Hoewel de prijzen van ssd’s en geheugen de laatste maanden kelderen, is er een productcategorie waar de impact van de coronapandemie nog altijd te voelen is. Als je een videokaart wilt van de nieuwste generatie ben je minimaal 300 euro kwijt (450 euro bij Nvidia) en dan heb je een instapper. Wil je comfortabel kunnen gamen op een fijne resolutie, dan kom je uit bij de RTX 4070 vanaf 669 euro! Graaiflatie? Of valt er toch wat voor te zeggen? Wij bekeken acht verschillende modellen om dat uit te zoeken.

De GeForce RTX 4000-serie van Nvidia is niet geheel onomstreden. De eerste kaart die Nvidia in deze serie lanceerde, de GeForce RTX 4090, was zeer indrukwekkend en zo’n 60 procent sneller dan zijn voorganger, de RTX 3090. Zelden werd in een enkele generatie zo’n grote stap gezet. Je moest er weliswaar zo’n 2000 euro voor neerleggen, maar dan had je met marge het beste van het beste. Het waren echter de daaropvolgende productlanceringen waar vraagtekens bij gezet werden. Zo was de RTX 4080 ‘slechts’ 30 procent sneller dan zijn voorganger en met een prijs van maar liefst 1400 euro veel duurder. En Nvidia wilde de RTX 4070 Ti eigenlijk ook als RTX 4080 op de markt brengen, maar kwam daar na protest op terug.

Ook de in dit artikel geteste RTX 4070 werd oorspronkelijk niet al te warm ontvangen. Deze videokaart was wel zo’n 30 procent sneller dan zijn voorganger, maar met een prijs vanaf 669 euro lag de ooit toegankelijke 70-klasse toch in een ander prijssegment. Alle ogen waren vervolgens gericht op een goedkoper alternatief met een betere prijs-prestatieverhouding. Die kwam er echter niet, want de RTX 4060 Ti voor 449 euro is dusdanig minder krachtig dat de RTX 4070 alsnog de meest interessante kaart van dit moment lijkt.

Het optimale prestatiepunt?

Als wij op basis van onze testdata de balans opmaken, dan klopt dat beeld ook wel. Commotie rond de hogere prijzen daargelaten; de prestaties van de RTX 4070 zijn gewoon goed. Op 1080p-resolutie speelt hij alle games prima op hoge framerates, maar ook op 1440p, de resolutie waarop we verwachten dat een kaart in dit segment goed presteert, komt hij uitstekend voor de dag. De meeste games blijven ruim boven de 100 fps. Zelfs de zwaarste games van dit moment blijven ruim boven de 60 fps op hoge instellingen of meer dan 100 fps met upscaling (DLSS), wat tegenwoordig de standaard is. Kortom, alles speelt direct soepel, zonder compromis.

De RTX 4060 Ti is in vergelijking veel minder krachtig en de RTX 4070 Ti is weliswaar nog wat sneller, maar kost ook flink meer zonder dat je er direct veel van merkt. De RTX 4070 is hiermee de meest interessante van het stel.

Technische voordelen

De nieuwste generatie videokaarten hebben ook enkele technische voordelen. Zo ondersteunt de 4000-series AV1-encoding. Deze rap in populariteit toenemende techniek zorgt ervoor dat je in veel betere kwaliteit kan streamen of opnemen dan bij H.264 op vergelijkbare bitrate.

Ook ondersteunt alleen deze nieuwste generatie DLSS 3 Frame Generation. Hierbij wordt AI gebruikt om tussen elk frame een extra frame te genereren, die niet afhankelijk van je cpu is, maar volledig op de gpu wordt gemaakt. Hierdoor is het mogelijk om flink hogere framerates te genereren dan waar de cpu tot in staat zou zijn, wat een soepeler beeld geeft. Het is niet altijd nuttig om aan te zetten, maar sommige games, zoals Microsoft Flight Simulator, draaien hierdoor duidelijk beter op de 4000-series kaarten dan op voorgangers. In dit spel is het met de allersnelste cpu’s van dit moment niet mogelijk om de 100 fps aan te tikken, en een mid-range-cpu mag blij zijn met 60 fps. Met Frame Generation kun je dat praktisch verdubbelen.

De RTX 4070-kaarten zijn voorzien van drie keer DisplayPort 1.4 en HDMI 2.1.

Lekker zuinig

Omdat de nieuwste kaarten veelal ook de modernste productieprocessen gebruiken, zijn ze in de regel ook zuiniger. Enkele uitzonderingen die tot het uiterste worden gepusht daargelaten.

De RTX 4070 scoort prima wat performance-per-watt betreft; met een energieverbruik van 200 watt is hij zo’n 30 procent sneller dan de RTX 3070 die 220 watt verbruikt. De AMD-kaarten die qua prestaties het dichtst in de buurt komen van de 4070, zijn de RX 6800 XT en RX 6900 XT, beide 300watt-kaarten. Met de huidige energietarieven is het verstandig even goed door te rekenen wat het, afhankelijk van het aantal uren per jaar, meer kost om met 300 watt te gamen dan met 200 watt.

