ID.nl logo
Zo maak je een dualboot-systeem
© PXimport
Zekerheid & gemak

Zo maak je een dualboot-systeem

Wanneer je met een extra OS of met een extra installatie van je huidige besturingssysteem aan de slag wilt dan denk je wellicht aan een dualboot-configuratie. Zo’n constructie komt hier weliswaar ook aan bod, maar er zijn nog andere scenario’s mogelijk, zoals virtualisatie of een portable versie op een usb-medium.

We gaan er in dit artikel van uit dat Windows 10 op je pc geïnstalleerd staat en dat dit OS het besturingssysteem is waar je het meest vertrouwd mee bent. Maar misschien wil je af en toe ook met een ander OS experimenteren, of met een andere editie of versie van Windows kunnen werken, bijvoorbeeld omdat een van je applicaties niet goed onder Windows 10 draait. Of misschien ben je juist zo verknocht aan Windows 10 dat je dat ook onderweg op zak wilt hebben. En dan bedoelen we letterlijk, in portable vorm op een usb-stick. In dit artikel bekijken we uiteenlopende scenario’s om met zo’n extra besturingssysteem aan de slag te gaan.

01 Schijfkopiebestand

In ons eerste scenario gaan we ons besturingssysteem virtualiseren. Het OS blijft dan netjes binnen die gevirtualiseerde omgeving en komt in principe niet in het vaarwater van je reguliere, fysiek geïnstalleerde besturingssysteem. In het tekstkader ‘Virtualbox’ lees je hoe je een OS virtualiseert met behulp van het gratis VirtualBox. Wij focussen ons hier echter op een minder bekende oplossing: een dualboot-systeem met een Windows-installatie op een virtuele harde schijf, zonder externe virtualisatiesoftware.

Daarvoor hebben we wel een installatiemedium van Windows nodig. Heb je geen installatie-dvd of opstartbare usb-stick voorhanden, dan moet je eerst zelf zo’n medium aanmaken. Allereerst haal je een iso-schijfkopiebestand met de gewenste Windows-versie op. Voor de actuele versie van Windows 10 verwijzen we naar de volgende stap (zie ‘02 Installatiestick’); voor oudere Windows-versies kun je handig gebruikmaken van de gratis Microsoft Windows and Office ISO Tool. Open hier het tabblad Windows en selecteer de gewenste versie (7, 8.1 of 10), systeemtype (32 of 64 bit) en taal. Bevestig je keuzes en haal het bijhorende iso-bestand op.

©PXimport

02 Installatiestick

Het is nu de bedoeling dat je Windows op een opstartbare usb-stick krijgt. Gaat het om de actuele versie van Windows 10 dan ga je best aan de slag met Media Creation Tool: die haalt namelijk in één keer Windows op en zet die vervolgens netjes op een usb-stick. Heb je zelf al een Windows iso-bestand opgehaald (zie bij ‘01 Schijfkopiebestand’) dan kun het gratis Rufus downloaden. Stop een usb-stick in je pc, start Rufus op en verwijs naar de stick. Bij Opstartselectie kies je Schijf of ISO-image (selecteren) en verwijs je met de knop SELECTEREN naar je iso-beeldbestand. Afhankelijk van het toestel dat je via deze stick wilt opstarten kies je bij Partitie-indeling en Doelsysteem ofwel GPT en UEFI (geen CSM), ofwel MBR en BIOS (of UEFI-CSM) (zie ook ‘08 Bios of uefi’). De andere optie kun je het beste ongemoeid laten. Bevestig met STARTEN en met OK (twee maal). Zodra de melding ‘Klaar’ verschijnt, mag je op SLUITEN klikken.

