Tegenwoordig vind je veel films, muziek en series op de bekende streamingdiensten, maar lang niet alles. Wellicht heb je nog wat cd's of dvd's liggen die je wilt digitaliseren. Dan kun je de schijfjes rippen, maar hoe doe je dat?

Tip 01: Schijfruimte

Voordat we aan de slag gaan, is het belangrijk om eerst te controleren of je voldoende schijfruimte hebt. Muziek neemt niet veel ruimte in beslag, maar films doen dat natuurlijk wel. Als je een collectie films gaat digitaliseren, dan heb je echt wel een paar honderd GB nodig. We raden je dan ook aan om een externe harde schijf of een nas te gebruiken. Laatstgenoemde is ook nog eens extra handig omdat veel nas’en een ingebouwde mediaserver hebben, zodat een smart-tv eenvoudig toegang heeft tot alle films, series en muziekbestanden op je nas.

Heb je geen NAS en wil je die ook niet aanschaffen, dan kun je met de tips uit dit artikel wat schijfruimte vrijmaken. Je leest onder meer hoe je herstelpunten kunt opschonen, programma's en Windows-onderdelen kunt verwijderen en clouddiensten kunt inzetten om ruimte vrij te maken op je pc.  Voor je gaat opruimen is het overigens verstandig om een back-up te maken van je belangrijke bestanden. Gaat er toch iets mis bij de grote schoonmaak, dan ben je die in elk geval niet kwijt.

©PXimport

Tip 02: Illegaal?

Er bestaat nog steeds veel onduidelijkheid over de vraag of je nu wel of geen kopie mag maken van een cd of dvd voor eigen gebruik. Gelukkig zijn de regels vrij duidelijk. Stichting Brein zegt hierover: ‘Een kopie maken van muziek of film (cd of dvd) mag als die zonder commercieel oogmerk en uitsluitend voor jezelf bestemd is. Van een computerspel of andere software mag je geen kopie maken, ook niet voor eigen gebruik.’ Daarbij geldt wel een kanttekening: als een cd of dvd beveiligd is tegen kopiëren of rippen (het omzetten naar een digitaal bestand), dan mag deze beveiliging niet omzeild of uitgeschakeld worden, ook niet voor het maken van een eigen kopie. Nu is het uiteraard de vraag wie daar ooit achter zal komen wanneer je de bestanden niet deelt, maar het is goed om de regels te weten.

Ga je de fout in dan kan je dat namelijk duur komen te staan. Als je opzettelijk een inbreuk op auteursrecht maakt dan is dat strafbaar als misdrijf. Straffen kunnen oplopen tot 4 jaar gevangenisstraf en 45.000 euro boete, aldus Stichting Brein.

©PXimport

Tip 03: iTunes instellen

iTunes is misschien niet de meest geliefde software ter wereld (zacht uitgedrukt), maar het is wel een fantastisch programma voor het rippen van je muziek-cd’s. Voordat we het programma aan het werk zetten, is het belangrijk dat we eerst een aantal instellingen aanpassen. Start iTunes, klik vervolgens boven in het menu op Bewerken en in het uitklappende menu op Voorkeuren. In het tabblad Algemeen zie je de optie Bij plaatsen cd. Klik op het uitklapmenu en selecteer Cd importeren en uitwerpen. Normaliter is dat ontzettend irritant, maar als je je collectie snel wilt omzetten is dit ideaal. Klik op Importinstellingen en bepaal of je je muziek in aac-formaat (.m4a) of mp3-formaat wilt hebben. Aac is kwalitatief beter, maar met mp3 ben je wellicht meer vertrouwd. Klik tot slot bij Instelling in het uitklapmenu op Aangepast en geef aan welke geluidskwaliteit je wilt. Let op, hoe hoger de bitsnelheid, hoe groter het bestand. Als je geen idee hebt wat dit allemaal betekent, kun je bij Instelling ook gewoon kiezen voor Hoge kwaliteit (128 kbps). Klik op OK en nogmaals op OK om de instellingen toe te passen.

