Van gadgets tot ware medische apparaten; smartwatches en smartbands zijn er in alle soorten en maten. Daarom testen wij tien van deze draagbare computers en zoeken we uit wat voor jou de beste keus is. Welk model is het meest geschikt voor tijdens het sporten of geeft je de meeste functionaliteit in het dagelijks leven? Je leest het in deze test.

Waar tien jaar geleden alleen de meest fanatieke sporters een hartslagsensor bij zich droegen, is het vandaag de dag de gewoonste zaak van de wereld. Maar waar de hartslagsensor vroeger in de vorm van een elastische band om de borst zat, vinden we hem nu verstopt in een horloge om de pols. De moderne smartwatches zijn echter van veel meer gemakken voorzien en houden naast je hartslag, ook een hoop andere zaken voor je bij. Je kunt er bijvoorbeeld op zien hoe lang en diep je hebt geslapen, of je checkt ermee welke route je hebt hardgelopen zonder een zware smartphone te hoeven meeslepen.

Meer dagelijkse functies zijn er ook. Denk aan het lezen en beantwoorden van smartphone-notificaties of het contactloos betalen in winkels. Daarnaast kan een smartwatch ook uitstekend dienstdoen als modieus accessoire met soms luxe behuizingen, fraaie schermen en een wijzerplaat die je kunt aanpassen aan je outfit van de dag.

Geen van de door ons geteste smartwatches is echter perfect en nergens vinden we álle functionaliteit. Je zult dus voor jezelf moeten bepalen welke eigenschappen belangrijk zijn en waar je je slimme horloge voor gaat gebruiken.

Géén medische diagnoses

Smartwatch of smartband

Draagbare slimme horloges zijn te splitsen in twee categorieën: smartbands en smartwatches. De eerste zijn vaak significant goedkoper en zien er niet uit als een normaal horloge. De smartband is eigenlijk een moderne versie van een fitnesstracker met extra functionaliteit. De doorgaans smalle bandjes hebben als voornaamste doel om jou te helpen tijdens het sporten met hartslag- en bewegingssensoren, maar bieden daarnaast ook smartphone-notificaties en andere slimme extra’s. Door het compacte ontwerp zijn de bandjes vaak erg licht en merk je tijdens het sporten niet dat je ze om je pols hebt zitten. Smartbands bieden wel minder functionaliteit dan een smartwatch. Zo ontbreekt vaak de mogelijkheid om er contactloos mee te betalen en is veel informatie alleen in de bijbehorende app te bekijken.

Een smartwatch daarentegen kan meer gezien worden als een mini-versie van een smartphone. Notificaties kun je vaak niet alleen lezen maar ook beantwoorden, en alle (medische, sportieve) informatie is direct zichtbaar op je pols. Het grotere scherm maakt ook andere dingen mogelijk, zoals het navigeren over wegen of het bekijken van de pistekaart voor wintersporters. Omdat een smartwatch bedoeld is voor dagelijks gebruik, wordt daar ook rekening mee gehouden in het ontwerp. Waar de smartband in de meeste gevallen zo licht mogelijk is met een veelal plastic behuizing, zijn smartwatches luxer uitgevoerd met gebruik van zwaardere materialen en (vaak) een fraai design.

Android of iOS

Een van de belangrijkste eigenschappen van een smartwatch is het platform waar het op draait. De meeste smartwatches zijn geschikt voor zowel Android als iOS, maar er zijn uitzonderingen. De meest bekende is de Apple Watch-serie; de smartwatches van Apple werken alleen samen met een iPhone en dus niet met een Android-telefoon, zelfs niet met een iPad. Er is weliswaar een trucje om de Apple Watch Series 5 te gebruiken zonder iPhone, maar dat werkt alleen met de variant met 4G-functionaliteit. Daarnaast verlies je dan veel functionaliteit en verandert de Apple Watch in niet veel meer dan een duur klokje.

