Het bouwen van een nieuwe pc begint vaak bij de behuizing en het uitkiezen van een geschikt exemplaar is misschien nog wel belangrijker dan de hardware zelf. Zeker omdat een goede behuizing moeiteloos een paar pc’s meekan. Wij hebben een aantal fraaie behuizingen voor je op een rij gezet waarmee je een aantrekkelijke pc kunt bouwen.

5x Goede airflow

NZXT H7 Flow

Krachtige pc-componenten verbruiken veel energie en hebben daarom behoefte aan relatief veel koeling. NZXT heeft hun H7 Flow speciaal ontworpen voor gebruikers die veel koeling nodig hebben. De voor- en bovenkant zijn gemaakt van geperforeerde panelen en de behuizing heeft veel ruimte voor ventilatoren. De H7 Flow is er in zwart, wit of zwart-wit. Alle drie de versies zijn voorzien van een glazen zijpaneel. Net als bij de andere kasten van NZXT wordt de voeding daardoor netjes uit het oog onttrokken.

Fractal Design Meshify 2

Fractal Design heeft de Meshify 2 ontworpen voor een zo goed mogelijke koeling. De voor- en bovenkant zijn van mesh, geperforeerd staal dat de luchtstroom goed doorlaat. Je kunt het nylon-filter dat ervoor zorgt dat er minder stof in je systeem komt weglaten voor een nog betere luchtstroom. Dat de Meshify-reeks zo populair is, komt mede door de speels vormgegeven voorkant. Daarnaast is dit natuurlijk een moderne behuizing met bijvoorbeeld usb-c. De Meshify 2 is leverbaar in zwart of wit met een dicht of glazen zijpaneel.

Cooler Master MasterBox NR600

Dat een behuizing met een sterke focus op goede koeling niet heel duur hoeft te zijn, bewijst Cooler Master met de MasterBox NR600. Voor 90 euro krijg je een behuizing die is voorzien van een geperforeerde voor- en bovenkant. Daarbij oogt de behuizing dankzij zijn ingetogen ontwerp en glazen zijkant ook nog luxe. Ook de voeding wordt netjes uit het oog onttrokken zodat je naar een opgeruimde pc kijkt. Het enige dat je eventueel kunt missen is een geïntegreerde usb-c-poort.

Corsair 4000D Airflow

Ook Corsair heeft met de 4000D Airflow een kast die gericht is op zoveel mogelijk koeling. De stalen voorkant is voorzien is van driehoekige gaten voor een optimale doorstroming. De behuizing heeft een glazen zijpaneel en is er in zwart of wit. Je hoeft niet naar rommelige kabels te kijken, want een verborgen voeding zorgt voor een opgeruimd geheel. De kast is ruim en biedt genoeg plek voor een krachtige configuratie. Corsair levert twee ventilatoren mee, maar er is uiteraard plek voor meer koeling. Ook een usb-c-poort is Corsair niet vergeten.

Be quiet! Silent Base 802

Dat een goede koeling niet ten koste hoeft te gaan van een stille pc, bewijst Be quiet met de Silent Base 802. De voor- en bovenkant kun je naar wens dichtmaken of juist ombouwen naar een open structuur, zodat je zelf een goede balans tussen koeling en geluid kunt vinden. Be quiet! levert drie eigen, stille 140mm-ventilatoren mee die aangestuurd worden door een geïntegreerde fancontroller die je kunt bedienen met een knop op de behuizing. Ook usb-c ontbreekt niet. De Silent Base 802 is leverbaar in wit of zwart, waarbij je kunt kiezen voor een dichte zijkant of glas.

Lees ook: Elf oledschermen voor de pc getest: wel of niet kopen?

3x Itx

Lian Li Q58

Wie op zoek is naar een compact systeem kiest al snel voor itx. Het zijpaneel van de Lian Li Q58 bestaat uit twee panelen die ieder vervangen kunnen worden door glas. Zo kun je zelf kiezen tussen een betere koeling of zichtbaarheid van je componenten. In deze compacte kast wordt een sfx-voeding gebruikt. Een grafische kaart kan een maximale lengte van 320 mm hebben. De grafische kaart wordt met behulp van een riser cable verticaal gemonteerd. De Q58 is leverbaar met een PCIe3.0- of 4.0-riser cable; die laatste variant is wel wat duurder.

Cooler Master NR200P

De Cooler Master NR200P is niet de meest compacte itx-behuizing op de markt, maar wel een heel flexibele. Zo wordt de behuizing inclusief een normale en glazen zijkant geleverd en kun je dankzij een meegeleverde riser cable de grafische kaart in combinatie met waterkoeling ook verticaal monteren. Let er wel op de riser cable maximaal PCIe3.0 ondersteunt, moederborden met 4.0 moet je eerst instellen op 3.0. De behuizing heeft genoeg posities voor ventilatoren en er worden er twee meegeleverd. De voeding moet in sfx- of sfx-l-formaat zijn.

NZXT H210i

Voor een itx-behuizing is NZXT’s H210i niet heel compact, maar hij is uiteraard wel kleiner dan de doorsnee-minitower. De 210i is dankzij zijn glazen zijkant een echte showcase, zeker omdat er slimme ingebouwde verlichting wordt meegeleverd. Omdat NZXT de voeding verbergt in een apart compartiment en je kabels goed kunt verbergen, kijk je door het raampje altijd naar een opgeruimd geheel. Als voeding kun je zowel een normale atx- als een kleinere sfx-variant gebruiken.