Weinig alternatieven

Het is uiteindelijk het gebrek aan echt goede alternatieven waardoor de RTX 4070 tot een soort gouden middenklasse verheven wordt. De RTX 4060 Ti is met zijn 8 GB geheugen en krappe geheugenbus net wat te karig bemeten om te concurreren, de eerder genoemde AMD-concurrenten kosten nauwelijks minder, terwijl ze aanmerkelijk meer (kostbare) energie verbruiken.

Kortom, als je een goed presterende videokaart wilt waar je voorlopig mee vooruit kunt, dan is de RTX 4070 een prima keuze. Het prijspunt van 669 euro moet je dan maar voor lief nemen, althans totdat AMD de markt weer eens aanscherpt. Maar welke wil je hebben? We hebben acht RTX 4070-kaarten getest.

Nvidia GeForce RTX 4070 Founders Edition

De Founders Edition is de referentiekaart van Nvidia zelf. Deze is door de jaren heen gegroeid van een leuk collectors-item tot een van de beter presterende, best gebouwde, koeloplossingen die je kunt kopen. Zo is de koeling bijna volledig van metaal gemaakt, waar andere fabrikanten ook veel plastic gebruiken. En een van zijn sterkste kanten: deze Founders Edition hanteert per definitie de adviesprijs. De keerzijde is dat hij praktisch altijd en overal uitverkocht is; dus als je per se deze kaart wilt, zul je geduld (geluk) moeten hebben.

Afgezien van de beperkte beschikbaarheid van deze kaart, hebben we er eigenlijk geen op- of aanmerkingen over. Met 240 × 110 × 40 mm is hij lekker compact, waardoor hij in de meeste behuizingen past, en met net geen 38 decibel op volle kracht en met stilstaande fans tijdens eenvoudig gebruik, is hij lekker stil. Hij maakt wel gebruik van de nieuwe PCIe Gen5 12VHPWR-aansluiting, maar er zit een adapter bij om hem aan te sluiten via twee reguliere 8pin-kabels.

Opties als RGB-verlichting of een extra BIOS ontbreken, maar realistisch gezien heb je die ook niet echt nodig. De enige vraag is dus of het je lukt deze Founders Edition te bemachtigen.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte GeForce RTX 4070 Windforce OC

Gigabytes Windforce OC is eveneens een model met een adviesprijs van 669 euro. Daarvoor krijg je van Gigabyte een kaart met drie compactere 80mm-fans, waardoor hij ondanks de extra fan niet veel groter is dan de Founders Edition, en ook dit model goed in de meeste kasten past. De kaart is wel merkbaar lichter dan die van Nvidia, omdat er wat meer plastic in de shroud verwerkt zit. Hierdoor voelt de kaart iets goedkoper aan.

Wat prestaties betreft voldoet hij prima. Vooral het geheugen is goed gekoeld, maar dat doet hij wel door iets meer geluid te maken dan de Nvidia: 39,4 dB(A). Dat is niet luid, alles onder de 40 dB noemen wij een vrij stille kaart, maar er zijn stillere alternatieven. Als je niet aan het gamen bent, blijft ook deze kaart volledig stil door zijn fans stop te zetten.

We horen vaak de kritiek dat Nvidia’s Founders Edition zo goed is dat andere modellen die dezelfde adviesprijs hanteren er nauwelijks mee kunnen concurreren. Nvidia bepaalt immers ook de prijs die andere fabrikanten voor hun chip betalen. Hierdoor voelen de meeste directe concurrenten als een soort compromis, wat jammer is omdat de objectieve prestaties vaak weinig te wensen over laten. Maar deze Gigabyte-kaart ligt wél gewoon in de winkel, en om meerwaarde te bieden, voegt men na registratie een extra (vierde) jaar garantie toe.

Pluspunten

Minpunten

ASUS GeForce RTX 4070 Dual OC

ASUS heeft voor hun model (adviesprijs 669 euro) gekozen voor een strak, zwart, dualfan model zonder al te veel poespas. Zwart past het best bij de meeste moederborden op de markt en het gebrek aan overdreven visuele extra’s zien we dan ook als iets positiefs. Hij is met 267 × 134 × 51 mm nipt groter dan de twee reeds genoemde alternatieven, maar ook deze valt nog in de categorie ‘compact’.

Net als alle andere kaarten zet de Dual OC zijn fans uit als je niets aan het doen bent, wat hem stil houdt tijdens regulier pc-gebruik. Tijdens het gamen produceert hij eveneens weinig geluid; hij is grofweg even stil als Nvidia’s Founders Edition met 37.8 dB(A), terwijl de temperaturen er net onder blijven. Dat maakt de Dual OC prestatief gezien even interessant.