Andersom komt het maar weinig voor dat een smartwatch niet met een iPhone werkt. Dat is vrijwel alleen het geval bij oude modellen die nauwelijks nog te koop zijn. Dat betekent echter niet dat de functionaliteit altijd exact hetzelfde is. In een aantal gevallen biedt een smartwatch net iets meer functionaliteit op het ene platform dan op het andere, maar de verschillen zijn doorgaans erg klein.

©PXimport

Waterdichtheid

Zoals je in de tabel aan het einde van dit artikel kunt lezen, hebben bijna alle geteste smartwatches en smartbands dezelfde gespecificeerde waterdichtheid van 5 ATM. Dit getal betekent dat het horloge bestand is tegen de waterdruk op een diepte van 50 meter, maar dat geldt alleen in een zeer gecontroleerd testscenario. In de praktijk is het net genoeg om met het horloge te kunnen zwemmen, maar zelfs dan is het verstandiger om niet metersdiep te duiken. Doe je dat wel, dan riskeer je waterschade die vaak niet zomaar te repareren is. Alleen de Garmin Fēnix 6 wijkt in dat opzicht van de rest af met een waterdichtheid tot 10 ATM. Hiermee is dit horloge geschikt voor alle watersporten behalve scubaduiken.

Computer!Totaal heeft de verschillende merken in deze test benaderd en gevraagd om hun garantiebeleid met betrekking tot waterschade. Garming, Huawei en Samsung beloven de smartwatches en smartbands gratis te repareren of vervangen binnen de garantietermijn als er geen signalen van misbruik zichtbaar zijn. Hiermee doelen de bedrijven op bijvoorbeeld barsten in het scherm of een beschadigde behuizing. Zijn die er wel, dan draai je zelf op voor de reparatiekosten. Fitbit ging helaas niet op onze vraag in, maar een vergelijkbaar beleid ligt voor de hand.

©PXimport

Van hartslagsensor tot ECG

Bijna elke smartwatch en smartband op de markt heeft een hartslagsensor die je hartritme meet met behulp van optische sensoren. Eén of meerdere leds verlichten je huid en de onderliggende bloedvaten, terwijl een sensor meet hoeveel licht daarvan terugkomt. Bij elke hartslag zetten de bloedvaten namelijk een klein beetje uit, waardoor het licht anders reflecteert en de lichtsensor dus een andere waarde meet. Aan de hand daarvan is het horloge in staat om het aantal hartslagen per minuut te berekenen. Luxere horloges voegen daar nog een extra optische sensor aan toe waarmee niet alleen wordt gekeken naar het uitzetten van de bloedvaten, maar ook de kleur van het bloed. Aan de hand van deze kleur kan het horloge bepalen hoeveel zuurstof er nog in het bloed zit, wat beter bekend staat als de zuurstofsaturatie. Deze waarde kan belangrijke indicaties geven over je fysieke gesteldheid. Mocht de zuurstofsaturatie laag worden tijdens het sporten, dan is dat een teken om aan je ademhaling te werken. Daarnaast is het een handige manier om je gezondheid in de gaten te houden bij activiteiten op grote hoogte en dus ijlere lucht. Je lichaam is in zo’n situatie zelf namelijk slecht in het detecteren van zuurstofgebrek, terwijl de gevolgen groot kunnen zijn.

Nieuw in de wereld van smartwatches is de ECG: een elektrische methode voor het meten van de hartslag. Anders dan een optische sensor, is een ECG in staat om afwijkingen in je hartslag te detecteren die een aanwijzing kunnen zijn voor hartproblemen. De ECG werkt echter langzamer en vereist beide handen, waardoor het over het algemeen alleen in rust gebruikt kan worden. Tijdens het sporten gebruiken dergelijke horloges nog altijd een optische sensor voor het meten van het aantal hartslagen per minuut.