©PXimport

Tip 04: Cd plaatsen

Het leuke van deze instelling is dat je weinig anders hoeft te doen dan de cd plaatsen en kijken hoe iTunes deze omzet naar een digitaal bestand. Het fijne van iTunes is dat het programma toegang heeft tot een gigantische database, waardoor album-, artiest- en tracknamen automatisch worden binnengehaald, net als de albumhoes. Nu bestaat de kans dat iTunes Hyper the Pipe Hurray van Pater Moeskroen niet vindt, maar in dat geval kun je de informatie zelf invullen. Zodra de informatie is ingeladen, begint iTunes direct met het omzetten van de cd naar digitale bestanden. Daarbij wordt voor elk nummer een los bestand gemaakt. De omgezette bestanden worden opgeslagen in de map iTunes binnen de bibliotheek Muziek op je harde schijf.

©PXimport

Tip 05: Bibliotheek

Dat het allemaal zo makkelijk werkt, is niet de enige reden dat we iTunes hebben gekozen als programma om muziek om te zetten. Tijdens het rippen voegt iTunes de muziek ook meteen toe aan je iTunes-bibliotheek en dat betekent dat alles keurig is ingedeeld. In het programma zie je in het linkerdeelvenster je bibliotheek, waar je kunt klikken op Artiesten, Albums, Nummers, Genres enzovoort. iTunes heeft een verschrikkelijke reputatie, maar hier is het programma gewoon heel goed in.

©PXimport

Tip 06: Software downloaden

Waar het rippen van een cd altijd al vrij makkelijk is geweest, lag dat voor dvd lange tijd anders. Nog steeds is het zo dat als je zoekt op software voor het rippen van een dvd, je heel veel rommel tegenkomt. Het programma dat we je aanraden is WinX DVD Ripper. We zeggen er direct bij: dit programma is niet gratis. We hebben door de jaren heen diverse gratis programma’s gebruikt en lopen altijd tegen dezelfde problemen aan: ze zijn buggy, extreem traag, crashen om de haverklap en/of zetten een logo over je video, tenzij je de betaalde versie kiest. WinX DVD Ripper kost 60 dollar en dat is enorm aan de prijs als je maar één dvd wilt omzetten (in dat geval is een traag programma geen probleem). Wij gaan echter voor je hele dvd-collectie en dan is goede software gewoon belangrijk. WinX DVD Ripper omzeilt ook probleemloos de meeste drm-drempels (wat dus eigenlijk niet mag) en dat scheelt je een hoop gedoe. Let op, schaf het product aan via deze url en niet via de homepage, anders betaal je 60 dollar in plaats van 30.

Alternatief

©PXimport

Tip 07: Software instellen

Net als bij iTunes gaan we eerst even de instellingen aanpassen om ervoor te zorgen dat het videobestand precies zo wordt gegenereerd als wij dat willen. Start WinX DVD Ripper en klik vervolgens bovenin op Options. Je kunt nu aangeven in wat voor taal je het audiobestand van je dvd standaard wilt laten rippen, maar geen zorgen, dit kan later bij het daadwerkelijke rippen ook nog. Belangrijker hier is dat je kunt aangeven waar je het bestand precies wilt laten opslaan. Dat is met name van belang als je te weinig ruimte op je harde schijf hebt om een dvd eerst te rippen, voordat je hem kopieert naar je externe harde schijf of NAS. In dat geval kun je hier direct de juiste locatie kiezen. Daarnaast kun je aangeven of je wilt dat je pc of laptop wordt afgesloten wanneer het rippen klaar is. Dit is interessant, omdat rippen nog wel eens wat tijd in beslag kan nemen. Dankzij deze optie kun je gerust gaan slapen, als het rippen eenmaal is begonnen.

©PXimport

Tip 08: Profiel kiezen

Nu is het tijd om de dvd die je wilt rippen in de dvd-speler te plaatsen. In tegenstelling tot iTunes zal WinX DVD Ripper zelf geen actie ondernemen. Wanneer je de dvd hebt geplaatst, klik je linksboven op de knop Disc. Vervolgens geef je aan hoe je het bestand wilt vormgeven. Wil je de films graag rippen om op je smartphone te kijken, dan kun je dat aangeven. Het bestand zal dan kleiner zijn (maar de kwaliteit ook iets minder). Wij gaan voor MP4 Video, omdat we daarna zelf kunnen besluiten op welk apparaat we de video bekijken en de maximale kwaliteit bewaard wordt. Vervolgens kun je bij het profiel dat je kiest ook nog aangeven hoe hoog je de kwaliteit precies wilt hebben met behulp van een schuifregelaar. Hoe hoger de kwaliteit, hoe langer de software ervoor nodig zal hebben. Heb je je keuze gemaakt, klik dan op OK.

