De meeste Linux-distributies komen al met een uitgebreide verzameling van voorgeïnstalleerde programma’s. Voeg je daar dit lijstje van vijftien onmisbare programma’s aan toe, dan ben je klaar voor de meest uiteenlopende taken.

1 LibreOffice

Word-documenten, PowerPointpresentaties en Excel-spreadsheets zijn niet uit ons leven weg te denken. LibreOffice kan er allemaal mee overweg. Dit opensource-kantoorpakket is grotendeels compatibel met Microsoft Office en ondersteunt ook het Open Document Format (odf). Je kunt documenten exporteren naar pdf, de programma’s zijn tot in de puntjes te configureren en er bestaan talloze extensies om de functionaliteit uit te breiden. Elke zes maanden komt er een nieuwe versie van LibreOffice uit en het pakket biedt uitgebreide documentatie aan, zelfs in het Nederlands.

LibreOffice is een krachtig en uitstekend gedocumenteerd kantoorpakket.

2 GIMP

GIMP (GNU Image Manipulation Program) biedt alle tools om foto’s en andere plaatjes te bewerken. Eenvoudige zaken als foto’s of screenshots bijknippen, maar ook het contrast of de helderheid van een foto aanpassen, rode ogen verwijderen of tekst toevoegen zijn snel te doen met GIMP. Daarnaast biedt GIMP talloze geavanceerde mogelijkheden, zoals met lagen werken. De functionaliteit van GIMP is uit te breiden met plug-ins, bijvoorbeeld voor extra beeldfilters. De huidige plug-ins zijn echter niet compatibel met GIMP 3, dat eraan komt, dus dat wordt een tijdje opletten.

Leren werken met GIMP? Lees dan: GIMP: foto's bewerken met hét alternatief voor Photoshop

Plaatjes bewerk je eenvoudig met GIMP.

3 VLC

Video- en audiobestanden van allerlei formaten, streaming media en zelfs dvd’s en audio-cd’s: open ze met VLC media player en die speelt het wel af. Zelfs het beeld van je webcam of beelden van een ip-camera op je netwerk kun je in VLC bekijken. De playbacksnelheid is aan te passen en je kunt snapshots van video’s nemen, het beeld inzoomen en allerlei filters toepassen. Je kunt ook mediabestanden transcoderen naar een ander formaat, resolutie of beeldkwaliteit. Wil je video of audio streamen? Ook daar draait VLC zijn hand niet voor om.

Met VLC media player krijg je alle video- en audio-bestanden of -streams open, inclusief die van je webcam.

4 KeePassXC

Om je wachtwoorden bij te houden, bestaan er talloze wachtwoordkluizen die data op een server opslaan. KeePassXC pakt het anders aan: dit opensourceprogramma slaat je wachtwoorden in een versleuteld bestand op. Dat kun je op je computer plaatsen, maar ook binnen een online-cloudopslagdienst, zoals Dropbox, Google Drive of OneDrive, om je wachtwoorden met je andere apparaten te synchroniseren. Voor alle grote webbrowsers bestaat er een browserextensie om je accountgegevens op websites in te vullen. Helaas werkt dat nog niet als je distributie Wayland als displayserver gebruikt.

Of probeer Bitwarden: al je wachtwoorden in de kluis

Met KeePassXC hou je al je wachtwoorden veilig bij.

5 OBS Studio

OBS Studio is een programma om video-opnames te maken en te livestreamen, bijvoorbeeld naar Twitch, YouTube of Facebook. In deze tijd waarin velen van ons videovergaderen, kan OBS Studio voor iedereen goed van pas komen. Zo kun je er een virtuele webcam mee maken die je in je videovergaderprogramma als bron opneemt. Die virtuele webcam kan dan het beeld van je desktop en webcam combineren, een plaatje op de achtergrond tonen, of filters of visuele effecten toepassen.

OBS Studio maakt het mogelijk om video’s op te nemen en te livestreamen.

