Als je de afgelopen tijd op zoek bent geweest naar een nieuwe videokaart zal dat ongetwijfeld een frustrerende ervaring geweest zijn. Nieuwe videokaarten zoals de GeForce RTX 5090, RTX 5080 en RTX 5070 Ti zijn lastig te vinden en vaak veel duurder dan zou moeten. Maar de nieuwste telg in de RTX 50xx-serie, de GeForce RTX 5070, is wel redelijk goed beschikbaar en daadwerkelijk voor bedragen rond de adviesprijs. Nvidia beloofde dat deze GeForce RTX 5070 de prestaties van een GeForce RTX 4090 zou bieden, daarmee moet dit toch dé grafische kaart van 2025 gaan worden?

Met een adviesprijs van 629 euro is de Nvidia GeForce RTX 5070 niet echt goedkoop, maar met kaarten voor straatprijzen rond die adviesprijs is hij wel een interessante optie. De snellere GeForce RTX 5070 Ti is op papier met een adviesprijs van 889 euro al aanzienlijk duurder en de meeste uitvoeringen kosten nog veel meer. AMD's nieuwe Radeon RX 9070 zou ongeveer hetzelfde als de GeForce RTX 5070 moeten kosten, maar kost in de praktijk een paar tientjes meer.

Kleine stap voorwaarts

Na het uitvoerig testen van deze GeForce RTX 5070, zijn voorganger (de RTX 4070 Super) en zijn concurrent (de AMD Radeon RX 9070), blijkt dat de RTX 5070 slechts een bescheiden upgrade is ten opzichte van zijn voorganger. Na het testen van 45 games bleek de RTX 5070 8 procent sneller te zijn dan de RTX 4070 Super op 4K en circa 5 procent sneller op een 1440p-resolutie.

Dat is een kleinere sprong dan de RTX 5070 Ti, RTX 5080 en RTX 5090 ten opzichte van hun voorganger bieden. Als gevolg hiervan loopt de RTX 5070 Ti dan ook iets verder uit, die is nu bijna 30 procent sneller. Luxere RTX 5070-varianten die qua prijs in de buurt van de goedkoopste RTX 5070 Ti-kaarten komen zijn daarmee direct een slechte koop.

De grootste concurrent, de AMD RX 9070, is zo'n 7 procent sneller als we naar 4K-gaming kijken, maar meestal ook evenredig duurder. Op 1440p-resolutie neemt het verschil af tot 5 procent en kijken we naar niet-game-gerelateerde doeleinden, dan blijkt de RTX 5070 vaak iets sneller en in uitzonderlijke gevallen zelfs veel sneller.

AI-trukendoos

Dat de RTX 5070 zo'n 8 procent sneller is dan de RTX 4070 Super, is echter niet genoeg om bij RTX 4090 in de buurt te komen. Deze claim komt net als we bij de krachtigere kaarten zagen voort uit de grootste vernieuwing: Multi Frame Generation. Hierdoor kunnen RTX 50xx-serie kaarten twee of drie extra AI-frames genereren tussen elk traditioneel frame. Game je op 4K met DLSS 4, dan betekent dat dat nog één van elke zestien pixels traditioneel wordt berekend, de rest wordt met AI ingevuld. Een resolutie van 1080p wordt dankzij AI 4K (vier keer zoveel pixels) en elk 4K-frame wordt vervolgens 4 frames (wederom vier keer zoveel pixels).

Dat zorgt inderdaad voor veel betere framerates, vooral in extreem zware games die volledig via Path Tracing gerenderd worden, waarbij elk lichtstraatje wordt gevolgd om te zorgen dat reflecties en schaduwen accurater zijn dan ooit. Dit zijn games die praktisch onspeelbaar waren en dat nog altijd zijn op een AMD-videokaart.

Maar de AI-invulling van elk gegenereerde frame is nog niet perfect en het vereist nog altijd een basisframerate die goed is. Een framerate van 240 fps met Frame Generation vergelijken met 240 fps zonder Frame Generation is daarom appels met peren vergelijken.

