Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Templatemaker - Doe-het-zelf

Geschikt voor: elk systeem

We herinneren ons van vroeger boeken met bouwplaten waar je onderdelen moest uitknippen, vouwen en op de juiste wijze aan elkaar lijmen om allerlei objecten te maken, variërend van eenvoudige meetkundige figuren tot replica’s van beroemde gebouwen.

Behalve dat het een leuk tijdverdrijf is, vormt het spelen met dit soort bouwplaten ook een leuk onderwerp voor creatieve en geld besparende doe-het-zelf-projecten. Het enige dat je nodig hebt is een printer die aan je pc of mobiele apparaat is gekoppeld, een schaar, een flinke stapel papier en wellicht etalagekarton om ontwerpen die stevigheid vereisen op over te trekken. En de ontwerpen zelf? Die vind je op www.templatemaker.nl.

Deze site biedt een imposante collectie sjablonen voor het zelf maken van allerlei (cadeau)verpakkingen in een veelheid aan leuke creatieve vormen, alledaags verpakkingsmateriaal zoals zelfgemaakte enveloppen of doosjes, geometrische vormen die zijn te gebruiken als decoratie en zelfs een beroemde 3D-puzzel in de vorm van de zogeheten Soma-kubus.

En … in tegenstelling tot de bouwplaten van vroeger kun je de maten van alle ontwerpen op deze leuke site helemaal aan je eigen behoefte aanpassen.

©PXimport

Tip 02: Spydish - Privé

Geschikt voor: Windows 10

We kunnen ons haast niet meer voorstellen dat er een tijd was waarin computers níet voortdurend met de buitenwereld waren verbonden. Het is dan ook handig om altijd allerlei informatie onder handbereik te hebben en om al je software zonder moeite bij te kunnen werken naar de laatste versie. Uiteraard zijn er ook schaduwzijden, zoals malware en het wakend oog van bedrijven die voortdurend over je schouder meekijken.

Met de komst van Windows 10 behoort ook Microsoft tot die bedrijven. Wat ze van je mogen bijhouden, kun je uitgebreid vastleggen in de privacyinstellingen. Het vervelende is dat deze niet alleen verspreid zijn over verschillende onderdelen van de vele beschikbare systeeminstellingen, maar ook dat er met nieuwe Windows-updates nog weleens het een en ander verandert.

Spydish biedt een centrale plek om al deze instellingen naar wens aan te passen. Elk van de vele instellingen biedt een pop-up waarin je kunt lezen wat het doel van die instelling is.

Omdat sommige instellingen van belang zijn voor het goed functioneren van Windows, raden we dit programma alleen aan voor mensen die thuis zijn in de materie.

©PXimport

Tip 03: Slitheris - Inhoudsopgave

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Een gemiddeld huishouden van vier personen heeft tegenwoordig al snel vele apparaten die gebruikmaken van het lokale netwerk: meerdere pc’s en/of laptops, de nodige smartphones en tablets, een netwerkprinter, een nas, een of meer mediaspelers, spelcomputers en in toenemende mate apparaten die ons huis ‘smart’ moeten maken door bijvoorbeeld via een app de cv, de verlichting of de gordijnen te kunnen bedienen. Hoe hou je daar in hemelsnaam zicht op?

Dat kan met een netwerkscanner. Slitheris Network Discovery is op dat gebied een hele fraaie. Na de start is het programma wel even zoet, want het moet alle mogelijke lokale netwerkadressen aan de tand voelen (pingen) en bovendien kent het wat foefjes voor wanneer apparaten zo’n ping opzettelijk niet beantwoorden. Om gevonden te worden, moet al die hardware uiteraard wel op dat moment op het netwerk zijn aangesloten en aan staan, maar van alles waarvoor dat geldt, geeft Slitheris u na enkele minuten een zeer gedetailleerd overzicht, inclusief informatie zoals fabrikant, besturingssysteem en netwerkadres.

©PXimport

Tip 04: VSDC Free Video Editor - Geluid, camera, actie!

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Waar we voor fotobewerking naast commercieel aanbod kunnen kiezen uit een breed scala aan gratis producten, hebben we voor videobewerking aanmerkelijk minder keus. Toch zijn er wel enkele uitstekende producten die je niets kosten en VSDC Free Video Editor valt daar zeker onder.

VSDC is een zogeheten niet-lineaire editor, wat inhoudt dat je niet afhankelijk bent van de volgorde van het opgenomen materiaal. Je kunt simpelweg fragmenten uit een of meer video’s – desgewenst samen met foto’s – op een willekeurige plek op de tijdlijn plaatsen en tussen deze fragmenten overgangen aanbrengen.

