In Nederland worden drie belangrijke bevolkingsonderzoeken aangeboden om kanker vroegtijdig op te sporen: borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker. Deze onderzoeken zijn gratis en vrijwillig, en worden aangeboden door de overheid. In dit artikel leggen we uit wie in aanmerking komt voor deze onderzoeken, wat er precies wordt onderzocht, hoe vaak deze onderzoeken worden aangeboden, en hoe deze onderzoeken worden uitgevoerd.

Borstkankeronderzoek

Vrouwen tussen 50 en 75 jaar krijgen elke 2 jaar automatisch een uitnodiging voor het borstkankeronderzoek. Je wordt gevraagd een afspraak te maken bij een speciaal screeningscentrum bij jou in de buurt. Daar wordt een röntgenfoto, ook wel mammografie genoemd, van beide borsten gemaakt. Deze foto's worden beoordeeld door twee artsen. Zo'n mammografie duurt ongeveer 20 minuten en is niet pijnlijk.

Als de uitslag normaal is, krijg je na 2 jaar opnieuw een uitnodiging. Is er iets verdachts te zien, dan word je teruggeroepen voor aanvullend onderzoek, zoals een echo of punctie. Dit is om te bekijken of er daadwerkelijk borstkanker is. In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Hoe eerder borstkanker wordt ontdekt, hoe groter de kans op genezing.

©Borstkanker

Wat is een mammografie?

Tijdens een mammografie wordt de borst tussen twee platen geplaatst. Een van de platen is doorzichtig voor röntgenstralen en de andere bevat een röntgendetector. De platen drukken de borst samen om een duidelijk beeld te krijgen en de hoeveelheid röntgenstraling te minimaliseren. Hoewel dit ongemakkelijk kan zijn, duurt het meestal maar een paar seconden.

De röntgenstralen die door de borst gaan, worden gedetecteerd en omgezet in een beeld dat door een arts kan worden bekeken. Op deze beelden kunnen afwijkingen, zoals tumoren of cysten, worden gezien.

Het is belangrijk om te weten dat een mammografie niet kan bevestigen dat een afwijking kanker is. Als er iets abnormaals wordt gevonden, zijn er aanvullende tests nodig, zoals een biopsie, om te bepalen of het kanker is.

©Gorodenkoff Productions OU

Baarmoederhalskankeronderzoek

Vrouwen tussen 30 en 60 jaar krijgen elke 5 jaar een uitnodiging thuisgestuurd voor het baarmoederhalskankeronderzoek. Vrouwen die dit jaar 30 worden, krijgen automatisch een testset toegestuurd waarmee ze zelf een uitstrijkje kunnen maken. Vrouwen tussen de 35 en 60 jaar kunnen, als zij hun uitnodiging krijgen, kiezen om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts of om een zelfafnametest aan te vragen. Wie niet reageert op de uitnodiging, krijgt na 12 weken automatisch een zelftest thuisgestuurd.

Het uitstrijkje wordt onderzocht op het HPV-virus, dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Als er afwijkende cellen gevonden worden, krijg je een oproep voor vervolgonderzoek. Dit is om te kijken of er daadwerkelijk sprake is van baarmoederhalskanker. Per jaar krijgen ongeveer 900 vrouwen baarmoederhalskanker. Door het laten maken van een uitstrijkje, kun je al in een vroeg stadium cellen opsporen die baarmoederhalskanker kunnen ontwikkelen.

©Nishihata

Hoe verloopt een uitstrijkje bij de huisarts?

Een uitstrijkje is een eenvoudige procedure die wordt gebruikt om cellen van de baarmoederhals te verzamelen. Ga je ervoor naar de huisarts, dan zal hij of zij je vragen om op de onderzoekstafel te gaan liggen, waarbij je je broek en onderbroek uit hebt gedaan. Je voeten liggen in steunen en je knieën zijn gebogen.

Daarna brengt de arts een instrument genaamd een speculum (in de volksmond: eendenbek) in de vagina. Dit apparaat, dat vaak wordt ingesmeerd met glijmiddel voor comfort, spreidt de vaginawanden uit elkaar zodat de baarmoederhals zichtbaar wordt. Met een klein borsteltje of spatel schraapt de arts zachtjes cellen van de baarmoederhals. Dit kan een beetje ongemakkelijk zijn, maar het is meestal niet pijnlijk.

