Gedateerde computers hebben te weinig power om Windows zonder morren te draaien. Toch wil dat nog niet zeggen dat je oude pc of laptop rijp is voor de sloop. Probeer het laagdrempelige besturingssysteem Zorin OS Lite eens uit en blaas je oude vertrouwde machine nieuw leven in. Na de installatie kun je vanuit de overzichtelijke gebruikersomgeving onder meer internetten, e-mailen, documenten bewerken en spelletjes spelen.

Tip 01: Zorin OS

Bij de makers van Zorin OS staat gebruiksgemak hoog in het vaandel. Met deze Linux-distributie bieden zij een Windows-achtig alternatief voor verouderde systemen die te traag zijn voor Microsofts besturingssysteem. Je hoeft waarschijnlijk niet zo lang aan Zorin OS te wennen. De navigatiestructuur komt namelijk grotendeels overeen met die van Windows. Zo is er een bureaublad met snelkoppelingen en een taakbalk met startknop.

Er bestaan verschillende versies van het besturingssysteem. Dit artikel focust zich op Zorin OS Lite, omdat die de laagste eisen aan je computer stelt. Een singlecore-processor van AMD of Intel met een kloksnelheid van minimaal 700 MHz is al voldoende. Verder heeft het systeem 512 MB werkgeheugen en 8 GB schijfruimte nodig.

©PXimport

Tip 02: Installatiebestand

Je gaat eerst het juiste installatiebestand ophalen. Surf naar www.zorinos.com en klik op Download Zorin OS. Scrol nu een stukje omlaag totdat je de Lite-versie ziet staan. Bevestig met Download / Skip to download. Je hebt keuze tussen een 32- en 64bit-versie van het besturingssysteem. Voor een oud systeem heb je waarschijnlijk de 32bit-versie nodig. Klik in dat geval op Download 32-bit en wacht het downloadproces af. Gezien de bestandsgrootte van ruim 2 GB kan dat even duren.

©PXimport

Tip 03: Usb-stick

Voor de installatie van Zorin OS heb je een usb-stick van minimaal 4 GB nodig. Hierop zet je het installatiebestand, waarna je het besturingssysteem kunt installeren. De makers adviseren voor de preparatie van de usb-stick het programma BalenaEtcher, maar wij hebben betere ervaringen met UNetbootin. Surf met een willekeurige pc naar https://unetbootin.github.io. Er bestaan versies voor Windows, macOS en Linux. Download het programma en open dit bestand. Onder Windows verschijnt UNetbootin meteen, want er is verder geen installatie nodig.

Steek een usb-stick in de behuizing. Let op: het programma wist álle bestaande gegevens van de usb-stick! Stel deze gegevens daarom zo nodig eerst veilig. Selecteer in UNetbootin de optie Schijfimage en klik daarna op de knop met de drie puntjes. Je selecteert nu het zojuist gedownloade iso-bestand, waarna je bevestigt met Openen. Controleer onderaan achter Schijf: of de juiste schijfletter van de usb-stick is geselecteerd. Je klikt als laatste op OK. Na ongeveer tien minuten is de usb-stick klaar voor gebruik. Klik op Sluiten en ontkoppel het opslagmedium van het systeem.

©PXimport

Installatie-dvd

©PXimport

Tip 04: Usb-stick opstarten

Steek de geprepareerde usb-stick in het systeem waarop je Zorin OS wilt installeren. Open vervolgens het instellingenmenu ofwel het BIOS van de computer (bij nieuwere systemen wordt dit ook wel de UEFI(/BIOS) genoemd. Druk tijdens de opstartfase op de goede toets om het instellingenmenu te openen. Dat is bijvoorbeeld F2, F10, F12 of Delete. De juiste toets verschilt per systeem. Soms staat tijdens het opstartproces in beeld hoe je het instellingenmenu kunt bereiken.

Zodra je eenmaal in het BIOS zit, is het de bedoeling dat je het systeem vanaf de usb-stick laat opstarten. Meestal vind je deze instellingen bij Boot of Boot Menu. Wijs de usb-stick aan als eerste opstartschijf. Druk daarna op de juiste toets om de gewijzigde instellingen te bewaren en de computer te herstarten. Meestal is dat F10. Na enkele ogenblikken komt het installatievenster van Zorin OS tevoorschijn.

©PXimport

Tip 05: Installatie starten

Selecteer in het eerste installatievenster Try or Install Zorin OS en druk op Enter. Het logo van het besturingssysteem verschijnt in beeld. Na even wachten kom je in de ietwat trage live-omgeving van Zorin OS terecht. Hoewel er nog niets is geïnstalleerd, kun je alvast even rondkijken. Weet je zeker dat je deze Linux-distributie definitief wilt installeren? Dubbelklik in dat geval op Install Zorin OS. Er komt een installatiemenu tevoorschijn.

