Groene of grijze stroom: ze zitten allebei op hetzelfde stroomnet, gaan door dezelfde kabels heen en komen uit hetzelfde stopcontact. Wat maakt groene stroom dan zo groen en grijze stroom grijs? In dit artikel lees je over (genuanceerde) verschillen tussen duurzame en fossiele brandstoffen, van het productie- tot het recyclingproces.

Groene stroom bestaat niet 

In essentie is elk soort stroom hetzelfde. Elektriciteit bestaat uit bewegende elektronen. Dat zijn kleine, elektrisch geladen deeltjes die uitmaken van een atoom. Wanneer zo’n elektron zich verplaatst, komt er energie vrij. Op basis hiervan kun je dus zeggen: groene stroom bestaat niet. Want in principe is de stroom zelf niet groen. Het erom dat de opwekking ervan op een duurzame manier gebeurt.  

🔌 Wat wordt er dan onder duurzame opwekking verstaan? En is groen écht zo goed en grijze stroom alleen maar slecht? Hieronder lees je wat er bij de opwekking van groene en grijze stroom komt kijken. 

Wanneer noem je stroom groen? 

Doorgaans gebruikt men de term ‘groene stroom’ wanneer het op een duurzame manier gewonnen is. Groene stroom komt uit onuitputtelijke, hernieuwbare energiebronnen als wind, water, zon, aardwarmte en biomassa. Zolang de wind waait, de zon schijnt en de bomen groeien, raken ze nooit op. Om van groene energiebronnen te spreken mag de productie niet bijdragen aan de opwarming van de aarde. Daarnaast is stroom groen wanneer: 

• het de lucht niet vervuilt
• niet op raakt
• de leefomgeving van mens en dier niet aantast 

De oorsprong van grijze stroom

Grijze stroom wordt opgewekt uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, aardolie en kolen. Die raken een keer op. Door ze te verbranden ontstaat er energie. Maar tijdens het verbranden komt ook CO₂ vrij en CO₂ is een broeikasgas dat de aarde doet opwarmen. 

©Thares2020

Is groene stroom écht alleen maar goed en grijze stroom écht zo slecht?

Ondanks dat de kleurlabels van de soorten energie ergens op hinten, lijkt het plaatje toch niet helemaal zo zwart-wit of groen-grijs te zijn, maar is het een stuk genuanceerder. Hieronder lopen we verschillende zienswijzen langs van 5 onderdelen die komen kijken bij de opwekking en het gebruik van duurzame en fossiele energiebronnen: productie, uitstoot, leefomgeving, recycling en gevaren.  

1. Productie

Net als kolen- en aardgascentrales komen windmolens en zonnepanelen niet zomaar uit de lucht vallen. Die moeten geproduceerd worden. Hoewel ze schone, groene energie leveren, komt er ook gewoon CO₂ vrij bij de productie, het onderhoud en afbraak ervan. Ook zijn er grondstoffen nodig voor de accu’s en andere elektriciteitsopslag. En die raken ook een keer op. Terwijl het opslaan van energie juist zo belangrijk is bij niet-stabiele energieopwekking door de natuur. Het verschil tussen de groene energiebronnen en fossiele energiebronnen is dat de uitstoot vele malen lager is. Een windmolen compenseert dit volledig na 3 tot 12 maanden draaien. Fossiele-brandstofcentrales compenseren dit niet en blijven hun hele leven lang CO₂ uitstoten. Je merkt nu al misschien dat het een gecompliceerd plaatje is, met veel voorwaardes en bedenkingen.

2. Uitstoot

Als grijze stroom tegenover groene stroom staat, is het dan alleen maar slecht? Daarvoor moet je naar het totaalplaatje kijken. Tijdens de productie van bijvoorbeeld kernenergie komt bijna geen CO₂ vrij. Is kernenergie dan groen? Nee, want uranium, de grondstof waarmee kernenergie geproduceerd wordt, raakt een keer op.  Bovendien levert het veel radioactief afval op, wat nog duizenden, al dan niet miljoenen jaren gevaarlijk blijft. Maar op het moment zijn er andere typen kerncentrales in ontwikkeling waar veel meer grondstof voor is. 

