Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Dorico SE - Nootgeval

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Als je gaat nadenken over genieën uit het verleden, kun je je vaak alleen maar verbazen over hun enorme productiviteit. In zijn korte leven schreef Mozart bijvoorbeeld zo’n 600 werken, waarvan er vele tot de hoogtepunten uit de muziek behoren, en dat vaak bij kaarslicht en met een ganzenveer.

Dan hebben we het nu een stuk makkelijker. Om muziek te schrijven, heb je genoeg aan de computer. Alhoewel er meerdere namen zijn als het gaat om gratis programma’s voor notenschrift, is Dorico SE zonder twijfel de meest professionele.

In Dorico SE kun je alle aspecten van partijen voor maximaal twee instrumenten per muziekstuk noteren (inclusief tekst, akkoorden enzovoort) en deze in zeer hoogwaardige kwaliteit afdrukken. Uiteraard belet niets je om nog eens twee partijen in een nieuw document te noteren. Het enige dat je dan mist, is de mogelijkheid om alle partijen tegelijk te beluisteren. Dat laatste is namelijk ook een grote kracht van Dorico SE; de kristalheldere audio-engine die een grote collectie professioneel klinkende instrumenten biedt. Wat je schrijft, kun je dus direct terugluisteren.

©PXimport

Tip 2: Deep Dream Generator - Beeldig

Geschikt voor: Elk systeem

Er bestaan al vele jaren filters voor fotobewerkers waarmee je van een foto een tekening of olieverfschilderij kunt maken. De laatste tijd worden we echter overspoeld door allemaal programma’s die een foto te lijf gaan door middel van kunstmatige intelligentie. Een van zulke initiatieven is gratis en voor iedereen online te gebruiken, Deep Dream Generator (DDG).

DDG is ontstaan vanuit techneuten die wilden begrijpen hoe de AI-systemen werken die ze gebruiken om objecten op afbeeldingen mee te identificeren (en waarmee Google bijvoorbeeld foto’s catalogiseert). In feite zette men dat systeem op z’n kop, stopte er een willekeurige foto in en liet de software vervolgens zelf objecten in die foto tekenen die hij erin meende te herkennen. Klinkt vaag? Het is hetzelfde als wij denken een schaap te herkennen in een wolk. Deze mogelijkheid – Deep Dream geheten – maakte men toegankelijk voor het publiek. Een volgende stap was het analyseren van de stijl van afbeeldingen en deze vervolgens op andere afbeeldingen los te laten. Dat is wat je kunt doen in het onderdeel Deep Style. Je kunt er zelfs je eigen lievelingsschilderij uploaden om als sjabloon voor je vakantiefoto’s te dienen.

Tot slot is er het simpelere onderdeel Thin Style, waarmee je voorgebakken stijlen op foto’s kunt loslaten.

©PXimport

Tip 03: Night School - Geleerd

Geschikt voor: elk systeem

Een mens blijft zijn hele leven leren en dus heb je vast wel baat bij andere bronnen om wat bij te leren, voor als je dit blad uit hebt. Eén zo’n bron vormt de Night School. Een deel van de op deze ‘avondopeiding’ (die je ook best overdag mag volgen) aanwezige Engelstalige lessen bestaat uit tekst met plaatjes en een ander deel uit video. Regelmatig kun je een volledige serie lessen over een bepaald onderwerp ook als pdf downloaden.

Wat je als computergebruiker zoal kunt leren op de Night School? De site biedt onder andere lessen over technische zaken, zoals het bouwen van een eigen pc, netwerkbeheer, het gebruik van Linux en programmeren. Daarnaast zijn er cursussen over meer creatieve onderwerpen zoals muziekproductie, foto- en videobewerking, werken met 3D-software, het maken van een website en digitaal schilderen. Kortom: meer dan genoeg voor een leerzame zomer waarin we veelal thuis zitten!

©PXimport

Tip 04: Greenfish Icon Editor Pro - Pictogram-editor

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10, Linux

Onder andere Chinezen en Japanners maken al duizenden jaren gebruik van symbolen om hun talen in op te schrijven. Tegenover dit zogeheten beeldschrift staat het alfabetschrift zoals wij dat gebruiken. Het leren hiervan is eenvoudiger, omdat je maar een beperkt aantal tekens hoeft te kennen. Anderzijds springt beeldschrift efficiënter met de ruimte om. Waar ons woord ‘computerdeskundige’ 18 letters telt, is de Chinees met 4 karakters klaar. Maar ook op de computer is beeldtaal niet meer weg te denken. Je bureaublad staat vol met pictogrammen die je in één oogopslag herkent en in je appjes zet je een gezichtje met traan om aan te duiden dat je verdrietig bent.

