Er zijn goede programma's op de markt waarmee je in een handomdraai een mooie en professioneel ogende montage van je beelden maakt. De meeste kosten geld, maar het uitstekende programma Lightworks is voor alle systemen gratis verkrijgbaar. Hier lees je hoe het werkt.

01 Lightworks installeren

Ga naar www.lwks.com en klik op Downloads / Lightworks for Windows (of de Mac- of Linux-versie, afhankelijk van welk besturingssysteem je gebruikt). Tijdens de installatie laat je alle vinkjes staan bij Onderdelen kiezen. Als je het programma voor de eerste keer start, vraagt Lightworks je om accountinformatie. Klik op Not registered? en vul je gegevens in op de website die wordt geopend. Vergeet op de tweede pagina niet om even de vinkjes onder Newsletter weg te halen. Klik op de activeringsmail in je mailprogramma en log met deze gegevens in bij Lightworks. Lees ook: De 20 beste gratis foto-programma's.

©PXimport

Even inkomen

Lightworks is niet het meest intuïtieve programma om je video's mee te bewerken, maar levert enorm veel professionele functies zonder dat het geld kost. Dit betekent echter wel dat je in het begin even door de zure appel moet bijten. Gelukkig zijn er op de website van Lightworks talloze heldere tutorial-video's te vinden. Een gratis alternatief met soortgelijke functionaliteit is overigens DaVinci Resolve.

02 Video's importeren

Het eerste venster geeft je opties om de projectnaam op te geven en een frame rate (het aantal beelden per seconde) te kiezen. De Frame rate kun je het beste op Auto laten staan. Klik op Create en in het volgende scherm kies je een map op je harde schijf waar je bronbestanden staan. Klik linksboven op Places, kies de map en klik op Import. De videobestanden worden geïmporteerd en in het venster zie je onder Tracks of de bestanden over audio beschikken. Als er A1,A2 staat heeft het bestand twee audiosporen, één voor links en één voor rechts. Als er alleen A1 staat betreft het een mono-audiospoor. Dit is vaak het geval als er alleen een dialoog is opgenomen.

©PXimport

03 Bin aanmaken

Als je wilt schakelen tussen lijst- en tegelweergave, klik je rechtsboven in de taakbalk van het zwevende venster op het rechthoekje met de streepjes. In de tegelweergave kun je door een video navigeren door met je muis onder in de miniatuurweergave te klikken en van links naar rechts te bewegen. Sluit het zwevende scherm door op het kruisje te klikken. Je krijgt weer toegang tot de bronbestanden door op het vierde pictogram uit de (staande) Toolbox te klikken, met de tekst Browse project contents. Als eerste maak je een 'bin' aan voor al je projectbestanden door op het plusje naast Bins te klikken. Geef een naam op en sleep videobestanden naar je zojuist aangemaakte bin.

©PXimport

04 Markers toevoegen

Je verwijdert een shot uit je bin door in de tegelweergave op het kruisje bij de miniatuur te klikken. Wil je het shot bekijken, klik dan rechts van het shot op de knop Viewer. De Source Viewer wordt geopend, deze heeft een blauwe rand. Je kunt het scherm overal naartoe slepen en je ziet in één oogopslag hoelang het shot duurt en of er audiosporen in het shot zitten. Afspelen doe je met de afspeelknop en als je een frame terug of verder wilt scrollen doe je dit met de pijltjestoetsen. Zo kun je precies bepalen waar het shot in je video moet beginnen en waar het moet eindigen. Heb je het startpunt bepaald, klik dan op Add an 'in' mark at the current position (de eerste knop met het blauwe ruitje).

©PXimport

05 Cut opslaan

Doe hetzelfde met het eindpunt van je shot door op het rechter icoontje met het blauwe ruitje te klikken (Add an 'out' mark at the current position). De sneltoetsen voor in- en out-markers zijn respectievelijk de i-toets en o-toets. Met de p-toets verwijder je alle markers. Markers zijn heel gemakkelijk te veranderen door ze te verslepen met je muis. Om een bewerking op te slaan als zogenaamde cut, hoef je alleen maar op de knop rechtsonderin met het label Insert into the target edit te klikken.