Om een uniforme kwaliteit te garanderen, kun je alle gebruikte fragmenten uitgebreid te lijf met de correctiegereedschappen die we ook in fotobewerkers vinden. Ook kun je er de nodige filters op loslaten.

Om de productie verder te verfraaien, kun je beelden op allerlei manieren met elkaar combineren (bijvoorbeeld door middel van ‘green screen’) en teksten en andere grafische elementen toevoegen. Deze kunnen zelfs automatisch meebewegen met bijvoorbeeld personen in de video.

Uiteraard zijn er ook de nodige hulpmiddelen om met geluid te werken en er zijn zelfs functies die je helpen om beelden te synchroniseren met de beat van muziek.

©PXimport

Tip 05: MediaMonkey - Georganiseerd

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Er zijn programma’s om muziekverzamelingen mee te beheren, er zijn programma’s om videocollecties mee te beheren en … er is MediaMonkey dat het allebei doet.

MediaMonkey is al jaren van de partij en gooide van meet af aan hoge ogen als het ging om de hoeveelheid functies en de degelijkheid van het programma, maar zelfs na al die tijd weten de makers nog altijd nuttige nieuwe functies toe te voegen.

Het programma is er in twee versies (die allebei ook portable beschikbaar zijn). Naast de betaalde Gold-versie met alle functies is er een gratis versie met enkele beperkingen, maar die zijn voor de meeste gebruikers niet van belang (zoals een lagere brandsnelheid voor wie cd’s of dvd’s wil branden – wie doet dat nog?).

Met de gratis versie beheer je moeiteloos mappen met honderdduizenden titels muziek, films, series en podcasts. Voor wat betreft muziek kan MediaMonkey je helpen deze automatisch te taggen en van hoesjes te voorzien.

Als het gaat om afspelen is er onder andere een speciale feest-modus, waarin je je pc afspeellijsten kunt laten spelen zonder dat feestgangers de pc kunnen beïnvloeden.

©PXimport

Tip 06: GeoHack - Aardig

Geschikt voor: elk systeem

We kennen natuurlijk allemaal Google Maps om snel een plattegrondje mee op te vragen van een bepaalde locatie en ook de namen Bing en OpenStreetmap zullen bij menigeen een belletje doen rinkelen. Deze kaartdiensten vormen nog maar het topje van de ijsberg als het gaat om het aanbod van geografische data. Wie nieuwsgierig is naar de wereld en écht het naadje van de kous wil weten, kan terecht bij het handige GeoHack.

Aangekomen op de site van deze dienst zie je slechts een paar kale invulvakken waar je coördinaten moet invoeren in klassieke notatie (graden, minuten, seconden) of in decimale vorm. Deze kun je desgewenst vinden via Google Maps. Eenmaal ingevoerd leiden ze je naar een overzichtspagina waar je links vindt naar zo’n beetje alle op internet beschikbare kaarten en satellietbeelden van die locatie, waarbij uiteraard niet elke dienst de hele wereld dekt.

En dat alles is nog maar het begin. In de lijst vind je ook links naar pagina’s met foto’s die nabij de opgegeven locatie zijn gemaakt, Wikipedia-artikelen over nabijgelegen plaatsen, sites met weergegevens en meer.

©PXimport

Tip 07: Multi Commander - Op commando

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

We kunnen het niet vaak genoeg herhalen: het blijft vreemd dat Windows Verkenner, nadat het product al meer dan 25 jaar bestaat, nog steeds geen modus voor een dubbel venster biedt met alle voordelen die dat met zich meebrengt. Het werken met bestanden is ten slotte een van de meest essentiële taken van een besturingssysteem. Maar goed, het is wat het is en er zijn alternatieven bij de vleet, zoals Multi Commander.

Multi Commander biedt uiteraard alle gebruikelijke mogelijkheden om bestanden te hernoemen, kopiëren en verplaatsen, waarbij dat laatste natuurlijk makkelijker gaat dan in Verkenner vanwege de twee naast elkaar gelegen vensters en de optie om hierin meerdere tabbladen te openen. Dat is nog maar het begin van de lange lijst met functies.

Een hele fijne is bijvoorbeeld de mogelijkheid om met archiefbestanden te werken als waren het gewone mappen. Ook biedt Multi Commander speciale ingebouwde functies voor foto’s, video’s en audio, zoals het roteren van afbeeldingen, het exporteren van mp3-tags of het opvragen van informatie over een videobestand. Daarnaast is het programma uit te breiden via zelfgemaakte scripts en downloadbare plug-ins.

©PXimport

Tip 08: QTranslate - Grenzeloos

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Zelfs wie meer talen dan alleen het Nederlands beheerst, zal regelmatig op websites stuiten in een taal die hij niet kent. En heb je al een redelijke kennis van een vreemde taal, dan nog zal die zelden het niveau halen van iemand wiens moedertaal het is en dus stuit je soms op uitdrukkingen die je niet thuis kunt brengen.