Net als uranium raakt ook aardgas dat gebruikt wordt in de gascentrales een keer op. De CO ₂-uitstoot van gascentrales is ook erg hoog. En vooral kolencentrales zijn echte boosdoeners met een hoge CO₂-uitstoot en luchtvervuilende stoffen als kwik, stikstofoxiden, zwaveloxiden en fijnstof. Er zijn wel moderne kolencentrales, maar alsnog stoten die wel 2 keer zoveel uit als gascentrales. 

Duurzame energiebronnen stoten geen CO₂ uit tijdens het produceren van energie, maar wel bij de productie en onderhoud ervan. Dit worden ook wel de energiekosten genoemd. Bij het verbranden van biomassa komt er overigens wel CO₂ vrij.  

3. Leefomgeving

Het niet verstoren van de leefomgeving van zowel mens en dier is een voorwaarde voor groene stroom. Toch blijken windmolenparken in de Noordzee invloed te hebben op het ecosysteem van de zee. Ze spelen een rol in de lucht- en waterstromen en nemen ruimte in. De rijksoverheid onderzoekt wat die effecten precies inhouden. Over waterkracht wordt gezegd dat de waterparken alleen duurzaam zijn wanneer ze kleinschalig zijn. Grote centrales verstoren visstand en ecosystemen. Ook zou biomassa een duurzame bron moeten zijn, maar het hout dat verbrandt wordt, zou voor een duurzamer doel kunnen worden ingezet. Daarnaast is het kappen van brandhout ook niet erg vriendelijk voor de leefomgeving. Er is landbouwgrond speciaal voor biomassa, maar ook dat zou anders gebruikt kunnen worden. En tijdens de mestvergisting moet er trouwens een materiaal toegevoegd worden, dat eigenlijk ook gewoon geschikt is voor veevoer.

©Malp

Grijze-stroomopwekkers zijn erg luchtvervuilend en voor de centrales moet er ruimte zijn om ze te bouwen. Bovendien kunnen er lekkages ontstaan tijdens het oppompen en transporteren van olie. Die lekkages hebben grote gevolgen voor de kwaliteit van het water en de dieren die ermee in aanraking komen. Om het nog maar niet te hebben over het radioactieve afval dat komt kijken bij de kerncentrales, wat nog erg lang schadelijk kan blijven. 

4. Recycling

Wat doen we met de energiebronnen wanneer ze aan het einde van hun levensduur zijn of kapot zijn? Fossiele brandstoffen vallen niet te recyclen. Wel kunnen bijvoorbeeld kolencentrales die aan vervanging toe zijn, voor een ander doel dienen - zoals het stoken van biomassa. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met brandgevaar. Wanneer pallets met biomassa te vochtig worden, bestaat de kans dat er brand ontstaat. 

Ook groene energiebronnen verouderen en moeten op den duur vervangen worden. Een zonnepaneel, afhankelijk van het soort, kan tot wel 40 jaar meegaan. Maar de batterijen verouderen waardoor ze minder energie opbergen. Twee jaar geleden is voorspeld dat er in 2030 ongeveer 250.000 op de afvalstapel belanden. En bij veel van die oude types is er een lijm gebruikt waardoor ze niet volledig recyclebaar zijn. Van windmolens kunnen de gondels en masten van staal makkelijk gerecycled worden. De wieken en bladen daarentegen zijn met hars geproduceerd, wat het recyclen lastig maakt. Tot nu toe worden ze meestal verbrand of in beton gebruikt.

Volledige recycling van duurzame energiebronnen is nog niet helemaal mogelijk. Maar er zijn initiatieven om dit te veranderen. Bij het bouwproces krijgen zonnepanelen en windmolens van recyclebaar materiaal voorrang. In Groningen is zelfs een proeffabriek opgezet waarin hoogwaardige recyclingtechnologieën ontwikkeld worden.  