3x Matx

Thermaltake S100

Moederborden in het micro-atx zijn net een slag kleiner dan atx-borden en soms wat goedkoper. Ze passen op zich prima in een normale atx-behuizing, maar dan is er wel veel ruimte onbenut. De Thermaltake S100 is een compacte behuizing met een prettige prijs met luxe mogelijkheden, zoals een glazen zijpaneel en verstopte voeding. Er is ruimte voor serieuze hardware, zo mag de grafische kaart 33 cm lang zijn en is er ook ruimte voor voldoende koelingsmogelijkheden. De kast is er in zwart of wit.

Fractal Design Meshify 2 Mini TG

De Meshify 2 Mini is een matx-variant van Fractal Designs populaire Meshify-behuizing die je direct herkent aan de kenmerkende voorkant. Die is uiteraard gemaakt van mesh, oftewel geperforeerd staal, die zorgt voor een uitstekende luchtstroom. Een filter zorgt ervoor dat er niet te veel stof in je systeem komt. De zwarte of witte behuizing is voorzien van een usb-c-aansluiting en biedt ruimte aan een grafische kaart van maximaal 30,6 cm. De zijkant is van glas en de voeding wordt door een kap aan het oog onttrokken.

Phanteks Enthoo Evolv mATX

Het Nederlandse Phanteks maakt de opvallend vormgegeven Evolv-behuizingen, die ook in een matx-variant leverbaar zijn. De behuizing is gemaakt van fraai aluminium dat leverbaar is in drie kleuren en is voorzien van een glazen zijkant. De behuizing is voorzien van een instelbare rgb-led en kan optioneel worden uitgebreid met led-strips. Er worden twee ventilatoren meegeleverd en er is ruimte voor een grafische kaart van maximaal 31,9 cm.

4x Houten afwerking

Fractal Design North

Fractal Design heeft de North voorzien van een voorpaneel bestaande uit walnoot- of eikenhout (afhankelijk van de kleur behuizing die je kiest). De behuizing is leverbaar in het zwart of wit met naar keuze een zijpaneel van mesh of glas. Je krijgt met de North een moderne behuizing met onder meer ruimte voor waterkoeling en een usb-c-aansluiting. De behuizing is ook geschikt voor frequente knutselaars, want alle panelen laten zich zonder gereedschap verwijderen.

Corsair 4000D of 5000D

Corsair doet het net even anders, want de houten frontpanelen zijn optionele accessoires voor de Corsair 4000D- of 5000D-behuizingen. Die behuizingen zijn respectievelijk verkrijgbaar vanaf 90 euro of 150 euro, terwijl de houten frontpanelen 69 of 79 euro kosten. De houten panelen met driehoekige uitsparingen voor ventilatie zijn leverbaar in bamboe, sapeli of teak, zodat je zelf kunt kiezen welke het best bij je interieur past.

Verkrijgbaar via: www.corsair.com/eu/

Fractal Design Terra

Ook wie liever een compact systeem heeft, kan terecht bij Fractal Design. De fraai vormgegeven Terra is leverbaar in drie kleuren, waaronder groen, en is voorzien van een houten accent gemaakt van walnoothout waarin onder meer een usb-c-poort is aangebracht. De rest van de behuizing is gemaakt van stevig aluminium. De Terra is een compacte itx-behuizing en voor het monteren van de grafische kaart heb je dan ook een meegeleverde PCIe4.0-riser cable nodig.

Cubeor Kanto mATX V1.3

Wie zoveel mogelijk hout wil, kan terecht bij de Cubeor Kanto mATX V1.3. Deze behuizing is geschikt voor matx-moederborden. De Kanto is er in het wit of zwart, waarbij je kunt kiezen uit vier tinten hout. De houten zijpanelen klappen open als deurtjes, zodat je eenvoudig toegang tot de componenten hebt. Je kunt in deze behuizing krachtige hardware kwijt, zo is er ruimte voor een grafische kaart van maximaal 40 cm lang.

Verkrijgbaar via: www.cubeor.com/kanto/

3x Opvallend anders

Cooler Master NR200P MAX

De behuizing lijkt op de NR200P die je ook in dit artikel vindt, maar is fysiek toch echt een andere kast. Het voornaamste verschil is dat Cooler Master deze kast zelf voorziet van een voeding en geïntegreerde waterkoeling voor de cpu. Een minder duidelijk verschil is dat je de videokaart in deze versie alleen verticaal kunt monteren. Hiervoor wordt een PCIe4.0-riser cable meegeleverd. Je bent hierdoor wel verplicht om geïntegreerde waterkoeling te gebruiken, een normale cpu-koeler past niet.

NZXT H1 V2

Het lijkt net een Xbox Series X, maar de NZXT H1 V2 is toch echt een pc-behuizing. Het zal je niet verrassen dat deze behuizing net als de NR200P MAX alleen geschikt is voor een itx-moederbord. NZXT heeft de H1 voorzien van een voeding en geïntegreerde waterkoeling. De grafische kaart zet je rechtop en sluit je aan via een PCIe4.0-riser cable. Let erop dat je daadwerkelijk de V2 in huis haalt, in de eerste versie zat een ontwerpfout in de riser cable waardoor de behuizing brandgevaarlijk was.

InWin POC

Een behuizing die door de brievenbus past? Dat is gewoon mogelijk dankzij InWins POC, althans tot je hem in elkaar zet. Deze fleurige behuizing die in twee kleurcombinaties te koop is, wordt namelijk geleverd als bouwpakketje. Je moet de metalen platen zelf in elkaar klikken om een behuizing te maken. Daar passen dan een mini-itx-moederbord en een grafische kaart van maximaal 34,6 cm lang in. De zelfbouwbehuizing is verder voorzien van een usb-c-aansluiting.

Verkrijgbaar via: https://estore.in-win.com

Of je koopt een al voor jou samengestelde pc

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.