Pac-Man, Donkey Kong en Simcity … Het zijn slechts een paar hoogtepunten uit de rijke videogamegeschiedenis. Mogelijk denk jij er met veel nostalgie aan terug. Wil jij deze games van vroeger opnieuw beleven? Dat kan! Er zijn websites waar vrijwilligers proberen een archief aan te leggen van de games die zijn verwaarloosd, maar die zeker niet zijn vergeten.

Videogames hebben de afgelopen halve eeuw een stevige positie veroverd in de recente geschiedenis. Het grote publiek maakte in de jaren zeventig en tachtig kennis met het medium via grote arcade-kasten. In de decennia daarna gebeurde dat via de persoonlijke computers en spelcomputers. Inmiddels gaan er miljarden om in de game-industrie. 

Vele mensen spelen videogames op de daarvoor bestemde spelcomputers, maar ook op de steeds krachtigere smartphones. Door alle virtuele pracht en praal zouden we haast de spelletjes vergeten waar het ooit allemaal mee begon.

Gelukkig zijn fans verschillende initiatieven gestart om oude games, waar niets meer mee wordt gedaan door de makers, beschikbaar te maken in online-archieven. Zo heeft The Internet Archive een sectie met software, waaronder ook games. Inmiddels zijn er zelfs specifieke websites met games waar niemand iets meer mee doet en die als ‘abandonware’ zijn bestempeld. 

De archieven opereren in een grijs gebied, maar je kunt hier als bezoeker veel oude titels downloaden of zelfs in de browser spelen. Een van de grootste archieven is www.myabandonware.com. Hier kun je onder meer Pac-Man en Space Invaders spelen.

Pac-Man

Zelfs als je nog nooit een spelcomputer hebt aangeraakt, ken je waarschijnlijk Pac-Man: het gele bolletje dat kleinere bolletjes opeet in een doolhof dat vol zit met spoken. Pac-Man verscheen oorspronkelijk als arcade-spel in 1980. De arcade-kasten stonden eind vorige eeuw in arcade-hallen, die helaas bijna helemaal uit het straatbeeld zijn verdwenen. Gelukkig kun je latere versies van de games wel online vinden in de archieven.

Dit is de versie van de klassieker die in 1982 verscheen voor persoonlijke computers uit die tijd, zoals de Apple II en de Commodore 64. Nu hebben de meeste mensen deze systemen niet meer in de woonkamer staan, maar gelukkig zijn er tal van andere manieren om de game te spelen. Zo kun je de DOS-versie van de game downloaden, die je vervolgens kunt afspelen met emulator-programma. Bij populaire titels als Pac-Man is het spelen gelukkig nog eenvoudiger, want dat kun je gewoon in de browser doen.

©PXimport

Space Invaders

Minstens zo bekend als Pac-Man is het spel Space Invaders, dat in 1978 werd uitgebracht op Arcade-kasten. Het spel laat je een heus ruimteschip besturen, dat aliens moet afschieten. Het ziet er anno 2022 misschien minder heldhaftig uit dan het klinkt, maar het spel was ongekend populair. Na het debuut in de arcade-hallen, vond Space Invaders ook een weg naar de woonkamer, onder andere via de spelcomputers van Atari. Deze versie is terug te vinden in de online-archieven.

Space Invaders is een goed voorbeeld van een spel dat vele versies kent. Als je op Space Invaders zoekt op de site van myabandonware vind je meerdere versies. Zo kun je ook de versie voor Windows XP uit 1996 spelen, die er weer compleet anders uitziet.

©PXimport

Arcade-kasten

Wie is opgegroeid met arcade-hallen heeft gezien hoe de arcade-kasten met Pac-Man en Space Invaders zich verplaatsten naar de woonkamer in kleinere videogameconsoles. Daarop kon je meer dan één spel spelen. Toch is dat niet hetzelfde als de klassieke kasten waar je nog een muntje in moest gooien.