ASUS voegt een dual-BIOS-switch toe op de kaart, waardoor je kunt schakelen naar een nog stillere modus. Daar lopen de temperaturen wel wat hoger op, waardoor wij aanraden de standaardmodus aan te houden. Verder moet je ook geen extra’s zoals RGB-verlichting verwachten, maar op dit prijspunt rekenen we vooral op een kaart die gewoon goed koelt en niet te luid is, en dat is precies wat je krijgt.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 4070 Ventus 3X

MSI kiest ervoor om hun basismodel, dat ook de adviesprijs van 669 euro volgt, wat meer op te laten vallen. Dat doen ze door hem van drie 90mm-fans te voorzien, waardoor hij met 308 mm direct een stuk langer uitpakt. Wel zijn de breedte en hoogte bescheiden, met respectievelijk 120 en 43 mm. Hierdoor past dit model keurig binnen twee slots dikte, wat in sommige behuizingen van belang is. Check wel even of hij ook in de lengte in je behuizing past.

Visueel valt de kaart eveneens op omdat MSI voor meer zilvertinten heeft gekozen. RGB-verlichting ontbreekt, net als een dual-BIOS-switch. Wel jammer is dat MSI ervoor kiest om kosten te besparen op de backplate. Waar andere modellen een metalen backplate hebben, heeft MSI een plastic variant wat hem wat goedkoper aan doet voelen.

De Ventus 3X is relatief stil, nipt stiller dan de ASUS Dual OC en Nvidia Founders Edition, maar hij laat de temperaturen wel iets hoger oplopen. Het scheelt niet veel, maar dat maakt hem nipt minder efficiënt als je puur en alleen naar de prestaties van de koeler kijkt.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte GeForce RTX 4070 Gaming OC

De Gaming OC is de middenklasse RTX 4070-uitvoering van Gigabyte, en dat zien we ook terug in de prestaties. Hij is voorzien van een forse koeloplossing en een merkbare fabrieksoverklok, maar is tegelijkertijd niet zo extreem chic als de nog grotere en veelal nog duurdere high-end-alternatieven.

Met een afmeting van 336 × 140 × 58mm is de compatibiliteit wel iets om over na te denken, maar als je de ruimte hebt en iets wilt dat echt indrukwekkend oogt, dan is het een pluspunt. Dat uiterlijk wordt ook geholpen door de opvallende RGB-verlichting onder de fans. Net als Nvidia gebruikt Gigabyte hier de 12VHPWR-aansluiting die je kunt gebruiken met de meegeleverde 2x 8pin-adapter of via een geschikte kabel als je een recente voeding hebt.

Kijken we naar de prestaties, dan valt op dat Gigabyte in het standaardprofiel de temperaturen extreem laag houdt. Overdreven laag zelfs, aangezien de fans de 40 dB benaderen, wat totaal niet nodig is voor zo’n grote kaart. Gelukkig zit er een dual-BIOS-switch op, en we raden dan ook aan deze naar het silent profiel te schakelen. Daar blijft de kaart wel goed stil en zijn de temperaturen alsnog dik in orde. Overigens begrijpen we deze keuze wel, omdat er in de Amerikaanse en Aziatische markt vooral naar koeling gekeken wordt. De wens om een pc stil te houden, is vooral een Europese.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte GeForce RTX 4070 Aero OC

De Aero OC is vanwege zijn witte kleurstelling de meest opvallende van de acht kaarten. Wit uitgevoerde videokaarten zijn relatief zeldzaam en vaak erg duur, maar Gigabyte brengt daar met de Aero OC-serie verandering in. Er is weliswaar sprake van een meerprijs boven de adviesprijs, maar die ligt redelijk in lijn met andere grotere en dikkere varianten.

Leg je de Aero OC naast de Gaming OC, dan valt op dat het praktisch dezelfde kaart is. Exact even groot (erg fors dus) en voorzien van hetzelfde interne koelsysteem. Alleen de kleur en afwerking is wat anders, en er zit hier geen RGB achter de fans voor die wat strakkere look.

Dezelfde koelconstructie leidt ertoe dat ook de prestaties grofweg gelijk zijn: de Gigabyte koelt standaard eveneens (overdreven) uitstekend en laat de fans te hard draaien, maar in de stille BIOS is hij goed in balans. En ook bij dit model biedt Gigabyte een extra jaar garantie aan, een mooie bonus. Mocht een witte kleurstelling zijn wat je zoekt en is de meerprijs daarvoor geen bezwaar, dan is dit een prima kaart.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 4070 Gaming X Trio

De MSI Gaming X Trio is het topmodel van MSI, en volgt de gedachte dat groter altijd beter is. Eigenaren van compacte pc-behuizingen zullen daar rekening mee moeten houden, maar als deze oversized uitvoering past, dan is het wel een indrukwekkend gevaarte, en ook nog eens voorzien van fraaie RGB-verlichting.

Kijken we naar de prestaties, dan lijkt groter daadwerkelijk beter, want deze kaart blijft uitstekend koel terwijl de geluidsproductie ver onder die van de concurrentie blijft. 33,5 decibel op volle toeren terwijl de meeste andere kaarten rond of boven de 37 zitten, is een groot verschil gezien de logaritmische schaal. Gigabyte komt met hun Gaming OC in stil profiel weliswaar dicht in de buurt, maar deze kaart van MSI blijft praktisch onhoorbaar. Ideaal voor elk scenario waar absolute stilte een must is, en daarmee onder de streep de best presterende koeler in deze test.