Nu kun je online hele webpagina’s laten vertalen, bijvoorbeeld door Google, maar daaraan kleeft het nadeel dat dan ook alles wordt vertaald wat je wél begrijpt en dat gebeurt niet altijd optimaal. Nee, dan pakt QTranslate het handiger aan. Wie dit programma op de achtergrond draait, hoeft slechts een tekst te markeren en tweemaal op de Ctrl-toets te tikken om een vertaling te krijgen in een pop-upvenster. Daarbij is het meestal zo dat QTranslate zelf de brontaal herkent.

Een bijkomend voordeel is dat dit programma niet alleen gebruikmaakt van de vertaaldienst van Google, maar bijvoorbeeld ook van Microsoft, Babylon en het uitstekende op AI gebaseerde DeepL, dat voor de talen die het ondersteunt vaak meer natuurlijke vertalingen levert. Welkom in een grenzeloze (taal)wereld!

©PXimport

Tip 09: Remembr - Geheugensteun

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Lange tijd was Windows buitengewoon vergeetachtig. Wanneer je met Ctrl+C iets naar het Klembord kopieerde, werd dat bij een volgende kopieeropdracht spontaan vergeten, omdat het besturingssysteem slechts één item tegelijk kon onthouden. Niet verwonderlijk daarom dat er allerlei programmaatjes werden gemaakt door derden om dit probleem te ondervangen. Met de komst van Windows 10 kwam ook eindelijk het langverwachte Klembord dat eerdere kopieeropdrachten kon onthouden en dat je oproept met Windows-toets+V. Alhoewel dat producten voor derden enigszins overbodig maakte, zijn er toch nog wel redenen te bedenken om voor een alternatief te kiezen. Remembr is zo’n alternatief.

Het programma nestelt zich in je Systeemvak en handelt op de gebruikelijke wijze knip- en plak-opdrachten af. Open je het venster, dan zie je een geschiedenis van eerder gekopieerde items waaruit je de gewenste eenvoudig kunt aanklikken.

Behalve voor mensen die nog niet met Windows 10 werken (en dus een onthoud-functie missen), biedt Remembr ook een voordeeltje voor wie wel met het nieuwste besturingssysteem werkt. In Remembr kun je namelijk teksten in je kopieergeschiedenis doorzoeken.

Vanwege de onthoud-functie van Windows 10 wordt Remembr niet meer bijgewerkt, maar in zijn huidige vorm voldoet het prima.

©PXimport

Tip 10: DVD Flick - Op schijf

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Alhoewel veel mensen tegenwoordig van alles en nog wat streamen, is de dvd nog niet uitgespeeld. Veel mensen maken (eventueel naast het streamen) nog gebruik van een dvd-speler en voor het streamen van videobestanden in lagere resoluties is een dvd in de vorm van een iso-bestand ook nog altijd interessant, al was het alleen maar vanwege de mogelijkheid om verschillende videobestanden samen te voegen en van menu’s te voorzien.

Dergelijke bestanden maak je eenvoudig met het al wat oudere maar nog altijd goed werkende DVD Flick.

Het programma leest bewegend beeld in een veelheid aan formaten, zoals divx, avi en mkv, en converteert deze bestanden naar het voor dvd vereiste mpeg-formaat. Het resultaat van deze conversie kun je wegschrijven als iso-bestand of rechtstreeks branden op een schijfje.

Zeker wanneer je meerdere korte filmpjes op een dvd wilt zetten, dan is het prettig om die bij het afspelen eenvoudig te kunnen selecteren. Voor dat doel kun je uit verschillende menustijlen kiezen, de volgorde van de te converteren video’s naar wens aanpassen en aan deze menu’s koppelen.

©PXimport

Tip 11: Instabee - Plaatjes graaien

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

We herinneren ons de tijd waarin je foto’s maakte op een fotorolletje. Dat moest vervolgens worden afgedrukt en wanneer vrienden tussen die afdrukken plaatjes zagen die ze ook graag wilden hebben, dan moesten die worden bijbesteld, een handeling waarvan de uitkomst zomaar een week op zich liet wachten. Nu delen we voortdurend afbeeldingen via allerlei platforms en Instagram is daarvan een van de populairste.

Nu is het mooi dat je afbeeldingen op iemands Instagram-account kunt bekijken zodra ze erop zijn gezet, maar wat als je ze op je eigen schijf wilt hebben staan? Dan is er het handige Instabee.

