We hebben er zo'n tien jaar op moeten wachten, maar The Last Guardian, de nieuwe game van de makers van ICO en Shadow of the Colossus, komt later dit jaar eindelijk uit op PlayStation 4. Gamer.nl mocht voor het eerst aan de slag met de game op de E3-beurs.

Alleen al de intro van The Last Guardian is subtiel opgebouwd. Tekeningen van verschillende dieren passeren de revue, van een vogel en een tijger, tot een eenhoorn en uiteindelijk Trico, het onweerstaanbare aantrekkingspunt van de game. Trico is een gigantische mengelmoes tussen kat, hond en vogel en spelers sluiten in The Last Guardian een vriendschap met hem. Lees ook: No Man's Sky - Deze game is werkelijk alles.

©PXimport

De mengelmoes Trico speelt een belangrijke rol in The Last Guardian.

Indrukwekkende verschijning

Na de fantasierijke tekeningen zien we hoe een jongetje, de speler, wakker wordt in een grot. Naast hem ligt het grote beest. Wanneer laatstgenoemde ook wakker wordt, gromt, stampt en wild om zich heen schudt, nemen we instinctief wat afstand. Trico is een indrukwekkende verschijning, nog enger gemaakt door het denderende geschreeuw en gestamp dat door de headset die we op hebben heen komt.

Het dier heeft pijn en is zelf ook bang, zo merken we al snel. Hij heeft een aantal houten speren in zijn lichaam zitten en daar zou elk dier agressief van worden. We vinden in de grot wat tonnen met een voor ons onbekend voedsel, dat we van een afstandje naar Trico gooien om te kijken hoe hij reageert. Na veel aarzeling begint hij toch te peuzelen. We herhalen het met wat tonnen en het dier komt eindelijk tot rust. Voorzichtig sluipen we richting het beest, dat nu ligt, om hem uiteindelijk te bevrijden van de houten staken die hem hebben verwond. Wanneer we ze eruit trekken, krijgen we als dank een opdonder die ons bewusteloos ramt tegen een muur van de grot.

©PXimport

Na het bevrijden van Trico wordt er een vertrouwensband gesmeden.

Toch lijkt het beest ons niet kwaadgezind wanneer we weer wakker worden. Het heeft geleerd: het jongetje heeft het beste met mij voor, want hij heeft mij gevoed en de dingen die mij pijn deden weggenomen. Wanneer we ook nog de grote metalen ketting waarmee hij vastgehouden wordt ontkoppelen, is de vertrouwensband compleet en volgt hij ons door de grot, op zoek naar een uitgang.

©PXimport

Je hebt Trico ook daadwerkelijk nodig voor bijzondere puzzels.

Stroeve gameplay

Wat volgt zijn een aantal simpele omgevingspuzzels. We zoeken bovenal een uitgang en de meeste gangen zitten op hogere plekken. Door ons aan Trico vast te klampen en omhoog te klinken, bereiken we die plekken, maar we doen het altijd voorzichtig, constant bang dat de fragiele band die we met hem hebben opgebouwd als sneeuw voor de zon kan verdwijnen. Iets verderop in de demo ontdekken we zelfs een magisch element aan het beest, dat we hier niet willen verklappen, maar dat in ieder geval een extra laag aan de puzzels toevoegt.

Deze ontdekkingstocht die verrijkt wordt met omgevingspuzzels, speelt allerminst soepel. Hoewel de ontwikkelaar inmiddels door het leven gaat als genDesign, is dit overduidelijk een Team ICO-game. Dat betekent dat het spel houterig speelt, we rare knoppencombinaties in moeten drukken om te springen, klimmen en hangen, en dat de camera vaak precies verkeerd gepositioneerd staat. Ook grafisch laat de game wat te wensen over: de game is duidelijk als PlayStation 3-titel begonnen. Toch maakt het ons geen moment uit, simpelweg omdat alles draait om de band die je langzaam met Trico opbouwt. Het voelt alsof een zwerfkat bij je aankomt, eerst nog schichtig, wellicht verpest door voorgaande slechte ervaringen met andere mensen, maar na langdurig proberen zichzelf toch openstelt voor je.