©PXimport

VirtualBox

Download VirtualBox op www.virtualbox.org en installeer de tool. Wanneer je vervolgens het programma opstart beland je in een nog lege beheermodule. Druk dus op de knop Nieuw en vul een naam in voor je virtuele machine (vm). Selecteer het correcte OS Type (zoals Microsoft Windows of Linux) evenals de juiste versie. Bij Machine Folder geef je aan waar je vm terecht mag komen. Vervolgens duid je de nodige hoeveelheid ram-geheugen aan. Als laatste zorg je dat Maak nieuwe virtuele harde schijf nu aan geselecteerd staat en bevestig je met Aanmaken. Laat het type ingesteld op VDI, druk op Volgende en selecteer bij voorkeur Dynamisch gealloceerd. Leg de (maximum)grootte van je virtuele schijf vast – bijvoorbeeld 15 GB voor Linux en 30 GB voor Windows – en rond af met Aanmaken. In de beheermodule selecteer je vervolgens de vm en druk je op Starten. Klik op het pictogram Kies een virtuele optische schijfbestand en verwijs naar je gedownloade iso-bestand. Druk op Start voor de virtuele installatie van het OS en volg de instructies. Na afloop laat het virtuele OS zich vanuit de beheermodule van VirtualBox opstarten. Via de knop Instellingen pas je desgewenst allerlei eigenschappen van je vm aan.

©PXimport

03 Vhd creëren

Gewapend met deze Windows-installatiestick kunnen we aan de slag. Start het beoogde toestel op met deze stick – afhankelijk van het systeem moet je hiervoor een speciaal opstartmenu oproepen (via een of andere functietoets) of moet je eventueel de bootvolgorde in het systeembios aanpassen. Raadpleeg desnoods de handleiding bij je pc. Als het goed is duikt dan even later een venster op waarin je wordt gevraagd taal en toetsenbordindeling in te stellen. Na je bevestiging met Volgende verschijnt dan ‘Nu installeren’. Hier druk je op Shift+F10. Je komt nu terecht op de opdrachtprompt. Hier voer je het commando diskpart uit, gevolgd door list volume, zodat je een overzicht van de partities krijgt. Vervolgens creëer je een geschikt vhd-volume (virtual hard disk), bijvoorbeeld van zo’n 30 GB: create vdisk file=x:\virtuelewindows.vhd maximum=30000 type=fixed (vervang x: door de gewenste stationsletter). In plaats van fixed kun je ook expandable intikken: je virtuele schijf groeit dan naargelang de behoefte tot aan het opgegeven maximum (in ons voorbeeld: 30000 MB).

©PXimport

04 Virtueel installeren

Nadat het proces is afgerond koppel je het gecreëerde vhd-bestand aan het systeem met de volgende twee commando’s:

select vdisk file=x:\virtuelewindows.vhd

attach vdisk

(met detach vdisk kun je de schijf als je wilt weer ontkoppelen).

Sluit het venster van de opdrachtprompt en zet de Windows-installatie verder met Nu installeren. Let er wel op als doellocatie de niet-toegewezen ruimte van je virtuele harde schijf te selecteren! Negeer de melding ‘Windows kan niet worden geïnstalleerd op dit station’ en druk op Volgende, waarna de installatie daadwerkelijk van start gaat.

Als het goed is krijg je bij het herstarten van je pc voortaan een opstartmenu te zien met naast je fysieke Windows-installatie ook de virtuele op je vhd-schijf. Met EasyBCD kun je makkelijk sleutelen aan dit opstartmenu en bijvoorbeeld de standaard opstartvolgorde of de time-out aanpassen; dat kan via de knop Edit Boot Menu.

©PXimport

05 Windows To Go

Met enige moeite is het ook mogelijk een portable versie van Windows te creëren. In Windows 10 Enterprise en Education zit zo’n mogelijkheid ingebouwd. Open het Windows Configuratiescherm, start Windows To Go op en volg de instructies. Zorg er voor dat je een geschikt usb-medium hebt ingeplugd. Een externe usb-schijf lukt normaliter wel, maar het aantal usb-sticks dat voor Windows To Go is gecertificeerd, is beperkt.

Laten we er echter van uitgaan dat je over Windows Home of Professional beschikt. In dit geval kun je je toevlucht nemen tot een externe tool.

