Ook vandaag de dag is schijfruimte nog schaars, met als goed voorbeeld de relatief beperkte opslagcapaciteit van ssd’s. We bekijken hier dan ook hoe je in Windows 10 schijfruimte vrijmaken kunt, met interne tools zodat je niets extra's hoeft te installeren.

Het begint met inzicht: waar besteedt Windows onze kostbare schijfruimte aan? Open het instellingenvenster (Windows-toets+I) en kies Systeem, Opslag. Bij Local Disk zie je hoeveel schijfruimte momenteel wordt gebruikt en hoeveel gigabytes nog beschikbaar zijn. De lijst eronder geeft per categorie weer hoeveel capaciteit wordt gebruikt. Zo zie je hoeveel ruimte apps in beslag nemen, maar ook hoeveel ruimte wordt opgeslokt door tijdelijke bestanden of e-mailberichten.

Klik op Meer categorieën weergeven voor een completer beeld. Door te klikken op een categorie zie je de exacte inhoud. Bij sommige categorieën heb je meteen de optie om de ruimteverslinders te verwijderen. Klik bijvoorbeeld op Kaarten en je ziet of er in het verleden offline navigatiekaarten zijn gedownload. Kies Kaarten beheren en verwijder de kaarten die je niet meer nodig hebt.

Schijfopruiming gaat al sinds jaar en dag mee in Windows. Het programma voldoet prima om het Windows-dieet mee te starten. Open het Startmenu en typ Schijfopruiming.

©PXimport

Klik hierna op Systeembestanden opschonen. Het programma geeft bovenin aan hoeveel ruimte kan worden vrijgemaakt als je alle opties aanvinkt. Rechts zie je telkens de hoeveelheid gigabytes die je kunt vrijmaken. Vooral de onderdelen Windows Update opschonen, Tijdelijke Windows-installatiebestanden, Upgradelogboekbestanden van Windows en Miniaturen zijn ruimteverslinders.

Herstelpunten opschonen

Windows maakt regelmatig een herstelpunt aan: een momentopname van de computer. In geval van nood kun je naar een herstelpunt terugkeren om de situatie te herstellen, bijvoorbeeld bij een mislukte installatie van een stuurprogramma. Daar is niks mis mee, maar Windows heeft er een handje van meerdere herstelpunten te maken. In de praktijk hebben we alleen het laatste herstelpunt nodig.

Open de tab Meer opties van het eerder geopende venster Schijfopruiming en klik in het vak Systeemherstel en schaduwkopieën op Opruimen. Windows vraagt of je het zeker weet: klik op Verwijderen. Deze dieetingreep is uiteraard tijdelijk, want Windows zal hierna gretig weer meerdere punten aanmaken.

©PXimport

We grijpen in, drukken op de Windows-toets+R en typen Sysdm.cpl. Open de tab Systeembeveiliging. Selecteer het station met de vermelding (systeem) en klik op Configureren. Bij Schijfruimtegebruik minimaliseer je de hoeveelheid ruimte die herstelpunten in beslag mogen nemen, bijvoorbeeld naar 1%. Je ontneemt Windows hiermee de mogelijkheid om meerdere herstelpunten te maken.

Windows-onderdelen en programma's verwijderen

Windows is modulair en opgebouwd uit meerdere onderdelen. Dat kunnen in het oog springende onderdelen zijn, zoals programma’s. Er zijn echter ook onderdelen die minder zichtbaar en niet nodig zijn en tóch ruimte innemen.

Open het Startmenu en typ Windows-onderdelen. Klik op Windows-onderdelen in- of uitschakelen. Verwijder de vinkjes naast de opties die je niet nodig hebt. Op onze testmachines is bijvoorbeeld de hopeloos verouderde browser Internet Explorer 11 aangevinkt: weg ermee.

©PXimport

Klap een onderdeel uit om de onderliggende componenten te zien. Bij Mediaonderdelen zien we bijvoorbeeld dat Windows Media Player is aangevinkt, terwijl we het compacte VLC Media Player gebruiken. Ben je niet zeker over een onderdeel, laat het dan staan. Klik op OK en start Windows opnieuw op.