©PXimport

We kunnen niet wachten om de volledige game te spelen.

Uiteindelijk bereiken we via een nauwe spleet de uitgang van de grot. De jongen kijkt achterom en ziet dat Trico er niet doorheen kan. "Bedankt", zegt hij bijna verontschuldigend. Hij wil Trico net zo min achterlaten als wij dat willen. Uiteindelijk neemt het kolossale dier toch geen genoegen en weet hij aan de andere kant van de muur te komen. Dat is maar goed ook, want wanneer we verder lopen zien we dat er een immens complex voor ons ligt waar we alleen nooit door zouden komen. We zijn klaar voor al die avonturen die we met Trico kunnen beleven, onze nieuwe vriend die we in een krappe drie kwartier al in ons hart hebben gesloten. Klaar voor... het einde van de demo. De deuren van E3 sluiten zich die dag, net als de spannende tocht die we met Trico hebben beleefd. We kunnen niet wachten tot we ons hart weer voor hem kunnen openstellen.

The Last Guardian is vanaf 25 oktober verkrijgbaar voor PlayStation 4.

Zelf een toetsenbord samenstellen is niet voor iedereen weggelegd, maar één ding is duidelijk: een goed toetsenbord maakt een groot verschil. In deze test bekijken we de beste kant-en-klare toetsenborden van dit moment. Of je nu op zoek bent naar het snelste toetsenbord voor gaming of een comfortabel model voor kantoorwerk: we helpen je bij het maken van de juiste keuze.

Onze laatste vergelijkende test van toetsenborden is inmiddels alweer meer dan vijf jaar oud. Toen draaide alles om het concept ‘mechanisch’, praktisch elke fabrikant maakte toen gebruik van de switches van het Duitse Cherry of een goedkopere Chinese afgeleide daarvan, de Kailh-switch.

Inmiddels is het aanbod versplinterd en zien we enkele van de elementen die custom borden populair maken doorsijpelen naar de kant-en-klare producten. Zo zien we veel meer lay-out-opties en een veel breder scala aan switchopties. Stillere varianten, zwaardere varianten voor een stevigere aanslag en lubed-varianten voor een soepelere aanslag. De opvallendste stap de afgelopen jaren is de introductie van een magnetisch, optische switch, waarbij de aanslag niet digitaal is (ingedrukt ja of nee), maar analoog. Zie ook het kader ‘Analoge switches?’ voor meer hierover.

Andere ontwikkelingen

Een positieve ontwikkeling is dat menig toetsenbord inmiddels voorzien is van zogeheten hot-swap switches. Mocht je per ongeluk een switch stukmaken (bijvoorbeeld door het morsen van drinken), dan kun je nu veelal enkele knoppen vervangen in plaats van meteen een nieuwe model te moeten kopen. Daarnaast hebben verbeteringen in accutechniek en draadloze protocollen ervoor gezorgd dat draadloze high-endtoetsenborden tegenwoordig een realistische optie zijn zonder constant het toetsenbord bij te hoeven laden.

Endorfy Celeris 1800

Endorfy is een relatieve nieuwkomer in de markt, maar liet eerder met de Thock-toetsenborden al zien dat het bedrijf veel waar voor je geld kan bieden. Het nieuwste model, de Celeris 1800, doet dat wederom. Het bord kan wat gevoel en bouwkwaliteit betreft aardig concurreren met flink duurdere modellen in deze test. Als je hem probeert te buigen zie je wel wat verschil, maar op tafel bij normaal gebruik merk je daar niets meer van.

Het opvallendst is het relatief compacte ontwerp, terwijl er toch een numeriek toetsenbord op zit. Dat deel is vergeleken met de meeste andere toetsenborden wat naar links geschoven, wat ergonomisch fijn is voor mensen die niet alleen gamen, maar ook vooral veel in Excel werken. Sommige gebruikers, primair programmeurs, moeten er rekening mee houden dat de plaatsing van de Home-, End- en Page-toetsen mogelijk niet voor iedereen ideaal is. Ook liggen de toetsen relatief hoog, ook iets wat niet iedereen zal liggen.