Precies zo’n tool hebben we al vermeld bij ‘02 Installatiestick’, namelijk Rufus. Je gaat op dezelfde manier te werk als we daar hebben beschreven, alleen kies je Windows To Go in het uitklapmenu bij Image-optie (in plaats van Standaard Windows-installatie); deze optie hoort beschikbaar te zijn in Windows 8, 8.1 en 10. Idealiter gebruik je een stick die voor Windows To Go is gecertificeerd, maar hoe dan ook moet die minstens 16 GB groot zijn. Wil je van de stick op kunnen starten op een systeem met een klassiek bios, kies dan MBR als Partitie-indeling; in het andere geval kun je voor GPT opteren. Stel het Bestandssysteem in op NTFS met een Standaard Clustergrootte. Verwijs naar je Windows 10 iso-bestand en bevestig met Starten en met OK (twee maal). Dit proces kan erg lang duren, maar als het goed is heb je na afloop wel Windows op een stokje.

©PXimport

Nog meer ‘to go’…

Lukt het je om een of andere reden niet om een Windows To Go-medium met Rufus te creëren dan kun je het nog met WinToUSB proberen. Met deze tool kun je Windows ook op een verwijderbare usb-schijf plaatsen. Met de knop Physiek naar USB (inderdaad, geen correct Nederlands) is het bovendien mogelijk om je reeds geïnstalleerde Windows-versie portable te maken. Met de gratis editie blijkt het echter niet mogelijk om Windows 10 1809 of hoger ‘draagbaar’ te maken en ook een MBR-indeling kiezen die zowel op bios als uefi hoort te werken, zit er in deze editie blijkbaar niet bij. Vergelijkbare mogelijkheden vind je nog in AOMEI Partition Assistant, via het menu All Tools / Windows(7/8/10) toGo Maker. Helaas blijkt deze functie voorbehouden aan de commerciële Professional-editie (circa 50 dollar).

©PXimport

06 Snel opstarten via dualboot (fysiek)

Ons derde scenario is wellicht de meest klassieke benadering om van een tweede OS op te kunnen starten, maar het is tegelijk ook de meest complexe en delicate. Immers, we gaan het extra OS op reguliere wijze installeren op een afzonderlijke, fysieke partitie. Als voorbeeld nemen we hier de populaire Linux-distributie Ubuntu.

We raden je alvast aan om eerst een complete systeemback-up van je huidige installatie te maken: je weet nooit of er onverhoopt iets fout loopt. Een gratis en gebruiksvriendelijke back-uptool is EaseUS Todo Backup Free.

We raden je aan om voordat je met je dualboot-installatie begint eerst een functie in Windows 10 uit te schakelen die ervoor zorgt dat het OS bij het opstarten in een soort slaapstand gaat. Deze functie kan namelijk problemen opleveren in een dualboot-scenario. Druk op de Windows-toets, tik configuratie in, start Configuratiescherm en kies Systeem en beveiliging / Het gedrag van de aan/uit-knoppen wijzigen bij Energiebeheer. Klik op Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn en verwijder het vinkje bij Snel opstarten inschakelen. Bevestig met Wijzigingen opslaan.

©PXimport

07 Partitie

Je moet er uiteraard ook voor zorgen dat er voldoende vrije schijfruimte is voor de fysieke partitie van het extra OS. Dat check je snel door Windows-toets+R in te drukken en diskmgmt.msc uit te voeren. Heb je onvoldoende niet-toegewezen ruimte – voor Ubuntu heb je pakweg 15 GB nodig – dan zit er wellicht weinig anders op dan een al bestaande partitie te verkleinen. Dat kan door de partitie in de grafische weergave met de rechtermuisknop aan te klikken en Volume verkleinen te kiezen. Geef aan met hoeveel MB je die wilt verkleinen, bijvoorbeeld 15000. Bevestig met Verkleinen.

Lukt het niet op deze manier, dan kun je het nog proberen met een externe partitiemanager als EASEUS Partition Master Free.