©Nvidia

Frame Generation: kán handig zijn

In een spel als Microsoft Flight Simulator, dat vaak tegen cpu-limieten aanloopt, is Frame Generation een mooie oplossing om toch genoeg beelden te tonen. In spellen zoals Flight Simulator hoef je immers niet binnen een milliseconde te reageren, waardoor de (doorgaans in milliseconden uitgedrukte) extra latency (vergeleken met louter upscaling) van Frame Generation ook niet relevant is. Frame Generation is alleen niet altijd zinvol, in tegenstelling tot meer ruwe prestaties waar geen nadelen aan zitten.

De focus van Nvidia op Multi Frame Generation leidt af van enkele andere zaken waarmee Nvidia wel duidelijk vooroploopt. De kwaliteit van DLSS-upscaling is veel beter dan wat AMD daar tegenover zet.

DLSS-upscaling is goud

Vooral DLSS-upscaling is fundamenteel voor je uiteindelijke ervaring met de RTX 5070. Als je op 4K wilt gamen, kun je eigenlijk niet zonder upscaling, maar de kwaliteit die DLSS biedt, doet in de meeste gevallen niet of nauwelijks onder aan een traditionele native rendering, terwijl de prestaties met DLSS meer dan genoeg zijn om elke moderne game soepel op 4K te spelen.

Kijken we naar de spelervaring met de AMD Radeon RX 9070, dan is die in de praktijk op deze resolutie een stuk minder. Die 7 procent meer ruwe prestatie van de RX 9070 weegt simpelweg niet op tegen het feit dat de meeste games op AMD's kaart alsnog FSR (AMD FidelityFX Super Resolution) nodig hebben om soepel speelbaar te zijn. De meeste games ondersteunen daarbij slechts FSR versie 2 of 3 waarbij de beeldkwaliteit een stuk minder is. De nieuwste FSR 4 is wel een veelbelovende concurrent voor DLSS 4, maar op dit moment is de ondersteuning in spellen te beperkt om er echt op te vertrouwen. Nvidia's focus op AI is soms vermoeiend, maar er valt toch wat voor te zeggen.

Geen goed alternatief

De RTX 5070 krijgt veel kritiek vanwege beperkte vooruitgang, maar tegelijkertijd is er geen goed alternatief beschikbaar als je in hogere resoluties wilt gamen. De RTX 5070 Ti kost vaak meer dan de al hoge adviesprijs en de AMD Radeon RX 9070 doet niet genoeg om een meerprijs goed te praten. Ook de nóg duurdere AMD Radeon RX 9070 XT is geen alternatief op dit moment. Dat maakt een RTX 5070 die wel rond de adviesprijs te koop is wel degelijk interessant.

Nvidia GeForce RTX 5070 Founders Edition

De Nvidia Founders Edition is een prachtige, elegante en zeer compacte kaart. Op de foto's lijkt hij op de eerder geteste RTX 5080 en RTX 5090, maar hij is aanzienlijk kleiner … wat de compatibiliteit in kleinere behuizingen ten goede komt. De Founders Edition is grotendeels uit metaal vervaardigd en volledig zwart uitgevoerd. Houd er rekening mee dat dit model warme lucht direct via de bovenkant wegblaast, een beetje ruimte rondom je videokaart is dus wel handig. Meer dan een mooi ontwerp hoef je niet verwachten: Founders Editions hebben geen extra mogelijkheden zoals een dubbele BIOS of extra beeldaansluitingen. Ook RGB-verlichting is niet aanwezig.

Het ligt voor de hand, met verreweg de meest compacte afmetingen en minste koelvinoppervlak heeft deze kaart de laagste testresultaten. Afmetingen en prestaties gaan vaak hand in hand en de Founders Edition is zowel luider als warmer dan de rest. Heel storend vinden we het niet, maar de 42,5 dB(A) op vijftig centimeter afstand onder zware belasting is duidelijk hoorbaar. In rust of tijdens lichte taken blijft de kaart wel volledig stil.

De Nvidia Founders Edition behoort afgaande op de adviesprijs tot de goedkopere versies, maar is altijd een lastige kaart om te kopen. Maar als je hem kunt vinden, is het een goede optie, alleen al vanwege die prijs.