Met Instabee kun je met één muisklik razendsnel álle beeldmateriaal van een volledige account downloaden. Dit wordt vervolgens weggeschreven in een map met de naam van dat account. Voor wat betreft Instagram-gebruikers waarvan de inhoud openbaar is, kan dat zelfs wanneer je zelf geen gebruiker van het platform bent en dat ondanks de oproepen van Instagram om in te loggen. Wil je materiaal downloaden dat alleen voor vrienden toegankelijk is, dan moet je uiteraard wel inloggen.

©PXimport

Tip 12: SMPlayer - Speels

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10, Linux

Wie audio- en videobestanden wil afspelen, heeft de keus uit heel wat programma’s, waaronder Windows’ eigen mediaspeler. Naast bekende namen zoals VLC zijn er ook minder bekende titels die daar zeker niet voor onderdoen. Een mooi voorbeeld is SMPlayer. Deze mediaspeler ondersteunt niet alleen een enorm aantal bestandsformaten, maar heeft ook een keur aan handige functies.

SMPlayer biedt allerlei filters om de beeldkwaliteit in realtime aan te passen en kent de mogelijkheid om video’s in stapjes sneller of langzamer af te spelen. Zijn die video’s in een taal die je niet kent, dan kun je vanuit het programma ondertitels zoeken. Als die niet lekker synchroon lopen, dan kun je dat eenvoudig aanpassen.

Ook is er de mogelijkheid om video en audio via een url af te spelen en is er een plug-in om YouTube-video’s te downloaden.

Behalve de installatieversie is er ook een portable-editie, zodat je alles wat je maar wilt kunt afspelen zonder codecs te hoeven installeren.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

Arlo is geen onbekende naam op de markt voor beveiligingscamera's. Met de Essential 3-lijn wil het bedrijf beveiligingscamera's uitbrengen die voldoen aan allerlei (kwaliteits)eisen, voor een zo laag mogelijk bedrag. Lukt dat met de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom?

De Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom-beveiligingscamera voor buiten en binnen heeft een prijskaartje van 199,99 euro voor een set van twee camera's. Een enkele camera kost 149,99 euro. Dat is 150 euro minder dan de uitstekende buitencamera die we onlangs van Eufy getest hebben. Op het eerste gezicht biedt het systeem twee slimme onderdelen aan, namelijk een Early Warning System (dat dreiging kan spotten voordat het uit de hand loopt) en een handig ontwerp dat privacy hoog in het vaandel heeft.

Handig ontwerp, onhandige kabel

Om met dat laatste te beginnen: de binnenlens draait automatisch omlaag als de camera uit staat. Een kleiner sluiter had ook gekund, maar dit past perfect bij het karakter. In de actieve modus volgt de camera beweging stil en accuraat. Maar als je wil, kun je alles ook handmatig volgen via een optie binnen de app. Verder is deze camera uitgerust met een handige led-lamp en een sirene.

©Wesley Akkerman

Het grootste nadeel aan het ontwerp is dat de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom altijd een stroomkabel nodig heeft. Er zit géén accu in de beveiligingscamera. Aangezien het de bedoeling is dat je dit model aan een plafond of muur bevestigt, moet je dus rekening houden met kabelmanagement. Bovendien is er geen lokale opslagmogelijkheden aanwezig. Als je beelden voor later wilt bewaren, dan moet je een abonnement bij Arlo afnemen.

Duidelijke app, soms feed met ruis

De Arlo-app hebben we al we vaker geprezen om zijn heldere interface en handige functies, zoals inloggen met je vingerafdruk – en daar is niets aan veranderd. De 2k-videofeed is scherp en kleurrijk, maar heeft soms ook last van wat ruis wanneer je de camera buiten ophangt. De app biedt verder veel instellingen: van objectdetectie en privacyzones tot routines en vaste pan/tilt-posities. Mocht dit je eerste pan/tilt-camera zijn, houd dan wel rekening met een (korte) leercurve.

©Wesley Akkerman

Heel fijn aan de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom is dat je nachtzicht in kleur hebt. Daardoor zie je duidelijker wat er in je directe omgeving gebeurt dan wanneer je alleen naar grijstinten kijkt. De twee-weg audio is duidelijk en goed verstaanbaar. Je voorkomt een audio-feedbackloop (een pieptoon) door je telefoon niet vlak naast de camera te houden terwijl je spreekt. In de praktijk merk je daar weinig van, omdat je deze functie meestal gebruikt wanneer je niet thuis bent.

Arlo Intelligence

Arlo verbetert zijn software met Arlo Intelligence (kortweg: AI), dat unieke features toevoegt die vaak nog in bèta zijn. Een voorbeeld is de ingebouwde herkenning van vlammen, die sneller kan reageren dan een traditionele rookmelder. Een andere AI-functie maakt gedetailleerde samenvattingen van gebeurtenissen. Deze (nog in bèta) beschrijven veel preciezer wat er gebeurt: bijvoorbeeld dat een pakket wordt verplaatst, in plaats van alleen een algemene bewegingsmelding.