©PXimport

06 Viewers begrijpen

Een cut wordt aangemaakt en bestaat uit een tijdlijn (Timeline) en een videovenster (Record Viewer). Je herkent een cut aan de rode rand om zowel de tijdlijn als de video. Geef je cut een andere naam door bovenin op de naam te klikken. Dit is eveneens een goed moment om je vensters even te rangschikken. Alle vensters kun je verslepen en groter of kleiner maken. Handig is om de browser met de Bin linksboven in beeld te hebben, de Source Viewer in het midden en de Record Viewer aan de rechterkant. Aan de onderkant heb je dan de Timeline. Ben je tevreden met je 'werkblad' en wil je later makkelijk weer deze indeling? Klik dan op de onderste knop van de Toolbox (Editor preferences) en kies voor Set default position.

©PXimport

07 Shot slepen

Om een tweede shot te bewerken, sleep je een shot van de Bin naar de Source Viewer. In de afbeelding kun je zien dat ons shot twee audiosporen heeft. Als je de originele audio van het shot niet wilt gebruiken, klik dan op A1 en A2 zodat ze inactief worden. Bepaal weer een in- en uit-marker en navigeer in de tijdlijn naar de plek waar je dit shot wilt invoegen. Kies weer voor Insert into the target edit.

©PXimport

08 Inhoud verwijderen

Als je een stuk uit de tijdlijn wilt verwijderen, moet je in de tijdlijn een in- en uit-marker bepalen met de i- en o-toets. Je hebt vervolgens twee opties. Klik je in de Record Viewer op het icoontje met het pijltje omhoog (Remove the marked section), dan wordt het gedeelte weggehaald en vervangen door een zwart scherm. Kies je voor de rechter-optie (Delete the marked section), dan wordt het gat direct compleet gedicht. Een druk op de Delete-knop op je toetsenbord doet hetzelfde. Als je meerdere sporen in de tijdlijn hebt staan, bijvoorbeeld video- en audiosporen, dan moet je ervoor zorgen dat je al deze sporen hebt geselecteerd voordat je voor Remove of Delete kiest.

©PXimport

09 Cuts samenvoegen

Met de knoppen rechts boven de tijdlijn kun je een bewerking ongedaan maken of een bewerking juist weer terughalen. Om de overgang van twee cuts te veranderen, ga je met de muis naar het punt waar de twee cuts samenkomen. Je ziet dat er naast je cursor een hoort H-symbool op zijn kant verschijnt. Sleep de cursor naar links of naar rechts om de overgang te veranderen. Weet je zeker dat je twee cuts perfect in elkaar overlopen, dan kun je ervoor kiezen om de cuts samen te voegen. Hiervoor klik je op de rode knop met de tekst Join.

©PXimport

10 Effecten toevoegen

Je kunt uiteraard ook effecten over een video leggen. Creëer eerst weer een in- en uit-marker en klik op Effects. Kies rechtsboven één van de opties door op Video, Mixes te klikken. Selecteer bijvoorbeeld Colour (Presets), kies een effect en klik op Add. In de tijdlijn wordt nu een apart spoor met de naam FX1 toegevoegd, in een apart scherm zie je de instellingen voor het gekozen effect. Hier kun je het effect nog aanpassen, maar dit is niet per se noodzakelijk.

©PXimport

11 Tekst toevoegen

Om teksten toe te voegen, ga je ook naar het effectenmenu. Hier kies je rechts bovenin voor Titles en selecteer je één van de drie opties. Roll is goed voor een aftiteling, maar voor een gewone tekst kies je Titles. Klik op Add en in het volgende venster typ je je tekst. Onder Font bepaal je het lettertype en de grootte. Als je wilt dat een tekst het beeld in komt rollen of langzaam verdwijnt, bepaal je dit bij het tabblad Effects. Onder In kies je hoe de tekst inkomt, onder Out bepaal je hoe de tekst weer verdwijnt.