Bekijk nu de geïnstalleerde programma’s en verwijder de apps die je niet nodig hebt. Open het instellingenvenster en kies Apps. In het onderdeel Apps en onderdelen kies je eerst voor Optionele onderdelen. Hier zie je interessante zaken als Aanvullende lettertypen voor Khmer en Extra lettertypen voor het Koreaans. Heb je ze niet nodig? Klik erop en kies Verwijderen.

Keer terug naar Apps en onderdelen en kies bij Sorteren op voor Grootte. Loop nu door alle programma’s en verwijder de programma’s die je niet nodig hebt. Open hierna de sectie Opstarten, links in het venster. Hier vind je de apps die worden opgestart. Kies bij Sorteren op voor Invloed op opstarten: programma’s die veel vertraging veroorzaken, verschijnen bovenaan. Zet de schuifjes op Uit bij de programma’s die niet meer mogen opstarten.

©PXimport

Tijdelijke bestanden verwijderen

Windows heeft ook enkele ingebouwde tools in huis om spaarzaam met schijfruimte om te gaan. In het instellingenvenster open je Systeem, Opslag. Standaard is de optie Slim opslaan uitgeschakeld: zet de schuif op Aan en klik op Slim opslaan configureren of nu uitvoeren. Activeer Opslaginzicht, waarmee Windows automatisch bestanden verwijdert als de opslagruimte kritiek wordt. Wij nemen hiermee geen genoegen en kiezen voor Elke week (bij Opslaginzicht uitvoeren).

Bij de volgende sectie – Tijdelijke bestanden – controleren we of de optie Tijdelijke bestanden verwijderen die niet door mijn apps worden gebruikt is ingeschakeld en kiezen we ervoor om deze bestanden automatisch te verwijderen zodra ze veertien dagen in de prullenbak staan. Doe eventueel hetzelfde voor de bestanden in de map Downloads, zodat deze ook na veertien dagen automatisch worden opgeschoond. Je vindt die optie ook onder Tijdelijke bestanden.

©PXimport

Laat OneDrive helpen

Windows heeft tenslotte een interessante functie voor wie met OneDrive werkt: je kunt automatisch ruimte vrijmaken door lokale bestanden die je een periode niet gebruikt, automatisch te markeren als alleen online. Hiermee wordt het bestand alleen opgeslagen in de cloud en niet meer op de lokale schijf. Zodra je het opent, wordt het eerst gedownload. Dit gebeurt op de achtergrond en is nauwelijks merkbaar.

Bij Lokaal beschikbare cloudinhoud kies je bij Inhoud wordt ‘alleen online’ beschikbaar als deze niet is geopend gedurende langer dan 14 dagen. Vind je dat te ver gaan, dan kies je voor een langere termijn, zoals 30 dagen of 60 dagen. Om vol goede moed te beginnen, laten we Slim opslaan al onze vers ingestelde opties direct uitvoeren: klik op Nu opruimen.

Als het goed is, heb je nu weer een hoop vrije ruimte op je schijf. Bovendien heb je het zo geregeld dat het niet opnieuw uit de hand loopt, zodat je er niet telkens op hoeft te letten.

De jaarlijkse herfstupdate van Windows 11 verschijnt dit keer in de vorm van versie 25H2, maar ontzettend veel nieuwigheden hoef je niet te verwachten.Het besturingssysteem krijgt een aantal slimme verbeteringen, nieuwe AI-functies en kleine, maar praktische aanpassingen die het dagelijks gebruik van Windows 11 soepeler moeten maken. Wat merk je daar als Windows 11-gebruiker van? En werkt dat ook allemaal op je eigen computer?