De meest essentiële functies zitten echter achter een betaalmuur. Zonder Arlo-abonnement mis je veel. Voor belangrijke features zoals video-opnames (zelfs van incidenten), automatische noodhulp en het instellen van specifieke activiteitenzones moet je namelijk maandelijks betalen.
Ja, de camera is functioneel zonder abonnement - maar voelt zonder abonnement wel erg kaal aan. Zo mis je zelfs basale opnamemogelijkheden, vanwege het gebrek aan SD-kaartondersteuning.

©Wesley Akkerman

We willen best begrijpen dat je voor een aantal functies moet betalen, omdat Arlo ook zijn eigen systemen moet trainen en onderhouden. Maar beelden zelf kunnen opslaan, zonder maandelijkse of jaarlijkse kosten, zien we toch echt als een basisfunctie. Nu is 5,99 euro per maand of 59,90 euro per jaar nog te overzien voor een enkele camera. Maar als je meer Arlo-producten gebruikt, dan kunnen de kosten al snel hoog oplopen (respectievelijk 12,99 of 129,90 euro).

Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom kopen?

Ondanks dat we onder de indruk zijn van de hardware-kwaliteiten van de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom zijn we toch minder geneigd het systeem direct aan te bevelen. Zeker wanneer je meer uit het systeem wilt halen, moet je bereid zijn dieper in de buidel te tasten. Met een Eufycam S4 ben je aanvankelijk meer kwijt bij de aanschaf, maar daar kun je op de langere termijn veel geld besparen – daar zitten essentiële functies namelijk niet achter een betaalmuur.

Na de telefoon en het horloge is nu het gehoorapparaat aan de beurt om te veranderen in een altijd-online slim apparaat. En daarbij gaat deze kleinste aller wearables, dankzij AI, neurale netwerken en de allernieuwste bluetoothvariant er meteen vol in. Van verguisd medisch hulpmiddel tot een soms noodzakelijke, maar ook steeds handiger gadget. Dat ook Apple zich nu in deze markt begeeft, zegt immers wel iets.

Een miljoen Nederlanders leven met slechthorendheid. Het hindert ze bij het luisteren naar muziek, het kijken naar de televisie en vooral bij de communicatie met anderen. Omdat slechthorendheid niet tot nauwelijks te herstellen is, blijft er weinig anders over dan het ondersteunen van het gehoor via een gehoorapparaat. Goed afgesteld dempt dit het omgevingsgeluid en versterkt belangrijke signalen zoals stemmen van andere mensen in een gesprek. Gehoorapparaten en draadloze oordopjes lijken op het eerste gezicht twee totaal verschillende producten: het een medisch hulpmiddel, het ander een gadget voor muziek, bellen en entertainment. Toch is deze scheidslijn de afgelopen jaren snel vervaagd. 

Een neuraal netwerk in het oor

Gehoorapparaten en draadloze oordopjes maken gebruik van vergelijkbare en vaak zelfs dezelfde technologieën: krachtige microfoons, digitale signaalverwerking, draadloze verbindingen en zelfs neurale netwerken en kunstmatige intelligentie. Moderne gehoorapparaten kunnen telefoongesprekken en muziek streamen, omgevingsgeluid filteren en zich automatisch aanpassen aan verschillende luisteromstandigheden: allemaal functies die ooit waren voorbehouden aan high-end audioapparatuur en premium headsets.

Tegelijkertijd hebben oordopjes functies gekregen als transparantiemodus, spraakversterking en gepersonaliseerd luisteren: technieken die rechtstreeks uit de gehoortechnologie komen. Volgens Apple zijn de AirPods Pro 2 daarom ook geschikt om als gehoorapparaat te worden gebruikt voor iedereen boven de 18 jaar met licht tot matig gehoorverlies. En ook Jabra, Sennheiser en Sony bieden soortgelijke oplossingen.

Wat is slechthorendheid?

Slechthorendheid wil zeggen dat iemand minder hoort dan gemiddeld. Het menselijk gehoor bestrijkt het geluidsspectrum van grofweg 20 Hz tot 20 kHz (20.000 Hz). De hoge tonen (richting de 20 kHz) verliest ieder mens al op jonge leeftijd, zoals ook bij eigenlijk iedereen het gehoor over de rest van het spectrum bij stijgende leeftijd achteruitgaat. Slechthorenden hebben boven-standaard verlies van het hoorvermogen op het hele spectrum of, en dat komt vaker voor, delen van het spectrum. Dit verlies kan aan één of aan beide oren zijn, en is zelden aan beide oren gelijk. De mate waarin gehoorverlies moet worden gecompenseerd verschilt dus per oor en verandert ook nog eens met de tijd. 