©PXimport

Gps en connected gps

Om goed bij te kunnen houden hoe ver je hebt gelopen of welke route je hebt gefietst, zijn de meeste smartwatches en smartbands voorzien van gps-functionaliteit. Hoe die is uitgewerkt, verschilt echter sterk per model. De beste uitwerking is het integreren van een gps-sensor in het horloge. Het horloge kan dan zelf bijhouden waar het is geweest, maar dat gaat uiteraard wel ten koste van de batterijduur. Geïntegreerde gps is vooral handig tijdens het hardlopen, of bij sporten met een risico op valpartijen; je hoeft dan namelijk geen zware en kwetsbare telefoon mee te slepen. Dergelijke smartwatches zijn wel duurder dan exemplaren zonder gps-integratie.

Goedkopere smartbands maken gebruik van de gps-sensor in de telefoon. Dat is een slimme kostenbesparing, maar betekent wel dat je de telefoon, ook tijdens het sporten, bij je moet hebben. Luister je vaak muziek tijdens het sporten, dan neem je de telefoon misschien sowieso al mee, maar zelfs daar hebben smartwatch-fabrikanten aan gedacht. Een aantal smartwatches heeft namelijk opslagruimte voor muziek en kunnen direct verbinden met een Bluetooth-hoofdtelefoon. In combinatie met een eigen gps-sensor is een smartphone dan niet meer nodig.

©PXimport

Fitbit Premium

De prijzen die in de vergelijkingstabel aan het eind van dit artikel te vinden zijn, zijn de basisprijzen van de verschillende smartwatches en smartbands. In het geval van de twee Fitbit horloges kan daar echter nog een aardig bedrag bij komen. Het gaat dan niet alleen om de optionele bandjes of andere extra’s die vrijwel alle horloges bieden, maar om een abonnement op software. Wil je extra functionaliteit, dan moet je voor 11 euro per maand of 85 euro per jaar een abonnement nemen op de Premium-variant van de Fitbit smartphone-app, terwijl het marketingmateriaal de indruk geeft dat het standaard bij het horloge zit. Denk bij extra functionaliteit aan uitgebreidere informatie over je slaapritme, geanimeerde oefeningen en een rapport over je gezondheid.

De horloges van Fitbit zijn zonder het abonnement al niet de beste deals, maar als die extra kosten er ook nog eens bij komen, dan lijkt het zelfs een zeer onverstandige keus. Na één jaar de Fitbit Charge 3 te hebben gebruikt inclusief abonnement, kost de smartband maar liefst 195 tot 267 euro, afhankelijk van de uitvoering en het betaalmodel. Dat is drie keer zo veel dan de directe concurrentie!

Hoewel de andere merken soms ook betaalde extra apps aanbieden, gaat dat in de meeste gevallen om apps van derde partijen en niet om abonnementen. Denk bijvoorbeeld aan een speciale navigatie-app op de Samsung Galaxy Watch Active 2.

©PXimport

De beste smartwatch: Samsung Galaxy Watch Active 2

De Samsung Galaxy Watch Active 2 is duidelijk één van de beste smartwatches van het moment zonder dat je daar de hoofdprijs voor hoeft te betalen. Voor ongeveer 270 euro haal je een zeer stijlvol horloge in huis dat door de grote diversiteit aan wijzerplaten ook nog eens perfect te matchen is aan elke outfit. Door de vrij minimalistische behuizing kan de Galaxy Watch Active 2 eenvoudig worden aangepast, met bijvoorbeeld een digitale tijdsweergave tijdens het sporten en een Frontier-uurwerk tijdens een zakelijk gesprek.

Uiteraard zijn ook de nodige fitness- en health-functies aanwezig. Naast het meten van je hartslag en het aantal stappen dat je zet, houdt het horloge ook bij hoeveel calorieën je verbrandt, hoe goed je slaapt en wat je huidige stressniveau is. Iedereen die tijdens zijn kantoorbaan langdurig stil zit, wordt er ook regelmatig aan herinnerd om toch even te bewegen met behulp van simpele oefeningen.

Meer dagelijkse functies vind je natuurlijk ook terug op het horloge en in de app-store. Denk dan aan een navigatie-app die de smartwatch linkt met Google Maps; handig voor op de fiets, zeker nu het gebruik van de smartphone ook voor fietsers verboden is.