5. Gevaren 

Ongelukken komen helaas voor in elk soort energieproductie. Het is weleens voorgekomen dat zonnepanelen vlam vatten door oververhitting, te weinig ventilatie, of slecht aangesloten kabels en stekkers. Ook windmolens kunnen in de fik vliegen. Deels omdat de industrie nog vrij jong is, waardoor er nog gesleuteld wordt aan kostenreductie en bouwprocessen. 

Ook in de verschillende industrieën zelf gebeuren ongelukken. Zo is becijferd dat er tijdens elk miljoen gewerkte uren in de olie-industrie 1 ongeval. Bij windmolens lag het aantal op 2,1 per 1 miljoen gewerkte uren.

Toch levert de fossiele energieopwekking de grootste gevaren. Wereldwijd overlijden er jaarlijks ruim 5 miljoen mensen aan luchtvervuiling. De schuldigen? Fabrieken, niet-elektrische auto's en ...  elektriciteitscentrales. 

Ook interessant: Zonnepanelen in de brand? Dit kun je doen om ellende te voorkomen 

Waarom dan toch voor groene stroom kiezen? 

Je weet inmiddels dat groen niet automatisch goed is en grijs niet automatisch slecht. Waarom zou je dan eigenlijk toch voor groene stroom kiezen? Aan het gebruik van fossiele brandstoffen komt een keer een einde, ze raken op. Dat zien we ook terug in de prijsstijgingen van de afgelopen jaren. Vooral aardgas ging flink in prijs omhoog. Bovendien zijn we ook deels afhankelijk van het buitenland. Maar door hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon en water te gebruiken, kunnen we minderen met het verbruik van fossiele brandstoffen. met alle voordelen van dien.

Alleen maar groene stroom, dat kan nog niet 

Voor groene stroom zijn we nu nog erg afhankelijk van het weer. Soms wordt er veel opgewekt en soms weinig. Daarmee kan het elektriciteitsnet niet altijd even goed overweg. Als er meer aanbod is dan vraag, of andersom, kan het net als het ware verstopt raken. Dat wordt netcongestie genoemd. Een goed voorbeeld is dat bij extreem veel zon zonnepanelen soms niet meer kunnen terugleveren aan het net. En dat is zonde, want die groene stroom was op een ander moment goed van pas gekomen! Thuisaccu's zijn nu nog zeldzaam, maar zouden op termijn voor consumenten een goede oplossing kunnen zijn.

Op andere momenten ontstaan er piekmomenten in de vraag naar groene stroom. We gaan op hetzelfde moment meer elektrisch koken en elektrisch rijden. In dat geval kan de capaciteit om de stroom goed te kunnen transporteren en opslaan ook nog tekort schieten.

Daarom grijpen we toch terug naar grijze stroom om de energievraag bij te benen. Om groene stroom langdurig en grootschalig op te kunnen slaan, moet er nog flink doorontwikkeld worden.

Lees ook: Lithium, waterstof, stikstof: hoe kunnen we groene stroom opslaan?

©chrisrt

Groene stroomleverancier kiezen 

Niet elke groene-stroomleverancier is hetzelfde. De een investeert veel in het verbeteren van groene energieopwekking maar heeft nog grijze energiecentrales, de ander produceert wel groene stroom maar houdt geen rekening met het bouwproces, of haalt groene stroom uit het buitenland onder het mom van een Garantie van Oorsprong. Check daarom bij het kiezen van een groene stroomleverancier wat het duurzaamheidsbeleid is. 

Misschien ook interessant: Eyeopener: 4 goede redenen om stroom te besparen 

🔋 Wil je zelf groener en duurzamer met energie omgaan? Er is veel dat je kunt (laten) doen!