OTC of conventioneel

Wie via de conventionele route een gehoorapparaat koopt, doet dat veelal via een audicien of audioloog. De gehoorspecialist meet het gehoorverlies en stelt een oplossing op maat voor. Vaak zal dit een gehoorapparaat zijn, specifiek afgestemd op de persoonlijke situatie. Voor iedereen met licht tot matig gehoorverlies is er een alternatief: het OTC-gehoorapparaat. OTC staat voor over-the-counter, oftewel: vrij verkrijgbaar, zonder tussenkomst van een specialist. Vergelijk het met een leesbril die je bij de drogist koopt. Deze apparaten zijn doorgaans goedkoper en direct aan te schaffen: snel, simpel en zonder afspraak. Maar er zijn ook nadelen. OTC-apparaten bieden geen maatwerk, hebben minder instelmogelijkheden en de geluidskwaliteit is doorgaans minder dan bij een professioneel afgesteld apparaat. Ook zijn ze meestal niet medisch gecertificeerd en worden ze niet vergoed door de zorgverzekering.

Cross-over van headsets en oordoppen

Is voor consumenten een gehoorapparaat iets totaal anders dan een set draadloze oordopjes, fabrikanten zien al heel lang hoe nauw deze productgroepen met elkaar verbonden zijn. Merken als Sony, Apple, Sennheiser en Jabra gebruiken hun kennis van headsets en oordoppen om een positie op de markt voor gehoorapparaten te krijgen. Andere merken, zoals Sonova, WS Audiologie, Dermant, GN, Starkey en Amplifon zijn daarin al decennia actief. Ze zijn door hun specialistische producten minder bekend, maar soms toch dichterbij dan menigeen denkt. Jabra en de SteelSeries-gamingproducten, waaronder headsets, zijn eigendom van GN. Sennheiser is eigendom van Sonova, de wereldmarktleider bij gehoorapparaten. En ondanks dat het zelf veel geluidskennis in huis heeft, werkt Sony nauw samen met WS Audiologie.

Apple AirPods Pro 2 als gehoorapparaat

Wie op de Apple-site de AirPods Pro 2 bekijkt, leest als snel van alles over gebruik van de oordopjes als gehoorapparaat. De basis hiervoor is de ruisonderdrukking van de AirPods Pro 2 en de mogelijkheid om met die oortjes zelf een gehoortest uit te voeren. Zo’n test bepaalt de mate van gehoorverlies en is de basis voor de afstelling van een gehoorapparaat. Doorgaans gebeurt dit door een audicien of in een audiologisch centrum, maar de AirPods Pro 2 kunnen het dus ook.

De manier van testen is ook niet heel anders. In combinatie met iPhone of iPad laat de AirPods Pro 2 een reeks tonen horen op verschillende frequenties en volumes. Door telkens wanneer je een geluid hoort op het scherm van de telefoon of tablet te klikken, leert de app welke geluiden wel en niet worden waargenomen en op welk volume.

De test wordt voor het linker- en rechteroor apart doorlopen om de gehoorschade per oor te meten. Vervolgens wordt een persoonlijk profiel gemaakt, waarbij toonhoogtes die niet of minder goed gehoord worden, voortaan versterkt worden afgespeeld. Volgens Apple is de meting goed genoeg, maar komt een audiogram van een hoorzorgprofessional mogelijk beter overeen met het actuele gehoorvermogen. Heb je zo’n audiogram, dan is het ook mogelijk die in te laden en te gebruiken voor het persoonlijk profiel.

Een audiogram lezen

Een audiogram is de grafische weergave van iemands gehoor. Het wordt gebruikt om de mate van gehoorverlies weer te geven. Een audiogram heeft twee assen, op de verticale staat de toonsterkte in decibel (dB), op de horizontale de toonfreguentie/toonhoogte in hertz (Hz). De punten in de audiogram laten zien wat iemand nog hoort (de gehoordrempel). Een audiogram bestaat altijd uit een curve voor het rechter- en een voor het linkeroor. In het algemeen geldt dat hoe hoger de lijnen in het audiogram zijn, hoe beter het is.

Luister je wel?

Met de ruisbeheersing (zoals Apple het noemt) ingesteld op Transparantie, functioneren de AirPods Pro 2-oordopjes als gehoorapparaat. Ze filteren wat zij denken dat ongewenst geluid is en versterken wat op basis van de meting versterkt moet worden. Gesprekken een-op-een en in kleine groepen zijn duidelijk beter verstaanbaar, in grote groepen en lawaaiige omgevingen zoals een restaurant schieten de AirPods Pro 2 nog tekort.