De verzamelde cellen worden op een glaasje uitgestreken of in een vloeistof geplaatst en naar een laboratorium gestuur. Daar worden onder een microscoop bekeken om te controleren op afwijkingen die kunnen wijzen op baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan.

Het hele proces duurt meestal slechts een paar minuten. Het is een veilige procedure met weinig risico's. De resultaten van het uitstrijkje zijn meestal binnen een paar weken beschikbaar.

©Piotr Ratuszynski

Darmkankeronderzoek

Mannen en vrouwen tussen 55 en 75 jaar krijgen elke 2 jaar automatisch een uitnodiging voor het darmkankeronderzoek thuisgestuurd. Je krijgt een testset toegestuurd waarmee je thuis ontlasting kunt onderzoeken op bloedsporen, wat kan duiden op darmkanker. Met het bijgeleverde retourenvelop stuur je de test op naar het laboratorium.

Als er bloed wordt gevonden, volgt aanvullend onderzoek zoals een darmonderzoek of kijkonderzoek van de dikke darm. Dit is om daadwerkelijke darmkanker uit te sluiten of vast te stellen. Jaarlijks krijgen ongeveer 12.000 mensen in Nederland de diagnose darmkanker. Door mee te doen aan het bevolkingsonderzoek kan darmkanker in een vroeg stadium worden opgespoord, wat de kans op genezing vergroot.

©Lightfield Studios

Hoe voer je de ontlastingstest uit?

Alles wat je nodig hebt, zit in de envelop die je thuisgestuurd krijgt, zoals een staafje om een popemonster te nemen, een buisje om het monster in te stoppen en een retourenvelop. Wanneer je de handleiding goed volgt, kan het eigenlojk niet mis gaan. Heel kort gezegd: je prikt met het staafje in je poep (sommige mensen hebben het over poeren in je poep), doet het staafje in het bijgeleverde buisje en stopt dat in de retourenvelop. De envelop is

voorgeadresseerd en voorgefrankeerd. In het laboratorium wordt het monster geanalyseerd op de aanwezigheid van bloed. Bloed in de ontlasting kan een teken zijn van poliepen of darmkanker, hoewel er ook andere oorzaken kunnen zijn, zoals aambeien of een maagzweer. Je ontvangt de resultaten van de test meestal binnen een paar weken. Als er bloed in je ontlasting wordt gevonden, word je doorverwezen voor verder onderzoek, meestal een coloscopie.

Het is belangrijk om te weten dat de ontlastingstest een screeningstest is, geen diagnostische test. Dat betekent dat het kan helpen bij het identificeren van mensen die mogelijk een hoger risico lopen op darmkanker en die verder onderzoek nodig hebben, maar het kan darmkanker niet met zekerheid bevestigen of uitsluiten.

©Kelly - stock.adobe.com

Wat kun je nog meer doen om kanker zoveel mogelijk te voorkomen?

- Stop met roken. Roken vergroot de kans op longkanker en andere vormen van kanker aanzienlijk. Lees ook: Goede voornemens: stoppen met roken.

- Eet gezond en gevarieerd. Een vezelrijk dieet met veel groente, fruit en granen helpt kanker te voorkomen. Vermijd sterk bewerkt voedsel en rood vlees. Lees ook: Zo pas je je eetpatroon aan.

- Blijf op gewicht. Overgewicht verhoogt het risico op verschillende kankersoorten. Probeer een gezond BMI te behouden. Lees ook: Moet ik afvallen? En zo ja, hoeveel dan?

- Beweeg dagelijks minstens 30 minuten. Lichaamsbeweging helpt overgewicht tegen te gaan en versterkt je afweer. Lees ook: Beginnen met bewegen.

- Beperk alcohol. Te veel alcohol kan kanker veroorzaken, met name in mond, keel, slokdarm en lever. Drink maximaal 1 glas per dag. Toch teveel gedronken? Lees dan: Ga met deze 5 ontbijttips je kater te lijf!

- Vermijd zonverbranding. Gebruik zonnebrandcrème met minimaal factor 30 en ga niet te lang in de zon tussen 12-15 uur, of blijf er helemaal uit. Lees ook: Veilig zonnen doe je met deze tips én apps.

