Een FRITZ!Box-router van AVM kan in één klap meerdere apparaten in je thuisnetwerk vervangen. Handig voor gezinnen, maar hij biedt ook volop mogelijkheden voor wie verder wil: veilig op afstand inloggen, precies zien welke apparaten online zijn, media streamen en slimme lampen of stekkers aansturen. In dit artikel laten we zien wat een FRITZ!Box kan, met de FRITZ!Box 5690 Pro als voorbeeld. Ook FRITZ!OS 8 komt voorbij, met een aantal interessante uitbreidingen.

Het Duitse AVM gaat in zijn gebruiksvriendelijke routers vaak net een stap verder dan zijn concurrenten, en dat geldt zowel voor de hardware als de software. Recente modellen, zoals de FRITZ!Box 5690 Pro die we in dit artikel gebruiken, kun je bijvoorbeeld rechtstreeks op glasvezel aansluiten. Er zijn ook modellen die je direct op een kabelaansluiting aansluit, zoals de FRITZ!Box 6690 Cable en veel AVM-routers hebben nog altijd een ingebouwd DSL-modem. Het gebruikte model ondersteunt wifi 7 en naast DECT is ook Zigbee aanwezig, zodat het als eenvoudige basis voor je smarthome kan dienen.

Voor geavanceerd VLAN-gebruik is een FRITZ!Box nog steeds niet ideaal. Dat is ook niet echt op te vangen zonder concessies te doen. Maar de overige mogelijkheden stellen de gevorderde gebruiker meestal wél tevreden. We behandelen in dit artikel onder meer de nieuwe Onlinemonitor, het werken met toegangsprofielen voor bijvoorbeeld ouderlijk toezicht, het opzetten van een gastnetwerk of publieke hotspot, snelle VPN-verbindingen met WireGuard, het gebruik voor netwerkopslag en het streamen van media.

Aansluiten

De FRITZ!Box 5690 Pro ondersteunt zowel DSL als glasvezel. Voor je glasvezelverbinding kun je een SFP-module gebruiken. Het door ons gebruikte model heeft twee modules in de doos (GPON en AON). Er is ook een variant specifiek voor XGS-PON. Wij hebben hem zelf overigens 'gewoon' via de blauwe WAN/LAN-poort van 2,5 Gbit/s aangesloten, in dit geval op een ONT die de optische glasvezelverbinding omzet naar ethernet.

Gebruik je de SFP-module, dan kun je de bijgeleverde glasvezelverbinding met groene connectoren gebruiken. In dat geval kun je de blauwe poort eventueel omzetten naar een snelle LAN-poort, waar je dan de rest van je thuisnetwerk op aan kunt sluiten. Anders blijf je voor je bekabelde netwerk beperkt tot de 1Gbit/s-snelheid van de overige vier LAN-poorten.

©AVM-Fritz

Installatie

De installatie is eenvoudig. Je kunt gewoon de menu's in de wizard doorlopen. Die omvat een landkeuze, selectie van de internettoegang, het testen van de verbinding, instellen van eventuele telefoonnummers en wifi, en tot slot een controle op updates, waarbij FRITZ!OS 7.62 werd vervangen door de nieuwe 8.03-versie.

Eerste stappen

Ga na de installatie naar Internet / Onlinemonitor. Via dit tabblad gaan we straks het verbruik van je internetverbinding en individuele apparaten volgen. Controleer op het tabje Verbindingsdetails of de internetverbinding succesvol is opgezet. Via het tabje Onlinemeter zie je een schatting van je totale internetverbruik. Controleer via Thuisnetwerk / Netwerk op het tabje Netwerkverbindingen welke apparaten zijn verbonden via LAN en wifi.

Wil je voor een individueel apparaat het internetverbruik volgen? Klik dan achter het apparaat op het potlood-pictogram. Blader naar onderen en zet een vinkje bij Internetgegevenssnelheden (downstream & upstream) voor dit apparaat opslaan. Op het tabje Thuisnetwerk kun je eventueel een DHCP-reservering maken, zodat het bijbehorende apparaat een specifiek ip-adres krijgt.