Volume, balans en toon van het geluid kunnen via de app worden aangepast en ook zijn er instellingen om het volume van media aan te passen aan het omgevingsgeluid of wanneer een gesprek wordt gestart. Een echte fijnmazige equalizer ontbreekt en het lukt ook niet het geluid van de Microsoft Natural Keyboard Pro (het favoriete toetsenbord van de auteur van dit artikel) dat door de AirPods Pro 2 onwerkbaar hard versterkt wordt, te temmen zonder de werking als gehoorapparaat teniet te doen.

Zichtbaarheid

Een beperking om de AirPods Pro 2 als gehoorapparaat te gebruiken is de accuduur. Met zes uur bij onafgebroken gebruik kom je een werkdag niet door. De grootste drempel is de vormgeving. De AirPods Pro 2 zijn relatief groot, opvallend wit en zeer zichtbaar. Iedereen weet bovendien dat ze gemaakt zijn om naar muziek of andere media te luisteren en mensen vermoeden dan ook dat je dat doet. Iedereen met wie je praat, zal vermoeden of denken dat je juist geen contact wilt. Men wil je niet storen bij wat men denkt dat je doet. Uitleggen dat je de oortjes gebruikt om deel te nemen aan het gesprek helpt, maar is niet altijd voldoende.

Een audiogram maken zonder Apple

Benieuwd naar de kwaliteit van het eigen gehoor, maar niet in het bezit van een stel AirPods Pro 2? Met een iPhone en de Mimi-app is het mogelijk ook met andere oortjes de gehoorkwaliteit te meten. De app werkt het best met oortjes van Beats, Bose, JBL, Nothing, Samsung, Skullcandy en Sony. Met een andere headset of oordoppen werkt de test ook, maar is de meting minder betrouwbaar.

Ook voor Android zijn er apps om een gehoormeting te doen, zoals Gehoortest en Hearing Test. Samsung heeft geen eigen gehoortest-app en ook geen roadmap voor draadloze oortjes die als gehoorapparaat te gebruiken zijn, zo laat het bedrijf ons weten.

Conventionele gehoorapparaten

Gehoorapparaten zijn er in verschillende modellen, maar bijna allemaal klein en niet of nauwelijks zichtbaar. Ze hinderen hierdoor ook niet in de communicatie zoals de AirPods Pro 2 dat wel doen. Gehoorapparaten worden bijna uitsluitend via een audicien of audiologisch centrum gekocht waarbij de professional de hoortest doet en adviseert bij de productkeuze. Gehoorapparaten zijn echt fors duurder dan bijvoorbeeld een set AirPods Pro 2.

In 2013 introduceerde GN met de ReSound LiNX een gehoorapparaat dat met een iPhone verbonden kon worden en waarmee bijvoorbeeld het volume kon worden aangepast en ook streaming mogelijk werd. De basis hiervoor was de Apple-implementatie van Bluetooth Low Energie (BLE) bekend als Made for iPhone (MFi). Het door Google ontwikkelde MFi-alternatief ASHA (Audi Streaming or Hearing Aids) werd nooit een succes. Het maakte vooral duidelijk dat er behoefte was aan een platformonafhankelijk communicatieprotocol met ondersteuning voor zowel iOS als Android zoals Sonova dat met zijn universele bluetooth-ondersteuning altijd al bood.

BLE Audio en Auracast

De toekomst van connectiviteit voor gehoorapparaten én oordopjes heten Bluetooth LE Audio en Auracast. Twee open standaarden die de efficiënte LC3-codec gebruiken voor betere geluidskwaliteit bij lager energieverbruik. Bovenop BLE Audio komt Auracast. Dit is een vorm van multi-stream audio die goed te vergelijken is met wifi. Met Auracast kunnen meerdere mensen tegelijk naar dezelfde audio luisteren, bijvoorbeeld in theaters, op vliegvelden maar ook tijdens vergaderingen. Had MFi de mogelijkheid een smartphone als remote-microfoon te gebruiken voor één persoon met gehoorverlies, met Auracast kan het dan voor meerdere gebruikers. Auracast kent nog wel enkele uitdagingen zoals een vertraging van enkele milliseconden waardoor het nu nog minder geschikt is voor scenario’s waarin beeld en geluid synchroon moeten lopen. Een aparte ontvanger die de gehoorapparaten verbindt met de tv heeft dan nog altijd voordelen.

