Voor meer geavanceerde fotobewerkingen is Photoshop al jaren toonaangevend. Het pakket is alleen stevig aan de prijs. Met GIMP haal je een gratis alternatief in huis. Ook deze tool beschikt over heel wat krachtige functies voor originele creaties.

GIMP, voluit GNU Image Manipulation Program, bestaat bijna drie decennia en is uitgegroeid tot een uitgebreid digitaal beeldbewerkingsprogramma. Het is beschikbaar op Linux, macOS en Windows en valt onder de categorie vrije software met een GNU GPL-licentie. Dankzij zijn uitgebreide functionaliteiten en de mogelijkheid tot uitbreiding met diverse plug-ins wordt GIMP vaak vergeleken met Adobe Photoshop. Deze is overigens niet allesomvattend. Zo wordt de beperkte CMYK-ondersteuning van GIMP niet vermeld, wat het minder ideaal maakt voor professioneel drukwerk. Hoewel GIMP niet exact dezelfde mogelijkheden biedt als Photoshop, benadert het de functionaliteit behoorlijk. Dit artikel richt zich op enkele minder bekende en op meer geavanceerde functies, op basis van versie 2.10.36 voor Windows. De installatie is eenvoudig en vergt slechts drie muisklikken.

Hulp zoeken

Om snel vertrouwd te raken met GIMP kun je diverse tutorials raadplegen. Daarnaast is er een offline handleiding beschikbaar. De Amerikaanse versie is compleet, de Nederlandse is voor 30 procent voltooid. Om de handleiding na installatie te gebruiken, ga je in GIMP naar Bewerken, kies je Voorkeuren / Interface / Hulpsysteem en selecteer je bij Gebruikershandleiding de optie Een lokaalgeïnstalleerde kopie gebruiken (vooral secties II en III zijn nuttig).

Een krachtige functie is de ingebouwde zoekfunctie. Open een afbeelding, druk op de /-toets en voer een functienaam of deel van een afbeeldingsnaam in. Bij het typen van bijvoorbeeld gaussiaans krijg je meerdere gerelateerde items te zien. Een klik op een van deze items opent direct de bijbehorende functie, wat heel wat zoektijd kan besparen. Erg handig is ook dat je bij het aanwijzen van een of ander menu-item alleen maar op de F1-toets hoeft te drukken voor contextgevoelige hulp.

Navigeren en roteren

Om efficiënt naar een bepaald deel van een grote foto te navigeren, gebruik je het navigatievenster, dat je rechtsboven het canvas vindt. Als het niet zichtbaar is, ga je naar Vensters / Dockbare Vensters en kies je voor Navigatie. Hier kun je ook ongeveer vijfentwintig andere vensters activeren.

Je kunt het canvas ook roteren. Dat is handig wanneer je bijvoorbeeld met het penseel een gebied wilt inkleuren en je hiervoor het liefst horizontale bewegingen maakt. Als het gebied dan diagonaal of verticaal ligt, draai je het beeld gewoon om. Dit doe je door de Shift-toets en de middelste muisknop ingedrukt te houden en de muis te draaien. Het canvas volgt de beweging. Om dat terug in de originele positie te krijgen, gebruik je de !-toets of kies je Beeld / Spiegelen endraaien / Spiegelen en draaien ongedaan maken.

Rechttrekken

Het overkomt iedereen weleens: je maakt een foto en achteraf blijkt dat de horizon of een rij huizen niet perfect horizontaal is. Geen zorgen, dit kun je in GIMP eenvoudig rechttrekken. Gebruik hiervoor Passer, deze tool activeer je met Shift+M of via Gereedschap /Passer.

Trek vervolgens met ingedrukte linkermuisknop een lijn langs de scheve horizon of huizenrij. In het statusvenster zie je onder andere de hoek. Ga vervolgens naar het venster van de gereedschapsopties (standaard linksonder de gereedschapskist) en klik op Rechtzetten. Daarna kun je nog met de tool Rechthoekige selectie het gewenste beeldgedeelte selecteren en kiezen voor Afbeelding / Bijsnijden tot selectie om de correctie af te werken.

