Uitzonderingen als de vouwbare Galaxy Fold daargelaten, is de Galaxy S20 Ultra de grootste, beste en duurste smartphone die Samsung ooit gemaakt heeft. Dan is dat alvast duidelijk. In deze Samsung Galaxy S20 Ultra review zoeken we uit hoe de telefoon bevalt en of hij een betere koop is dan de normale Galaxy S20 en S20 Plus.

Samsung presenteerde de Galaxy S20, S20 Plus en S20 Ultra in februari en verkoopt de smartphones sinds maart in Nederland. De afgelopen weken liep ik rond met het Ultra-model, verkrijgbaar vanaf een duizelingwekkende 1349 euro. Hiermee is hij fors duurder dan de S20 (vanaf 899 euro) en S20 Plus (1099 euro). Hoe bevalt één van de duurste smartphones van dit moment?

Ontwerp

Leg de S20 Ultra naast een willekeurige andere Android-smartphone of iPhone en je ziet het direct: de S20 Ultra is enorm. Het toestel meet 166,9 bij 76 bij 8,8 millimeter en is hiermee een stuk groter dan de gemiddelde telefoon. De verklaring is eenvoudig: het 6,9-inch scherm van de S20 Ultra is groter dan elk ander smartphonescherm. En ja, 6,9-inch is echt groot. Ultragroot, om in de Samsung-sfeer te blijven.

Hoewel de telefoon nauwelijks randen rond het display heeft, is het onmogelijk om de S20 Ultra met één hand te bedienen. Dit toestel vraagt beide handen, niet in de laatste plaats omdat hij met 222 gram ook zwaarder is dan andere smartphones. Het hoge gewicht is natuurlijk deels te wijten aan het forse scherm, maar ook aan de grote accu – waarover later meer.

©PXimport

Los van zijn formaat komt het ontwerp van de smartphone vertrouwd over, zeker als je bekend bent met de Galaxy S10. De S20 Ultra is gemaakt van glas en aluminium, is water- en stofdicht en ligt prettig in de hand. Let er wel op dat het glas snel glad aanvoelt en vingerafdrukken aantrekt. Daarom, en met oog op krassen, is een hoesje geen overbodige luxe. Zo kom je ook van een ander probleem af: het gewiebel als de smartphone op zijn rug ligt. Achterop zit namelijk een grote cameramodule en die steekt uit. Onderop de telefoon zit een usb-c-poort, maar ten opzichte van de S10 is de 3,5mm-hoofdtelefoonaansluiting geschrapt. Dat is jammer.

©PXimport

Scherm: groots in alle opzichten

Terugkomend op het scherm: dat is groots in alle opzichten. Niet alleen in formaat, maar ook in beeldkwaliteit. Het oled-display, afkomstig van Samsung zelf, is adembenemend en de maximale helderheid is enorm hoog. Handig voor als het zomerzonnetje straks schijnt. De schermresolutie is standaard full-hd; scherp genoeg voor al je activiteiten. Wil je een echt kraakhelder scherm? Wijzig de resolutie in de instellingen naar qhd. Goed om te weten: dit heeft een nadelige invloed op de accuduur.

©PXimport

Standaard toont het scherm een ververssnelheid van 60Hz, wat betekent dat het display zich zestig keer per seconde ververst. Je kan echter ook overschakelen naar 120Hz, waardoor het beeld aanzienlijk soepeler oogt en de S20 Ultra veel sneller aanvoelt. Van animaties en de fotogalerij tot het lezen van artikelen in de browser; het verschil met 60Hz is duidelijk zichtbaar. App- en gameontwikkelaars moeten hun programma’s overigens optimaliseren voor 120Hz, anders merk je er niets van. Een geoptimaliseerde game speelt op 120Hz prettiger en dit merk je vooral bij snelle spellen als Call of Duty, PUBG en Fortnite.

Het 120Hz-scherm is een hele fijne functie die standaard uitgeschakeld is. Het instellingenscherm maakt duidelijk waarom: net als de hogere schermresolutie trekt de hogere ververssnelheid de accu sneller leeg. Daar kom ik zo meteen op terug.

In het midden van het scherm, bovenin, zit een klein gaatje voor de 40 megapixel selfiecamera. Ik heb mij geen moment aan dit gaatje gestoord. De telefoon maakt uitstekende selfies, indien gewenst met allerlei filters of – meer mijn smaak – een realistisch scherpte-diepte-effect. Achter het scherm, meer onderin, is een ultrasone vingerafdrukscanner geplaatst. Hiermee ontgrendel je de S20 Ultra. De scanner werkt sneller en accurater dan die van de S10, maar legt het af tegen de optische scanners van de OnePlus 7T Pro, Huawei P40 Pro en Oppo Find X2 Pro.