Om al die symbolen te maken, heb je een pictogram-editor nodig. Greenfish Icon Editor Pro (GFIE) behoort op dat gebied tot de top. Met GFIE kun je bestaande pictogrammen uit allerlei bronnen openen en bewerken en de (zelf)gemaakte exemplaren voor allerlei specifieke doeleinden opslaan. Ook de bewerkingsmogelijkheden zijn niet mis; het programma doet niet onder voor een fotobewerker. Dat betekent dat je de beschikking hebt over allerlei teken- en selectiegereedschap, je kunt een pictogram opbouwen met behulp van lagen en je kunt er zelfs allerlei filters op loslaten. En … het is nog Nederlandstalig ook.

GFIE is ook beschikbaar als portable versie.

©PXimport

Tip 05: MathStudio - Rekenwonder

Geschikt voor: elk systeem

In elke versie van Windows zit een rekenmachine die over het algemeen uitstekend voldoet, je kunt er alleen geen grafieken mee maken. Er is echter één plek die vrijwel elke denkbare rekenklus kan klaren, en dat is MathStudio.

MathStudio is er als betaalde app voor iOS en macOS, maar je kunt het ook online gebruiken en daar is het gratis.

Op de homepage vind je een groot aantal voorbeelden van wat MathStudio allemaal kan. Naast het eenvoudigere rekenwerk met getallen, verwerkt het programma ook moeiteloos problemen op het gebied van algebra, zoals het oplossen van vergelijkingen. Voor integreren en differentiëren draait het systeem zijn hand niet om en ook een groot aantal statistische functies zitten in het pakket. Daarnaast is MathStudio daarnaast rijkelijk voorzien van grafische functies. Deze variëren van een simpel 2D-grafiekje tot meerdere 3D-plots in één afbeelding, ook als parametervergelijking of in poolcoördinaten. Al dit soort grafieken kunnen ook nog eens op meerdere manieren in beweging gezet worden. Bijvoorbeeld via een variabele t die automatisch met de tijd oploopt. Je kunt echter ook zelf variabelen definiëren en die aan een schuifregelaar koppelen, zodat je snel allerlei waarden kunt testen. En wie echt avontuurlijk is, kan complete programma’s schrijven.

©PXimport

Tip 06: CrystalDiskMark - Meten is weten

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Ervaar je wat problemen met je traditionele harde schijf, en wil je onderzoeken of deze nog een beetje mee kan komen in de vaart der volkeren, dan heb je een benchmark-programma nodig: CrystalDiskMark.

De lees- en schrijfsnelheid van een harde schijf is niet constant, al was het alleen maar omdat een computer ook voortdurend wisselende achtergrondtaken uitvoert. Een goede test bestaat dan ook altijd uit een serie metingen met een pauze daartussen, waarna een gemiddelde kan worden berekend. CrystalDiskMark biedt je keuze van 1 tot 9 opeenvolgende tests. Ook kun je de grootte van het testbestand aanpassen, variërend van 16 MB tot 64 GB, afhankelijk waar jij je computer veel voor gebruikt. Werk je bijvoorbeeld veel met grote videobestanden, dan ben je waarschijnlijk vooral geïnteresseerd hoe een schijf op dat gebied presteert.

Als je alles ingesteld hebt, kun je opgeven welke schijf het programma te lijf moet gaan.

Klik tot slot op All en wacht tot alle scores zijn verschenen. Deze kun je vervolgens kopiëren en/of opslaan.

©PXimport

Tip 07: Task Manager DeLuxe - Taak

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Het onderdeel Taakbeheer van Windows is door de jaren heen flink verbeterd en uitgebreid en leent zich uitstekend om een beeld te krijgen van actieve programma’s en processen, services en gebruikte systeembronnen. Toch blijft er altijd genoeg te wensen over. En dan komen er alternatieven bovendrijven, zoals Task Manager DeLuxe (TMX). Er zit heel wat overlap in de mogelijkheden van Taakbeheer en TMX, dus richten we ons alleen op een paar belangrijke verschillen.

In de overzichten van open programma’s en services kunnen we veel meer kolommen met informatie inzien en kunnen we zelfs onderdelen laten testen door VirusTotal. Met de functie Monitor kunnen we processen zelfs continu bewaken – handig voor wie kennis van zaken heeft en problemen met software wil oplossen.