De Celeris 1800 is gloednieuw en heeft een adviesprijs van 99 euro. Dat maakt hem al een van de goedkoopste toetsenborden in deze test. Prijzen zakken normaliter nog wat na de lancering. Grofweg 100 euro voor een fijn toetsenbord dat ook nog eens draadloos (dongel voor gaming, bluetooth voor laptopwerkers) kan functioneren en Mac-ondersteuning heeft, is een uitstekende deal.

©Endorfy

Corsair K65 Plus Wireless

Corsair kennen we vooral van grote mechanische toetsenborden met veel extra's, maar het is de compacte K65 Plus Wireless waar we de laatste tijd het meest gecharmeerd van waren. De constructie is enorm degelijk en het toetsenbord is voorzien van fijne, soepel voelende switches die niet te luid zijn. Dat zorgt vrijwel direct voor een heel fijne ervaring onder de vingers.

Of de compacte vormgeving fijn is, is uiteraard subjectief. Compact is fijner voor gamers en andere gebruikers die het numerieke toetsenbord niet nodig hebben, het bespaart ruimte op je bureau (of in je rugtas) en laat meer ruimte over voor je muis. Excel-gebruikers zullen dit toetsenbord natuurlijk direct diskwalificeren.

Toen het bord uitkwam voor 160 euro was onze voornaamste kritiek dat het eigenlijk iets te duur was vergeleken andere toetsenborden die voor 100 euro grofweg hetzelfde boden. Of juist net niet uitgebreid genoeg vergeleken met borden van 200 euro. Inmiddels is de prijs gezakt tot 137 euro en op dat punt kun je, mits de compacte vormgeving bij je past, eigenlijk niet om deze Corsair heen. Net wat chiquer dan nauwelijks goedkopere modellen, voorzien van draadloze functionaliteit en vooral het feit dat het een relatief laag bord is (voor een model met hoge switches) maakt dit een makkelijke aanrader en onze redactietip.

©Corsair

Razer Joro

Razer staat vooral bekend om hun grote modellen met alle toeters en bellen, maar biedt met de Joro ook wat anders. De Razer Joro is extreem compact en verreweg het lichtste bord in deze test. De doelgroep bestaat hier overduidelijk uit gamers die hun toetsenbord vooral veel meeslepen. Puur op basis van afmetingen en gewicht ligt deze Razer voor dat doeleind natuurlijk voor de hand. Ondanks het lage gewicht ligt de Joro toch stevig op tafel en zit de bouwkwaliteit van de constructie erg goed in elkaar. De aluminium behuizing voelt ook chic aan, de lage positie is toegankelijk voor velen en aangesloten via de kabel is het ook een snel competitief bord voor gamers.

Razer laat ook wel wat steekjes vallen, vooral voor hun gamende doelgroep. De afwezigheid van een dongel voor een snelle draadloze verbinding en het feit dat de switches nog wel wat speling vertonen, maakt enkele goedkopere alternatieven in deze test in onze optiek fijner. Voor de harde werkers onder ons vinden we de MX Keys ook wat beter voor minder geld.

Daarmee is de Joro in onze optiek niet de meest voor de hand liggende optie, zeker niet voor 130 euro. Als je echt op zoek bent naar het compactste en lichtste toetsenbord, dan is de Joro wel een prima optie.