Het grootste nadeel van deze kaart is ook direct duidelijk: de meerprijs voor dit model is fors, zeker in de wetenschap dat de prestaties op gebied van kloksnelheden (en daarmee in-game prestaties) van dergelijke topmodellen tegenwoordig hooguit een paar procent beter is vergeleken met de basismodellen. Een duurdere kaart is dus niet (significant) sneller, maar vooral koeler en stiller.

Pluspunten

Minpunten

Palit GeForce RTX 4070 Jetstream

Palit is een wat minder bekend merk in Nederland, maar relatief goed beschikbaar, zo is onze ervaring. Fijn, want meer concurrentie is altijd beter, en hoewel onbekend onbemind maakt, zien we Palit gewoon een uitstekende kaart neerzetten.

De Jetstream is wel een wat hoger gepositioneerd model met een dito prijs. Daarvoor krijg je een forse (329 × 131 × 64 mm) koeler met dito prestaties. Met 37,2 dB is hij opvallend stil, en de temperaturen zitten zo ver beneden wat nodig is dat het woord overkill in ons opkomt. Een dual-BIOS-switch ontbreekt, maar die vinden wij gezien de aangetroffen balans ook totaal niet nodig.

Waar de meeste fabrikanten in het hogere segment focussen op een gelikt uiterlijk, is de Jetstream een model zonder poespas: geen RGB en een strak zwart design. Over smaak valt niet te twisten, maar wel goed nieuws voor iedereen die zich ergert aan de huidige RGB-manie.

Pluspunten

Minpunten

Conclusie

Hoewel we graag terug zouden keren naar een tijd waarin 400 tot 500 euro een mooi prijspunt was voor een chique middenklasser, lijken we vooralsnog te moeten accepteren dat de nieuwe middenklasse zich ruim boven de 600 euro bevindt.

Kijken we naar de geteste kaarten, dan kunnen we wel concluderen dat je aan een model met die adviesprijs eigenlijk meer dan genoeg hebt. Dat komt deels omdat Nvidia’s eigen Founders Edition al dusdanig goed is, dat meer betalen niet nodig is.

Maar vanwege de beperkte verkrijgbaarheid van die kaart komen ook de andere merken in beeld, en dan zien we dat die eveneens uitstekend presteren. Toch is de ASUS Dual OC onze redactietip dankzij de (nipt) betere efficiëntie en afstelling.

Objectief zet de MSI Gaming X Trio de beste prestaties neer, maar om nu bijna 100 euro extra neer te leggen bovenop de al hoge adviesprijs is lastig uit te leggen, tenzij absolute stilte een must is. Iets vergelijkbaars gaat op voor de andere premium-modellen. We kunnen ons hoogstens voorstellen dat je voor een specifieke look wellicht wat meer wilt betalen.

De tabel met alle testresultaten op een rijtje. Klik op de afbeelding voor een grotere weergave.

Houd je van knutselen én automatiseer je alles in en om je huis met Home Assistant? Kijk dan zeker eens naar ESPHome. Je kunt eindeloos variëren met componenten. Dankzij de koppeling met Home Assistant bouw je gemakkelijk en voor weinig geld een lichtschakelaar of sensor, om maar wat te noemen. De LVGL-bibliotheek zorgt ervoor dat je nu ook eenvoudig met een touchscreen en zelfbedachte gebruikersinterface kunt werken. We laten zien hoe dat werkt met tips voor passende projecten.

ESPHome maakt het heel makkelijk om apparaten te maken voor een slim huis, zoals je eigen sensors. Zo bouwden we eerder al eens een luchtkwaliteitsmonitor, een infraroodzender/ontvanger en een controller met drukknoppen en leds, waarmee je apparaten kunt bedienen en de status aflezen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel: Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome.

De basis voor ESPHome is een kleine, voordelige en zuinige microcontroller, meestal de ESP32. ESPHome ondersteunt enorm veel componenten en biedt daardoor haast onbegrensde mogelijkheden. We helpen je kort op weg met ESPHome, maar gaan ook meteen een stapje verder met de toevoeging van een touchscreen en de LVGL-bibliotheek. Daar kun je sinds augustus 2024 officieel gebruik van maken binnen ESPHome.

Met LVGL kun je aan de hand van widgets een grafische gebruikersinterface opbouwen en weergeven (zie kader ‘Grafische interfaces met widgets’). Soms kom je de term HMI (Human Machine Interface) tegen, waarmee een grafische gebruikersinterface voor het bedienen van apparatuur wordt bedoeld.

De kracht van ESPHome is dat je niet alleen lokaal aangesloten apparaten bedienbaar kunt maken, bijvoorbeeld via een relais, maar ook alle apparaten die je binnen Home Assistant gebruikt.