6 Duplicati

Back-ups zijn belangrijk en veel Linux-distributies leveren hier dan ook standaard een programma voor mee. Wil je meer dan de basics, dan is Duplicati een populaire keuze omdat het programma heel wat flexibiliteit biedt. Je kiest een schema voor automatische back-ups, die incrementeel worden uitgevoerd en worden gecomprimeerd om opslag te sparen. Back-ups worden versleuteld en daarna op een externe harde schijf, een NAS of in de cloud opgeslagen. Dit laatste kan onder andere via Google Drive, Dropbox, Microsoft OneDrive en Amazon S3.

Duplicati maakt flexibele back-ups van je bestanden mogelijk.

7 Calibre

Calibre is een krachtig programma om je e-books te organiseren en te synchroniseren met je e-reader. Je kunt er e-books ook mee omzetten tussen verschillende formaten, zoals pdf en epub, en zelfs exporteren naar Word-formaat. Je hele bibliotheek is eenvoudig te doorzoeken via trefwoorden of metadata. Uiteraard zijn je e-books met Calibre ook op je computerscherm te lezen, je kunt e-books bewerken en er zijn honderden plug-ins die de functionaliteit van het programma uitbreiden. De ingebouwde downloader voor nieuws om een willekeurige rss-feed op je e-bookreader te plaatsen is ook handig.

Beheer je collectie van e-books met Calibre.

8 Flameshot

Hoewel de meeste Linux-distributies standaard met software komen om screenshots te maken, blijven de functies dan doorgaans beperkt. Flameshot is eenvoudig te gebruiken, maar biedt krachtige mogelijkheden. Selecteer gewoon het gebied waarvan je een screenshot wilt maken en daarna kun je onmiddellijk tekst, genummerde bolletjes, pijltjes, kaders of meer toevoegen. En als er persoonlijke informatie op de screenshot staat, selecteer je het stukje en maak je er eenvoudig blokjes van die het stukje onleesbaar maken. Je kunt ook rechtstreeks van in Flameshot je (bewerkte) screenshots naar websites zoals Imgur uploaden.

Flameshot biedt uitgebreide mogelijkheden om screenshots te maken.

9 VirtualBox

Hoewel elke Linux-distributie met KVM (Kernel-based Virtual Machine) al virtualisatiemogelijkheden heeft ingebouwd, Is VirtualBox een stuk gebruiksvriendelijker. Of je nu Windows virtueel wilt draaien of regelmatig nieuwe Linux-distributies eenvoudig wilt uitproberen, VirtualBox maakt het appeltje-eitje. Je maakt eenvoudig snapshots van je virtuele machines waarnaar je later kunt terugkeren en ook aangesloten usb-apparaten zijn met je virtuele machines te delen. Met de seamless mode kun je vensters van je virtuele machine zelfs naast die van je Linux-machine draaien alsof er geen virtuele machine is.

Meer weten over VirtualBox? Lees dan: Experimenteren zonder risico's: aan de slag met een virtuele machine

In VirtualBox start je virtuele machines met alle mogelijke besturingssystemen op.

10 Syncthing

Wil je eenvoudig toegang tot dezelfde bestanden op je Linux-machine als op je andere computers? Dan is een bestandssynchronisatieprogramma zoals Syncthing onmisbaar. Synchroniseer zoveel mappen als je wilt tussen je apparaten en stel per map in met welke apparaten je deze wilt synchroniseren en in welke richting. Dit werkt zowel op je lokaal netwerk als via internet, zonder dat je port forwarding hoeft in te stellen. Nadat je Syncthing hebt ingesteld, heb je er geen omkijken meer naar. Alle wijzigingen op één computer worden in enkele seconden op de achtergrond met de andere computers gesynchroniseerd.

Syncthing synchroniseert je bestanden tussen meerdere apparaten.

11 Lutris

Als je door de jaren heen een gamecollectie hebt aangelegd die je ook onder Linux wilt blijven spelen, dan komt Lutris goed van pas. Dit geeft je in één programma toegang tot je games uit Steam, Epic Games Store, GOG en Humble Bundle. Bovendien heeft Lutris allerlei installers voor Windows-games die het dan via Wine emuleert met de optimale configuratie. Op dezelfde manier installeert het programma voor andere games de benodigde compatibiliteitslagen, emulatoren of game engines, zodat je dat zelf niet meer hoeft te doen. Zo gebruikt Lutris voor PlayStation-games en dergelijke RetroArch.