©PXimport

08 Bios of uefi

Het is dus de bedoeling dat je op je pc een tweede besturingssysteem gaat installeren. Er kunnen echter problemen opduiken wanneer je beide OS’en in verschillende ‘bootmodi’ installeert: uefi versus de klassieke (legacy) bios- of csm-modus (compatibility support module). Nu is het wel zo dat de meeste pc’s van de afgelopen jaren met uefi zijn uitgerust, maar zelfs als je over een recente pc beschikt betekent dat nog niet noodzakelijk dat Windows ook daadwerkelijk in uefi-modus opstart.

Je doet er dus verstandig aan de bootmodus van je Windows-installatie eerst te controleren voor je er een tweede OS op zet. Start Windows op, druk op Windows+R en voer de opdracht msinfo32 uit. Bij Systeemoverzicht merk je het item BIOS-modus op. Staat hier UEFI, dan start Windows daadwerkelijk in uefi-bootmodus op. In het andere geval staat hier Verouderd of Legacy.

Uefi is dus de moderne variant en die biedt enkele voordelen ten opzichte van het klassieke bios. Zo start het systeem iets sneller op, kun je booten van schijven groter dan 2 TB en er is in principe geen bootmanager nodig voor een dualboot-manager (zie ook tekstkader ‘Bootselectie’). Wat echter als Windows op je pc in klassieke bios-modus blijkt op te starten? Dan kun je in feite twee kanten op: je installeert ook het tweede OS in die modus of je herinstalleert Windows eerst compleet in uefi-modus. Het mag duidelijk zijn dat deze laatste optie de meest bewerkelijke zal zijn.

©PXimport

Bootselectie

Als je een Linux-distributie als Ubuntu in dualboot na Windows 10 installeert, neemt bootmanager Grub standaard het roer over en laat je tussen beide OS’en kiezen. Heb je beide OS’en in uefi-modus geïnstalleerd dan kun je het gewenste OS echter ook buiten Grub om selecteren. Via een sneltoets – raadpleeg desnoods je systeemhandleiding – roep je dan een bios-bootselect-menu op waar je vervolgens het OS aanduidt. Als je dat wenst kun je de Windows-installatie ook een hogere prioriteit geven in de bootsequentie van je systeem-bios: dit blijkt trouwens wel vaker een oplossing te zijn als naderhand de installatie van grote Windows-updates problemen blijkt op te leveren.

09 Secure boot

Zelfs wanneer Windows in uefi-modus opstart ben je er nog niet helemaal uit. In hetzelfde Systeemoverzicht duikt namelijk ook de optie Status beveiligd opstarten op. Dit item verwijst naar de functie ‘secure boot’. Is deze optie op jouw pc niet ingeschakeld dan moet je wel extra oplettend zijn. Immers, sommige uefi-bios-versies durven in dat geval zomaar over te schakelen op een legacy/csm-modus wanneer je een bijkomend OS installeert. Nu zou je kunnen overwegen om de secure-boot-functie dan maar snel in te schakelen in het uefi-bios, maar dan zal je reeds geïnstalleerde Windows niet meer willen opstarten. Is de optie inderdaad niet ingeschakeld dan kun je ook het beste in het uefi-bios nagaan of je zo’n automatische omschakeling (naar legacy/csm) niet kunt tegengaan: raadpleeg desnoods de handleiding bij je systeem.

Hoe dan ook is het aan te raden om de bootmodus van je nieuwe OS meteen na de installatie te controleren, zodat je zeker bent dat het OS niet in een andere bootmodus is geïnstalleerd. In Linux (Ubuntu) kan dat als volgt: klik in de desktop op Show applications / Terminal en voer het commando efibootmgr uit, waarna je met de Enter-toets bevestigt. Wordt het commando niet herkend dan installeer je nog snel even het bijhorende pakket met sudo apt install efibootmgr. Resulteert dit commando in bootvariabelen dan is het OS in uefi-bootmodus opgestart. In het andere geval verschijnt een foutmelding (‘not supported’).