Poort doorsturen

Draai je servers in je thuisnetwerk? Uiteraard heeft de router een mogelijkheid om poorten door te sturen, ook wel portforwarding genoemd. Je vindt deze instelling via Internet / Toegang verlenen. Kies Apparaat voor vrijgeven toevoegen. Kies een apparaat of de optie om handmatig een ip-adres in te vullen. Daarna voeg je de gewenste poorten toe. Als voorbeeld hebben we een proxyserver voor http- en https-verkeer toegevoegd.

Online monitor

De eerdergenoemde Onlinemonitor heeft in FRITZ!OS 8 een flinke update gekregen. Je ziet nog steeds de totale downloadsnelheid (downstream) en uploadsnelheid (upstream). Maar als je naar Afzonderlijke apparaten gaat, kun je ook zien welke individuele apparaten de verbinding belasten. Zorg dat je eerst (zoals aangegeven bij Eerste stappen) de internetgegevenssnelheden voor de gewenste apparaten opslaat.

Klik dan op Selectie aanpassen en vink aan welke apparaten je in de grafiek wil zien. Je kunt tot zeven apparaten toevoegen. Klik op Toepassen. Als je een trage internetverbinding ervaart, geeft deze tool dus handig inzicht in het actuele verbruik en eventuele boosdoeners. Je privacy blijft gewaarborgd: er wordt geen Deep Packet Inspection toegepast, en bezochte websites of de inhoud ervan worden niet gelogd.

Toegangsprofielen

Met de FRITZ!Box kun je via toegangsprofielen beperkingen instellen voor het internetgebruik. Doorgaans krijgen netwerkapparaten het profiel Standaard. Dit profiel bevat geen tijdsbeperkingen of inhoudsfilters (tenzij je die instelt). Je kunt onbeperkt extra profielen maken.

Zo kun je bijvoorbeeld een profiel maken voor een kind, dat je daarna koppelt aan zijn of haar apparaten, zoals een smartphone en laptop. Die koppeling werkt op basis van het MAC-adres, waardoor een verandering van het ip-adres geen effect heeft. Binnen een profiel kun je vervolgens gebruikstijden voor je kind invullen (zie kader Beperk internettijd).

Onder het kopje Filters met websites kun je met filterlijsten werken. Daarbij wordt of een selectie van websites toegestaan (whitelist) of een selectie geblokkeerd (blacklist). Die lijst kun je via Internet / Filters / Lijsten bekijken en bewerken.

Zo’n filtering is niet zo diepgaand. Het blokkeren van bijvoorbeeld YouTube via de browser is makkelijk, maar om ook de YouTube-app te blokkeren zijn extra stappen nodig. Verder kun je via Geavanceerde instellingen specifieke netwerktoepassingen blokkeren. Heb je een profiel gemaakt, koppel het dan aan de gewenste apparaten onder het kopje Toegewezen netwerkapparaten.

Netwerkopslag

Een echte NAS is weliswaar flexibeler, maar voor eenvoudige netwerkopslag is een FRITZ!Box zeker toereikend. Je kunt een harde schijf of usb-stick aansluiten op de usb-poort van de FRITZ!Box. Vervolgens heb je vanaf alle apparaten in je thuisnetwerk toegang tot de bestanden op deze schijf. Ga naar Thuisnetwerk en dan USB / Opslagmedia. Hier zie je de usb-opslag. Zet een vinkje bij Opslag-(NAS)-functie actief. Ga naar het tabblad USB-instellingen en kies USB 3.0 voor de betreffende poort, zodat je van de maximale snelheid profiteert.

Ga dan naar Delen via thuisnetwerk. Zet een vinkje bij Toegang via een netwerkstation (SMB). Je kunt nu een naam kiezen (zoals fritz.nas) en een werkgroep. De schijf verschijnt als map in je browser via http://fritz.nas. In Windows blader je naar \\fritz.nas. Er worden een gebruikersnaam en wachtwoord gevraagd; hiervoor kun je indien nodig nog een gebruikersaccount maken (zie volgende alinea). De toegang tot bestanden is dus goed beveiligd, ook als anderen in het netwerk mee proberen te kijken.