Lutris verzamelt je games van allerlei platforms.

12 Clementine

Of je nu lokale muziekbestanden wilt afspelen of muziek van streamingdiensten zoals Spotify, SoundCloud of Last.fm: met Clementine is het allemaal mogelijk. Ook podcasts zijn te doorzoeken en te downloaden om in de muziekspeler te beluisteren. Het programma kan je muziekbestanden taggen met informatie uit de database van MusicBrainz en heeft ook een ingebouwde tag editor. Verder kun je ook (dynamische) afspeellijsten aanmaken, importeren en exporteren. Clementine kan ook muziek transcoderen naar een andere audiocodec, waaronder mp3, ogg, flac, aac of wma.

Clementine is een veelzijdige muziekspeler.

13 BleachBit

Als je al jarenlang met dezelfde Linux-installatie werkt, die je keer op keer upgradet, waarop je software installeert en weer verwijdert, dan heeft zich na een tijd waarschijnlijk een hoop digitale rommel opgehoopt op je systeem. BleachBit helpt je om je systeem weer schoon te maken. Daardoor heb je weer wat meer ruimte vrij op je schijf, en back-up je bijvoorbeeld ook niet onnodig te veel bestanden. Je selecteert zelf wat je wilt opschonen en kunt een preview opvragen van welke bestanden er worden verwijderd voordat je de opdracht daartoe geeft.

Maak je Linux-systeem proper met BleachBit.

14 Distrobox

Welke Linux-distributie je ook gebruikt, soms wil je software draaien die alleen voor een andere distributie bestaat of daarin veel gemakkelijker is te installeren. Distrobox biedt je een efficiënte manier om een andere Linux-distributie in een container te draaien, die volledig geïntegreerd is met je desktop. Je kunt daarin dan programma’s installeren en opstarten zonder dat je merkt dat ze eigenlijk in een container draaien. Je kunt ook eenvoudig een tijdelijke container creëren om snel iets in een andere distributie uit te proberen.

Met Distrobox draai je willekeurige Linux-distributies op een geïntegreerde manier.

15 LocalSend

Wil je even snel een bestand van op je Linux-pc met een van je andere apparaten in de buurt delen, dan ben je waarschijnlijk gewend om het naar jezelf te e-mailen. Maar dat is wat omslachtig, niet zo efficiënt, en voor grote bestanden loop je tegen bestandslimieten aan. LocalSend biedt hiervoor een oplossing. Het is beschikbaar voor Linux, Windows, macOS, Android en iOS en ontdekt al je apparaten op het lokale netwerk die de software draaien. Daarna deel je eenvoudig een bestand met het gewenste apparaat, end-to-end versleuteld.

Verstuur eenvoudig bestanden op je lokale netwerk met LocalSend.

Met Circle to Search kun je informatie opvragen over wat je op het scherm van je smartphone ziet, zonder dat je van app hoeft te wisselen of iets hoeft te kopiëren. Dat kan met Circle to Search, een functie die standaard ingebouwd is in de nieuwste Android-versies van onder andere Google Pixel- en Samsung Galaxy-toestellen. Je kunt er meer mee dan je misschien denkt!

Lees ook: 4 handige AI-functies voor je smartphone

Even snel iets opzoeken terwijl je een video kijkt, een bericht leest of door je favoriete app scrolt: tot voor kort betekende dat toch meestal dat je moest wisselen van app, tekst moest kopiëren of een apart tabblad moest openen. Met Circle to Search hoeft dat niet meer. Google heeft deze functie zo ontworpen dat je op elk moment, in elke app, meteen kunt zoeken naar wat er op je scherm staat. Google zoekt vervolgens direct naar relevante informatie, zonder dat je iets hoeft in te typen. Het werkt in vrijwel alle apps, dus of je nu op Instagram zit, een game speelt of iets leest op een website: je kunt het op elk moment starten.