©PXimport

12 Spoor toevoegen

Als je een spoor aan je tijdlijn wilt toevoegen, klik dan in de tijdlijn op de rechtermuisknop en kies onder Edit commands voor Add tracks. Achter Type selecteer je bijvoorbeeld Audio en achter Name kun je een naam voor je audiospoor opgeven. Als je een muziekstuk wilt toevoegen, dan is dit stereo. Dit betekent dat het bestaat uit een linker- en rechterkanaal. Kies achter Number to add voor 2 en zet een vinkje achter Create as stereo pairs. Sluit af door op Add te klikken.

©PXimport

13 Audio toevoegen

Helemaal links klik je op het icoon Import clips or edits from files, selecteer het audiobestand en klik op Import. Sleep het bestand naar de Source Viewer en bepaal de in- en uit-markers voor de muziek. Vervolgens bepaal je in de tijdlijn middels een in-marker waar de muziek precies moet komen. Zorg er nu voor de zekerheid voor dat je links naast de tijdlijn alleen de zojuist aangemaakte audiosporen activeert (anders plaatst Lightworks het mogelijk op een verkeerd spoor). Dit doe je door links van de video- en effectsporen op de knop te drukken zodat deze inactief worden. In de Source Viewer kies je vervolgens voor Replace into the target edit. Activeer vervolgens de andere sporen weer. De muziek plaatsen via klikken en slepen kan overigens ook, maar de werkwijze via de in- en uit-markers is veel nauwkeuriger.

©PXimport

14 Transitie aanmaken

Twee cuts lopen soms beter in elkaar over met behulp van een overgang, ook wel transitie. Ga met je muis naar de plek waar twee cuts samenkomen en klik er met je rechtermuisknop op. Onder Transitions klik je op Add en kies je één van de transities. Je ziet dat er nu een crossfade aan het snijpunt wordt toegevoegd. Je kunt de transitie langer of korter maken door aan de linker- of rechterkant te trekken. Klik je nog eens op de rechtermuisknop om de instellingen te veranderen of de overgang te verwijderen.

©PXimport

15 Eigenschappen wijzigen

Als je bepaalde eigenschappen van je project wilt wijzigen, doe je dit door linksboven op de naam van je project te klikken. Bij Details verander je bijvoorbeeld de naam of kun je een wachtwoord aan je project toevoegen. Links onderaan in de Toolbox (het gereedschapsmenu) vind je ook nog een instellingenknop (die we eerder gebruikten om onze ideale werkruimte vast te leggen). Als je hier onder Tools op Tidy klikt, worden de vensters netjes opgeruimd. Hier kun je er ook voor kiezen om je transportknoppen niet onder elk venster te hebben, maar standaard alleen onderaan het project. Hiervoor selecteer je achter Playback controls de optie Global.

©PXimport

16 Exporteren

Als je project klaar is, moet je het exporteren. Dit proces heet ook wel renderen en kan even duren, afhankelijk van de lengte van je project. Exporteren doe je door in de Record Viewer op de rechtermuisknop te drukken en Export te selecteren. Hier vind je twee voorinstellingen: Vimeo en YouTube. Gebruik de Vimeo-instellingen voor de hoogste kwaliteit en geef aan waar Lightworks het bestand moet opslaan. Wil je exporteren naar dvd- of Blu-ray-formaat, dan moet je upgraden naar de pro-versie. Je kunt een project meteen naar YouTube of Vimeo uploaden als je je accountgegevens invult.

©PXimport

Videobewerking op je tablet

Op je tablet kun je natuurlijk ook je video's bewerken, al moet je het in de meeste gevallen wel doen met iets minder functies. Bovendien heb je op een tablet niet dezelfde rekenkracht tot je beschikking als op je computer. Voor de iPad zijn een aantal goede video-editors verkrijgbaar. Apples eigen iMovie is één van de meest intuïtieve en is goed genoeg als je je vakantieopnames wilt bewerken tot een goed-uitziende video. Een professionelere app voor de iPad is Pinnacle Studio Pro (10 euro). Voor Android-tablets is PowerDirector een goede keus. Deze app lijkt op een traditionele desktop video-editor en kan exporteren in Full-HD-kwaliteit na een in-app-upgrade van vijf euro.