©PXimport

Tip 06: Installatiemenu

Je selecteert uiteraard Nederlands als taal en klikt vervolgens op Verder. Kies de gewenste toetsenbordindeling, waarna je in het volgende venster de wifi-instellingen opgeeft. Klik hiervoor op de netwerknaam en typ vervolgens het bijbehorende wachtwoord. Bevestig daarna met Connect / Verder. Bij gebruik van een bekabelde netwerkverbinding is het overigens niet nodig om wifi-instellingen op te geven.

Zorin OS vraagt of je tijdens de installatie nieuwe pakketten (updates) wilt ophalen. Verder is het mogelijk om stuurprogramma’s van bepaalde hardware automatisch te installeren. Ga daarmee akkoord en klik op Verder. Als er op het systeem nog een versie van Windows of een ander besturingssysteem staat, kun je Zorin OS eventueel daarnaast installeren. Op die manier ontstaat er een zogeheten dualboot-systeem.

Werkt het oorspronkelijke besturingssysteem niet meer goed? Selecteer dan Wis schijf en installeer Zorin OS. Laat de overige instellingen ongewijzigd en klik op Verder / Installeer nu / Verder. Geef daarna je geografische locatie door. In het volgende venster typ je een naam, computernaam, gebruikersnaam en tweemaal een wachtwoord. Als je geen zin hebt om telkens het wachtwoord op te geven, selecteer je de optie Automatisch aanmelden. Klik op Verder.

©PXimport

Tip 07: Kennismaken

Zodra je het installatiemenu hebt doorlopen, duurt het nog even voordat de gebruikersomgeving van Zorin OS opduikt. Het overzetten van systeembestanden kost nu eenmaal tijd. Klik na pakweg een uurtje wachten op Nu herstarten. Je kunt de usb-stick met installatiebestanden uit het systeem verwijderen. Log in met je gebruikersnaam en wachtwoord, waarna je eindelijk met dit lichtvoetige besturingssysteem aan de slag kunt.

Fervente of voormalige Windows-gebruikers zien waarschijnlijk veel overeenkomsten. Zo open je linksonder via het Zorin OS-logo het startmenu. Op deze plek zijn onder meer de instellingen, persoonlijke mappen en voorgeïnstalleerde programma’s bereikbaar. Rechtsonder op de taakbalk bevinden zich diverse statuspictogrammen. Bij gebruik van een laptop check je onder meer de resterende accutijd en het wifi-bereik. Verder kun je hier meldingen opvragen en het volume regelen. Tot slot vind je rechts naast de startknop enkele snelkoppelingen naar (hulp)programma’s.

©PXimport

Tip 08: Updates installeren

Controleer als eerste of er updates zijn. Vaak zijn er bijvoorbeeld nieuwe versies van programma’s beschikbaar of is er voor het besturingssysteem een (veiligheids)update. Klik linksonder op de startknop en ga naar Instellingen. Je scrolt daarna een stukje omlaag totdat je het onderdeel Updatebeheer tegenkomt. Zodra je daarop klikt, gaat de functie direct op zoek naar nieuwe updates. Werk via de knop Nu installeren het systeem zo nodig bij. Wacht tot slot rustig af totdat alles netjes is bijgewerkt en klik eventueel op Nu herstarten.

©PXimport

Tip 09: Apparaten koppelen

Linux-distributies hadden enige tijd de naam dat ze randapparatuur matig ondersteunen. Tijden veranderen, want Zorin OS accepteert zo’n beetje iedere usb-stick, externe harde schijf, webcam, printer, pc-speakerset, muis en toetsenbord. Steek gewoon de usb-kabel in een vrije poort en de betreffende hardware werkt waarschijnlijk meteen. Je kunt bovendien (een tweede) scherm op een VGA-, DVI- of HDMI-poort aansluiten. Stuit je onverhoopt toch op moeilijkheden, dan kun je wellicht rechtstreeks de benodigde driver ophalen. Klik hiervoor op de startknop en navigeer naar Instellingen / Extra stuurprogramma’s. Ontdek of er voor aangesloten hardware een alternatieve driver beschikbaar is en installeer die naar eigen inzicht op het systeem. De kans is groot dat het betreffende randapparaat nu wél functioneert.

©PXimport

Tip 10: Fris bureaublad

Vind je die standaardachtergrond maar niets? Wijzig die dan eenvoudig. Klik met de rechtermuisknop ergens op het bureaublad en kies Bureaublad-instellingen. Je kunt nu een andere achtergrond aanwijzen, maar het is natuurlijk leuker om een eigen foto of afbeelding te gebruiken.

Koppel een usb-stick of externe harde schijf met fotobestanden en klik achter Map op backgrounds. Je klikt vervolgens op de aangesloten externe datadrager, waarna je naar de juiste map bladert. Kies daarna een foto die je voortaan permanent wilt weergeven. Of wil je steeds wisselen van foto? Vink dan onderaan de optie De achtergrond veranderen en bepaal na hoeveel seconden, minuten of uren je wilt wisselen. Je selecteert hierbij eventueel de optie Willekeurige volgorde. Sluit het venster rechtsboven met het kruisje.