Op dit moment is het aantal gehoorapparaten dat Bluetooth LE Audio en Auracast ondersteunt nog beperkt. GN biedt het op enkele modellen en heeft een Auracast Assistant in de smartphone-app geïntegreerd. Bij de nieuwste gehoorapparaten van Sonova is de hardware geschikt, maar is een firmware-update nodig die te activeren. Apple ondersteunt momenteel noch BLE Audio noch Auracast. Volgens PR-manager Martijn Kroonstuiver van Apple is Auracast wel een geweldige volgende stap. Onbekend is of en wanneer Apple het gaat ondersteunen.

Maximale marktwerking, minimale inspraak

“Nergens heeft marktwerking in de zorg zulke negatieve effecten als bij hoortoestellen,” aldus de landelijke KNO-artsenvereniging. Stichting Hoormij, de belangenvereniging van mensen met gehoorproblemen, de Consumentenbond en het Zorginstituut Nederland delen deze kritiek: de koper heeft nauwelijks keuzevrijheid, ziet niet wat er beschikbaar is en krijgt zelden het hoortoestel dat hij nodig heeft. De keuze wordt vergaand bepaald door de audicien en de verzekeraar. De eerste is lang niet altijd onafhankelijk, de tweede bepaalt welke toestellen worden vergoed: maximaal 75 procent voor categorie 1 t/m 5. De beste (categorie 6) worden helemaal niet vergoed, ook niet als een specialist ze nodig vindt bijvoorbeeld vanwege werk of andere omstandigheden. De kosten die kunnen oplopen tot 6000 euro zijn dan geheel voor eigen rekening. 

AI en neurale netwerken

In de nieuwste premium modellen van bijna alle fabrikanten zit eigen hard- en software voor kunstmatige intelligentie. Neurale netwerken zijn uitermate geschikt om patronen te herkennen en worden ingezet om nog beter te begrijpen welk geluid relevant is en ook welke stemmen. Dus niet de harde prater van twee tafels verderop, maar de personen aan de eigen tafel. Het resultaat in een restaurant was met de Phonak Audéo Sphere Infinio gehoorapparaten duidelijk beter dan met de AirPods Pro 2. Ook werd het geluid van het Microsoft-toetsenbord niet versterkt.

Het gebruik van AI kost veel rekenkracht en betekent dat de maximale gebruiksduur van dit specifieke model bijvoorbeeld teruggaat van zeventien uur zonder AI naar zes uur bij maximaal gebruik van AI. De AI afhankelijk van het omgevingsgeluid automatisch te laten in- en uitschakelen levert genoeg tijdswinst op om een werkdag door te komen. Dat kan ook met tussentijds even kort opladen. Fabrikanten wachten met smart op innovaties in batterijtechniek om behalve voor het geluid, AI ook te kunnen gebruiken voor andere innovaties zoals spraakassistenten of live-vertaling.

App en data

Belangrijk bij al deze functionaliteit is de app. Apple gebruikt voor de AirPods Pro 2 vooral de Gezondheidsapp in iOS, maar voegt slimmigheidjes toe. Zo krijgen de AirPods Pro 2 een prominente plek in het instellingenmenu van iOS zodra de iPhone met de oortjes is verbonden. Apps van de traditionele gehoorapparatenfabrikanten hebben snel bijgeleerd. Phonak, dat nooit MFi heeft omarmd maar altijd de volledige klassieke bluetooth heeft ondersteund, heeft een uitgebreide app met identieke functionaliteit binnen iOS en Android.

Een gehoortest ontbreekt, maar wel kunnen eigen profielen worden gemaakt voor verschillende situaties, zoals in een restaurant of theater, en is eenvoudig hiertussen te wisselen. Ook zijn eerste Health-functies aanwezig. De gehoorapparaten tellen nu al stappen en calorieën, maar dit gaat ongetwijfeld in de toekomst nog verder uitgebreid worden.

Zoals we in een eerder artikel over de waarde van gezondheidsdata van smartwatches zagen, is in het oor een zeer betrouwbare plek om bijvoorbeeld veranderingen in de temperatuur te meten. Ook ligt vanwege de toch vaak iets hogere leeftijd van de gebruikers zoiets als valdetectie en automatische alarmering erg voor de hand.

Conclusie

De technologische kruisbestuiving tussen gehoorapparaten en draadloze oordoppen zorgt ervoor dat beide apparaten slimmer, compacter en beter afgestemd zijn op persoonlijke audiobehoeften. Mediagebruik en gebruiksgemak verbeteren razendsnel en beloven met de komst van Bluetooth LE Audio en Auracast nog veel beter te worden. Vooral gehoorapparaten hebben een enorme sprong gemaakt en combineren de kwaliteit van oordoppen met de geluidskwaliteit van gehoorapparaten. Het is spijtig dat de Nederlandse zorgverzekeraars deze innovaties niet belonen maar juist ontmoedigen.