Gebruikersaccounts

Voor toegang tot de NAS-inhoud wordt het gebruikersbeheersysteem van de FRITZ!Box gebruikt. Je kunt gewoon per persoon een gebruikersaccount maken via Systeem / FRITZ!Box-gebruikers. Zorg dat je onder het kopje Rechten een vinkje zet bij Toegang tot NAS-inhoud. Je kunt kiezen tussen volledige toegang, alleen leestoegang of individuele instellingen, waarbij je alleen toegang tot bepaalde zelf te kiezen mappen geeft.

Media streamen

Met de FRITZ!Box kun je ook media streamen. Bestanden zoals foto's, muziek en video's kun je direct op compatibele apparaten in je netwerk afspelen, zoals je smart-tv of mediaspeler. Daarvoor wordt de inhoud benaderbaar gemaakt voor DLNA (Digital Living Network Alliance). Hier hoef je geen gebruikersaccounts voor te maken. Elk apparaat in het netwerk dat DLNA ondersteunt, kan media afspelen zonder in te loggen. Je moet wel de optie aanzetten onder Thuisnetwerk / Mediaserver.

VPN-verbinding

Voor het opzetten van een VPN-verbinding kun je naar voorkeur IPSec of WireGuard gebruiken. Veel mensen zullen de voorkeur aan WireGuard geven, dat moderner en efficiënter is. De FRITZ!Box 5690 Pro is in principe snel genoeg om een 1Gbit/s-internetverbinding vrijwel volledig te benutten.

Je hebt een MyFRITZ!-adres of DynDNS-adres nodig. Als je naar Internet / MyFRITZ!-account gaat, kun je je via de wizard eenvoudig registreren met je e-mailadres. Je router krijgt dan een eigen domein (zoals abc.myfritz.net). Dit zorgt ervoor dat je router altijd kan worden gevonden vanaf internet voor het opzetten van je VPN-verbinding, ook bij een wisselend ip-adres. Om deze functie in te schakelen, ga je naar Internet / Toegang verlenen en open je het tabblad VPN (WireGuard). Kies Verbinding toevoegen en selecteer dan Enkel apparaat verbinden. Klik op Volgende en geef je de verbinding een naam. In de laatste stap zie je een QR-code die je met de WireGuard-app op je smartphone of tablet kunt scannen om de verbinding op te zetten. Eventueel kun je ook een configuratiebestand met de instellingen downloaden. Maak voeg voor elk apparaat op deze manier een verbinding toe.

Smarthome

Met de FRITZ!Box kun je ook je huis slim maken. Uiteraard kun je wifi gebruiken, waarbij wifi 7 op ondersteunde apparaten de nodige voordelen biedt, zoals een hogere bandbreedte en lagere vertraging. Hierbij benut het ook de 6GHz-band en kun je een mesh-netwerk opzetten door de FRITZ!Repeater toe te voegen. Zo kan je wifi-netwerk stabiel werken met veel verbonden apparaten.

Daarnaast biedt AVM sinds enkele jaren op specifieke modellen, zoals de FRITZ!Box 5690 Pro, ondersteuning voor Zigbee. Het is geïntegreerd in de hardware, waardoor je slimme lampen en sensoren direct kunt aanmelden en bedienen. We konden eenvoudig een temperatuursensor en twee slimme stekkers toevoegen, die de Zigbee-standaard gebruiken.

In vergelijking met bijvoorbeeld Home Assistant zijn de mogelijkheden uiteraard enigszins beperkt, maar het is wel toereikend voor een eenvoudige opstelling, al is er een kleine leercurve. Kenmerkend zijn de templates en scenario's. Een template is een set instellingen voor één type apparaat, zoals een of meerdere schakelaars, lampen of thermostaten. Een scenario bevat een verzameling van meerdere templates. Je kunt een template óf een scenario activeren via een routine. Dat is feitelijk een automatisering, die reageert op bijvoorbeeld een druk op een knop of start op een bepaald tijdstip.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.