Ga je een nieuwe elektrische tandenborstel kopen? Gooi vooral de oude niet weg! Met een nieuw setje (goedkope) opzetborstels heb je ineens een ultieme schoonmaakhulp in handen. Je krijgt 10 tips voor lastige schoonmaakklusjes waar je nu moeiteloos je tanden in zet.

Lees ook: Dé 15 dingen die je altijd vergeet schoon te maken (maar nu niet meer!)

1. Lichtschakelaars

Bij het normale schoonmaakrondje worden lichtknoppen vaak over het hoofd gezien. Maar na verloop van tijd worden ze toch echt smoezelig, vooral als je ze vaak met vette of natte vingers aan en uit zet. Met een elektrische tandenborstel met een droge(!) opzetborstel maak je de schakelaar eenvoudig schoon: het vuil wordt als het ware losgetrild. De ronddraaiende borstelkop komt ook in de kiertjes rond de schakelaar, waar je met een doek lastig bij komt. Klaar? Neem dan af met een (weer droge) microvezeldoek om echt alle viezigheid weg te vegen.

2. Spoelbakken en werkbladranden

In de kier tussen spoelbak en keukenblad verzamelt zich vuil dat nauwelijks weg te krijgen is met een spons. Gebruik een elektrische borstel met een drupje afwasmiddel of ontvetter om dit randje schoon te maken. Laat de borstelkop rustig draaien langs de randen, spoel na met warm water en droog af.

3. Zolen en randen van sneakers

Witte zolen, rubberen randen en reliëflogo’s op schoenen fris je eenvoudig op met een elektrische tandenborstel en een papje van baking soda en water. Breng het mengsel aan op de vieze plekken en laat de draaiende borstel het vuil loswerken. Zo hoef je niet te schrobben met kracht. Werkt goed bij sportschoenen, sneakers en kinderschoenen.

4. Tussen toetsen of knopjes

Op toetsenborden, afstandsbedieningen en andere elektronische apparaten blijven stof en kruimels hangen. Met een droge borstelkop kun je vuil los trillen tussen de knoppen. Gebruik geen water, maar veeg het losgeborstelde vuil weg met een doek of zuig het op met een stofzuiger met smal mondstuk.

©splitov27

5. Fietsketting

Een elektrische tandenborstel is ook handig bij het onderhoud van je fiets. Smeer de ketting in met een ontvetter die specifiek geschikt is voor fietsonderdelen en laat de borstelkop het opgehoopt vuil, oude smeermiddelen en roest losmaken. Gebruik een opzetkop die je specifiek voor dit soort klussen bewaart. Spoel daarna grondig af en droog. Vergeet niet om daarna de ketting opnieuw in te smeren met een geschikte fietskettingolie of -vet.

6. Randen van douchedeuren of -wanden

Kalkaanslag en zeepresten hechten zich aan de rubbers en randen van douchedeuren. De elektrische tandenborstel werkt deze aanslag moeiteloos weg, vooral in combinatie met schoonmaakazijn. Laat kort inwerken, borstel schoon, en spoel na.

7. Ventilatieroosters

Ventilatieroosters of luchtopeningen zijn lastig schoon te houden. Met een droge borstelkop borstel je stof van de lamellen zonder dat het alle kanten op vliegt. Je kunt de borstel ook licht vochtig maken en daarna alles afnemen met een doek.

8. Sieraden

Sieraden met steentjes of fijne details kun je voorzichtig schoonmaken met een elektrische tandenborstel. Gebruik wat lauw water met een drupje afwasmiddel, laat de borstelkop zacht draaien, en werk vuil uit de randjes. Ideaal voor ringen, oorbellen of kettingen die je niet wilt beschadigen.