Transformeren

Als je een foto snel wilt schalen, draaien, kantelen, in perspectief wilt zetten, of zelfs meerdere van deze transformaties tegelijk wilt toepassen, gebruik dan het Geïntegreerdtransformeergereedschap. Deze activeer je met Shift+T. Er verschijnen verschillende handvatten rond je foto.

De functie van elk handvat ontdek je door de muisaanwijzer erboven te houden; de statusbalk geeft de nodige info. In een apart venster zie je de matrixwaarden. Houd de Shift-toets ingedrukt voor proportionele wijzigingen. Om de aanpassingen toe te passen, druk je in dit venster op de knop Transformeren.

Repareren en klonen

Heb je een prachtige foto gemaakt maar is er een storende vlek of object op de achtergrond? GIMP biedt uitkomst met zijn hersteltools. Voor kleine oneffenheden, zoals vlekken of krassen, is de Reparatietool (sneltoets H) ideaal. Deze tool neemt de textuur van een gekozen brongebied en combineert die met de kleur en het licht van het doelgebied. Druk de Ctrl-toets in en klik op een deel van de foto dat je als bron wilt gebruiken, laat de Ctrl-toets los en schilder over de ongewenste plek. Je kunt meerdere brongebieden kiezen voor het beste resultaat en speel ook met de instellingen in het gereedschapsvenster.

De Kloontool (sneltoets C) is meer geschikt voor het kopiëren van texturen of patronen. Selecteer met ingedrukte Ctrl-toets een bronpunt, laat los en schilder over het doelgebied. Het kan ook hier nodig zijn met verschillende bronpunten te werken. Probeer beide tools uit om te zien welke het beste voor jouw situatie werkt.

Kopiëren en plakken

Je hebt een object of gebied geselecteerd en wilt dit in een andere selectie van een andere foto plakken. Selecteer het object of gebied en kies Bewerken / Kopiëren of eventueel Knippen. Navigeer dan naar de doelselectie en selecteer Bewerken / Plakken inselectie om de inhoud in het centrum van de doelselectie te plaatsen. Kies voor Plakkenop dezelfde positie in selectie om de inhoud op dezelfde coördinaten als de oorspronkelijke selectie te plakken. Daarna kun je het nog verschuiven naar een optimale positie.

Bij het kopiëren en plakken van meerdere selecties of afbeeldingen is het gebruik van benoemde buffers aan te raden. Ga hiervoor naar Vensters / Dokbarevensters / Buffers. Voeg een afbeelding of specifieke selectie toe aan deze buffers via Bewerken / Buffers / Benoemde buffer kopiëren of knippen. Geef de buffer een passende naam en deze verschijnt in het venster. Herhaal voor alle gewenste objecten. Om een buffer ergens anders te plakken, selecteer je deze in het venster en plak je deze via het menu Bewerken of de knoppen onderaan het venster op de gewenste wijze, bijvoorbeeld in een selectie of als nieuwe laag.

Kleuren weghalen

Zwartwitfoto’s hebben vaak een artistiekere uitstraling dan kleurenfoto’s. GIMP biedt diverse technieken om kleurenfoto’s naar grijswaarden te converteren, die je kunt uitproberen vanuit het menu Kleuren. Eén methode is via Grijswaarden / Grijswaarden, waarbij je zowel Voorbeeld als Voor/na activeert. Je kunt experimenteren met verschillende modi voor het kiezen van grijstinten (standaard is dit Helderheid) en voor het mengproces (standaard Vervangen), inclusief het aanpassen van het dekkingspercentage.

Een andere methode is via Grijswaarden / Kleur naargrijswaarden, die uitgebreidere mogelijkheden biedt maar een langere verwerkingstijd heeft. Als alternatief kun je spelen met de RGB-kleurkanalen van je foto via Componenten / Monochrome mixer, waar schuifregelaars je de controle geven over de specifieke tinten grijs die voortkomen uit elk kleurkanaal.

Snelmasker toepassen

GIMP biedt de mogelijkheid om een snelmasker te gebruiken. Dat is een bewerkingsmodus die het maken en verfijnen van selecties met penseelgereedschappen of andere tekenmethodes vergemakkelijkt. Dit is bijzonder handig voor nauwkeurige selecties van of rond complexe objecten, die je vervolgens op diverse manieren kunt bewerken.