We klikken, streamen en scrollen alsof het niets is, maar achter die ogenschijnlijk onschuldige handelingen schuilt een wereld aan dataverkeer die zelden privé blijft. Elke keer dat je online gaat, laat je digitale sporen achter: voor je internetprovider, adverteerders en zelfs nieuwsgierige hackers. Een VPN is dé manier om weer grip te krijgen op je eigen internetgebruik. Hoe dat precies werkt en waarom het niet alleen slim, maar eigenlijk onmisbaar is? Je leest het hier.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Kape Technologies

Een VPN was ooit het domein van technerds en mensen die je ook wel gekscherend 'paranoïde' noemde. Maar anno 2025 is het een onmisbare tool geworden voor iedereen die waarde hecht aan privacy, vrijheid en gemak online. Of je nu veilig wilt internetten in een café, toegang zoekt tot je favoriete series in het buitenland of gewoon liever niet gevolgd wordt op het web: een VPN geeft je de controle terug. Maar wat is een VPN precies? En welke aanbieder past het best bij jouw online leven?

Wat is een VPN en hoe werkt het?

Misschien denk je: ik heb toch niets te verbergen? Maar online privacy draait niet om geheimzinnigheid, het draait om controle. Met een VPN bepaal jij wie er meekijkt — en wie niet. Zo'n VPN, oftewel Virtual Private Network, creëert een beveiligde, versleutelde tunnel tussen jouw apparaat en het internet. Je dataverkeer loopt via een externe server, waardoor je IP-adres wordt afgeschermd. Voor websites, apps en nieuwsgierige derden lijk je daardoor iemand anders, ergens anders. Dat betekent niet alleen meer privacy, maar ook bescherming tegen meekijkers en toegang tot content die normaal gesproken buiten je bereik ligt.

Waarom gebruiken steeds meer mensen een VPN?

In de eerste plaats omdat online privacy steeds schaarser wordt. Zonder VPN kan je internetprovider precies zien welke websites je bezoekt en wat je daar doet. Veel mensen vinden dat geen prettig idee. Een VPN versleutelt je internetverkeer, zodat niemand – zelfs je provider niet – nog kan volgen wat je online uitspookt. Ook op openbare wifi-netwerken, zoals die op vliegvelden en in koffiebars, is dat geen overbodige luxe. Daar liggen je gegevens vaak letterlijk op straat en kan een kwaadwillende eenvoudig meekijken. Een VPN voorkomt dat.

©maglara

Even internetbankieren vanaf een idyllisch Thais strandje? Met een VPN is dat geen probleem.

Daarnaast biedt een VPN vrijheid. Je kunt digitale grenzen omzeilen en zelf bepalen vanuit welk land je 'online' lijkt te zijn. Dat is handig als je op vakantie bent en je Nederlandse series wilt blijven kijken, of als je toegang zoekt tot Amerikaanse content op Netflix, Disney+ of Amazon Prime. Ook gamers en sportliefhebbers profiteren ervan: je kunt bijvoorbeeld Formule 1-streams kijken vanuit een regio waar ze goedkoper of vrij beschikbaar zijn. Over prijzen gesproken: het aanpassen van je virtuele locatie levert soms ook financieel voordeel op. Vliegtickets, software of hotels zijn in het ene land goedkoper dan in het andere. Met een VPN kun je eenvoudig de voordeligste optie vinden.

Welke VPN past bij jou?

Er zijn volop aanbieders, maar drie diensten springen eruit qua prestaties, betrouwbaarheid en gebruiksgemak: CyberGhost VPN, Private Internet Access (PIA) en ExpressVPN. Elk met een unieke invalshoek, en via onderstaande links profiteer je bovendien van tijdelijke interessante aanbiedingen.