©PXimport

10 Installatie

Je hebt nu alle voorbereidende stappen en controles uitgevoerd en je bent klaar om het tweede OS te installeren. Dan heb je natuurlijk een installatiemedium nodig en ook hiervoor maken we dankbaar gebruik van het gratis Rufus. De werkwijze hebben we al beschreven bij ‘02 Installatiestick’. Let er wel op dat je de juiste parameters instelt die hoort bij ofwel gebruik op een uefi-systeem, ofwel een legacy/csm-systeem. Na afloop is de usb-stick klaar en plug je die in het doelsysteem in.

Allereerst kies je de gewenste taal (Nederlands) en klik je op Ubuntu installeren. Duid je juiste Toetsenbordindeling aan en druk op Verder. Geef aan of je een Normale installatie (inclusief kantoorsuite, spelletjes en mediaspelers) dan wel een Minimale installatie verkiest. Bevestig nogmaals met Verder. Normaliter stelt Ubuntu vast dat Windows 10 al op je pc is geïnstalleerd en komt de optie Installeer Ubuntu naast Windows 10 beschikbaar. Selecteer bij voorkeur deze optie, tenzij je goed vertrouwd bent met de typische Linux-partitionering. In dit laatste geval kun je Iets anders aanklikken en zelf de nodige partities creëren, zoals root (/), swap en home. Bevestig met Installeer nu en met Verder. Stel de tijdzone in, stel een naam en wachtwoord in en start de eigenlijke installatie. Nu een herstart zal je een Grub-bootmenu zien verschijnen waarmee je tussen Ubuntu en Windows 10 kunt kiezen.

©PXimport

Bootmanager Grub

Standaard start het Grub-bootmenu na 10 seconden door met Ubuntu. Heb je liever dat Windows 10 automatisch doorstart of verkies je een andere wachttijd, dan kun je dat weliswaar vanuit een terminal-venster regelen, maar de tool Grub Customizer werkt veel makkelijker. Je moet dit pakket dan wel eerst even installeren. Open een Terminal-venster en voer achtereenvolgens de volgende opdrachten uit: sudo add-apt-repository ppa:danielrichter2007/grub-customizer sudo apt update sudo apt install grub-customizer Bevestig met J , waarna je de tool bij Show applications terugvindt in de Ubuntu-desktop. Start de applicatie op en ga naar het tabblad Lijstconfiguratie. Via de pijltoetsen verplaats je items naar boven of onderen. Op het tabblad Algemene instellingen pas je de wachttijd aan en bij Weergave-instellingen kun je onder meer lettertype en -kleuren wijzigen, maar ook een eigen afbeelding uploaden die als achtergrond moet fungeren voor je Grub-bootmenu.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade
© MG | ID.nl
Huis

Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Microsoft vraagt in Windows 11 standaard om een Microsoft-account.

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

Via een opdrachtprompt tijdens de installatieproductie van Windows 11 kunnen we de blokkade voor het aanmaken van een gewoon account omzeilen.

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Met behulp van de opdracht start ms-cxh:localonly kunnen we toch een normaal account.

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt iedere accountnaam gebruiken die je wenst, en een wachtwoord opgeven hoeft nu nog niet.

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Via het Startmenu vraag je de eigenschappen van je account op.

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Klik op het onderdeel Wachtwoord om een wachtwoord toe te voegen aan je account.

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Hier geef je je wachtwoord op. De wachtwoordhint (geheugensteun) mag niet ook je wachtwoord.

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

▼ Volgende artikel
Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?
© AK | ID.nl
Huis

Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

In dit artikel lees je:

☠️ Wat doomscrolling is ☠️ Waarom je maar blijft scrollen ☠️ Hoe je weet of jij een doomscroller bent ☠️ Wat je tegen doomscrollen kunt doen

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.

📵 Verveel je je zonder smartphone?

📘 Door een boek kun je urenlang scrollen!