1 Wat gaan we doen?

Met ESPHome kun je relatief eenvoudig apparaatjes voor je slimme huis maken. Een voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld Arduino en MicroPython is dat je niet hoeft te programmeren. Je hoeft alleen een configuratiebestand te maken waarin je de gebruikte microcontroller, verbindingsgegevens voor je wifi-netwerk en alle aangesloten componenten aanduidt. Hierna wordt firmware gemaakt en weggeschreven op je microcontroller. Alleen die eerste keer is dit soms wat lastig. Heb je het eenmaal werkend? Alle keren erna kun je heel eenvoudig de configuratie aanpassen en over-the-air (OTA) naar de microcontroller sturen.

In dit artikel gaan we met LVGL werken. Hiermee kun je binnen ESPHome grafische interfaces maken via widgets. Voor veel projecten zul je daarom niet eens componenten hoeven aan te sluiten, maar heb je genoeg aan een touchscreen. Denk bijvoorbeeld aan een lichtknop en helderheidsregeling voor een slimme lamp in Home Assistant, zoals we in dit artikel demonstreren. Je kunt natuurlijk ook geavanceerdere gebruikersinterfaces maken voor vrijwel elk apparaat in Home Assistant.

©pozitivo - stock.adobe.com

Je kunt bijvoorbeeld zelf een gebruikersinterface voor je slimme lampen bouwen, zodat je ze eenvoudig kunt bedienen.

2 Wat heb je nodig?

Wat hardware betreft, is het vrij eenvoudig. De ESP32-chip heeft snel de voorkeur boven de verouderde ESP8266-versie, zeker als je met een touchscreen gaat werken. De Raspberry Pi Pico W (zie gelijknamig kader) is ook een optie, maar die wordt nog niet volledig ondersteund binnen ESPHome.

Makkelijk om mee te starten is een eenvoudig ontwikkelbordje rondom de ESP32 dat je voor ongeveer 5 euro kunt aanschaffen. Het is wel fijn als je hier goede documentatie bij hebt, zodat je op zijn minst weet waar alle aansluitingen zitten.

Er zijn diverse varianten van de ESP32-module. Bekende opties zijn de ESP-WROOM-32E, ESP32-C3 en ESP32-S3. De ESP32-C3 wordt vaak in extra compacte bordjes gebruikt, die je onder de naam ‘super mini’ tegenkomt – handig als je niet veel aansluitingen nodig hebt of niet veel ruimte hebt.

De ESP32-S3 is een fijne optie vanwege de beschikbaarheid van PSRAM (Pseudo Static RAM), een voordelig type werkgeheugen dat onder meer nuttig is bij grafische toepassingen. Staat een touchscreen centraal in jouw project en wil je snel van start, overweeg dan een model met ingebouwde ESP32-chip (zie volgende paragraaf).

De ESP32-module is in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar.

3 Touchscreen

Als je een touchscreen gaat gebruiken in je ESPHome-project, dan kun je eventueel een los exemplaar op de microcontroller aansluiten en configureren. Maar je kunt ook een touchscreen met ingebouwde ESP32 kiezen. Dat is vaak veel handiger en goedkoper. Je hoeft niet te solderen en kunt direct een gebruikersinterface bouwen in YAML-code. Het scheelt ook wat tijd. Bovendien zijn er zelfs modellen compleet met behuizing.

Kies een scherm dat door ESPHome wordt ondersteund. De website van ESPHome geeft goede suggesties. Je kunt ook afgaan op ervaringen van anderen. Het kan dan een iets grotere uitdaging zijn om de juiste configuratie voor je display in ESPHome te vinden. Je zult daarbij waarschijnlijk wel even moeten experimenteren, niet alleen bij het instellen van je display, maar ook bijvoorbeeld voor het touchgedeelte. Zelfs bij het vrij gangbare touchscreen dat we in dit artikel gebruiken, was dat een beetje prutsen.

Kies een touchscreen dat door ESPHome wordt ondersteund.

4 Scherm met ESP32

Voor dit artikel hebben we een eenvoudige ESP32-2432S028 gebruikt, met een resistief touchscreen van 2,8 inch met 240 × 320 pixels. Dit model wordt ook wel de ‘Cheap Yellow Display’ genoemd, wat vooral met de gele printplaat te maken heeft.

Er zijn meerdere varianten. Zo wordt in de schermpjes vaak de ILI9341-chip als aansturing gebruikt, maar soms ook de ILI9342, zoals in ons exemplaar. Dat vergt dan een heel kleine, maar noodzakelijke aanpassing in je configuratie.

Je kunt het scherm flexibel inzetten voor je IoT-projecten. Zoek je een wat groter touchscreen, dan kun je bijvoorbeeld de CrowPanel van Elecrow overwegen. Die is er in een versie van 5 inch (ca. 32 euro) en 7 inch (ca. 42 euro), inclusief acrylbehuizing en verzending via de fabrikant. Beide versies hebben een touchscreen met hoge resolutie van 800 × 480 pixels en zijn voorzien van de modernere ESP32-S3-chip. Het touchscreen is capacitief, wat zeker voor kleinere bedieningselementen fijner werkt dan het resistieve touchscreen in ons goedkope alternatief.