©PXimport

Tip 09: Tracks kiezen

Wat belangrijk is om te weten, is dat een dvd veel meer bevat dan alleen de film die je bekijkt. De voorstukjes, de bloopers en al het andere bonusmateriaal zijn allemaal afzonderlijke tracks op een dvd, zoals liedjes tracks op een cd zijn. Het is uiteraard belangrijk dat je de track kiest van de film en niet van het bonusmateriaal enzovoort. Die track herken je gelukkig vrij eenvoudig, het is namelijk de langste track op de dvd. Plaats daar een vinkje voor. Vervolgens zie je in die track twee uitklapmenu’s. Het linkermenu is voor de audio, het rechtermenu is voor de ondertitel. Kies in beide menu’s de taal die je wilt of kies voor Subtitle disabled als je geen ondertitels wilt. Als je nu bovenin klikt op Set tag, dan kun je de dvd een naam geven en wat extra informatie invullen, zodat het programma waarin je de video gaat bekijken wat meer gegevens kan tonen. Wanneer je alles hebt ingesteld, klik je op Run om het bestand daadwerkelijk te rippen. En nu zul je precies zien waarom we zo enthousiast zijn over WinX DVD Ripper, want waar andere software een half uur tot soms wel een uur doet over het rippen van een dvd, klaart dit programma de klus binnen tien minuten (tenzij je Lord of the Rings ript).

©PXimport

Het is september, en dat betekent dat de nazomer ten einde loopt. Het licht wordt zachter, de avonden koeler en veel planten maken zich klaar voor de herfst. Dit is de maand om nog nieuw groen te planten, vaste planten te verjongen en hagen bij te knippen. Ook het gazon, de moestuin en de vijver vragen nu aandacht. Met een paar gerichte klussen zorg je dat je tuin gezond de herfst en winter ingaat.

Lees ook: Van januari tot en met december: dit doe je elke maand in de tuin

Dit kun je zaaien en planten in september

In september kan er nog veel de grond in. Bosanemonen, herfst- en winterakonieten en cyclamen doen het goed wanneer je ze nu plant, net als groenblijvers die de tuin ook in de koude maanden kleur geven. Koop je een boom, let er dan op dat het blad nog stevig en fris oogt. Een boompje dat al kaal aan het worden is, kun je beter niet planten.
Wie volgend voorjaar een bloemenzee wil, zaait in deze periode korenbloemen, goudsbloemen en klaprozen. Ook vaste planten die al jaren op dezelfde plek staan, kun je nu delen om ze te verjongen. Wil je een groenblijver verplaatsen, dan is dit de juiste tijd: de grond is nog warm genoeg voor de wortels om zich goed te herstellen.

©Leika production

Haal de snoeischaar maar tevoorschijn

Veel planten kun je nu nog een knipbeurt geven. Begin bij kuipplanten die buiten staan, want snoeiwonden genezen beter in de buitenlucht. Ook hagen kun je in september mooi in vorm brengen. Werk van onder naar boven en knip ze licht taps toe, zodat ook de onderste takken voldoende licht krijgen. Geef daarna wat compost zodat de haag sterk de winter ingaat.
Lavendel kort je ongeveer tien centimeter in, de Japanse wijnbes die vrucht heeft gedragen knip je helemaal terug en hortensia's ontdoe je van de stugge bloemen. Bij bomen en struiken verwijder je aangetast blad. Daarnaast is het slim om wekelijks uitgebloeide bloemen van dahlia's, rozen en andere zomerbloeiers weg te knippen. Zo blijft de tuin verzorgd en verklein je de kans op ziektes.

©SKT Studio

Lees ook: Welke snoeischaar voor welke tuinklus?