Wat zie ik?

Circle to Search werkt op allerlei soorten content. Zie je een gaaf shirt op een Instagramfoto en wil je weten waar je het kunt kopen? Omcirkel het, en je krijgt gelijk links naar vergelijkbare kledingstukken in webshops. Vaak krijg je niet alleen identieke producten te zien, maar ook alternatieven in verschillende prijsklassen.

Ook meubels, accessoires of zelfs planten kun je zo herkennen. Als je tijdens het scrollen iets tegenkomt dat je aanspreekt, hoef je alleen maar te cirkelen om meteen te zien waar je het kunt vinden – of wat erop lijkt. Handig als je inspiratie opdoet via video's of foto's en daar direct iets mee wilt doen.

Vertaalhulp

Een andere slimme toepassing is het vertalen van tekst, rechtstreeks vanuit beeld. Stel je leest een buitenlandse recensie, komt een menukaart tegen in een foto, of ziet een handgeschreven briefje in een andere taal. Door simpelweg het relevante tekstdeel te selecteren, krijg je direct een Nederlandse vertaling te zien, zonder dat je eerst een aparte vertaalapp hoeft te openen. Dat maakt het veel laagdrempeliger om bijvoorbeeld Franse recepten te begrijpen, Spaanse socialemediaposts te volgen of Duitse nieuwsartikelen te lezen.

©Google

Studiehulp

Circle to Search komt ook goed van pas bij het leren of studeren. Zit je met een lastige formule of grafiek die je niet begrijpt? Je kunt het direct selecteren en uitleg opvragen, vaak inclusief stapsgewijze berekening of achtergrondinformatie. Vooral handig voor scholieren en studenten die digitale lesmaterialen gebruiken: je kunt blijven werken in je les-app, terwijl je tegelijk extra uitleg opvraagt.

Wat hoor ik?

Ook muziekherkenning is inmiddels in Circle to Search geïntegreerd. Je hebt dus geen aparte apps meer nodig om een nummer te identificeren dat je toevallig hoort in een video, in een winkel of op straat. Door het muzieksymbool onderin aan te tikken terwijl het nummer speelt, herkent Circle to Search het liedje – zelfs als je het neuriet of zingt.

Tips voor gamers

Voor wie graag games speelt op zijn telefoon, biedt Circle to Search sinds kort ook specifieke ondersteuning. Krijg je een puzzel niet opgelost, heb je geen idee wat je met een object of voorwerp in de game moet doen of weet je even niet hoe je een level moet uitspelen? Door het betreffende deel van je scherm te selecteren, krijg je hulp in de vorm van tips, korte uitleg of video's die exact op het juiste moment in de gameplay beginnen. Je hoeft het spel dus niet te verlaten om informatie te zoeken.

©Google

De diepte in

Een opvallende toevoeging van de laatste maanden is AI Mode. Wanneer je iets opzoekt met Circle to Search en er verschijnt een zogenoemde AI Overview, kun je naar beneden scrollen en kiezen voor 'dive deeper with AI Mode'. Je krijgt dan de mogelijkheid om door te vragen binnen hetzelfde onderwerp. Stel: je hebt een afbeelding van een historisch schilderij geselecteerd, en AI Overview geeft een korte samenvatting. In AI Mode kun je dan vragen stellen over de stijl, de kunstenaar of de historische context, en krijg je in gewone taal uitgebreide antwoorden.

De cirkel is rond

Je ziet dat je in het dagelijks gebruik dus verrassend veel met Circle to Search kunt. Daarbij is het fijn dat deze AI-hulp bovendien slim reageert op de context. Selecteer je tekst, dan krijg je andere opties dan bij een object of een geluid. Daardoor voelt het gebruik logisch en hoef je niet telkens na te denken over welke knop je moet gebruiken. Ook handig is dat je de gevonden informatie meteen kunt opslaan of delen. Heb je iets interessants gevonden? Dan kun je het met één tik bewaren in bijvoorbeeld Google Keep, mailen naar jezelf of invoegen in een agendanotitie.