Tegenwoordig bestaan er ook ronde touchscreens. Een leuke optie (zij het met beperkte schermruimte) is de ESP32-2424S012 met een ESP32-C3-microcontroller, een rond kleuren-touchscreen van 1,28 inch en in een witte of zwarte behuizing. Makerfabs heeft een vergelijk schermpje zonder behuizing. De LilyGo T-RGB heeft een wat groter 2,1inch-scherm (zonder behuizing), maar is ruim twee keer zo duur.

De ESP32-2432S028 is een voordelig scherm (onder), een wat duurder alternatief is het capacitieve 5inch-aanraakscherm met ESP32 van Elecrow (boven).

5 Add-ons voor ESPHome

Hoewel je bijvoorbeeld een pc met Python kunt gebruiken voor het bewerken van je configuratiebestanden en het flashen van de microcontroller met de software voor ESPHome, is het meestal veel makkelijker om de add-on voor ESPHome binnen Home Assistant te gebruiken. Dat geeft ook een ander groot voordeel: je kunt de configuratie voor alle apparaten met ESPHome binnen Home Assistant beheren. Je zult zeker in de testfase veel wijzigingen aan de configuratie moeten maken.

Via de add-on voor ESPHome voeg je eenvoudig microcontrollers toe.

6 Microcontroller toevoegen

We gaan nu een verse microcontroller toevoegen. Je kunt eventueel ESPHome Web gebruiken om de microcontroller voor te bereiden voor gebruik met ESPHome, maar wij geven zoals gezegd de voorkeur aan de ESPHome-add-on, die je binnen Home Assistant kunt openen.

Je kunt voor deze methode de microcontroller gewoon via usb aansluiten op je eigen pc, maar dit vereist wel dat je Home Assistant opent via een beveiligde https-verbinding. Lukt dat niet? Als alternatief kun je de microcontroller ook via usb aansluiten op het systeem met Home Assistant zelf, voordat je verder gaat in ESPHome.

Het dashboard van ESPHome toont alle toegevoegde apparaten.

Ook leuk: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

7 Configuratie

Klik binnen ESPHome op New device om een nieuwe microcontroller te initialiseren. Vul bij Name een naam in voor het apparaat. Bij Network name vul je de naam (SSID) in van het wifi-netwerk waarmee de microcontroller moet verbinden en bij Password het bijbehorende wachtwoord. Klik dan op Next.

In de volgende stap zal ESPHome een configuratiebestand maken, firmware bouwen en de microcontroller flashen. Klik daarvoor dus eerst op Connect. Als het goed is, kun je nu de com-poort selecteren waarmee de microcontroller is verbonden. Zie je geen com-poort, dan zul je eerst drivers moeten installeren. De instructies krijg je als je het venster sluit zonder een com-poort te selecteren. Als de verbinding is gelukt, zal de installatie verdergaan. Lukt het niet? Dan kun je kiezen voor Skip this step gevolgd door een handmatige configuratie.

Vul een naam in en de details voor het wifi-netwerk.

8 Touchscreen met ESP32

We gebruiken in dit artikel zoals gezegd de ESP32-2432S028 als voorbeeld. Dit is een touchscreen met ingebouwde ESP32-chip. Dit apparaatje kun je direct toevoegen aan ESPHome: precies zoals in paragraaf 7 staat omschreven, al moesten we in dit geval na het aanwijzen van de com-poort wel de boot-knop even indrukken.

Overigens bevat het apparaat meestal een voorgeprogrammeerde demo met een gebruikersinterface op basis van LVGL. Die zie je als je hem zo uit de doos op een voeding aansluit. Je kunt daarmee meteen de werking controleren. Je zult bij een model met resistief aanraakscherm overigens iets harder moeten drukken dan je misschien gewend bent.

We gebruiken dit voordelige 2,8inch-aanraakscherm, dat ook wel ‘Cheap Yellow Display’ wordt genoemd.

9 Schermconfiguratie

Na het toevoegen van je touchscreen heb je direct een basisconfiguratie voor ESPHome. Via Edit kun je deze configuratie aanpassen. Zowel voor het aansturen van het display als de registratie van het aanraken wordt SPI (Serial Peripheral Interface) gebruikt. Voor onze ESP32-2432S028 is dit de configuratie, rekening houdend met de gebruikte interne GPIO-pinnen:

We voegen nu eerst de configuratie van het display toe en in paragraaf 11 het touchgedeelte. Voor het display is de configuratie als volgt:

Merk op dat er ook een (oudere) variant van dit touchscreen is met de ILI9341. In dat geval gebruik je model: ILI9341 en invert_colors: false. Na het maken van de aanpassingen kies je Install. Je kunt nu kiezen hoe je de firmware wilt overbrengen. Meestal kies je Wirelessly voor over-the-air-updates. Het apparaat hoeft daarbij niet meer met jouw pc te zijn verbonden.