Ook handig is dat TMX vanuit zijn menu direct toegang geeft tot allerlei Windows-gereedschap dat vaak wat dieper weggestopt zit voor de gemiddelde gebruiker. Bevalt het programma, dan kun je het ook instellen als standaardprogramma voor taakbeheer.

©PXimport

Tip 08: Big Bang AR - Geluidloze knal

Geschikt voor: iOS, Android

We kennen het CERN (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, Europese Raad voor Kernonderzoek) van de enorme deeltjesversnellers waarmee men onder andere het roemruchte Higgs-deeltje heeft ontdekt. Het onderzoek dat bij de CERN plaatsvindt, houdt voor een flink deel verband met (het gedrag van) elementaire deeltjes. De ontdekkingen die daarbij gedaan worden, hangen weer nauw samen met onze kennis over het ontstaan en de toekomst van het universum. De algemeen geaccepteerde theorie zegt dat onze kosmos begon met de oerknal. Een wat misleidende naam, want er was nog geen atmosfeer om zo’n dreun door te geven en er waren al helemaal geen oren om hem te horen. Dankzij de fraaie app Big Bang AR kunnen we er, ruim 13 miljard jaar na dato, toch een beetje bij zijn. De app (ook beschikbaar voor Android) speelt namelijk de gebeurtenissen vanaf het ontstaan van het universum versneld af en voorziet het van deskundig commentaar. Dankzij AR wordt het zelfs in je woonkamer geprojecteerd en kun je om je heen kijken alsof je er middenin zit.

©PXimport

Tip 09: Magic Earth - Offline navigeren

Geschikt voor: iOS, Android

Wie met de auto op vakantie gaat, kan tegenwoordig niet meer zonder navigatie. Niet alleen zijn digitale kaarten gedetailleerder dan papieren exemplaren, ook ontstaat er geen ruzie meer als je partner de verkeerde afslag neemt. Hoewel steeds meer auto’s een ingebouwde navigatie hebben, maken nog veel mensen gebruik van een los apparaat dat met een zuignap op de voorruit vastgeplakt zit. Die dingen hebben niet het eeuwige leven en ook het updaten van kaarten is niet altijd het leukste werkje. Gelukkig zijn er volop gratis alternatieven voor je smartphone, een van de allerbeste is Magic Earth(ook voor iOS).

Deze app maakt gebruik van de zeer fraaie en uiterst gedetailleerde kaarten van OpenStreetMap en kun je per regio downloaden om offline te gebruiken, zodat je ook zonder internetverbinding kunt navigeren in 2D, 3D of satellietweergave en met rijbaan-aanduiding. Behalve routes plannen per auto, kun je Magic Earth ook gebruiken voor reizen per fiets, te voet of met het openbaar vervoer. De app downloadt ook vele nuttige locaties mee, zoals hotels en pinautomaten, maar heb je wel internet, dan kun je onder andere profiteren van realtime verkeersinformatie en wetenswaardigheden direct opzoeken in Wikipedia.

©PXimport

Tip 10: Cinderella - Tuin der wetenschap

Geschikt voor: vanaf Windows 95, MacOS X

Was jij een van die kinderen die afhaakten bij ‘moeilijke’ vakken als wiskunde en natuurwetenschap, omdat die complexe begrippen maar moeilijk tot leven kwamen? Tegenwoordig kun je van alles op verhelderende wijze op de computer visualiseren, en dus ook leuke en visueel aantrekkelijke speeltjes maken – ideaal om (klein)kinderen interesse voor exacte vakken bij te brengen.

Cinderella is een gratis systeem om dit soort fraais mee te maken. Het programma biedt een uitgebreide collectie gereedschappen om objecten te maken en kent allerlei natuurverschijnselen om die op elkaar te laten reageren, zoals zwaartekracht en lading.

Veel interactie die je met Cinderella kunt maken is al ingebouwd, maar er is ook een programmeertaal waarmee je nog complexere demonstraties kunt maken. Al met al een wetenschappelijke speeltuin dus.