ExpressVPN is de premium keuze onder de VPN's. Deze dienst blinkt uit in snelheid, stabiliteit en gebruiksgemak. De apps zijn beschikbaar op werkelijk elk denkbaar apparaat – van smartphones en laptops tot routers en smart-tv's – en draaien op supersnelle 10Gbps-servers in 105 landen. Dankzij het zelf ontwikkelde Lightway-protocol is de verbinding niet alleen razendsnel, maar ook uiterst betrouwbaar en veilig. ExpressVPN biedt bovendien extra's zoals een ingebouwde wachtwoordmanager, bescherming tegen trackers en advertenties en zelfs een gratis eSIM voor internationaal mobiel internet. Wie voor een tweejarig abonnement kiest, krijgt nu tijdelijk vier maanden gratis.

CyberGhost VPN is een uitstekende keuze voor wie gemak en veelzijdigheid zoekt. Met één klik activeer je bescherming op maximaal zeven apparaten tegelijk, en dankzij een indrukwekkend servernetwerk in honderd landen is er altijd een snelle verbinding beschikbaar. Of je nu wilt streamen, torrenten of gewoon veilig wilt kunnen surfen: CyberGhost doet het allemaal. De app is intuïtief, biedt geavanceerde privacy-instellingen en beschermt je ook tegen advertenties, trackers en malware. Je krijgt bovendien toegang tot geoptimaliseerde servers voor Netflix, Disney+ en meer. Als extra zekerheid geldt een 45 dagen niet-goed-geld-terug-garantie.

Private Internet Access (of kortweg PIA) richt zich op de privacybewuste gebruiker die graag grip houdt op de instellingen. De software is volledig opensource en heeft meermaals in de rechtbank bewezen géén gebruikslogs bij te houden. Je kunt alles aanpassen: van protocollen tot split tunneling en netwerkregels. PIA werkt uitstekend samen met grote streamingdiensten en ondersteunt P2P op al zijn servers. Eén abonnement beschermt bovendien ongelimiteerd veel apparaten, wat het extra aantrekkelijk maakt voor huishoudens met veel schermen.

Dit is hét moment om een VPN te nemen

Of je nu vooral online streamt, veel reist, werkt met gevoelige informatie of gewoon je privacy belangrijk vindt: een VPN is een investering in je digitale vrijheid. Dankzij de tijdelijke kortingen op CyberGhost VPN, PIA VPN en ExpressVPN is dit hét moment om in te stappen. Kies de provider die bij jou past, klik op de link en surf voortaan veiliger, vrijer en slimmer.

Een opgeruimde keuken is niet alleen prettiger werken, maar ook makkelijker schoon te houden. Maar je kent het wel: voor je het weet staat het aanrecht vol spullen, kan je rommella niet eens meer dicht en zoek je tevergeefs naar die ene handige dunschiller of citroenpers. Tijd voor orde. Moeilijk? Welnee: gewoon een kwestie van logisch indelen, op tijd opruimen en af en toe kritisch kijken naar wat je echt gebruikt. Moet lukken met deze 8 tips!

Lees ook: Zo deel je je keuken handig en logisch in

Tip 1: Soort bij soort: groeperen = overzicht

Een opgeruimde keuken begint met ... inderdaad, opruimen. Begin met alles uit de kastjes te halen. Maak de planken schoon en groepeer daarna wat bij elkaar hoort: pannen bij pannen, glazen bij glazen, servies bij servies. Zo zie je meteen wat je dubbel hebt, wat eigenlijk nooit gebruikt wordt en wat misschien wel weg kan. Spullen die al een jaar ongebruikt in de kast liggen, kun je net zo goed naar de kringloop brengen. Wat overblijft, zijn de spullen die je echt gebruikt – én extra ruimte in je kastjes!

Tip 2: Deel je voorraadkastjes logisch in

Met losse zakjes, open verpakkingen en allerlei blikken wordt het al snel een rommeltje in je voorraadkast. Dat kan handiger. Doe droge voedingswaren als pasta, rijst en bloem in voorraadpotten, het liefst transparante. Eventueel kun je er nog een etiket op plakken als niet meteen duidelijk is wat wat is (bijvoorbeeld omdat je meerder soorten bloem in huis hebt). Zet verder de producten die je vaak gebruikt vooraan en (als je een hoge kast hebt) op ooghoogte. Wat je minder vaak gebruikt, zet je meer naar boven of naar achter.