Je activeert deze modus met de sneltoets Shift+Q of door op het knopje links van de schuifbalk onder je afbeelding te klikken. Zodra geactiveerd, bedekt een rode transparante laag je hele afbeelding. Het is nu de bedoeling dat je gebieden die tot je selectie moeten behoren weer vrijmaakt. Activeer hiervoor het Penseel, selecteer zwart en wit als hoofdkleuren en stel wit in als voorgrondkleur. Gebieden die je met wit schildert, tonen weer de originele kleur van de afbeelding, terwijl gebieden geschilderd met zwart uit je selectie worden verwijderd. Door in en uit te zoomen en de penseelgrootte aan te passen, kun je jouw selectie met grote nauwkeurigheid aanbrengen. Ben je hiermee klaar druk dan nogmaals op Shift+Q: het snelmasker is nu naar een selectie omgezet.

Laagmasker gebruiken

Je wilt uiteraard iets doen met deze mooie selectie. In ons voorbeeld is het haar van de vrouw geselecteerd en gaan we de haarkleur aanpassen. Daarvoor gebruiken we heel slim de lagenfunctie en specifiek een laagmasker. Open Lagen via de sneltoets Ctrl+L, rechtsklik op de hoofdlaag en kies voor Laag dupliceren. Dubbelklik op deze nieuwe laag en geef deze een toepasselijke naam. Klik rechts op deze laag en selecteer Laagmasker toevoegen.

Kies nu bij Laagmasker initialiseren naar voor Selectie en bevestig met Toevoegen. Verberg nu de oorspronkelijke hoofdlaag door op het oogicoontje naast de laagnaam te klikken, zodat alleen de selectie op de andere laag zichtbaar blijft. Ga vervolgens naar Selecteren / Niets en klik op het laagmasker (zwart-wit icoon). Als je nu bepaalde gebieden, zoals de randen, van de selectie met een zwart penseel bijkleurt, worden deze transparant en verdwijnen uit je laagmasker, mocht dit nodig blijken.

Laagmodus instellen

Nu ben je klaar om het haar in te kleuren of anderszins te bewerken. Maak de oorspronkelijke laag weer zichtbaar en kies de gekleurde miniatuur op de andere laag, naast het zwart-witpictogram van het laagmasker. Begin nu over de tekening te verven met een gekozen penseelkleur. Je zult zien dat de inkleuring zich keurig beperkt tot de contouren van je selectie. Een volledig egale inkleuring ziet er helaas vaak niet zo natuurlijk uit. Dit kun je snel aanpassen door met laagmodi te spelen. Houd je ingekleurde laag geselecteerd, klik op het pijlknopje rechtsboven in het laagvenster en er verschijnt een menu met verschillende laagmodi. De standaardinstelling is Normaal, maar experimenteer gerust met opties als HSV Tint, Hard licht of LCh Kleur voor het beste effect.

Inkleuren

Op een soortgelijke manier kun je nu bijvoorbeeld ook oude zwart-wit- of sepiafoto’s zelf inkleuren, een proces dat wel wat tijd vergt. Begin met te controleren of de afbeeldingsmodus op RGB staat ingesteld. Voor elke kleur die je wilt aanbrengen, heb je een aparte laag nodig.

Open dus het laagvenster met Ctrl+L en stel de laagmodus in op Vermenigvuldigen. Kies vervolgens de gewenste voorgrondkleur, eventueel door een referentiefoto te importeren in GIMP en met het Pipet op een geschikte kleur te klikken. Rechtsklik in het lagenvenster, kies Nieuwe laag en geef deze een gepaste naam. Selecteer bij Vullen met de optie Voorgrondkleur. Klik daarna met rechts op zo’n laag en kies Laagmasker toevoegen, waarbij je kiest voor Zwart (volledigtransparant). Stel zwart/wit in als hoofdkleuren, met wit als voorgrondkleur. Klik op het laagmasker (zwarte vierkantje) van een van je kleurlagen. Kies het Penseel en stel in het gereedschapsvenster de Hardheid en Kracht niet te hoog in (bijvoorbeeld 30). Kleur nu het gewenste deel in, terwijl je de muisknop ingedrukt houdt tijdens het kleuren.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.