©Razer

ASUS ROG Azoth X

ASUS en dan met name de ROG-producten staan niet bepaald bekend om hun bedaagde ontwerp. De fabrikant doet daar met hun Azoth X nog een flinke schep bovenop. Wat je er ook van vindt, uniek is het kleurrijke design met half doorzichtige keycaps (voor meer RGB-effect) zeker. Kwalitatief valt er heel weinig op dit bord aan te merken. Het is oerdegelijk en heeft een uitstekende aanslag; het is zelfs een van de fijnste borden in deze test. Het bord heeft ook handige eigenschappen. Draadloos krijg je bijvoorbeeld zowel een snelle als een bluetoothoptie. Daarnaast heeft het bord een goede accuduur, een mooie stevige polssteun plus nog wat minder cruciale extra’s, zoals een aanpasbaar oled-scherm in de bovenhoek. Kost wat, maar dan krijg je ook wat.

Ons voornaamste bezwaar gaat over de definitie van het woord ‘wat’. Want voor 200 euro hadden we het bij het bovenstaande gelaten. Een prijs van 250 euro zouden we wel erg pittig noemen, maar de adviesprijs van 329 euro is wel echt extreem. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld toch wel analoge switches willen zien of een echt extreem luxe afwerking. Wellicht dat de prijs nog wat zakt, maar ondanks onze hoge inhoudelijke waardering is de exorbitante prijs vooralsnog het argument om het hoogste eremetaal achterwege te laten.

©ASUS

SteelSeries Apex Pro TKL Gen 3

De SteelSeries Apex Pro TKL is ook geen goedkoop bord en is misschien nipt wat minder chic dan de ROG. In tegenstelling tot die concurrentie weet SteelSeries wel een gezonde balans te vinden tussen de kwaliteit van het product, het toevoegen van extra mogelijkheden en het alsnog een beetje temmen van de prijs.

De bouw is uitstekend en de analoge, volledig instelbare switches zijn zowel aangenaam onder de vingers als zeer stabiel met minimale speling. Het strakke ontwerp is ook iets toegankelijker, zeker als je naast gamen ook nog een beetje zakelijk voor de dag wilt komen. Daarnaast is het ook nog een relatief stil toetsenbord, wat fijn is voor de omgeving. Al hangt de stilte natuurlijk altijd af van hoe hard je zelf op de knoppen slaat.

Ook hier is een oled-schermpje van de partij en Steelseries heeft als voordeel dat als je de door ons geteste compacte TKL-versie niet aantrekkelijk vindt, dat er ook een volledige en een nog compactere variant van bestaat.

Nadelen zijn er ook. Zo vinden we het volumewiel net wat te klein in gebruik, is het bord relatief hoog en ontbreekt draadloze functionaliteit. Maar als je je bord toch niet meeneemt is de meerwaarde daarvan te klein om daar meer geld aan uit te geven. Als draadloos niet nodig is, dan is dit in onze optiek het beste bord van dit moment.

©SteelSeries

©SteelSeries

ASUS ROG Falchion Ace HFX

Net als SteelSeries maakt ook ASUS op de ROG Falchion Ace HFX gebruik van magnetische analoge switches. Het bord heeft een nog wat compactere 65%-lay-out, waarbij je dus goed moet opletten of het ontbreken van de functietoetsen een bezwaar voor je is. Functioneel is hij grotendeels gelijkwaardig aan het toetsenbord van SteelSeries en de toevoeging van 8000 Hz polling geeft in theorie nog een klein voordeel in reactiesnelheid boven de SteelSeries.

Voor de originele prijs van 200 euro laat ASUS wel punten liggen. De bouw en de afwerking van de 100 euro kostende Endorfy is zelfs wat beter. Je merkt dat de Falchion iets meer doorveert dan andere borden wanneer je stevig tikt en dat is onacceptabel in het hogere segment. Het bord kost bij de meeste aanbieders 209 euro, maar was tijdens de testperiode ook verkrijgbaar voor 119 euro. Ook voor dat lagere bedrag weet de Corsair K65 Plus Wireless iets meer indruk te maken met zijn bouwkwaliteit en aanslag. Maar als je toch graag een analoge switch wilt waarbij je de aanslagdiepte kunt instellen, dan is dit als de lagere prijs structureel blijft één van de goedkopere opties die als bonus ook nog eens visueel leuk voor de dag komt.