Wie die nostalgie wil herbeleven, kan Markplaats afstruinen om een grote kast in huis te halen. Dat is alleen veel gedoe en vaak ook best prijzig. Gelukkig keren de arcade-hallen op kleine schaal terug in Nederland. Bijvoorbeeld bij de TonTon Club in Amsterdam of bij GameState dat locaties door heel Nederland heeft. Daar kun je klassiekers op ‘ware grote’ herbeleven.

Donkey Kong

Veel bekende spellen uit de jaren tachtig komen van het Japanse bedrijf Nintendo. Toch werd een van de eerste successen van dit bedrijf een tijdje als abandonware beschouwd. We hebben het over het spel Donkey Kong, dat eerst debuteerde in de arcade-hallen en daarna voor verschillende spelcomputers verscheen, waaronder het Nintendo Entertainment System (NES).

Donkey Kong werd ook opgenomen in de online-archieven, omdat het spel niet meer via reguliere kanalen door Nintendo werd verkocht. Je kunt dit spel wel terugvinden op myabandonware.com, maar als je op de pagina komt, zie je dat je Donkey Kong niet kunt downloaden. In plaats daarvan word je doorverwezen naar de website van Nintendo, die de game weer verkoopt. 

Je kunt de game bijvoorbeeld spelen op de nieuwe console van het bedrijf; de Nintendo Switch. Hiervoor moet je een abonnement nemen op de onlinedienst. Wat ook kan is een Mini NES aanschaffen. Dit is een heruitgave van de spelcomputer uit de jaren tachtig, met daarop meerdere klassiekers van Nintendo, zoals Mario en Zelda.

©PXimport

Rogue

Bij de grondleggers van computerspellen denken we vaak aan Pong, Pac-Man of de eerste Mario-spellen. Wat minder bekend is de dungeon crawler-game Rogue. Toch is het juist deze titel waar we heel veel spelelementen van terugzien in de moderne games. Rogue verscheen in 1980 en laat spelers op avontuur gaan door kerkers vol buit, maar ook gevaarlijke vijanden. Dat is niet direct iets nieuws, maar de willekeur van het spel is dat wel.

Elke keer als de speler een nieuw avontuur start, wordt er een nieuwe kerker gegenereerd. Daardoor is geen enkel avontuur hetzelfde. Niet alleen de plattegrond van de kerker wordt anders, maar ook de buit en monsters veranderen. Zo kun je in een speelsessie heel veel geluk hebben en meteen een wapen vinden waar je de eerste slangen met gemak mee verslaat. Je kunt ook pech hebben en meteen door een zwerm vleermuizen worden belaagd.

Daarnaast is de game ook nog eens heel streng voor spelers. Legt je personage in het spel het loodje, dan gaat er geen hartje af, maar is het spel direct voorbij. Je kunt het spel niet opslaan, dus een vorige game laden is er niet bij. Je moet weer opnieuw beginnen. Hierdoor zijn sommige avonturen in Rogue erg frustrerend, maar het gevoel van overwinning is wel groter als je een keer verder komt.

Deze willekeur zien we in moderne avonturenspellen ook terug. Er is zelfs een heel apart genre ontstaan in de afgelopen jaren die de titel ‘Rogue-like’ gekregen heeft. Vrij vertaald passen in dit genre alle games die deze centrale spelelementen uit Rogue hebben overgenomen en daar hun eigen draai aan geven. Je kunt de versie van Rogue uit 1984 zelf proberen.

©PXimport

Prince of Persia

In 1989 verscheen de platformgame Prince of Persia voor de Apple II-computer. Daarna kreeg de game ook versies voor tal van andere systemen, zoals de Game Gear en de SEGA Master System. Later kwam er een klassieke titel voor modernere systemen, zoals de Xbox 360 en smartphones. Op bijvoorbeeld Android ziet de game er alleen heel anders uit dan de versie die eind jaren tachtig verscheen. Gelukkig kun je deze versie nog steeds spelen.

In het spel moet je uit de kerkers van een paleis zien te ontsnappen, terwijl je allerlei dodelijke vallen moet ontwijken. Daarnaast moet je er ook voor zorgen dat je niet wordt gedood door een van de bewakers van het paleis. Dat klinkt al moeilijk genoeg, maar dit alles moest ook nog eens binnen een tijdslimiet van een uur. 