Palit GeForce RTX 5070 GamingPro OC

De GamingPro OC van Palit heeft ten opzichte van de Founders Edition een iets traditionelere en vooral veel grotere koeler, voorzien van drie ventilators. Palit heeft het ontwerp van de RTX 5080 hergebruikt, wat hem voor deze categorie een forse en indrukwekkende kaart maakt. De bouwkwaliteit is keurig, met een metalen frame en plastic ventilatorrooster is keurig. Palit heeft deze kaart van zowel RGB-verlichting als een dubbele BIOS voorzien. Dankzij die dubbele BIOS kun je kiezen tussen een iets luidere en iets koelere modus, of een iets stillere en marginaal minder koele modus. Een gpu-houder ontbreekt helaas, dat was een leuke extra geweest.

In de geteste spellen is de Palit zo'n 2 procent sneller dan de Founders Edition. Leuk, maar daar merk je niet veel van. Hij is echter, ongeacht de BIOS-selectie, zowel koeler en iets stiller dan de Nvidia Founders Edition. Met 37 dB(A) in de stille BIOS hoor je deze kaart nauwelijks tijdens het gebruik. Bij een bescheiden meerprijs is de Palit daarom erg interessant.

Veel van Palits producten zijn vaak slecht verkrijgbaar in Nederland. Deze RTX 5070 lijkt een positieve uitzondering, want op het moment van schrijven is hij bij een aantal winkels verkrijgbaar. De GamingPro OC kan prima concurreren met ASUS, Gigabyte en MSI, ondanks de minder grote naamsbekendheid en wellicht kleinere voorraden.

ASUS TUF Gaming GeForce RTX 5070 OC

De ASUS TUF Gaming GeForce RTX 5070 OC is een flinke kaart, waarvan de bouwkwaliteit direct positief opvalt. Deze kaart heeft namelijk naast een metalen backplate ook een metalen beschermrooster om de fans heen. De praktische meerwaarde daarvan in een pc-behuizing is discutabel, maar wekt toch de suggestie van een luxer product.

Qua mogelijkheden krijg je de nodige extra's ten opzichte van de basisuitvoering: met een dubbele BIOS, een extra HDMI-aansluiting, een klein beetje RGB-verlichting en een gpu-houder om het fenomeen tegen te gaan waarbij je videokaart scheef gaat hangen (gpu sag genoemd).

Op het gebied van prestaties is dit een van de beste kaarten. De 2 procent betere prestaties ten opzichte van de Founders Edition is niet echt relevant, maar in de stille bios is de TUF de stilste kaart van allemaal. Hij is echt onhoorbaar en de koelprestaties zijn gewoon keurig. Als de meerprijs van dit model te overzien blijft, is dit een van de eerste modellen waar wij naar zouden kijken.

MSI GeForce RTX 5070 Gaming Trio OC

MSI's aanbod aan RTX 5070-kaarten is héél fors: meer dan een dozijn verschillende varianten. In het verleden was de Gaming (X) Trio het topmodel. tegenwoordig wordt die rol vervuld door de Suprim en de Vanguard, en zit de Gaming Trio meer in het midden van het aanbod. De Gaming Trio heeft een forse koeler en is extreem lang, maar gelukkig niet extreem dik. De bouwkwaliteit is zoals verwacht voor zijn positie als middenmotor. De kaart heeft een metalen backplate, maar een plastic ventilatierooster. Qua extra mogelijkheden krijg je wel een gpu-houder en een klein beetje RGB-verlichting, maar geen dubbele BIOS, extra aansluitingen of andere extraatjes.

Net als de Palit en de TUF weet de MSI ongeveer 2 procent meer prestaties uit de RTX 5070-chip te halen. Ook biedt de Gaming Trio OC een keurige balans tussen koelprestaties en ventilatorgeluid. Hij is veel stiller dan de Founders Edition, en grofweg even stil als de Palit met iets lagere temperaturen. Met de efficiëntie zit het dus wel goed, wat het jammer maakt dat MSI die dubbele BIOS weg heeft gelaten. Een tweede, volledig stille BIOS-instelling was prima mogelijk geweest. MSI-liefhebbers die een nóg stillere kaart willen, moeten nu hun eigen ventilatorprofiel maken.