9. Kinderstoel

Kruimels, sap en plak verdwijnen niet zomaar uit de kieren van een kinderstoel. Met een elektrische borstel en een beetje afwasmiddel werk je dat vuil er makkelijk uit. Let op: niet te nat maken bij houten stoelen.

10. Douchekoppen, kraanonderdelen en bevestigingen

Op en rondom de douchekraan, de glijstang of de wandbevestiging van de douchekop blijven vaak vette zeepresten zitten. Met een elektrische tandenborstel en wat allesreiniger kom je makkelijk langs de randjes en rubbers. Even borstelen, naspoelen en droogwrijven.

💪 Schrobben zonder stress

Een elektrische tandenborstel met een aparte opzetkop is eigenlijk onmisbaar als je houdt van snel en grondig schoonmaken. Perfect voor randjes, kieren, rubber, profiel en reliëf. Reserveer een borstel alleen voor schoonmaak en je hebt een nieuwe favoriet in het keukenkastje!

Af en toe heb je in Excel willekeurige getallen nodig voor een steekproef, om formules te testen of om een voorbeeld samen te stellen. Uiteraard kun je zelf wat cijfers op het toetsenbord roffelen, maar veel gemakkelijker is dit door Excel zelf te laten uitvoeren.

Stap 1: Willekeurige decimalen

Wanneer je in een cel de formule =ASELECT() typt, zal Excel een willekeurig getal tussen 0 en 1 vormen. Sleep die formule naar beneden om de kolom verder te vullen met lukrake getallen tussen 0 en 1. Dit zullen telkens waarden zijn van vijftien decimalen. Als je niet zover na de komma wilt werken, dan kun je de cellen selecteren en in het tabblad Start in de groep Getal de knop Minder decimalen gebruiken.

Wil je andere getallen, druk dan op de functietoets F9 zodat alles opnieuw berekend wordt. Je moet er wel rekening mee houden dat iedere keer dat je iets in dit rekenblad toevoegt of wijzigt, alle random waarden opnieuw worden berekend. Dus als je ergens in een cel bijvoorbeeld Hallo typt en je drukt op Enter, zullen alle ASELECT-waarden wijzigen. Dat los je op door al deze waarden te selecteren, te kopiëren en op dezelfde plaats te plakken met Plakken speciaal / Waarden plakken.

De formule =ASELECT() vormt willekeurige getallen tussen 0 en 1.

Stap 2: Reeks begrenzen

Dit zijn dus allemaal getallen kleiner dan 1. Wil je getallen tussen 1 en 10, dan kun je in de kolom daarnaast de formule =1+9*(A1) toepassen, in de veronderstelling dat het eerste gegenereerde getal van daarnet in A1 staat. Sleep dan het resultaat naar beneden en dan krijg je ook daar een kolom met waarden tussen 1 en 10.

Wil je willekeurige getallen tussen 1 en 100, dan wordt de formule =1+99*(A1). Voor getallen tussen 1 en 1000 is de formule =1+999*(A1) enzovoort.

In kolom C vragen we random waarden tussen 1 en 100, gebaseerd op de waarden van kolom A.

Stap 3: Raster vullen

Wil je gehele getallen tussen twee grenswaarden laten vormen door Excel, dan combineer je ASELECT met GEHEEL. Deze formule zal bijvoorbeeld willekeurige gehele getallen vormen kleiner dan 1000: =GEHEEL(ASELECT()*1000)

Het getal 1000 zal er zelf nooit bij staan. Sleep deze formule naar beneden om de kolom met willekeurige getallen te vullen en in dit voorbeeld hebben we de formule ook naar enkele kolommen daarnaast gesleept.

Ook hier dezelfde opmerking: om de random waarden te fixeren, moet je ze kopiëren en plakken als waarden.

Wanneer we de cellen naar beneden en naar rechts kopiëren, krijgen we een rooster met willekeurige getallen.