©ASUS

Logitech G Pro X TKL

Logitech is met afstand marktleider op gebied van toetsenborden en heeft dan ook een enorm aanbod aan borden. Het bedrijf heeft praktisch elke populair formaat in huis en er zijn ook nog eens een flink aantal kleurstellingen. Waar Logitech wat minder goed in is, is de naamgeving van de producten. Zo is er ook een G Pro X muis en headset, en zelfs de G Pro X TKL-toetsenborden bestaan in flink wat verschillende uitvoeringen. De reguliere variant wordt ook wel de Lightspeed genoemd, wat staat voor de toevoeging van een snelle draadloze werking. De Rapid-variant is juist voorzien van magnetische switches, maar is die weer volledig bedraad.

Logitech doet op zich weinig fout met deze producten. De bouw, de switches en de mogelijkheden met onder andere mediaknoppen zijn prima. Combineer dat met het feit dat ze veel zullen verkopen omdat ze het bekendste merk zijn, en de meeste kopers zullen tevreden zijn. De realiteit is wel dat er andere modellen zijn die (minimaal) hetzelfde bieden voor minder geld, of een overtreffende prestatie weten te bieden voor iets meer. Voor 160 euro zouden we toch iets meer dan ‘prima’ willen zien, wat extra’s zoals een polssteun of een betere accuduur.

©Logitech

be quiet! Dark Mount

De Dark Mount is het eerste toetsenbord van be quiet!, dat we vooral van de stille behuizingen kennen. Die focus wordt meteen duidelijk zodra je gaat tikken; het is namelijk het stilste toetsenbord in deze test. De focus op stilte gaat helaas wel wat ten koste van switchstabiliteit en tikgevoel.

Qua mogelijkheden zet het bord zich door een modulaire opbouw erg af van de rest. Naast een rechttoe rechtaan compact TKL-bord krijg je ook een afneembaar numeriek veld met macrotoetsen voorzien van een schermpje dat je ook nog eens zowel links als rechts kunt plaatsen. Ook krijg je een opzetmodule met schermpje en mediatoetsen en polssteunen. Zo transformeert de Dark Mount binnen een paar seconden naar een overcompleet XL-monsterbord.

Was de Dark Mount scherp geprijsd geweest, dan hadden we enkele kanttekeningen door de vingers kunnen zien. Maar als je de hoofdprijs vraagt, dan verwachten we dat alles top is. Dat is niet helemaal het geval. De polssteun is kwalitatief treurig, de switches voelen minder chic dan borden die de helft kosten en de software voor de macrotoetsen laat te wensen over. Voor hetzelfde geld kun je ook een prima toetsenbord en een los macrotoetsenbord als de Elgato Stream Deck kopen. Een aanbieding en een software-update kan wel genoeg zijn om van dit goede idee een serieuze concurrent te maken.

©be quiet

Logitech MX Keys S

De Logitech MX Keys S is een beetje het buitenbeentje in deze vergelijking. In tegenstelling tot de ander toetsenborden is het namelijk géén bord waar fanatieke gamers blij van zullen worden. De keerzijde is dat het voor iedereen die een high-endbord zoekt voor alle andere doeleinden een model is waar je praktisch niet omheen kunt. Ook bestaat er naast de door ons geteste full size-versie een minivariant waarop het numerieke veld ontbreekt.

Dit bord is uitstekend gebouwd, voorzien van fijne switches en het heeft een low profile-ontwerp dat ook erg toegankelijk is voor iedereen die nog niet eerder een high-endbord gebruikt heeft. Als je nu een goedkoper toetsenbord hebt, dan voelt dit als een verademing en een ervaring waar je niet meer zonder wilt. Je kunt hem met meerdere apparaten verbinden, de accuduur is uitstekend en de software van Logitech is volwassen en biedt tal van extra mogelijkheden die voor kantoorwerkers relevant zijn.

Zolang gamen geen eis is, is dit een fijn bord zonder dat je echt de hoofdprijs betaalt. Houd alleen even de verschillende formaten in de gaten, en het feit dat er verpakkingen met en zonder polssteun worden verkocht.