- Wees alert op veranderingen. Neem contact op met je huisarts bij onverklaarbare vermoeidheid, ongewild gewichtsverlies, een bult of knobbel, wondjes die niet genezen, of veranderingen aan de huid of borsten. Dit kunnen symptomen van kanker zijn.

Als je nu een Android-toestel koopt, dan is de kans groot dat je daar zowel Google Assistent als Google Gemini op aantreft. We kunnen ons voorstellen dat je daar niet altijd op zit te wachten. Daarom leggen we in dit artikel uit hoe je de assistenten uitschakelt.

Laten we wel wezen: chatbots op je smartphone kunnen handig zijn. Zelf kunnen we niet zonder Google Gemini als we Lord of the Rings: The Rings of Power aan het kijken zijn, maar niet iedereen zit op die digitale hulp te wachten.

Buiten dat zitten ze soms in de weg. Als je een verkeerd knopje indrukt of een bepaalde zin uitspreekt, kan het zomaar zijn dat er onder in beeld ineens een pop-up verschijnt met de vraag waar de Assistent of Gemini je mee kan helpen. Nou, met het uitschakelen van je aanwezigheid, wat dacht je daarvan?

Eerste stap: overstappen op Google Assistent

De kans is heel groot dat je Android-toestel standaard Gemini ingeschakeld heeft als stemassistent. Je kunt die chatbot uitschakelen door over te stappen op de Google Assistent, die we daarna uitzetten. Maar eerst moet je het volgende doen:

Tweede stap: Google Assistent uitschakelen

Nu hebben we Google Gemini uitgeschakeld. Vervolgens kunnen we de Google Assistent uitschakelen. Volg daarvoor de onderstaande stappen op.

Je kunt de stemassistenten weer inschakelen door de bovenstaande stappen op te volgen en een andere keuze te maken, of door bijvoorbeeld de powerknop ingedrukt te houden. Het is helaas niet mogelijk de Assistent of Gemini volledig te verwijderen.

Is je smartphonebatterij veel te snel leeg of merk je dat bepaalde apps veel van je batterij vragen? Met deze 15 praktische tips voor zowel iOS als Android kun je de batterijduur verlengen.

Let erop dat de menustructuur van jouw Android-smartphone kan afwijken van wat wij beschrijven.

1 Schermhelderheid

Je beeldscherm is een van de grootste stroomverbruikers van je smartphone. Als je de helderheid van je scherm aanpast, kun je aanzienlijk meer tijd doorbrengen op je mobiel. Zet de helderheid zo laag mogelijk of schakel de automatische helderheid in die op basis van het omgevingslicht werkt. Zo zal je scherm niet helderder dan nodig worden verlicht. Vrijwel alle smartphones hebben een instelling om de helderheid handmatig aan te passen in het bedieningspaneel.

In iOS veeg je omhoog om het bedieningspaneel te openen, hier pas je handmatig de helderheid aan.

2 Donkere modus

Op een oledscherm, wat de meeste recente smartphones hebben, vragen donkere kleuren minder van je batterij dan heldere kleuren. Gelukkig kun je zowel in iOS als Android een donkere modus instellen. Op een iPhone ga je naar Instellingen / Beeldscherm en helderheid en kies je voor Donker. Op een Android-toestel ga je naar Instellingen / Scherm en selecteer je Donker thema. Dit vermindert overigens niet alleen het energieverbruik, maar is ook prettiger voor je ogen in slecht verlichte omgevingen.

De donkere modus is niet alleen beter voor het energieverbruik, maar ook voor je ogen.

3 Achtergrondactiviteit

Veel apps blijven je batterij belasten, zelfs als je die apps niet actief gebruikt. Door de achtergrondactiviteit te beperken, kun je de batterijduur verlengen. Controleer in de instellingen van je telefoon welke apps onnodig veel stroom gebruiken en beperk de achtergrondactiviteit. In iOS ga je naar Instellingen / Algemeen / Ververs op achtergrond. In Android ga je naar Instellingen / Wachtwoorden en accounts en schakel je App-gegevens automatisch synchroniseren uit.

Bepaal per app of ze op de achtergrond mogen blijven draaien.