Ook nu is Prince of Persia nog een behoorlijk pittige game. Ondanks de moeilijkheidsgraad werd de game wel erg populair. Het is dan ook niet gek dat uiteindelijk de grote speluitgever Ubisoft de franchise kocht en nog een hele reeks aan Prince of Persia-spellen uitbracht.

©PXimport

Lemmings

Videogames kunnen soms een beetje als werk gaan aanvoelen door alle obstakels en ingewikkelde puzzels die je moet oplossen. Het leuke aan Lemmings is dat je vooral anderen aan het werk zet. De lemmings in het spel kun je simpele commando’s geven, zoals graven, zodat ze vanuit het begin van het level bij de uitgang komen.

Lemmings is een bijzonder spel dat in 1991 verscheen voor zowel computers als consoles. Je kunt het spel direct spelen in de browser op deze website. Goed om te weten is dat het spel niet uit zichzelf begint als je de game in de browser aanklikt. Want je moet na het opstarten nog het commando Lemmi invoeren. Daarna kun je beginnen met het aansturen van de lemmings.

©PXimport

Wat is abandonware?

Vrij vertaald is abandonware software waar niet meer naar wordt omgekeken en die niet meer beschikbaar is via de reguliere verkoopkanalen. De enthousiastelingen die online-archieven met dit soort verlaten software bijhouden, begeven zich in een grijs gebied. Abandonware heeft namelijk geen officiële status. Het meer een term bedacht door de gamefans. Zij kunnen hun favoriete game van vroeger niet meer in de winkel krijgen en zijn daarom zelf maar een versie van de game online gaan zetten.

Als het spel oud genoeg is en het bedrijf achter het spel niet meer bestaat, dan is dat meestal geen probleem. Het is lastiger bij oude games van bedrijven die nog wel games maken. Deze bedrijven eisen soms dat de game door niemand meer mag worden aangeboden en dan moeten de online-archieven de game offline halen. Het kan ook zijn dat een bedrijf besluit om de game weer zelf te gaan verkopen, waardoor het spel opeens geen abandonware meer is. Dit is bijvoorbeeld bij Donkey Kong van Nintendo gebeurd.

Simcity

In 1989 zette programmeur Will Wright de prille gamesindustrie op zijn kop met Simcity. Een computerspel waarin de speler zelf een stad moest bouwen en onderhouden. Van het aanleggen van wegen tot aan het inrichten van woonwijken: spelers waren voor alles in hun stad verantwoordelijk. Dat de game een succes was, blijkt wel uit de verschillende vervolgdelen die in de jaren erna verschenen. Helaas is het laatste deel uit 2013 niet zo populair en is het maar de vraag of er ooit nog een Simcity-game het licht gaat zien.

Gelukkig kunnen we in ieder geval terug naar het eerste deel, want ook dit spel is te spelen. Nu is het bij het bouwen van een stad wel zo leuk om de game ook te kunnen opslaan, zodat je later kunt verder bouwen aan je metropool. Daarom raden we aan om voor het spelen van Simcity de game te downloaden en te draaien in een emulator.

©PXimport

Emulators

Het probleem met veel oude computerspellen is dat ze voor oude besturingssystemen zijn gemaakt. Daardoor zijn ze niet zomaar op een moderne versie van Windows of Mac te spelen. Gelukkig is het spelen van de games wel mogelijk via een omweg: je maakt gewoon gebruik van een emulator.

Deze programma’s draaien in moderne versies van bijvoorbeeld Windows en bootsten de oude besturingssystemen na. Veel van de games die we hier bespreken draaiden ooit in DOS en daar is een uitstekende emulator voor beschikbaar. Want waarschijnlijk heb geen een DOS-pc staan. Met bijvoorbeeld DOSBox kun je oude games spelen die je van Myabandonware.com downloadt.