De nieuwe functionaliteiten in de Windows 11 25H2-update zijn misschien niet voor iedereen direct te zien of te vinden. Dit jaar zijn er sowieso meer nieuwe AI-functies in Windows 11 verschenen, maar ze zitten aardig verstopt. Verder communiceert Microsoft de nieuwe functies ook nergens in Windows 11 zelf, waardoor je dus weinig terugvindt tenzij je goed zoekt. Veel opties waren overigens al geïnstalleerd met eerdere Windows 11-updates, maar zijn pas met deze 25H2-update ook echt geactiveerd.

Windows Verkenner met AI-functies

Een van de opvallendste toevoegingen is de integratie van AI-acties in Verkenner. Windows kan nu contextueel meedenken over wat je met geselecteerde bestanden wilt doen. Als je bijvoorbeeld een afbeelding selecteert en met rechts klikt, zie je bijvoorbeeld de mogelijkheid om het bestand direct naar CoPilot te versturen. Er is een optie Ask Copilot bijgekomen, dat overigens ook zo is genoemd in de Nederlandstalige versie van Windows 11.

Deze optie was er al in de vorige Windows 11-release, maar staat nu in het hoofdcontextmenu. Eenmaal geopend in Copilot kan het bestand worden gebruikt om er acties op uit te voeren. Zo kun je bijvoorbeeld een geselecteerde afbeelding door Copilot laten aanpassen, teksten uit afbeeldingen extraheren of samenvattingen maken van Office-documenten.

Geselecteerde afbeeldingen kun je nu direct vanuit het contextmenu linksom of rechtsom draaien, een makkelijke functie als je vanuit een map met foto's snel aan de hand van de preview afbeeldingen snel wil kunnen aanpassen zonder dat je ze hoeft te openen in een fotobewerkingstool.

Er moeten ook meer opties in het contextmenu verschijnen, zoals het direct verwijderen van achtergronden uit afbeeldingen en foto's zonder deze te openen, maar die zijn alleen maar zichtbaar op Copilot+-computers, die een speciale AI-processor hebben. Heb je nog een 'gewone' computer, dan krijg je veel van de AI-functies niet eens te zien.

Meer overzicht in Instellingen

Het Instellingenscherm van Windows 11 is verre van overzichtelijk, want er zijn eigenlijk gewoon teveel instellingen, waardoor het soms lastig is om hetgeen terug te vinden wat je zoekt. Het hoofdscherm is nu zodanig gewijzigd dat je als eerste je laatsgebruikte instellingen terugziet. Ook zie je op het hoofscherm zaken als de audio- en bluetoothinstellingen. Iets overzichtelijker dus.

Windows Copilot verder geïntegreerd

De AI-assistent Copilot wordt in 25H2 dieper in Windows geïntegreerd. Waar Copilot eerder vooral werkte als een zwevend venster, kun je hem nu ook oproepen via Ctrl + Win + C of door op het Copilot-icoon in de taakbalk te klikken. De assistent kan systeeminstellingen aanpassen, zoals Bluetooth aan- of uitzetten, de helderheid regelen of zelfs een schermopname starten.

Copilot herkent bovendien beter wat er op het scherm gebeurt. Open je bijvoorbeeld een Word-document, dan stelt Copilot voor om de tekst samen te vatten of er een samenvatting van te maken in een nieuw document. Dit maakt de functie praktischer en minder afhankelijk van cloudcommando’s.

Meer standaard-apps te verwijderen

Nieuw in 25H2 is dat je nu nog meer standaard-apps van Microsoft kunt verwijderen, zodat je je systeem kunt opschonen door applicaties die je nooit gebruikt, compleet van het systeem te verwijderen. Ga je nu naar Apps in het Instellingen-scherm, dan zul je zien dat je - door op de drie puntjes te klikken - nu ook bijvoorbeeld Mail en Agenda, 3D-viewer, Kaarten kunt verwijderen. Het verwijderen van programma's als Paint en Edge was al langer mogelijk.