©PXimport

Samsung Galaxy S20 Ultra specificaties: het beste van het beste

Zoals je van een peperdure smartphone mag verwachten, heeft de Samsung Galaxy S20 Ultra de beste hardware van dit moment. De Exynos 990-processor is een snelheidsduivel en vliegt door je apps en games, geholpen door het zeer grote werkgeheugen van 12GB. Met zijn 5G-ondersteuning is de telefoon klaar voor het nieuwe mobiele 5G-netwerk, dat naar verwachting in de zomer in Nederland start.

Verder slikt het toestel twee simkaarten (dual-sim) en heeft hij een micro-sd-slot (voor maximaal een 1TB-kaartje). De standaarduitvoering van de S20 Ultra heeft 128GB opslagruimte. Daarvan is zo’n 111GB beschikbaar voor je apps en andere media. Voor veel mensen zal het genoeg zijn, maar voor sommigen niet. Het micro-sd-slot is dan een uitkomst, of je moet doorsparen voor de S20 Ultra met 16GB werkgeheugen en 512GB opslagruimte. Deze versie verschijnt in mei voor 1549 euro.

©PXimport

Accuduur en opladen

De accu van de S20 Ultra heeft een capaciteit van 5000 mAh. Het is voor het eerst dat Samsung zo’n grote accu in een mainstream smartphone stopt, en de keuze is begrijpelijk. Het grote display van de S20 Ultra verbruikt veel stroom, waarbij de 120Hz-ververssnelheid de accuduur verder omlaag trekt. Een 5G-verbinding slurpt ook meer energie dan 4G en wifi, al was er tijdens mijn testperiode nog geen 5G-netwerk beschikbaar. Of de smartphone het een lange dag volhoudt als hij een deel van de dag via 5G werkt, kan ik dus niet zeggen.

Wat ik je wel kan vertellen: de accuduur via wifi en 4G is uitstekend zolang je het scherm op 60Hz gebruikt. Met die lagere ververssnelheid is het mij niet gelukt om de smartphone op één dag leeg te krijgen. Zelfs op lange dagen in het buitenland, waarop ik constant verbonden was via 4G en een scherm-aan-tijd van bijna vijf uur noteerde, had de S20 Ultra bij het slapengaan nog twintig procent stroom over. Dat is een hele respectabele score, al betekent het ook dat je de batterij ’s nachts of de volgende ochtend moet opladen.

Met het scherm op 120Hz ingeschakeld is de accuduur uiteraard minder goed. De veel hogere ververssnelheid verbruikt aanzienlijk meer stroom. Hoeveel precies is lastig te bepalen omdat elke dag anders is qua gebruik, maar het is geregeld voorgekomen dat de telefoon bijna leeg was voordat ik naar bed ging. De Engelstalige website Anandtech heeft de S20 Ultra allerlei tests laten uitvoeren met het scherm ingesteld op 60Hz, en die tests herhaald op 120Hz. De accuduur op 120Hz is twintig procent korter en dat is niet mis.

©PXimport

©PXimport

Bij de Samsung Galaxy S20 Ultra krijg je een 25W-usb-c-stekker. Hoe hoger het cijfer, hoe sneller de accu oplaadt. De 25W-stekker is een welkome upgrade ten opzichte van de Galaxy S10 en ouder, die gebruikmaakte van een 15W-stekker. De S20 Ultra volledig opladen duurt net geen anderhalf uur. Er zijn genoeg smartphones die sneller opladen, maar die hebben ook een kleinere accu.

De S20 Ultra kan ook draadloos opladen, al gaat dit met 15W langzamer dan via de usb-c-kabel. Leg je een product dat draadloos kan opladen op de achterkant van de S20 Ultra, dan geeft laatstgenoemde zijn stroom af. Zo kun je bijvoorbeeld je elektrische tandenborstel of iPhone opladen – al is de S20 Ultra tijdens het laden dus niet te gebruiken omdat hij met het scherm naar beneden ligt.

Een 108 megapixel camera

Op de achterkant van de S20 Ultra zit het forse camera-eiland dat ervoor zorgt dat de smartphone niet helemaal plat op tafel ligt. Deze cameramodule telt een flitser, een Time of Flight-sensor om diepte te meten, een primaire camera, een groothoeklens en een zoomcamera.