Een grote misser is het ontbreken van betaal-functionaliteit; omdat Google Pay en Samsung Pay nog niet worden ondersteund door Nederlandse banken kan het horloge niet gebruikt worden voor contactloos betalen.

Samsung Galaxy Watch Active 2

Prijs
€ 235,-
Websitewww.samsung.com/nl/wearables9Score90

De beste smartband: Huawei Band 4 Pro

Huawei laat zien hoe een betaalbare smartband in elkaar hoort te zitten. Dat het horloge geen fysieke knop heeft is even wennen, maar het aanraakgevoelige knopje aan de voorkant werkt eigenlijk net zo makkelijk. Het navigeren door de verschillende menuutjes gaat soepel en vrijwel altijd vloeiend. Een duidelijke uitzondering daarop is het openen van het notificatie-schermpje; dat werkt soms bijzonder moeizaam en is af en toe zo langzaam dat je het idee hebt dat je handeling niet geregistreerd is.

Het door ons geteste model heeft een zwarte body en een donkerrood bandje. Hoewel het horloge niet geschikt is voor chique gelegenheden, ziet het er in een sportieve omgeving speels en functioneel uit. Een van de grootste pluspunten tijdens het sporten is de geïntegreerde gps-sensor. Tijdens het hardlopen hoeft de smartphone dus niet mee, want alle informatie wordt netjes geregistreerd door het horloge.

Huawei Band 4 Pro

Prijs
€ 70,-
Website
8Score80

Voor de avonturier: Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire

Van alle bekende merken heeft Garmin misschien wel het grootste aanbod aan horloges; van goedkope fitnesstrackers tot gespecialiseerde horloges voor piloten. De Garmin Fēnix-serie valt daar een beetje tussenin, maar biedt een fantastische set features waar maar weinig horloges tegenop kunnen. Dit is bijvoorbeeld het enige horloge met een waterdichtheid tot 10 ATM en de behuizing is aan alle kanten oerdegelijk. De siliconen band houdt het titanium horloge stevig op zijn plek en het scherm wordt beschermd door een glas van saffierkristal. Het draagcomfort wordt daar wel door beïnvloed, maar voor de doelgroep is het prettig dat ze niet voorzichtig hoeven te zijn.

De lijst aan functies is, ondanks het ontbreken van een touchscreen, zo enorm lang dat we die onmogelijk hier allemaal kunnen bespreken. Zo beschikt het horloge over een speciaal transreflectief memory-in-pixel-scherm, wat bekent dat het scherm zelf geen licht hoeft te geven om leesbaar te zijn. Dat scheelt zo veel in het stroomverbruik, dat de accu bij normaal gebruik twee weken mee gaat. Het horloge kan daarnaast bijvoorbeeld pistekaarten en golfbanen weergeven en beschikt over een zuurstofsaturatiesensor voor avonturiers die zich op grote hoogte begeven. Voor een volledige lijst van alle functies verwijzen we je graag naar de website van Garmin.

Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire

Prijs
€ 750,-
Websitewww.tiny.cc/fenixpro8Score80

©PXimport

Voor de iPhone gebruikers: Apple Watch Series 5

De nieuwe Apple Watch Series 5 lijkt erg veel op de modellen van een jaar geleden, maar biedt een aantal extra functies die eigenlijk ook al in de Series 4 hadden moeten zitten. Zo heeft de Series 5 nu een always-on-display en een kompas; features die andere smartwatches al veel langer hebben. Daarmee verandert de Apple Watch eindelijk in de volwassen smartwatch die het al jaren had kunnen zijn. Met functionaliteit zoals een ECG en de beste navigatie-app mag het horloge zich ook tot de meest veelzijdige modellen rekenen.