Verbeteringen in toegankelijkheid en spraakbediening

De update breidt stemtoegang verder uit. Je kunt nu volledig in het Nederlands opdrachten geven zoals “Open Verkenner” of “Scroll naar beneden”. De functie werkt ook op het aanmeldscherm, waardoor je met spraak kunt inloggen of je wachtwoord kunt dicteren. Daarnaast krijgt Live-ondertiteling ondersteuning voor meer talen en kun je de weergave aanpassen – handig voor doven en slechthorenden, of bij buitenlandse video’s zonder ondertitels.

Kleine aanpassingen in het kort

AI in instellingen: Click to Do

Nieuw in 25H2 is ook Click to Do, een AI-onderdeel in het onderdeel Instellingen dat proactieve suggesties doet. Het systeem leert je gewoontes kennen en biedt knoppen aan zoals “Schakel energiebesparing in” of “Verbind met extern scherm”. Deze acties kun je met één klik uitvoeren zonder door menu’s te hoeven bladeren.

Tot slot

De update van Windows 11 25H2 draait vooral om verfijning. Microsoft heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in AI en productiviteit, en met deze update komt dat eindelijk samen in een stabiel, afgerond pakket. De AI-functionaliteiten zullen bij lange na niet voor iedereen - of beter gezegd iedere computer - beschikbaar komen. De meeste AI-functies zijn namelijk bedoeld voor de nieuwere Copilot+-computers, die een speciale, aparte AI-processor hebben.

Even niets te doen? Train dan spelenderwijs je brein! De appstores van Google en Apple zitten namelijk vol met kortdurende hersenkrakers. Of je nu graag stoeit met cijfers, woorden of puzzels; er is voor ieder wat wils. Sommige spelletjes klinken je wellicht bekend in de oren, zoals Lingo en De Slimste Mens. Start met behulp van deze vijftien apps een heuse workout voor je brein.

1: Kruiswoord Denksport

Wie graag kruiswoordpuzzels maakt, vermaakt zich ongetwijfeld uren met deze app. Nadat je de introductie hebt doorgenomen, open je vanuit het hoofdvenster de eerste puzzel. Tik op een vakje en lees een korte beschrijving. Als je het bijbehorende woord weet, typ je de juiste letters in de hokjes. Wellicht loop je op den duur vast. Geef dan niet meteen op, want je vraagt via het lampje zo nodig om een hulpletter. Je kunt de bewuste kruiswoordpuzzel ook even 'wegleggen', waarna je op een later moment weer verdergaat.

iOS

Android

2: Sudoku.com

Je vindt in de appstores een heleboel sudoku-apps, maar Sudoku.com is een aanrader. Hiermee heb je toegang tot duizenden puzzels op verschillende niveaus. Je bepaalt zelf op welke moeilijkheidsgraad je speelt. Tik op een vakje en wijs vervolgens het juiste cijfer aan. Houd er rekening mee dat ieder getal maar één keer in een rij, kolom en blokje mag voorkomen. Kom je er even niet uit, dan vraag je via het lampje om een aanwijzing. Maak niet te veel fouten, want bij drie verkeerde antwoorden stopt het spel. De gratis versie van Sudoku.com telt behoorlijk wat reclame.

iOS

Android

3: Pink

Het doel van Pink is eenvoudig. Maak het scherm volledig roze. Gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de app bevat vijftig uitdagende logicapuzzels. Hierbij neemt de moeilijkheidsgraad geleidelijk toe. Je dient bijvoorbeeld bepaalde objecten naar de goede plek te vegen of figuren in de juiste volgorde aan te tikken. De oplossing is in elk level weer anders. Vind je dit spel leuk? Probeer dan ook Purple, Orange, Red, Green, Blue, Black en Yellow eens uit. Al deze apps komen uit de koker van de gerenommeerde Belgische ontwikkelaar Bart Bonte.

iOS

Android

4: MAX Geheugentrainer

Als je weleens MAX Geheugentrainer op televisie hebt gezien, kent de gelijknamige app weinig verrassingen. Speel veertien spelletjes, verdeeld over de categorieën Geheugen, Rekenen, Concentratie en Taal. Een leuke oefening is bijvoorbeeld het welbekende Boodschappenspel. Selecteer een moeilijkheidsgraad en probeer de getoonde producten te onthouden. Weet jij ze na vijf minuten wachten nog? Noteer ze in de app! Overige vermakelijke spellen zijn Zoekplaatje, Wegwijs en Letterwirwar. Een groot pluspunt is dat MAX Geheugentrainer nergens advertenties toont. Dat is bij veel andere spelapps wel anders.