Gigabyte GeForce RTX 5070 Gaming OC

De Gigabyte Gaming OC kost doorgaans iets meer dan de adviesprijs van Nvidia, maar ook hier krijg je daar het nodige voor terug: een flinke koeler, een dubbele BIOS en RGB-verlichting achter de ventilators die lekker opvalt. Ook krijg je een extra jaar garantie (vier jaar totaal) wat de high-end Gigabyte-kaarten uniek maakt. Een fijne, extra zekerheid op je significante investering.

De gameprestaties liggen 2 procent boven de Founders Edition, hij koelt keurig en heeft zowel een goed stille als een goed gebalanceerde BIOS aan boord. Bij grofweg gelijke geluidsdruk als de ASUS zien we grofweg dezelfde temperaturen, er valt gewoon weinig op aan te merken.

Ook hier stellen we dus: in de veronderstelling dat de meerprijs voor de Gaming OC te overzien blijft, is dit een van de eerste varianten waar wij zelf naar zouden kijken. Bij eerdere generaties was Gigabyte Gaming OC vaak niet heel veel duurder dan de adviesprijs. Als Gigabyte dat weer lukt met deze generatie, zou deze kaart weleens de ideale prijs-prestatieverhouding kunnen hebben.

Gigabyte Aorus GeForce RTX 5070 Master

Met de Aorus Master-uitvoering zet Gigabyte vol in op de uitstraling. Hij is nog groter en dikker dan de Gaming OC en de RGB-verlichting zit in de fans zelf: wat hem nog opvallender maakt als je hem vanaf de zijkant ziet. Ook bij deze versie krijg je een extra jaar garantie, een dubbele BIOS en een gpu-houder.

Technisch gezien is de Master de snelste kaart in de test: met 5 procent hogere prestaties dan de Founders Edition, is hij tevens zo'n 3 procent sneller dan de ASUS, MSI, Palit en Gigabytes eigen Gaming OC. Al is dat in de praktijk niet genoeg om het verschil echt te merken, waardoor ook de meerwaarde ten opzichte van de eigen Gaming OC wegvalt. Er is niets mis met dit model, maar we zien het feit dat de Master meer kost in de temperaturen niet terug.

Sterker nog, de meerprijs is op dit moment zelfs extreem en de prijs benadert de prijs van een (veel snellere) RTX 5070 Ti. In elk opzicht is de Master een prima kaart, maar er is geen reden er meer voor te betalen dan de andere goede kaarten in deze test.

Conclusie

Geen van de geteste RTX 5070-kaarten is slecht of een harde afrader. Alleen de Nvidia Founders Edition is merkbaar luider en dus vooral interessant als je hem voor zijn adviesprijs kunt scoren of het compacte formaat echt nodig hebt. Tussen alle andere modellen zijn de verschillen klein genoeg dat je ook daar de prijs leidend kan laten zijn.

Van de geteste kaarten zijn we het meest gecharmeerd van deze twee kaarten: de ASUS TUF Gaming GeForce RTX 5070 OC (door zijn extra HDMI-poort, metalen afwerking en stille BIOS) én de Gigabyte GeForce RTX 5070 Gaming OC (die eveneens stil zijn werk doet, een extra jaar garantie biedt en leuke RGB-verlichting heeft). De kaarten van Palit en MSI zijn goede opties als hun prijs lager ligt dan die twee modellen. Dat gaat ook op voor de Gigabyte Aorus GeForce RTX 5070 Master, maar die lijkt een stuk duurder te blijven dan de andere kaarten.

De prijzen en beschikbaarheid blijven vooralsnog in beweging, dus hardere conclusies kunnen we niet trekken. Let vooral goed op de prijs en denk na of je je aankoop misschien nog iets langer kunt uitstellen. Zekerheid bestaat niet, maar vooralsnog lijken de kaarten eerder goedkoper dan duurder te worden. Eén ding blijft voor ons duidelijk: voor het gros van de RTX 5070-kopers zouden wij adviseren vooral naar de scherpste deal te blijven kijken. Er zijn op het moment dat we dit schrijven al goedkopere kaarten van merken waar we helaas geen testmodel van hebben gekregen.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.