Smartphones met Circle to Search

Je laptop maakt lange dagen. Of je nu thuiswerkt, films kijkt of schoolopdrachten maakt, hij staat vaak uren aan. Wil je dat hij zo lang mogelijk goed blijft werken? Dan zijn er een aantal dingen die je beter niet kunt doen – omdat ze op termijn voor problemen kunnen zorgen. Van slechte ventilatie tot verkeerd opladen: zorg dat je deze fouten voortaan vermijdt.

Lees ook: Zo zorg je dat je laptop zo lang mogelijk blijft werken op één acculading

1. Laptop veel op bed of schoot gebruiken

Een laptop heeft lucht nodig. Via kleine openingen aan de zijkant of onderkant voert hij warmte af, en die luchtstroom raakt geblokkeerd als je het apparaat op een zacht oppervlak gebruikt. Op bed, een dekentje of je schoot raakt hij die warmte moeilijk kwijt, waardoor onderdelen onnodig heet worden. Op de korte termijn merk je dat aan een luidruchtige ventilator, op de lange termijn aan snellere slijtage. Gebruik je je laptop vaak op schoot? Leg er dan iets hards onder, zoals een plankje of laptopstandaard. Zo voorkom je oververhitting. Bovendien werkt het vaak ook prettiger.

2. Altijd aan de oplader laten hangen

Veel mensen laten hun laptop de hele dag aan de stroom hangen. Dat lijkt handig – je zit nooit zonder stroom – maar voor de accu is het minder ideaal, vooral bij oudere laptops. Die kunnen sneller slijten als ze continu volgeladen blijven. Moderne laptops hebben gelukkig vaak slimme batterijmanagementsystemen die overladen voorkomen, maar zelfs dan is het beter om de batterij niet constant op 100% te houden. Je verlengt de levensduur door de accu regelmatig te gebruiken: haal de stekker er af en toe uit, laat de lading zakken tot zo’n 30 à 40 procent en laad dan weer op. Veel modellen bieden ook een instelling om het laden automatisch te beperken tot bijvoorbeeld 80%. Werk je veel op netstroom? Dan is het zeker de moeite waard om die functie in te schakelen. Zo houd je de accu langer gezond, zonder dat je er iets van merkt in het dagelijks gebruik.

3. Updates telkens uitstellen

Je krijgt een melding, maar klikt op 'nu niet'. En een dag later nog een keer. En nog een keer. Omdat je net lekker bezig bent en geen zin hebt om de laptop opnieuw op te starten, of omdat je denkt dat updates er alleen voor nieuwe functies zijn. Maar juist in die updates zitten vaak beveiligingsverbeteringen en foutoplossingen. Door lang te wachten blijf je kwetsbaar voor lekken of bugs die allang zijn verholpen. Laat updates daarom uitvoeren op een moment dat je je laptop niet nodig hebt – bijvoorbeeld tijdens de lunch of 's avonds. En stel automatische updates in als dat mogelijk is.

©Daniel CHETRONI - stock.adobe.com

4. Geen ruimte voor ventilatie laten

Wie foto's bewerkt, veel tabbladen open heeft of werkt met grote bestanden, vraagt meer van zijn laptop. De processor warmt op en de ventilator springt aan. Als je laptop dan in een afgesloten kastje, tegen een muur aan of tussen stapels papier staat, kan hij die warmte moeilijk kwijt. De temperatuur loopt verder op, wat invloed heeft op de prestaties en de levensduur. Zorg bij intensief gebruik voor voldoende ruimte rondom het apparaat. Zorg dat je hem op een plek neerzet waar niet allerlei spullen liggen en overweeg een laptopstandaard of -koeler als je merkt dat de temperatuur snel oploopt. 

5. Ventilatieopeningen niet schoonhouden

Een beetje in het verlengde van de fout hierboven: kan je laptop zijn warmte sowieso kwijt, ook als er genoeg ruimte omheen is? In de loop van de tijd verzamelt zich stof in je laptop, vooral rond de ventilator en de luchtkanalen. Zeker als je laptop in een stoffige kamer staat of je veel huisdieren hebt, kan dat snel gaan. Dat stof belemmert de luchtstroom, waardoor warmte blijft hangen en onderdelen sneller slijten. Je merkt het aan een ventilator die vaker aanslaat, of of doordat je laptop langzamer reageert dan je gewend bent. Gebruik af en toe een busje perslucht om de ventilatieopeningen voorzichtig schoon te blazen. 