Weet je eigenlijk wel wat je moet doen wanneer je Chromebook niet meer aangaat? Er zijn verschillende manieren om hem weer aan de praat te krijgen. Dit is hoe je dat mogelijk toch weer lukt.

Een Chromebook is relatief betaalbaar, maar kan toch enorm veel bieden. Voorheen moest hij altijd met het internet verbonden zijn, maar tegenwoordig zijn er veel offline-functies beschikbaar. Maar dan moet hij wel opstarten. Als de Chromebook niet direct reageert, is er nog geen man overboord. Hieronder verschillende manieren om de laptop toch aan de praat te krijgen.

Verwijder eventuele accessoires en dongels

Eén van de eerste dingen om te proberen, is eventuele accessoires en dongels verwijderen uit de poorten. Het zou namelijk kunnen zijn dat zo'n randapparaat stroom vreet. Maar het kan ook zijn dat er ergens toch een fout optreedt. Zodra je alles losgekoppeld hebt en de Chromebook weer aangaat, sluit dan alle accessoires één voor één aan om te kijken of er verdere problemen opduiken. Zodoende kun je wellicht achterhalen wat precies de boosdoener is.

Maak de oplaadpoort schoon

Een andere, simpele oplossing is de usb-poort schoonmaken. Het kan gebeuren dat er stof of vettigheid in ophoopt, waardoor een gekoppelde kabel zijn werk niet kan doen. Zo'n opening schoonmaken is zo gepiept: het enige dat je daarvoor nodig hebt, is een spuitbus met perslucht. Daarnaast kan het helpen een plastic tandenstoker of een wattenstaafje met isopropylalcohol te gebruiken. Gebruik geen houten stoker: die kunnen splinters achterlaten in de poort.

Staat het scherm wel aan?

Voordat we de iets technischere opties bekijken, eerst nog de volgende tip: staat het scherm wel aan of is het scherm misschien stuk? Het kan ook zijn dat iemand de helderheid op de laagste stand gezet heeft, als grapje, omdat het dan lijkt alsof het scherm uitstaat. Druk een paar keer op de toets voor de helderheid om te kijken of je dan beeld krijgt. Sluit de Chromebook aan op een extern scherm om te controleren of het apparaat überhaupt een teken van leven geeft.

©Google

Probeer een andere kabel

Als je de bovenstaande opties allemaal geprobeerd hebt, zonder succes, dan is het tijd om dingen uit te sluiten. Gebruik eens een andere usb-c-kabel voor je Chromebook, om te kijken of het apparaat dan wel aanspringt. Zo achterhaal je of het product wel oplaadt; je krijgt meteen bevestiging in de vorm van een ledlampje dat moet oplichten. Probeer ook eventueel een ander stopcontact uit, al zal dit doorgaans niet het probleem zijn.

Controleer de batterij

De volgende stap is de accu controleren. Als het ledlampje brandt ten teken dat de kabel in orde is, maar de Chromebook niet start dan is de accu mogelijk stuk. Een accu vervangen is soms zelf thuis te doen, maar de garantie vervalt dan wel. Neem daarom contact op met de verkoper of fabrikant, en als die niet helpen kun je een professional inschakelen.

©Tada Images - stock.adobe.com

Maak gebruik van de Powerwash

Het kan tot slot helpen om een Powerwash uit te voeren. Dit kan alleen wanneer de Chromebook nog wel aangaat, maar geen systeem laadt. Een Powerwash is een harde reset, waarmee je teruggaat naar de fabrieksinstellingen. Alle gegevens worden dan gewist, dus sla die bij voorkeur in de cloud op. Dan nog is dit het proberen waard, omdat je derhalve hopelijk geen nieuwe Chromebook hoeft te kopen. Zo voer je een Powerwash uit:

Alles geprobeerd?

Hopelijk helpt dit en kun je na het uitvoeren van één van deze stappen weer gebruikmaken van je Chromebook. Zo niet en ben je van plan een nieuwe Chromebook te kopen, dan is het handig om te weten wat bijvoorbeeld de verschillen zijn tussen een normale en Plus-variant. Daarnaast gaven we eerder al wat tips over het kopen van zo'n laptopvervanger en kun je hier lezen wat vijf goede opties voor een redelijk betaalbare prijs zijn.