iOS

Android

5: NeuroNation

NeuroNation telt tientallen wetenschappelijk onderbouwde oefeningen voor je brein. Train daarmee je geheugen, concentratie en reactiesnelheid. De app begint met een intake en enkele oefeningen. Zo dien je onder meer stippen in de juiste volgorde aan te tikken en bewegende figuren met elkaar te matchen. Na afloop verschijnt er een trainingsplan. Doe op basis daarvan gerichte oefeningen om je brein te onderhouden of zelfs te verbeteren. Je kunt de scores met leeftijdsgenoten vergelijken. De voertaal is Nederlands, waardoor je alle oefeningen makkelijk begrijpt. De volledige versie van deze app vereist een betaald abonnement.

iOS

Android

6: Words of Wonders: Crossword

Met een paar letters kun je meestal verschillende woorden bedenken. Dat is precies wat je in Words of Wonders: Crossword gaat doen. Je ontvangt in ieder level drie, vier, vijf of zes letters. Aan jou de taak om daarmee zoveel mogelijk Nederlandse termen te verzinnen. Je regelt dat door de letters via veegbewegingen met elkaar te verbinden. Een juiste volgorde is hierbij cruciaal. Correcte woorden verschijnen in de vakjes. Heb je in eerdere levels voldoende punten verdiend, dan kun je zo nodig om een hint vragen. Hoe verder je komt, hoe meer combinaties je kunt maken.

iOS

Android

7: De Slimste Mens

Deze app komt voort uit de populaire televisiequiz De Slimste Mens. Test hiermee je algemene kennis. Je speelt de van tv bekende rubrieken als Open Deur, 3-6-9, Ingelijst en natuurlijk de finaleronde tegen vrienden of onbekende spelers. Bij die laatste optie moet je wel wat geduld hebben, want je moet vaak op de beurt van je tegenstander wachten. Gelukkig start je eenvoudig meerdere potjes. Overigens speel je dit spel net zo makkelijk alleen. Een nieuwe optie is dat je het, op basis van stemherkenning, aan de keukentafel tegen bekenden kunt opnemen. Wel zo gezellig! Dat kan met maximaal vijf spelers. De Slimste Mens bevat geen reclame.

iOS

Android

8: Rummikub

Voor Rummikub-liefhebbers is deze app een walhalla. Kies eerst een speelnaam en selecteer de Nederlandse taal. Volg daarna de introductie, zodat je de werking van deze app leert kennen. Overigens is dat niet zo moeilijk: veeg gewoon de juiste getalstenen naar het speelveld. Fijn is dat je je stenen automatisch op reeksen kunt sorteren. Kies hierbij voor opeenvolgende getallen van dezelfde kleur of dezelfde getallen van verschillende kleuren. Je kunt zowel tegen willekeurige tegenstanders als bekenden spelen. Voor elke beurt krijg je dertig seconden de tijd.

iOS

Android

9: Lumosity

Naar eigen zeggen heeft Lumosity ruim honderd miljoen gebruikers. Deze populaire Engelstalige hersentrainingsapp is ontwikkeld door neurowetenschappers en game-ontwerpers. De leuke minispellen zijn bedoeld om diverse aspecten van het brein te verbeteren, zoals je geheugen, denksnelheid en probleemoplossend vermogen. Bepaal tijdens de registratie aan welke onderdelen je wilt werken. Aan de hand van drie spelletjes kiest Lumosity een geschikt startpunt. Doe dagelijks enkele oefeningen. Voor onbeperkte toegang vereist deze app een betaald abonnement.