Binnen ESPHome kun je eenvoudig de configuratie bewerken.

10 LVGL-bibliotheek

Binnen ESPHome kon je voorheen met displays werken door binnen de component display met lambda bijvoorbeeld teksten met een bepaald lettertype naar je scherm te sturen. Als je LVGL gaat gebruiken, gebruik je geen lambda meer, maar alleen LVGL en widgets. Als eerste voegen we de LVGL-bibliotheek toe aan de YAML-code:

De optie buffer_size is ons geval noodzakelijk, vanwege de afwezigheid van PSRAM. In paragraaf 13 voegen we ook nog widgets toe. Omdat we dat hier nog niet hebben gedaan, zie je na het flashen als het goed is een demo met een knop, checkbox, cirkel met tekst en schuifbalk.

11 Configuratie touchscreen

Bediening via het scherm is nog niet mogelijk. Daarvoor moeten we het touchscreen toevoegen aan de configuratie van ESPHome:

Bewaar de aanpassingen en installeer de nieuwe firmware. Controleer of je de demo goed kunt bedienen. De regels onder on_touch zorgen dat in de logs de geregistreerde coördinaten worden getoond. Er kunnen aanpassingen nodig zijn in de regels onder calibration en transform.

12 Backlight

Het display is voorzien van een achtergrondverlichting (backlight) via pin 21. We definiëren deze output als volgt:

Daarna configureren we de achtergrondverlichting, waarbij we verwijzen naar de hierboven gedefinieerde output.

Na het flashen zal de backlight standaard aanstaan. Eventueel kun je deze vanuit Home Assistant aan- en uitzetten en de helderheid ervan regelen, bijvoorbeeld op basis van afwezigheid. Je kunt ook een script maken om de helderheid bij inactiviteit terug te brengen. Daarvoor verwijzen we je naar het uitgewerkte voorbeeld op GitHub (zie kader ‘Code downloaden’).

Binnen Home Assistant kun je eventueel ook de backlight aan- en uitzetten.

13 Widgets toevoegen

Onder de regel lvgl kun je nu de gewenste LVGL-componenten toevoegen aan je YAML-configuratie. Denk aan bijvoorbeeld knoppen, schuifregelaars, grafieken of labels. In dit voorbeeld voegen we aan de bovenkant alleen twee widgets toe voor een dimbare led, te weten een schakelaar (button) en schuifregelaar (slider).

De meeste opties dienen voor het positioneren van de widget. We geven bijvoorbeeld de breedte (width) en hoogte (height) aan, halen de widgets iets van de rand of met x en y, en regelen de uitlijning met align. Het gedeelte bij on_click zorgt dat de bewuste lamp in Home Assistant wordt omgeschakeld bij het klikken op de button. Voor de slider doen we hetzelfde onder on_release. Die acties zijn overigens om veiligheidsredenen niet direct mogelijk. In paragraaf 16 leggen we uit hoe je dit kunt toestaan.

We voegen in dit voorbeeld alleen twee eenvoudige widgets toe.

14 Interactie met Home Assistant

De entiteit voor de dimbare lamp heeft in Home Assistant de naam light.wledkantoor. De waardes zijn nodig om de widgets de juiste status te kunnen geven. Daarom voegen we hieronder een binary_sensor toe voor de status (aan of uit) en een sensor voor het helderheidsniveau. We werken vervolgens bij on_state en on_value de widgets bij als de status verandert in Home Assistant. Bij id vul je uiteraard de id van de betreffende widget in.

Gebruik de logfunctie om te zien of bijvoorbeeld een status verandert.

15 Toevoegen aan Home Assistant

De add-on voor ESPHome hebben we gebruikt om de microcontroller van firmware te voorzien. Maar je zult het apparaat hierna nog wel moeten toevoegen aan Home Assistant. Dat is heel eenvoudig: het wordt automatisch gevonden. In Home Assistant zie je via Instellingen / Apparaten en diensten het bewuste apparaat direct terug op het tabblad Integraties. Klik op de knop Toevoegen om het aan Home Assistant toe te voegen.

Het apparaat met ESPHome moet je nog toevoegen aan Home Assistant.

16 Acties toestaan

Als je het touchscreen bedient, zal Home Assistant een melding geven dat het ESPHome-apparaat heeft geprobeerd een actie in Home Assistant uit te voeren. Standaard is dit om veiligheidsredenen niet toegestaan, maar dit is eenvoudig op te lossen.

Ga naar Instellingen / Apparaten en klik dan onder het kopje Geconfigureerd op ESPhome. Achter het bewuste apparaat klik je vervolgens op Configureren. Zet een vinkje bij Toestaan dat het apparaat Home Assistant-acties uitvoert. Klik op Verzenden. Hierna zijn alle acties zoals het omschakelen van de lamp en regelen van de helderheid wel toegestaan.

Zorg dat het apparaat acties in Home Assistant mag uitvoeren.