©PXimport

Tip 11: Aanwezige software

Gunstig is dat Zorin OS van zichzelf al een aantal uitstekende programma’s in huis heeft. Misschien ken je er al een paar, want bepaalde software is ook voor Windows beschikbaar. Open het startmenu en neem de categorieën door om te zien welke voorgeïnstalleerde tools je direct kunt gebruiken. We geven je een aantal voorzetjes.

Voor internetgebruik voldoet de gebruiksvriendelijke browser Firefox uitstekend. Je kunt het programma eventueel met allerlei add-ons uitbreiden. Als e-mailclient doe je een beroep op Mozilla Thunderbird, terwijl je met het programma Parole mediabestanden kunt afspelen. Verder is er met GIMP (GNU Image Manipulation Program) een uitgebreide fotobewerker aanwezig en kun je met Pitivi video’s monteren.

Uiteraard ontbreken ook de nodige kantoorprogramma’s niet. Het aanwezige LibreOffice-pakket is een goed alternatief voor Microsoft Office. Zo zijn de meeste Microsoft-documentformaten compatibel. Typ onder meer teksten (Writer), doe berekeningen (Calc) en maak presentaties (Impress). Met Sudoku, Mijnenveger, Mahjongg en AisleRiot Patience is er zelfs een aantal leuke spelletjes voorgeïnstalleerd. Een pluspunt is dat het besturingssysteem ieder programma vlot opent.

©PXimport

Tip 12: Extra software

Vanwege het grote aantal standaardprogramma’s is deze Linux-distributie erg veelzijdig, maar het kan natuurlijk altijd completer. Voeg daarom zelf je favoriete programma’s toe. Je hoeft hiervoor niet zelf het web af te struinen. Vanuit het onderdeel Software voeg je namelijk rechtstreeks interessante programma’s toe. Open linksonder het startmenu en kies Software / Laten we winkelen.

Er verschijnt een aantal suggesties. Klik op een van de categorieën om gerichter naar programma’s te speuren. Bovendien kun je via het vergrootglas rechtsboven op trefwoord zoeken. We geven je wederom enkele voorbeelden. Als je een mediaspeler zoekt die alle mediabestanden vloeiend afspeelt, is VLC een absolute aanrader. Gebruik verder Calibre voor het beheer van e-books en Skype voor het voeren van videogesprekken. Voor het opnemen en bewerken van audiobestanden is Audacity de moeite waard. Liefhebbers van downloadnetwerken kunnen bijvoorbeeld SABnzbd+ of qBittorrent aan het systeem toevoegen. Tot slot zijn er allerlei vermakelijke spelletjes beschikbaar.

Van plan om iets te installeren? Klik op de programmanaam en vervolgens op Installeren. Bevestig de installatie desgevraagd met je wachtwoord. Het tooltje nestelt zich vanzelf in het startmenu.

©PXimport

Tip 13: Taakbalk aanpassen

Je past de taakbalk volledig naar eigen wens aan. Zo voeg je snelkoppelingen van favoriete programma aan dit onderdeel toe. Ga in het startmenu op zoek naar een veelgebruikt tooltje en klik met de rechtermuisknop op de programmanaam. Kies daarna Voeg toe aan werkbalk / Toevoegen. Het programmapictogram verschijnt helemaal rechts op de taakbalk. Vind je deze positie maar niks? Klik erop met de rechtermuisknop en kies Verplaatsen. Klik vervolgens op de gewenste plek. Op deze manier kun je het programmapictogram bijvoorbeeld naast de startknop plaatsen.

Je breidt de taakbalk ook naar hartenlust uit met extra statuspictogrammen. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en kies Werkbalk / Nieuwe elementen toevoegen. Er verschijnt een behoorlijk lange lijst met opties. Zo kun je bijvoorbeeld de prullenbak, een pictogram met de processorbelasting en een afsluitknop in de taakbalk integreren. Selecteer het gewenste statuspictogram en bevestig met Toevoegen.

Tot slot pas je het uiterlijk van de taakbalk eenvoudig aan. Handig voor het geval je de pictogrammen bijvoorbeeld te klein vindt. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en kies Werkbalk / Werkbalkvoorkeuren. Sleep voor een grotere weergave de schuifregelaars onder Afmetingen naar rechts.

©PXimport

Tip 14: Systeempictogrammen

Je voegt eenvoudig diverse systeempictogrammen aan het bureaublad toe. Ga in het startmenu naar Instellingen / Zorin Appearance. In plaats van pictogrammen kun je eventueel ook de volledige programmanamen in de taakbalk weergeven. Klik onder Vormgeving op het tweede beeld. Vink verder naar eigen wens de onderdelen Persoonlijke map, Prullenbak, Aangekoppelde volumina en Bestandssysteem aan. Deze onderdelen verschijnen meteen op het bureaublad. Gebruik ten slotte bovenaan de opties Thema en Lettertypen om diverse uiterlijke kenmerken van Zorin OS aan te passen.

©PXimport

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!