Als eerste de primaire camera, waar je dus de meeste foto’s en video’s mee zal schieten. Deze camera valt op door zijn zeer hoge resolutie van 108 megapixel. Standaard fotografeert de camera-app echter in 12 megapixel, waarbij negen pixels samensmelten tot één pixel (108 : 9 = 12). Deze zogeheten quad-bayer-techniek moet de fotokwaliteit ten goede komen. Je kan ook fotograferen in 108 megapixel, maar dit levert een hele, hele grote afbeelding op. Deze modus is alleen handig als je een uitsnede van een foto wil maken of je foto op een metersgroot canvasdoek wil afdrukken.

Ik heb daar de afgelopen weken geen behoefte aan gehad, en gebruikte de 12 megapixel-stand. De camera maakt die stand erg mooie foto’s die – zoals we van Samsung gewend zijn – iets kleurrijker zijn dan de realiteit. De plaatjes hebben een groot dynamisch bereik, ogen erg scherp en zien er ook in het donker goed uit. Af en toe merkte ik dat de camera niet wilde focussen op een object binnen twee afstand, iets waar andere testers ook last van hebben. Kort na het retourneren van mijn S20 Ultra, stelde Samsung een software-update beschikbaar die de camera moet verbeteren. Ik kan niet zeggen of het autofocus-probleem hiermee tot het verleden behoort.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Wat heb je aan de camera met 100x zoom?

Een belangrijk verkoopargument van de S20 Ultra is zijn zoomcamera. Samsung is zo overtuigd van de Space Zoom-camera dat het de benaming zelfs op de cameramodule van de smartphone plaatst. Dat schept hoge verwachtingen. Dan de techniek: Samsung plaatst een geprezen 48 megapixel camera inclusief lens negentig graden gedraaid in de behuizing, met een prisma die het beeld vangt. Het resultaat is een zogeheten periscoopcamera die volgens Samsung vier keer optisch kan zoomen, oftewel het beeld dichterbij halen zonder kwaliteitsverlies.

De Huawei P40 Pro en Oppo Find X2 Pro bieden eenzelfde periscoopcamera met vijf keer optische zoom. In juni verschijnt de P40 Pro+ met tien keer optische zoom.

Samsung houdt het dus bij vier keer, maar de zoomknop in de camera-app van de S20 Ultra biedt vijf keer zoom, waarbij de camera dus ook deels digitale zoom gebruikt en de kwaliteit achteruitgaat. In de camera-app zitten ook knoppen voor twee, tien, dertig en honderd keer zoom. Hierbij wordt dus veel gebruikgemaakt van digitale zoom en dat merk je.

Foto’s met vier of vijf keer zoom zien er heel aardig uit, met inderdaad nauwelijks kwaliteitsverlies. En onderschat het niet: vijf keer zoom is al heel wat. Wil je het beeld nog dichterbij halen? Gebruik dan de tien keer zoom-functie, die nog steeds prima plaatjes aflevert. Ze zijn wat donkerder en de kleuren komen minder fraai over, maar de beeldkwaliteit is nog goed genoeg. Na tien keer zoom verandert dat. Het beeld dertig keer dichterbij halen is leuk maar levert geen plaatjes op voor je vakantiefotoboek. En die veelbesproken honderd keer zoom? Die is nauwelijks bruikbaar. Het beeld vliegt alle kanten op en als je het onderwerp eindelijk in beeld hebt, krijg je een plaatje dat zo onscherp is dat je er vrijwel niets mee kunt. Een statief helpt met het focussen maar verandert niets aan de beroerde beeldkwaliteit. En juist daarom snap ik niet dat Samsung zo groot inzet op dat vele zoomen, want door die hype zal iedereen – terecht – teleurgesteld zijn. Mijn advies: houd het bij vijf tot tien keer zoom, dan kun je hele mooie foto’s maken.

Hieronder een paar voorbeelden. Van links naar rechts zie je telkens 1x, 5x, 10x, 30x en 100x zoom.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Het nut van de nachtmodus

In de camera-app zit ook een nachtmodus, bedoeld om betere foto’s in het donker te schieten. De S20 Ultra neemt in een tijdbestek van zo’n vijf seconden meerdere plaatjes en combineert die tot één foto. De nachtmodus werkt wisselvallig: de ene keer is het een verbetering, de andere keer is er veel ruis zichtbaar en ogen objecten te geel. Samsung verspreidde onlangs een camera-update die de nachtmodus moet verbeteren, maar dit heb ik niet kunnen testen omdat mijn S20 Ultra-testexemplaar al retour was.