©Logitech

Conclusie

Echt slechte borden hebben we reeds uit onze selectie gefilterd, dus geen van de geteste toetsenborden is een miskoop. Het belangrijkst is om duidelijk in kaart te brengen welk formaat en indeling je nodig hebt en aan welke extra eigenschappen je waarde hecht. Het merk is normaliter bijzaak, maar er valt iets voor te zeggen om al je randapparatuur in één softwarepakket te beheren.

Toch zien we wel enkele uitblinkers. Zoek je louter een toetsenbord zonder fratsen voor kantoorwerk, dan is de Logitech MX Keys S onze eerste keus, met als bonus dat de lage toetsen voor praktisch iedereen fijn tikken. We geven Logitech daarom een redactietip. Wil je wel gamen, dan biedt Endorfy een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding voor minder dan 100 euro, al vinden we de Corsair K65 Plus Wireless zijn paar tientjes meer wel waard voor de iets betere bouw en de lagere constructie. Beide borden zetten veel druk op de concurrenten, waarbij je veel meer betaalt voor een bescheiden impact op de daadwerkelijke ervaring. Uiteindelijk krijgt ook Corsair een redactietip. In het hogere segment zien we wel degelijk waarde worden toegevoegd. Zo biedt de ASUS ROG Azoth X een van de beste ervaringen, maar vinden we de prijs van meer dan 300 euro niet helemaal in verhouding staan. De Steelseries Apex Pro TKL vinden we ook een uitblinker die wel een iets redelijkere balans weet te vinden in dat segment: degelijke bouw en aanslag, zeer compleet qua mogelijkheden en de instelbare analoge switches bieden ook echt iets nieuws en unieks. Als zo'n 200 euro voor een toetsenbord geen bezwaar is, zou dat onze eerste keuze zijn.

Philips introduceert met de PerfectCare 8000 een nieuwe stoomgenerator die het strijken grotendeels automatiseert. Dankzij een ingebouwde bewegingssensor die jouw strijkbewegingen detecteert en de stoomtoevoer daarop aanpast, hoef je minder na te denken over instellingen en gaat het strijken sneller en makkelijker.

De Philips PerfectCare 8000 (PSG8300/80) levert een continue stoomproductie van maximaal 210 g/min en een stoomstoot tot 850 g. Daarmee verdwijnen zelfs kreukels in dikke stoffen zoals katoen of linnen heel snel. De ingebouwde AI-bewegingssensor herkent hoe snel je strijkt en past daar automatisch de hoeveelheid stoom op aan. Deze sensor herkent ook de richting waarin je strijkt: wil je liever verticaal stomen, bijvoorbeeld bij gordijnen of een overhemd aan de hanger, dan hoef je daar zelf dus niet allerlei instellingen voor aan te passen.

©Philips

De bekende OptimalTEMP-technologie zorgt ervoor dat je de temperatuur niet meer zelf hoeft in te stellen. Welke stof je ook wilt strijken: schroeiplekken zijn verleden tijd. En: je kunt de PerfectCare 8000 dus gewoon veilig op de strijkplank laten staan.

Het apparaat heeft een waterreservoir van 1,4 liter, goed voor ongeveer een uur onafgebroken stomen. Dankzij het Easy De-Calc-systeem wordt kalkaanslag automatisch verzameld, wat de levensduur van het apparaat verlengt. De SteamGlide Elite-zoolplaat met nano-titaniumcoating glijdt soepel over stoffen en is krasbestendig.

©Philips

Philips heeft ook aan gebruiksgemak gedacht: de inklapbare draaghendel maakt het verplaatsen en opbergen eenvoudiger, terwijl de ECO-modus tot 50 procent minder energie verbruikt. De stoom doodt volgens Philips tot 99,9 procent van bacteriën, zonder gebruik van chemicaliën.

De Philips PerfectCare 8000 is verkrijgbaar bij verschillende (online) retailers voor een adviesprijs van 449,99 euro.

©Philips