Met slimme stekkers verander je je huis eenvoudig in een smart home: steek ze in een gewoon stopcontact, sluit er lampen of je televisietoestel op aan en regel via een app of met je stem bijvoorbeeld dat ze automatisch worden uitgeschakeld. Zo voorkom je onnodig stroomverbruik doordat apparaten niet meer op stand-by blijven staan. Maar slimme stekkers gebruiken zélf ook stroom. Welke zijn zuinig genoeg om écht geld te besparen?

Ook lezen: Stroomvreters: deze apparaten in huis verbruiken meer energie dan je denkt

Slimme stekker of slim stopcontact?

De termen slimme stekker en slim stopcontact worden door elkaar gebruikt. Dat is een beetje verwarrend, maar wel begrijpelijk: het is een apparaat met aan de ene kant een stekker (voor je 'domme' stopcontact) en aan de andere kant een slim stopcontact. In dit artikel hanteren we de benaming slimme stekker.

Zo bespaart een slimme stekker stroom

Een slimme stekker helpt je stroom besparen door apparaten automatisch uit te schakelen, bijvoorbeeld 's nachts. Zo verbruikt je televisie geen stroom meer in de stand-bymodus. Je kunt instellen dat alle apparatuur op vaste tijden uitschakelt, bijvoorbeeld zodra je gaat slapen. Je kunt ook met één druk op de knop alle lampen en andere apparaten uitschakelen, zodat je niets vergeet. Slimme stekkers uit een hogere prijsklasse bieden bovendien inzicht in je stroomverbruik. Daardoor kun je gerichter energie besparen.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

Verbruik van een slimme stekker

Tegenover de besparing staat het eigen stroomverbruik van slimme stekkers. Dat begint bij zo'n 0,3 watt en loopt op tot 2 watt. Niet veel, maar ze staan wel 24 uur per dag en 365 dagen per jaar aan. De zuinigste modellen verbruiken daardoor op jaarbasis 2,6 kWh (0,3 watt × 24 uur × 365 dagen ÷ 1000). Bij een stroomprijs van 0,30 euro per kWh komt dat neer op 0,79 euro per jaar. Een slimme stekker die 2 watt verbruikt kost op jaarbasis 5,26 euro. In een slim huis gebruik je al snel 10 slimme stekkers, waardoor je op jaarbasis aardig wat geld kunt besparen door de zuinigste modellen uit te kiezen.

Denk aan de compatibiliteit

Alleen letten op het stroomverbruik van een slimme stekker is niet genoeg. Het is minstens zo belangrijk dat de stekker goed samenwerkt met jouw slimme netwerk. De meeste modellen werken met Google Home en Amazon Alexa, terwijl Apple HomeKit selectiever is. Check daarom altijd de productbeschrijving om zeker te weten dat de slimme stekker bij jou thuis werkt.

Stroomverbruik en verbindingstype

Waar komt het grote verschil in stroomverbruik tussen slimme stekkers vandaan? Dat heeft alles te maken met de verbinding met je thuisnetwerk. De meeste stekkers gebruiken wifi om bereikbaar te blijven, zodat jij ze op afstand kunt bedienen. Maar wifi verbruikt relatief veel energie – het signaal is eigenlijk krachtiger dan nodig is voor dit soort toepassingen.

Een zuiniger alternatief is een hub die het wifisignaal omzet naar een lichter protocol, zoals Zigbee of Z-Wave. Die vormen een soort schakel tussen je netwerk en de slimme stekkers. Het grote voordeel: dit soort verbindingen verbruiken vaak minder dan 0,5 watt.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

Zigbee en Z-Wave

De zuinige protocollen die gebruikt worden zijn Zigbee en Z-Wave en die werken allebei prima. Maar ze zijn niet verenigbaar met elkaar. Je zult dus één systeem moeten kiezen. Daarnaast heb je een centrale hub nodig om alles aan elkaar te koppelen. Dat is een kleine investering die zich, door de lagere stroomkosten, snel terugverdient.

Verbruik van hubs voor Zigbee en Z-Wave

Voor een compleet beeld moeten we ook kijken naar het stroomverbruik van een Zigbee- of Z-Wave-hub. Zigbee-hubs verbruiken doorgaans tussen de 0,5 en 3 watt. Sluit je meerdere slimme stekkers of andere apparaten aan, dan verdien je dat al snel terug ten opzichte van wifi. Z-Wave-hubs verbruiken wat meer, meestal tussen de 2 en 10 watt.

Ook qua veelzijdigheid zijn er verschillen. De Philips Hue Bridge (Zigbee) is bijvoorbeeld erg zuinig, met een verbruik tussen de 0,5 en 1 watt. Maar deze werkt uitsluitend met Philips Hue-apparaten.

Een slimme start is het halve werk

Zoals je ziet, zijn er heel wat factoren om rekening mee te houden. Breng daarom vooraf in kaart wat je nu nodig hebt én wat je in de toekomst verwacht te gebruiken. Zo voorkom je onnodige kosten en bespaar je op de lange termijn, vooral als je ook let op het energieverbruik per apparaat.

Nog meer energie besparen? ⤵️