Opvallend, zeker voor Apple, is het matige gebruiksgemak. Het bedrijf staat met iOS en OSX bekend om de bijzonder overzichtelijke interfaces en zeer eenvoudig te gebruiken apparaten, maar dat zien we niet direct terug in de Apple Watch. Instellingen zijn vaak moeilijk te vinden en het is niet altijd duidelijk of je iets aanpast op het horloge of op de gekoppelde iPhone. Daarnaast is het home-scherm met alle apps erg onoverzichtelijk en is het daardoor soms moeilijk om een app terug te vinden. Toch blijft de digitale kroon een zeer prettige manier om door de verschillende menuutjes te bladeren zonder dat je vingers het hele scherm blokkeren. De integratie met het iPhone-ecosysteem is daarnaast ongekend goed, maar helaas werkt het horloge niet met Android-telefoons.

Apple Watch Series 5

Prijs
€ 450,-
Websitehttps://www.apple.com/nl/watch/8Score80

©PXimport

Conclusie

Smartwatches en smartbands worden steeds toegankelijker en bieden steeds meer features die niet alleen voor sporters maar ook in het dagelijks leven handig kunnen zijn. Het lezen en beantwoorden van notificaties is bijvoorbeeld erg prettig als je in een meeting niet de hele tijd degene wil zijn met een telefoon in de hand. Betalen met een horloge zorgt er daarnaast voor dat je je handen vrij hebt om bijvoorbeeld een boodschappentas vast te houden. In sommige gevallen kan een smartwatch meerdere designer-horloges vervangen door een subtiel design te combineren met een zeer uitgebreide selectie aan wijzerplaten.

Wie op zoek is naar een van de meest veelzijdige smartwatches moet in ieder geval even bij Samsung kijken naar de Galaxy Watch Active 2. Door de lage prijs, het gebruiksgemak en het uitstekende ontwerp heeft hij ons Beste Getest-keurmerk dubbel en dwars verdiend. Dat keurmerk gaat ook naar de Huawei Band 4 Pro, die uitstekende specificaties biedt voor een zeer scherpe prijs.

De Redactie Tip is de Apple Watch Series 5 en de Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire. De Apple Watch Series 5 heeft een prachtig scherm en biedt enorm veel functionaliteit, maar werkt helaas wel alleen met een iPhone. De Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire is het ultieme horloge voor de avonturier met een ongekende bouwkwaliteit, de meest uitgebreide selectie aan functies en een batterijduur waar je u tegen zegt.

©PXimport

Met de Philips Hue Secure Video Doorbell hebben we de eerste slimme deurbel te pakken van het merk voor slimme lampen. Met een prijskaartje van 169,99 euro is-ie niet goedkoop, en de vraag is of de unieke gimmick de bel kan redden.

Met het submerk Secure biedt Philips Hue verschillende producten aan die buiten de strekking van slimme lampen en aanverwante accessoires vallen. Op ID.nl hebben we eerder de slimme binnencamera getest en nu is het de beurt aan de eerste deurbel van het merk: de Philips Hue Secure Video Doorbell. Zo op het eerste gezicht lijkt dit apparaat (voorzien van een IP54-certificaat) op een generiek model uit China: camera boven, belknop onder.

Unieke functie

Op technisch vlak doet de Philips Hue Secure Video Doorbell het in elk geval goed. Het systeem ondersteunt zowel 2,4 als 5 GHz en laat zich aansluiten aan de Hue Bridge (via het Zigbee-protocol). Je hebt die bridge niet nodig om de deurbel te kunnen gebruiken, maar als je dat doet (bijvoorbeeld met het nieuwe Pro-model van de Bridge) kun je een slimme koppeling realiseren met je bestaande netwerk van slimme lampen van dezelfde fabrikant.

©Wesley Akkerman

Na het installeren binnen de (nog altijd overzichtelijke) applicatie en het koppelen van de lampen, kan de verlichting in huis aanspringen op het moment dat iemand aanbelt. Dat gebeurt razendsnel (binnen een seconde), waardoor je snel doorhebt dat er iemand voor de deur staat. Verder kun je een Chime aan de Philips Hue Secure Video Doorbell koppelen, wat dan weer handig is voor plekken waar geen Hue-lampen hangen of waar je het deurbelgeluid niet hoort.