Hieronder zie je drie situaties waarin ik eerst een normale foto maakte (boven), gevolgd door een plaatje met de nachtmodus (onder).

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Software

De Samsung Galaxy S20 Ultra draait bij zijn release op Android 10 met de OneUI-schil van Samsung zelf. Die OneUI-software oogt en werkt anders dan de standaard Android-versie die je vindt op Android One-telefoons en toestellen van Motorola en OnePlus. Zo zien de menu’s er anders uit en voegt Samsung extra instellingen en functies toe. Een deel had wat mij betreft weggelaten kunnen worden, maar met functies als de eenhandige modus ben ik erg blij. Sowieso kan ik prima werken met OneUI, al vind ik dat Samsung zijn diensten en die van partners teveel opdringt.

Bij het installeren van de S20 Ultra word je doodgegooid met vriendelijke doch dringende verzoeken om Samsung-services te gebruiken, een Samsung-account aan te maken (of in te loggen) en Samsung-apps te installeren. Zelfs als je dit allemaal weigert omdat je er geen behoefte aan hebt, staan er na de installatie meer dan tien Samsung-apps op de telefoon. Ook apps van Microsoft, Facebook, Spotify en Netflix zijn standaard geïnstalleerd. Als je die niet wil gebruiken, moet je ze verwijderen. De wereld op zijn kop, enkel omdat Samsung flink verdient aan de samenwerkingen met de appontwikkelaars. Ik vind het niet netjes als je 1349 euro betaalt voor een smartphone.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Updatebeleid

Samsung garandeert twee jaar volledige Android-updates voor de Galaxy S20-serie, inclusief de Ultra. In deze twee jaar kun je elke maand rekenen op een beveiligingsupdate. In jaar drie krijg je ook maandelijks een beveiligingsupdate en in het vierde en laatste jaar gaat het om één update per drie maanden.

Positief is dat Samsung zijn vlaggenschip dus vier jaar veilig houdt, terwijl veel concurrerende smartphonemerken voor twee jaar kiezen. Google en OnePlus beloven drie jaar updates en Apple zegt niets, maar hanteert vier tot vijf jaar updates.

Minder positief is Samsungs keuze om de S20 Ultra twee jaar Android-updates te geven. Dat is kort voor zo’n dure smartphone en komt uit op updates naar Android 11 en 12. Google en OnePlus bieden drie jaar Android-updates. iPhones krijgen doorgaans vier of zelfs vijf versie-updates.

©PXimport

Conclusie: Samsung Galaxy S20 Ultra kopen?

De Galaxy S20 Ultra is zonder twijfel de beste Samsung-smartphone ooit, en ook één van de beste smartphones die je op dit moment kan kopen. Het toestel heeft een luxe ontwerp, fraai 120Hz-scherm en uitstekende hardware en is erg prettig in gebruik. Toch is ‘ie niet perfect. De camerasoftware bevatte tijdens mijn test nog wat foutjes, de honderd keer zoomfunctie is nutteloze marketingpraat en met het 120Hz-scherm ingeschakeld houdt de smartphone het niet altijd een lange dag vol. Ook op softwaregebied blijft er ruimte voor verbetering. Samsungs software komt op bepaalde punten opdringerig over en twee jaar Android-updates is echt te kort voor een peperduur toestel.

Want ja, met 1349 euro is de S20 Ultra één van de duurste smartphones die je nu kan kopen. Is ‘ie een betere koop dan de reguliere S20 of de S20 Plus? Het antwoord luidt ja als je waarde hecht aan het grotere scherm en de betere camera’s. In alle andere gevallen is het antwoord nee, omdat de Ultra-versie verder bijna identiek is aan de S20 en S20 Plus maar aanzienlijk duurder is.

Ik denk dat de meeste mensen het beste af zijn met de reguliere S20 en dan nog specifieker het 4G-model. Die kost zo’n 849 euro en doet weinig onder voor de Plus- en Ultra-varianten. Providers verkopen liever de duurdere S20 met 5G, maar de meerwaarde van 5G zal de eerste twee jaar dusdanig beperkt zijn dat de meerprijs lastig te verantwoorden is.

Alternatieven voor de Samsung Galaxy S20 Ultra zijn de Oppo Find X2 Pro, Huawei P40 Pro, iPhone 11 Pro Max en verwachte toppers als de OnePlus 8 Pro en Sony Xperia 1 II.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.