Goed om te weten: Zo doe je jarenlang met je smartphone

4 Locatie uitschakelen

Locatieservices, zoals gps, zijn erg handig, maar vreten heel veel stroom. Bovendien is het helemaal niet nodig dat elke app op elk moment toegang tot je locatie heeft.

Op een iPhone ga je naar Instellingen / Privacy en beveiliging / Locatievoorzieningen. Geef daar bij Bij gebruik aan welke apps toegang tot jouw locatie mogen hebben. Op Android-telefoons ga je naar Instellingen / Locatie en pas je de machtigingen aan, zodat apps alleen toegang tot je locatie hebben wanneer het nodig is. Voor een nog grotere batterijbesparing kun je de locatieservices volledig uitschakelen. Maar wees je ervan bewust dat je dan bijvoorbeeld niet meer kunt navigeren binnen Google Maps.

Continue locatiebepaling kan veel van je batterij vragen.

5 Meldingen uitschakelen

Als je een melding krijgt, dan gebeuren er een aantal dingen: je scherm licht op, je smartphone speelt een geluid af, het vibreert en waarschijnlijk wordt er ook nog een animatie afgespeeld. Niet alle meldingen zijn nuttig, schakel dan ook de meldingen van die apps uit. Dat is niet alleen handig om de batterijduur te verlengen, maar het voorkomt ook dat je voortdurend naar je smartphone kijkt. In iOS vind je de notificaties bij Instellingen / Meldingen, waar je de instellingen per app aanpast. Binnen Android ga je naar Instellingen / Meldingen / App-meldingen.

Van welke apps hoef jij niet per se meldingen te ontvangen?

6 5G uitschakelen

Hoewel 5G-snelheden indrukwekkend zijn, verbruikt het ook meer energie dan oudere netwerktypen. Als je geen gebruik hoeft te maken van de hogere snelheden, overweeg dan om terug te schakelen naar 4G om de batterij te besparen. In iOS vind je dit bij Instellingen / Mobiel netwerk / Opties mobiele data / Gesprekken en data. Binnen Android ga je naar Instellingen / Netwerk en internet / Simkaarten waar je terugschakelt naar 4G.

Schakel terug naar 4G als je de snelheid van 5G niet per se nodig hebt.

7 Vliegtuigmodus aanzetten

Ben je op een plek waar je slecht bereik hebt, zet je telefoon dan op vliegtuigmodus. Heb je namelijk ergens een belabberde ontvangst, dan blijft je smartphone constant naar een sterker signaal zoeken. Dit trekt de batterij snel leeg. Als die locatie wel beschikt over een wifi-netwerk, schakel dan alleen de wifi in. Je smartphone is hierdoor niet bereikbaar voor inkomende belletjes (tenzij je bellen via wifi hebt ingeschakeld) of andere zaken waarvoor het mobiele netwerk of bluetooth nodig is. De vliegtuigmodus vind je in het bedienings- of notificatiepaneel op je smartphone.

De vliegtuigmodus kan veel batterij besparen.

8 Synchronisatie aanpassen

Automatische synchronisatie van e-mails en de agenda kan de batterij sneller leeg laten lopen. Overweeg eens om de synchronisatie-instellingen aan te passen, zodat apps minder vaak worden gesynchroniseerd of zelfs alleen worden gesynchroniseerd als jij dat handmatig aangeeft. In iOS kun je dit voor mails en agenda’s apart instellen. Ga naar Instellingen en kies voor Agenda of Mail. Bij beide opties tik je op Accounts / Nieuwe gegevens en kies je voor een langer interval onder Ophalen. Op een Android-toestel ga je naar Instellingen / Wachtwoorden en accounts en beheer je de synchronisatie-instellingen per account.

Door handmatig apps te synchroniseren, bespaar je batterij.

9 Batterijgebruik inzichtelijk

Dat je batterij snel leeg raakt, kan ook te maken hebben met een bepaalde app die buitengewoon veel energie verbruikt. Om te zien welke apps de meeste energie slurpen, ga je in iOS naar Instellingen / Batterij. Je ziet nu welke apps in de afgelopen 24 uur het meest hebben verbruikt. Door op Toon activiteit te tikken, zie je hoeveel minuten je de app hebt gebruikt. In Android ga je naar Instellingen / Batterij / Batterijverbruik.

Achterhaal welke apps (te) veel gebruikmaken van de batterij.

