veelheid aan formaten, zoals divx, avi en mkv, en converteert deze bestanden naar het voor dvd vereiste mpeg-formaat. Het resultaat van deze conversie kun je wegschrijven als iso-bestand of rechtstreeks branden op een schijfje.

Zeker wanneer je meerdere korte filmpjes op een dvd wilt zetten, dan is het prettig om die bij het afspelen eenvoudig te kunnen selecteren. Voor dat doel kun je uit verschillende menustijlen kiezen, de volgorde van de te converteren video’s naar wens aanpassen en aan deze menu’s koppelen.

©PXimport

Tip 11: Instabee - Plaatjes graaien

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

We herinneren ons de tijd waarin je foto’s maakte op een fotorolletje. Dat moest vervolgens worden afgedrukt en wanneer vrienden tussen die afdrukken plaatjes zagen die ze ook graag wilden hebben, dan moesten die worden bijbesteld, een handeling waarvan de uitkomst zomaar een week op zich liet wachten. Nu delen we voortdurend afbeeldingen via allerlei platforms en Instagram is daarvan een van de populairste.

Nu is het mooi dat je afbeeldingen op iemands Instagram-account kunt bekijken zodra ze erop zijn gezet, maar wat als je ze op je eigen schijf wilt hebben staan? Dan is er het handige Instabee.

Met Instabee kun je met één muisklik razendsnel álle beeldmateriaal van een volledige account downloaden. Dit wordt vervolgens weggeschreven in een map met de naam van dat account. Voor wat betreft Instagram-gebruikers waarvan de inhoud openbaar is, kan dat zelfs wanneer je zelf geen gebruiker van het platform bent en dat ondanks de oproepen van Instagram om in te loggen. Wil je materiaal downloaden dat alleen voor vrienden toegankelijk is, dan moet je uiteraard wel inloggen.

©PXimport

Tip 12: SMPlayer - Speels

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10, Linux

Wie audio- en videobestanden wil afspelen, heeft de keus uit heel wat programma’s, waaronder Windows’ eigen mediaspeler. Naast bekende namen zoals VLC zijn er ook minder bekende titels die daar zeker niet voor onderdoen. Een mooi voorbeeld is SMPlayer. Deze mediaspeler ondersteunt niet alleen een enorm aantal bestandsformaten, maar heeft ook een keur aan handige functies.

SMPlayer biedt allerlei filters om de beeldkwaliteit in realtime aan te passen en kent de mogelijkheid om video’s in stapjes sneller of langzamer af te spelen. Zijn die video’s in een taal die je niet kent, dan kun je vanuit het programma ondertitels zoeken. Als die niet lekker synchroon lopen, dan kun je dat eenvoudig aanpassen.

Ook is er de mogelijkheid om video en audio via een url af te spelen en is er een plug-in om YouTube-video’s te downloaden.

Behalve de installatieversie is er ook een portable-editie, zodat je alles wat je maar wilt kunt afspelen zonder codecs te hoeven installeren.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!