De Dyson Ontrac is de tweede koptelefoon van het merk dat we met name kennen van stofzuigers en luchtreinigers. De Dyson Zone, of poging één, was niet slecht, maar liet veel te wensen over. Hoe vergaat het met poging twee? Dat bekijken we in de review.

Voordat we een uitgebreide blik werpen op de Dyson Ontrac-koptelefoon, is het handig om nog even kort samen te vatten wat de Dyson Zone goed en minder goed deed. Het draagcomfort, de algemene audiokwaliteit, de premium afwerking, fysieke knop voor mediabediening en de informatieve app zijn allemaal dingen waar we enthousiast van werden. Maar het aanraakgevoelige oppervlak, de ruisonderdrukking, accuduur, beperkte equalizer en de hoge prijs gooiden roet in het eten. Scoort de Ontrac beter op die vlakken?

Lees de hele review over het eerste model: Review Dyson Zone - (Helaas) een product van deze tijd

Het grootste verschil tussen de Dyson Ontrac en Zone is natuurlijk dat de eerstgenoemde geen luchtzuiveringssysteem heeft. Dit is een 'gewone' koptelefoon. Daarmee kaart het merk al een negatief punt aan van de Zone, die met minimaal 649 euro wel erg duur was. De Ontrac heeft een adviesprijs van 499 euro en is daarmee nog steeds niet goedkoop. Sterker nog: in vergelijking met de topmodellen van onder meer Sony, Philips en Sonos scheelt het meer dan 100 euro. Dan moet je van goeden huize komen, of unieke, overtuigende kwaliteiten hebben.

©Wesley Akkerman

Duurzaamheid en personalisatie

In vergelijking met de Dyson Zone is er qua draagcomfort weinig veranderd. De koptelefoon is gelukkig wel veel lichter, maar zit nog steeds lekker op het hoofd. Niet te strak en niet te los, en dankzij de beweegbare onderdelen kun je hem precies op jouw hoofdvorm afstellen. De buitenkant is gemaakt van aluminium, terwijl de oorkussens voorzien zijn van suède. Ook treffen we plastic aan in de hoofdband, maar over het algemeen voelt en oogt de Dyson Ontrac hoogwaardig en premium. Dit is een typisch product van Dyson.

In tegenstelling tot veel andere koptelefoons kun je zelf onderdelen vervangen wanneer die eraan toe zijn of wanneer jij eraan toe bent. Je kunt de oorkussens omwisselen wanneer ze kapotgaan of de buitenkant van de cups voorzien van andere kleuren. Daardoor scoort het merk wat punten op het gebied van duurzaamheid en personalisatie. Helaas is het niet mogelijk de kleur van de band aan te passen, waardoor je daar dus wel aan vastzit. Vooral het kunnen vervangen van de kussens is fijn, omdat die vaak sneller kapotgaan dan andere onderdelen.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Joystick, tikken en slaan

Je bedient de Dyson Ontrac op twee manieren: via de app (daar later meer over) en de fysieke bediening. Op de oorcup rechts zit een kleine joystick, net als op de Zone. Daarmee beheer je het volume, pauzeer je muziek en ga je naar een volgend of vorig nummer. De besturing luistert wel nauw: je moet bewust een specifieke richting opgaan om iets voor elkaar te krijgen. Na een aantal weken gebruik gebeurt het nog weleens dat je de muziek per ongeluk pauzeert of dat je opeens naar een volgend nummer gaat, terwijl dat niet de bedoeling was.

Desondanks vinden we het tof dat de Dyson-koptelefoons zulke bediening aanbieden, want het maakt de koptelefoons redelijk uniek. En in dit geval went het vanzelf. Wat niet went, is de aanraakgevoelige omgeving aan de buitenkant van de cups. Daarmee zet je de ruisonderdrukking aan en uit, door twee keer te tikken. Niet alleen klinkt dat echt extreem hard, ook werkt het niet altijd. De tijd tussen de twee tikken komt heel nauwkeurig, waardoor je soms meerdere keren slaat op dat ding. Gelukkig hebben we de Dyson-app nog.