©Studiomiracle

6. Klikken op verdachte links of bestanden

We weten allemaal dat je niet zomaar ergens op moet klikken. Maar het kan toch gebeuren dat je nieuwsgierig wordt naar die 'gratis update' of dat je denkt dat die mail echt van je bank afkomstig is (want cybercriminelen worden steeds slimmer in het nabootsen van bekende websites en bedrijven). Voordat je het weet heb je dan iets gedownload wat helemaal niet deugt. Malware kan van alles doen: meekijken wat je typt, je bestanden versleutelen, of persoonlijke gegevens stelen.

Een garantie dat je het helemaal kunt voorkomen kan niemand je geven. Wat je in ieder geval wél kunt doen is software altijd alleen via de officiële website downloaden, alleen bijlagen openen van afzenders die je vertrouwt en niet op meldingen klikken die je onder druk zetten. Een goede virusscanner helpt uiteraard ook, maar alert blijven is minstens zo belangrijk.

7. Geen back-ups maken van je bestanden

Je denkt er pas aan als het te laat is: een laptop die niet meer opstart, een harde schijf die crasht of een diefstal. Als je geen back-up hebt en er gebeurt iets met je laptop, dan ben je alles kwijt: je foto's, werk en documenten. Zorg daarom dat je regelmatig een back-up maakt. Dat kan automatisch via een clouddienst, of handmatig met een externe harde schijf. Het instellen kost je hooguit een kwartier. Doen, want de opluchting die je voelt wanneer je een back-up kunt gebruiken op het moment dat je die nodig hebt, is onbetaalbaar! 

8. Ruw omgaan met je laptop

We zijn allemaal wel eens haastig met onze laptop. Snel een usb-stick erin duwen, het scherm met één hand vanaf de zijkant openklappen, wrikken om de oplaadkabel in de poort te steken: het lijkt onschuldig, maar kan schade veroorzaken. Poorten zijn gevoelig, net als de scharnieren van je scherm. Open je laptop altijd met twee handen vanuit het midden en ga voorzichtig om met alle poorten en uitgangen. Doe je dat niet, dan kunnen ze los komen te zitten, waardoor ze uiteindelijk minder goed of helemaal niet meer hun werk kunnen doen.

©Dan74 - stock.adobe.com

9. Alles opslaan op het bureaublad

Voor het gemak bewaren veel mensen bestanden standaard op het bureaublad. Foto's, documenten, downloads – zo heb je ze meteen bij de hand. Omdat elk bureaubladpictogram apart geladen moet worden, kan dat bij oudere laptops voor merkbare vertraging zorgen tijdens het opstarten. Bij moderne laptops speelt dat probleem niet. Maar of je laptop nu oud of nieuw is: door alles maar op het bureaublad te bewaren, raak je wel het overzicht kwijt. Dus dan geldt dat 'alles bij de hand' niet meer. Integendeel: het risico dat je per ongeluk iets belangrijks weggooit, wordt groter naarmate je bureaublad voller raakt. Maak daarom mappen aan, gebruik de standaard 'Documenten'-map en archiveer wat je niet meer nodig hebt.

10. Geen wachtwoord of vergrendeling instellen

Veel mensen gebruiken hun laptop thuis of op werk, en denken daardoor geen wachtwoord nodig te hebben. Maar bij diefstal of verlies ligt je hele digitale leven open. Je mail, documenten, foto's, inloggegevens en opgeslagen wachtwoorden zijn vaak met één klik bereikbaar. Een sterk wachtwoord of pincode op je account, automatische vergrendeling na inactiviteit en versleuteling van je harde schijf maken je laptop veel veiliger. Het kost je nauwelijks extra tijd bij het opstarten, maar voorkomt grote problemen als je laptop ooit in verkeerde handen valt.