10 Batterijcapaciteit controleren

Algemeen bekend is dat een batterij van een smartphone ook gewoon na verloop van tijd slechter wordt. In iOS kun je de batterijgezondheid controleren via Instellingen / Batterij / Batterijconditie en opladen. Achter Maximumcapaciteit zie je wat de status van je batterij is. Bij Apple kun je je batterij laten vervangen tussen de 79 en 109 euro, afhankelijk van je model. Op een Android-smartphone vind je informatie over de capaciteit van je batterij bij Instellingen / Batterij. Een extra app als AccuBattery maakt inzichtelijk in hoeverre je accu versleten is.

Is jouw batterij nog gezond? Deze batterij is aan vervanging toe.

11 Batterijbesparingsmodus

Elke moderne smartphone heeft tegenwoordig een optie om de batterij te ontlasten met een batterijbesparingsmodus. Deze modus beperkt bijvoorbeeld de achtergrondactiviteit van apps, verlaagt de helderheid van je scherm en schakelt animaties uit. Op iOS activeer je dit via Instellingen / Batterij / Energiebesparingsmodus. Binnen Android kun je naar Instellingen / Batterij / Batterijbesparing gaan om deze modus in te schakelen. Het gebruik van deze functie is vooral nuttig wanneer je batterij al bijna leeg is.

De batterijbesparingsmodus is vooral handig als je geen oplader bij de hand hebt en je telefoon bijna leeg is.

12 App-updates beheren

Vergelijkbaar met het beperken van de achtergrondactiviteit, is het voorkomen van automatische app-updates. Ook deze vinden vaak in de achtergrond plaats en belasten de batterij. Om zuiniger met je batterij om te gaan, kun je deze instelling uitschakelen en ervoor kiezen om apps alleen te updaten wanneer je je telefoon oplaadt. In iOS ga je naar Instellingen / App Store en schakel je App-updates uit. Binnen Android open je de Google Play Store, ga je naar Instellingen / Netwerkvoorkeuren / Apps automatisch updaten en kies je Apps niet automatisch bijwerken.

Je kunt ervoor kiezen om apps niet automatisch te laten updaten.

13 OS updaten

Het regelmatig bijwerken van het besturingssysteem is belangrijk om de prestaties te optimaliseren. In elke update worden bugs en foutjes gecorrigeerd die ook voor je batterij gunstig uit kunnen pakken. Op je iPhone controleer je op updates via Instellingen / Algemeen / Software-update. Op je Android-toestel ga je naar Instellingen / Systeem / Systeemupdate. Onder Instellingen / Beveiliging en privacy / Updates kun je ook de status van Google Play-systeemupdates controleren. Zorg ervoor dat je smartphone volledig is opgeladen of opgeladen wordt wanneer je een update uitvoert.

Zorg dat je besturingssysteem up-to-date is.

14 Widgets uitzetten

Widgets en live achtergronden zijn visueel aantrekkelijk, maar ze verbruiken wel constant stroom, doordat ze gegevens verversen en je scherm activeren. In iOS kun je widgets verwijderen door naar het Vandaag-scherm te gaan (één veeg naar rechts), onderin op Wijzig te tikken en ongewenste widgets te verwijderen. Binnen Android kun je door lang te drukken op het startscherm widgets verwijderen. Als je dynamische of live achtergronden hebt ingesteld en je batterij is niet meer zo best, dan kun je beter een statische afbeelding instellen via het instellingenmenu van je smartphone. Dit werkt op elke smartphone net even anders.

Verwijder widgets van je startscherm.

15 Algemene tips

Er zijn een aantal algemene tips wat betreft het opladen en het gebruik van je smartphone. De 20/80-regel betekent dat je je smartphone oplaadt wanneer je rond de 20 procent lading over hebt. Stop vervolgens met opladen als je rond de 80 procent zit. Dit is optimaal voor je batterij. Mede hierom is het niet handig om je smartphone ’s nachts aan de oplader te laten liggen. Doe je dat wel, en heb je een iPhone die beschikt over de functie Geoptimaliseerd opladen, controleer dan of die optie is ingeschakeld. Tot slot: kijk uit met het gebruik van je smartphone in weersextremen, zoals in volle zon of bij hele lage temperaturen.

Laat een smartphone nooit compleet leeglopen voordat je hem weer oplaadt.