©PXimport

Tip 11: Resource Hacker - Iconisch

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

In tip 4 bespraken we Icon Editor, om pictogrammen mee te maken. Om niet helemaal blanco te hoeven beginnen, kan je icoontjes uit bestaande bestanden halen. Het programma Resource Hacker voert dat idee nog een stuk verder. Pictogrammen kunnen bestaan als losse ico-bestandjes, maar veel vaker bevinden ze zich in het exe-bestand van het programma waarbij ze horen. Daarnaast zijn ze regelmatig te vinden in dll-bestanden en in speciale zogeheten resource-bestanden van het type .res en .mui. Resource Hacker kan al dit soort bestanden openen en precies achterhalen wat daarin schuilgaat. Pictogrammen kun je vervolgens exporteren als los bestand, desgewenst bewerken in Icon Editor en vervolgens weer importeren in de bron waaruit het pictogram kwam.

Met Resource Hacker kun je weliswaar de pictogrammen niet direct bewerken, maar wel andere elementen die in de resource-bestanden bewaard worden. Denk daarbij aan menu’s en dialoogprogramma’s. Je kunt het programma zelfs gebruiken om geluiden en video’s uit programma’s te halen.

Uiteraard moet je nooit de inhoud wijzigen van software waar een pc van afhankelijk is. Als je de mogelijkheden van Resource Hacker wilt leren kennen, raden we je aan om dat te doen met een kopie van een onbelangrijk programma.

©PXimport

Tip 12: Old Maps Online - Melancholiek

Geschikt voor: iOS, Android

Ben je wat melancholisch ingesteld, dan ben je wellicht blij met het fraaie Old Maps Online(ook voor iOS), kortweg OMO. Wanneer je OMO start, zie je een wereldkaart waarop je snel je actuele locatie kunt bepalen. Naast de actuele kaart toont de app een grote collectie miniaturen van historische kaarten uit heel veel verschillende bronnen. Scrol je erdoorheen, dan zie je op de actuele kaart welk gebied het historische exemplaar bestrijkt. Heb je er een die overlapt met je huidige locatie, tik dan op de historische kaart om deze in het groot te openen. Meestal zijn de scans van deze historische kaarten van een dusdanige kwaliteit dat je er nog flink op kunt inzoomen.

OMO biedt fraaie kost voor iedereen die op vakantie historische locaties bezoekt of voor wie gewoon graag oude landkaarten bekijkt.

©PXimport

Tip 13: Clementine - Luistergenot

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10, Linux, OS X

De clementine is behalve een soort mandarijn ook de naam van een meisje waarover ergens in de 19e eeuw het lied “Oh my darling Clementine” werd geschreven. Wat het vervolgens logisch maakt dat Clementine ook de naam is van een muziekspeler en als pictogram een mandarijnpartje heeft.

Clementine ordent zeer snel grote muziekbibliotheken, waarna je die muziek kunt afspelen. Bovendien kun je die muziek voorzien van songteksten en informatie over de betreffende artiest. Maar daar houdt het niet op. Clementine kan namelijk ook ontbrekende tags automatisch aanvullen en hoezen van internet halen. Daarnaast speelt Clementine niet alleen lokale mp3’tjes en een aantal andere formaten af, maar heeft het ook geen moeite met cd’s en kun je muziek spelen vanuit de cloud of naar onlinediensten luisteren. Er is zelfs een aanvullende Android-app waarmee je dit allemaal op afstand kunt bedienen.

©PXimport

Tip 14: Dropit - Automaat

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

De computer is ooit uitgevonden om automatisch klusjes voor ons te doen waar we zelf niet goed in zijn of geen zin in hebben. Zo’n 80 jaar na de uitvinding van het apparaat moeten we echter nog altijd zelf allerlei geestdodende handelingen verrichten, omdat er geen automatische procedure voor is. Maar … wat er niet is, kun je maken, vonden ook de bedenkers van Dropit.

Dropit is een ‘persoonlijke bestandsassistent’. Dat wil zeggen dat het programma allerlei standaardhandelingen met bestanden kan uitvoeren. Al deze handelingen kun je configureren al naar gelang je wensen en vervolgens hoef je slechts een groep bestanden naar het programma te slepen om die klus te laten klaren. Je kunt Dropit zelfs opdragen om bepaalde mappen in de gaten te houden en daarop de kunstjes uit te voeren zodra er nieuwe bestanden in verschijnen.

Hoe je Dropit kunt gebruiken? Laat muziek bijvoorbeeld automatisch kopiëren naar een map met de naam van het album die in de mp3-tag staat, laat afbeeldingen ordenen op bepaalde kenmerken of laat bestanden automatisch in- of uitpakken. Je kunt het gewoon bijna zo gek niet bedenken.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.