Planten en gras in september

Sommige planten hebben juist nu extra zorg nodig. Camelia's en rododendrons vormen in september hun knoppen voor volgend jaar en hebben daarom voldoende water nodig. Tweejarige planten zoals vingerhoedskruid kun je verplaatsen naar een nieuwe plek in je tuin. Hoge bloeiers als zonnebloemen, dahlia's en herfstasters geef je steun, zodat ze niet bezwijken onder de eerste herfststormen.
Het gazon vraagt een andere aanpak dan in de zomer. Maai het gras wat hoger en zaai waar nodig bij. Verticuteer eerst om mos en dood gras te verwijderen. Kies een zaadmengsel dat past bij zon of schaduw, afhankelijk van de ligging van je tuin. Heb je in augustus niet bemest, dan is dit hét moment om dat alsnog te doen. Vul kuilen aan en houd je terras vrij van onkruid en mos.

Werk in de moestuin

Ook in de moestuin valt er nog genoeg te doen. Boontjes moeten tijdig worden geplukt om taaie peulen te voorkomen. Tomaten die nog groen zijn leg je op een zonnige plek zodat ze verder kunnen rijpen. September is ook de maand van de appel- en perenoogst. Maak er compote, sap of een taart van, of bewaar ze op een koele plek. Verder kun je winterpostelein en raapstelen zaaien, zodat je later in het seizoen nog kunt oogsten.

Wil je wat orde brengen in je verzameling bookmarks? Het zelf te hosten Hoarder is hiervoor een mooie optie. Bookmarks, maar ook notities, afbeeldingen en ideeën kun je in overzichtelijke lijsten opslaan, die je van labels kunt voorzien en doorzoeken. Zelfs grotere verzamelingen zijn geen probleem, dankzij de optionele AI-functies. Deze benutten de API van OpenAI. In dit artikel lees je hoe je alles opzet!

Lees ook: Bladwijzers onder controle: de beste bookmarkmanagers op een rij

Voor het bewaren van bookmarks bestaan diverse handige toepassingen, waaronder Pocket (https://www.getpocket.com) en het minder bekende Raindrop.io (https://www.raindrop.io). Het relatief jonge Hoarder mag in het lijstje naar onze mening niet ontbreken. Hierin kun je onder meer bookmarks, notities en afbeeldingen bewaren, waarna je de volledige inhoud kunt doorzoeken. Ook kun je items organiseren door labels toe te voegen of lijsten te maken. Dankzij de optionele koppeling met OpenAI kun je materiaal automatisch van labels voorzien, maar ook bijvoorbeeld vragen om een artikel samen te vatten. Je kunt Hoarder volledig zelf hosten. Dit geeft je meer controle en maakt het privacyvriendelijk. Voor de installatie kun je onder meer Docker Compose gebruiken, wat we ook in dit artikel doen. Er zijn browserextensies voor Chrome en Firefox, wat het toevoegen van artikelen op internet met de gewenste labels veel makkelijker maakt. Verder zijn er mobiele apps voor Android en iOS, zodat je ook onderweg je bookmarks kunt raadplegen. 

1 Installatie

Er zijn meerdere installatiemethoden, die in de documentatie uitgebreid aan bod komen (https://docs.hoarder.app). De aanbevolen installatiemethode is via Docker Compose, waar we ook hier voor kiezen. De installatie van Docker Compose is vaker behandeld en ook online vind je diverse handleidingen, zoals voor Ubuntu 24.04 (https://www.kwikr.nl/ubntdock).

In de volgende stappen gaan we de bestanden docker-compose.yml en .env maken. We raden een systeem met ongeveer 2 GB werkgeheugen aan. Ook als je Hoarder binnen een container in Proxmox VE gaat installeren, moet je zoveel toewijzen, want 1 GB is net te weinig. Log in via SSH, maak een mapje voor Hoarder en navigeer naar deze map. Hierin gaan we de bestanden voor Docker plaatsen.