©Wesley Akkerman

Gedoe met de magere app

Die app verraadt hoe basaal de Dyson Ontrac eigenlijk is. Niet qua comfort en ook niet per se als het om de audiokwaliteit gaat, maar wel op het gebied van extra functies. Binnen de app tref je de opties aan die je ook fysiek aanstuurt, evenals een digitale equalizer. Helaas is die, net als bij de Zone, vrij beperkt. Je hebt drie opties tot je beschikking. Een van de meest waardevolle opties is meting van het volumeniveau. De app kan aangeven of de muziek, of de herrie van buitenaf, eigenlijk te hard is voor je gehoor. Zodoende blijft gehoorschade je mogelijk bespaard.

Daar blijft het wel bij als het om extra mogelijkheden gaat. Er is geen adaptieve ruisonderdrukking, spraakherkenning, multipoint of geluid in 360 graden, bijvoorbeeld. Nu kun je beargumenteren dat niet elke functie daadwerkelijk onmisbaar is, maar voor 400 tot 500 euro mag je meer verwachten. Bovendien heeft de Dyson-winkel een frontale plek binnen de druk vormgegeven applicatie en heb je geregeld last van verbindingsproblemen. Niet met een gekoppeld apparaat, maar de app zelf. Dit zijn geen premium ervaringen.

Warm en helder

De accuduur is dat gelukkig wel: met actieve ruisonderdrukking aan kun je tot 55 uur luisteren. En met tien minuten laden kun je 2,5 uur vooruit. Dat zijn indrukwekkende getallen; daar moet de Ontrac het wel echt van hebben. De geluidsonderdrukking heeft verder geen negatieve invloed op de geluidsweergave. Over het algemeen presenteert de koptelefoon een breed en warm geluid, waar je moeiteloos onderscheid maakt tussen verschillende tonen, lagen en muziekinstrumenten. Daarnaast vinden we de sound helder en zuiver klinken.

Een wat geoefend oor zal de presentatie overigens wellicht wat minder kunnen waarderen. Want de Dyson Ontrac klinkt tegelijkertijd ook een beetje saai en veilig, vanwege het gebrek aan dynamiek en subtiliteit. De ruisonderdrukking is verder redelijk, maar niet uitmuntend. Gezien de prijs van de koptelefoon zijn dit best zware punten. Als het gaat om het aantal ondersteunde audiocodecs, dan biedt de Dyson Ontrac helaas ook een wat magere ervaring met alleen sbc, aac en lhdc (voor hi-res audio). Dit is niet de beste koptelefoon van dit moment.

©Wesley Akkerman

Dyson Ontrac kopen?

We willen vooropstellen dat de Dyson Ontrac echt geen verkeerde koptelefoon is. Maar het hogere segment voor koptelefoons is nu eenmaal moordend. Als je de hoofdprijs vraagt, dan mag je een stevige beoordeling verwachten. Hoewel de muziek over het algemeen aangenaam en soepel klinkt, missen we ook wat detail en dynamiek die het aanbod van bijvoorbeeld Sony, Philips en Bose wel rijk is. Daarnaast voelt de headset wat basaal aan als het gaat om extra functies en vinden we dat de ruisonderdrukking beter kan op dit prijspunt.

Gelukkig doet dit model ook een hoop goed. Zo is de prijs ten opzichte van de Zone gedaald, zijn we nog steeds gek op dat knuppeltje (ook al vereist een precieze behandeling) en vinden we het mooi om te zien dat er ruimte is voor personalisatie en duurzaamheid. Het draagcomfort is bijna ongeëvenaard en de afwerking voelt heel premium aan. En de accuduur gaat met 55 uur lekker lang mee. Nu nog meer opties, een betere app en een goede equalizer en je hebt een koptelefoon die de concurrentie aankan. Maar daar zit Dyson op dit moment nog niet.