Producten installeren

De Chime is met 59,99 euro vrij prijzig. Gelukkig kun je voor 199,99 euro ook een pakket kopen waar beide producten in zitten. Dan krijg je dus zo'n 30 euro korting. Goed om te weten: je kunt die chime gewoon in een stopcontact plaatsen. Ook is het zo dat de Philips Hue Secure Video Doorbell niet werkt met de bestaande bel (wat sowieso meestal niet het geval is). Daarnaast hoor je heel snel geluid uit die chime komen wanneer iemand op de knop drukt. 

©Wesley Akkerman

De fysieke installatie van de Philips Hue Secure Video Doorbell kan wat meer tijd kosten dan je wellicht gewend bent van slimme deurbellen. Dit is namelijk een bedrade variant die niet op een batterij werkt. De deurbel werkt alleen met 12V-aansluiting, waardoor je mogelijk een transformator moet installeren en aan de slag moet met kabels en kroonsteentjes. Bovendien lijken de meegeleverde stroomkabels onvoldoende geïsoleerd tegen schade (zoals droogte of vocht).

Beeldkwaliteit en basisfuncties

De beeldkwaliteit laat dan weer weinig te wensen over. De Philips Hue Secure Video Doorbell beschikt over een 2K-resolutie. Dat is hoger dan het beeld van de twee bedrade Ring-deurbellen, die het moeten doen met 1080p of 1536p. De kleurweergave is meer dan redelijk, maar de lens lijkt minder goed overweg te kunnen met helderheid. Als de achtergrond lichter is dan de voorgrond, dan kan die laatste wat donkerder zijn dan we zouden willen op dit soort camera's.

Het gezichtsveld van 180 graden in zowel de lengte als breedte is meer dan welkom. Daardoor zullen weinig dingen je ontgaan. Als je de deurbel niet te hoog ophangt, kun je ook kleinere pakketjes in de tuin of op de mat zien liggen. Verder is er infrarood-nachtzicht en nachtzicht in kleur en kun je rekenen op allerlei basisfuncties van een slimme deurbel. Zo kun je met iemand voor de deur praten en kun je meldingen op basis van beweging ontvangen. Wel zo handig.

Gratis opslag, maar…

Waar Philips Hue je ook mee hoopt te overtuigen, is de gratis videogeschiedenis van de afgelopen 24 uur. Als je dus nog snel iets wilt opzoeken van de afgelopen dag, dan kan dat. Je bent dan niet verplicht een abonnement af te nemen. Lokaal video's opslaan is helaas niet mogelijk, zoals dat wel vaak bij de Eufy's van deze wereld kan, waardoor je voor verdere bewaarbehoeften toch afhankelijk bent van een redelijk prijzig abonnement van 40 tot 100 euro per jaar. 

©Wesley Akkerman

Zaken die wij als standaard ervaren, zoals het instellen van activiteitenzones en de herkenning van personen, pakketten en voertuigen, zitten ook allemaal achter een betaalmuur. Dat je uitgebreide videogeschiedenis (30 tot 60 dagen) en het detecteren van rookalarmen (waar een AI-systeem achter zit) geld kosten, willen we nog best accepteren. Tot slot kan de deurbel nog geen automatische reacties ten gehore brengen of geactiveerd worden via geo-fencing.

Philips Hue Secure Video Doorbell kopen?

Ondanks de minpunten zijn we toch behoorlijk enthousiast over de Philips Hue Secure Video Doorbell. Ja, sommige functies kosten extra geld, aansluiten zal voor een hoop mensen onnodig veel gedoe opleveren en het apparaat is vrij prijzig. Maar het feit dat je het product toevoegt aan je bestaande Hue-netwerk en daarmee nieuwe integratiemogelijkheden ontgrendelt (voor lampen en bewegingssensoren), rechtvaardigt wat ons betreft de straffe aanschafprijs.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.