2 Docker

De snelste manier om te starten, is het downloaden van het YAML-bestand voor Docker Compose. Geef daarvoor de onderstaande opdracht vanaf de Opdrachtprompt:

Het bestand voor Docker Compose hoef je niet aan te passen. Wel is een bestand met omgevingsvariabelen nodig. Dit bestand kun je maken en bewerken met de opdracht nano .env. Zet hierin om te beginnen de volgende regels:

Bij NEXTAUTH_URL kun je localhost vervangen door het ip-adres van het systeem waarop Hoarder draait. De twee willekeurige strings kun je zelf bedenken of genereren met deze opdracht:

Start ten slotte de container met:

Je kunt Hoarder nu openen via http://ipadres:3000, waarbij je ipadres dan vervangt door het echte ip-adres van het systeem. Bij toekomstige updates kun je Hoarder stoppen met:

Daarna kun je met deze opdracht de images vernieuwen:

Om vervolgens met deze laatste opdracht alles weer in de lucht te brengen:

3 Toegang OpenAI

Het is niet verplicht om de AI-functies te gebruiken, maar het is wel een leuke en nuttige toevoeging, zeker als je veel bookmarks gaat toevoegen. De kosten zijn bovendien zeer laag. Voor de meeste mensen is OpenAI de beste keuze, hoewel Ollama ook een optie is (zie kader 'Keuze tussen OpenAI of Ollama'). Om OpenAI te gebruiken, moet je toegang tot de API regelen. Hiervoor ga je naar https://platform.openai.com. Log in met een bestaand account, zoals het account dat je voor ChatGPT gebruikt, of maak een nieuw account. Ga dan naar https://www.kwikr.nl/oakey en kies Create new secret key. Vul bij Name een beschrijvende naam in, zoals Hoarder. Dit maakt de sleutel beter herkenbaar, mocht je deze in de toekomst willen verwijderen. Kies bij Project de optie Default project. Klik dan op Create secret key. De sleutel wordt nu gemaakt en slechts eenmalig getoond; bewaar deze dus goed! Open dan het bestand .env en voeg de volgende regel toe:

Herstart nu Hoarder zodat de nieuwe configuratie actief wordt. Blijf nog even in de omgeving van OpenAI, want we moeten wat credits aanschaffen.

4 Credits aanschaffen

Je hebt credits nodig om met de OpenAI-API te werken. Dit gebruik staat los van een eventueel abonnement op ChatGPT. Ga hiervoor naar Billing of rechtstreeks via https://www.kwikr.nl/oabill. De eerste keer moet je een betaalmethode toevoegen via Add payment details. Vul hier je creditcardgegevens in. Klik daarna op Continue. Begin met een klein bedrag, bijvoorbeeld 10 dollar. Dit is waarschijnlijk meer dan je ooit nodig zult hebben voor Hoarder. De optie voor automatisch opwaarderen, kun je daarom het best uitzetten, om risico's te beperken. Bevestig ten slotte de betaling.

Desgewenst kun je limieten configureren. Naast Hoarder zijn er overigens ook steeds meer andere toepassingen die de API van OpenAI kunnen gebruiken. Dat maakt de inzetbaarheid dus een stuk breder! Denk aan chatbots, schrijfhulpjes en automatiseringstools. Het is handig om voor elk project een aparte API-sleutel te maken, om het beheersbaar te houden.

5 Registratie

We beginnen met het maken van een beheeraccount. Open daarvoor Hoarder door in je browser naar http://ipadres:3000 te gaan. Ga op het inlogscherm naar Sign up om een eerste account te maken. Dit eerste account krijgt altijd beheerrechten (administrator). Wil je Hoarder in het Nederlands gebruiken, klik dan op je profielicoontje rechtsboven, ga naar User Settings en kies achter Options bij Interface Language voor Dutch. Alles is nu in het Nederlands. In het vervolg gaan we Hoarder in deze taal gebruiken.

 6 Gebruikers beheren

Je krijgt als beheerder speciale functies die je ziet als je via je profielicoontje naar Admin Instellingen gaat. Zo kun je onder Gebruikerslijst nieuwe gebruikers toevoegen met de gewenste rol. Als beheerder kun je bovendien het wachtwoord voor gebruikers opnieuw instellen. Als je echter als beheerder je wachtwoord kwijtraakt, is dat ingewikkelder omdat je dit via de database moet doen. Bewaar het wachtwoord dus goed!

Gebruikers kunnen zich bij de standaardinstellingen overigens ook aanmelden via het inlogscherm. Wil je dat voorkomen, voeg dan de volgende regel aan het bestand .env toe:

Herstart Hoarder met deze opdracht, zodat de nieuwe configuratie actief wordt:

7 Instellingen

We zullen kort enkele instellingen doornemen. Klik daarvoor op je profielicoontje en ga naar Gebruikersinstellingen. Onder AI Instellingen zie je een preview van de prompts die worden gebruikt voor de verschillende AI-mogelijkheden, zoals het genereren van labels en maken van samenvattingen.