iOS

Android

10: Dammen - Online & Offline

Zoals de naam van deze app al prijsgeeft, kun je zowel online als offline dammen. Speel via internet tegen een vriend(in) of onbekende tegenstander. In de offline modus kun je het tegen de computer of een lokaal persoon opnemen. Je kiest bij een computergestuurde tegenstander tussen verschillende spelniveaus. De speelwijze is vrij simpel. Selecteer een houten schijf en tik op het vakje waarnaar je hem wilt verplaatsen. Uiteraard probeer je hierbij jouw tegenstander te slaan. Vind je al die advertenties maar niks? Die kun je tegen een bescheiden bedrag afkopen.

iOS

Android

11: Lingo Streaks

Waarschijnlijk kent vrijwel iedereen het spel Lingo wel van televisie. Probeer binnen vijf beurten een woord van vijf of zes letters te raden. Je krijgt daarbij wel wat hulp. Bij een groene markering staat de bewuste letter op de juiste positie. Kleurt er een hokje geel, dan dien je er een andere plek voor te zoeken. Neem de tijd om geschikte woorden te verzinnen, want er is geen tijdslimiet. Je kunt alleen of tegen een vriend spelen. Lingo Streaks heeft een overzichtelijke gebruikersomgeving en toont Nederlandstalige instructies. Betaal voor een advertentievrije weergave eenmalig 4,99 euro.

iOS

Android

12: Numito

Numito zit vol met wiskundige puzzels. Bij ieder level zie je bovenaan een of meer doelgetallen. Jouw taak is om daarbij een juiste berekening te formeren. Je kiest hiervoor tussen verschillende getallen. Veeg de cijferblokjes omhoog of omlaag, zodat ze op de juiste plek staan. Op soortgelijke wijze selecteer je ook de benodigde rekentekens, namelijk optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Er zijn vaak meerdere oplossingen mogelijk! Aan de hand van hints helpt Numito je zo nodig een handje, al zijn die niet onbeperkt beschikbaar. De volledige versie van deze app kost enkele euro's.

iOS

Android

13: Easy Game

Los in Easy Game uiteenlopende logische puzzels op. Dat kan werkelijk van alles zijn. De levels hebben veelal een humoristisch tintje. Het lijken vaak eenvoudige vraagstukken, maar wellicht ligt er dan juist een valkuil op de loer. Je komt onder andere een legpuzzel, doolhof en rekensom tegen. Je doet eventueel een beroep op hints, maar wees daarmee wel zuinig want die zijn natuurlijk beperkt beschikbaar. Easy Game bevat opvallende reclame. Zo verschijnen er tussen de puzzels regelmatig commercials. Betaal een paar euro om alle reclame te verbergen.

iOS

Android

14: Peak

Als je een uitgebreide Nederlandstalige hersentrainer zoekt, ben je bij Peak aan het juiste adres. De ontwikkelaar werkt naar eigen zeggen nauw samen met wetenschappers en universiteiten. Geef aan welke eigenschappen je van het brein wilt trainen, zoals je geheugen, taalvaardigheid, probleemoplossend vermogen, concentratie en/of behendigheid. In de daaropvolgende training leer je alvast wat spellen kennen. Tik bijvoorbeeld in chronologische volgorde nummertegels aan of verzin zo veel mogelijk woorden. Voor onbeperkte toegang heb je een betaald account nodig. Een trainingssessie duurt ongeveer tien minuten per dag.

iOS

Android

15: Escape Time

Het doel van Escape Time is eenvoudig. Probeer uit een digitale escaperoom te ontsnappen. Dat is nog niet zo gemakkelijk, want iedere kamer heeft heel wat breinbrekers. Zo stuit je onder meer op logische puzzels, blokpuzzels, raadsels en andere minigames. Probeer aan de hand van deze spelletjes de benodigde codes te kraken. Wanneer je de oplossing onverhoopt niet ziet, word je gelukkig niet definitief opgesloten. Vraag dan gewoon via het lampje om een hint. Escape Time onderscheidt zich door een fraaie Nederlandstalige gebruikersomgeving.

iOS

Android