Je kunt hier extra regels aan toevoegen, zodat de prompts worden aangepast. Zo kun je bijvoorbeeld voor Nederlandstalige labels en samenvattingen zorgen (zie kader 'Nederlandse labels en samenvattingen').

Onder RSS Abonnementen kun je RSS-feeds toevoegen. Verder kun je bookmarks exporteren als JSON-bestand of importeren vanuit diverse andere toepassingen, waaronder Pocket, Linkwarden (waar we eerder in Computer!Totaal over schreven) of je browser (zoals Chrome en Firefox). Ook alle links die je al in je browser hebt bewaard, kun je dus gemakkelijk overzetten naar Hoarder. Verder kun je sleutels maken voor de API van Hoarder, defecte links bekijken en webhooks aanmaken.

8 Bookmarks toevoegen

Op de openingspagina van Hoarder zie je de laatste toegevoegde bookmarks. Je kunt nieuwe items toevoegen via het vak. Je kunt hier ook afbeeldingen naartoe slepen, waarvan de tekst via OCR wordt omgezet, zodat dit (ook) doorzoekbaar wordt. Verder krijgen afbeeldingen en ook teksten die je toevoegt automatisch labels door AI.

In het menu (met de drie puntjes) zie je extra opties. Zo kun je een bookmark markeren als favoriet of deze toevoegen aan een of meerdere lijsten, die je via het menu aan de linkerkant kunt aanmaken en beheren. Om de inhoud en details voor een bookmark te bekijken, klik je op het icoontje met twee pijltjes voor een grotere weergave.

9 Details bekijken

Als je de details voor een bookmark opent, zie je links een voorbeeld met de content uit de cache en een optie om de gemaakte schermopname te bekijken. Rechts kun je via Samenvatten met AI een samenvatting laten maken door AI. Ook zie je hier de labels die door jouzelf of AI zijn toegevoegd. Verder zie je een vak om een notitie te schrijven en enkele extra opties. Onderaan kun je de bookmark opslaan als favoriet, archiveren of verwijderen.

10 Hoogtepunten

Een handige extra mogelijkheid is de zogenoemde hoogtepunten. Hierbij open je eerst de grotere weergave voor de bookmark. In het voorbeeld links kun je nu een stuk tekst selecteren. Vervolgens kies je een passende kleur (geel, rood, groen of blauw). Hierna wordt automatisch een zogenoemd hoogtepunt opgeslagen. Je ziet deze rechts bij de details. Als je via het menu van Hoarder naar Hoogtepunten gaat, zie je alle gemaakte hoogtepunten. Via Source kun je ook het gerelateerde artikel opvragen. Hoogtepunten zijn een handige manier om belangrijke details van artikelen te bewaren.

11 Zoeken

Wat Hoarder zo krachtig maakt, is dat je de volledige tekst van alle opgeslagen inhoud kunt doorzoeken via de balk aan de bovenkant. Dat gaat niet alleen om titels of beschrijvingen, maar ook om de volledige inhoud van de opgeslagen links en notities.

Je kunt in je zoekopdracht ook filters gebruiken. Met is:fav zoek je bijvoorbeeld alleen binnen je favorieten, het filter is:tagged zoekt naar items die een of meer labels hebben en is:inlist zoekt naar items die in een of meerdere lijsten zijn opgenomen.

Met #label kun je naar een bepaald label zoeken. Merk op dat labels hoofdlettergevoelig zijn. De labels Technologie en technologie worden daardoor als afzonderlijke labels beschouwd. Dit vraagt dus enige zorgvuldigheid bij het invoeren van labels. Dit kun je wel afvangen door de prompts voor AI aan te passen, zoals we hebben uitgelegd.

Behalve via de zoekfunctie kun je uiteraard ook via de toegekende labels bepaalde items terugvinden. Hiervoor ga je naar Labels. Je kunt hier de labels die op elkaar lijken desgewenst samenvoegen. Daarvoor klik je eerst op Drag & Drop Samenvoegen. Daarna sleep je een label naar een ander label.