Kijk ook naar de houdbaarheidsdatum, vooral bij spullen die in zakjes of flessen zitten (denk: maaltijdmixen, sausjes, enzovoorts). Zet wat het eerste op moet vooraan. Vul je je voorraad aan, zet dan de nieuwe spullen achter de spullen die je al een tijdje in de kast hebt staan. Zo pak je telkens die dingen die het eerste op moeten, en dat scheelt verspilling!

©Didecs

Tip 3: Berg apparaten op die je niet vaak gebruikt

Een gourmetstel of fondueset heb je misschien één keer per jaar nodig. Die hoeft dus niet in de keuken te staan. Berg deze apparaten weg, bijvoorbeeld op zolder of in de schuur. Alleen de apparaten die je vaak gebruikt (denk: koffiezetapparaat, waterkoker, eventueel airfryer) laat je staan. Zo houd je werkruimte over en blijft het aanrecht overzichtelijk. Heb je een wat grotere keuken met voldoende kastruimte? Dan kun je apparaten die je niet heel regelmatig gebruikt misschien ook daar in kwijt.

Tip 4: Haal het aanrecht leeg

Hoe minder er op het aanrecht staat, hoe makkelijker je werkt én schoonmaakt. Zet apparaten die je niet dagelijks gebruikt in een kast (zie ook Tip 3) en haal ze pas tevoorschijn als je ze nodig hebt. Denk aan de blender, het tosti-ijzer of de keukenmachine. Alles wat wel mag blijven staan, geef je een vaste plek.

Tip 5: Weinig ruimte? Hang spullen op

Is de kastruimte beperkt? Kijk dan omhoog. Met een wijnglazenrek onder een plank maak je ruimte vrij in de kast én het ziet er gezellig uit. Ook handig: een magneetstrip voor je messen of haken aan een stang voor keukengerei. Zo benut je loze ruimte en houd je het aanrecht leeg.

Tip 6: Reorganiseer je rommella

De beruchte rommella kan prima blijven, zolang je maar weet wat erin ligt. Haal alles eruit, maak de lade schoon en bekijk alle spullen nauwkeurig. Ook hier geldt: eerst opruimen. Die half opgebrande kaarsjes voor op een verjaardagstaart, heb je die echt nodig? Vier bijna lege doosjes lucifers, kun je daar niet één vol doosje van maken? En wat moet je eigenlijk met drie kurkentrekkers en vier flesopeners?

Als je een schifting hebt gemaakt tussen houden en weggooien of naar de kringloop, sorteer je alle overblijvende spullen op categorie. Een la-organizer helpt om het netjes te houden. Heb je geen la-organizer? Je kunt spullen ook op grootte in de la leggen (van klein naar groot), dat helpt ook al om de boel overzichtelijker te maken.

©ID.nl

Tip 7: Ruim op tijdens het koken

Niets zo vervelend als na een heerlijke maaltijd de bende in de keuken nog moeten opruimen. Door tijdens het koken alvast op te ruimen, voorkom je een berg afwas achteraf. Gebruikte snijplanken, kommetjes en spatels? Meteen in de vaatwasser. Lege verpakkingen? Weg ermee. Kruiden en olie terug in het kastje. Als je pannen staan te pruttelen, maak je alvast wat schoon. Het kost allemaal nauwelijks moeite, maar zorgt er wel voor dat je keuken (én je humeur) opgeruimd blijven.

Tip 8: Houd standaard één kastje leeg

Staat er ineens onaangekondigd bezoek op de stoep? Eén leeg kastje in de keuken zorgt ervoor dat je binnen 30 seconden alles opgeruimd hebt – in ieder geval voor het oog. Je hebt dan namelijk voldoende ruimte om alles wat rondslingert snel uit het zicht te zetten. Kastje dicht, keuken netjes.

Nieuwe keuken?

Bovenstaande tips gelden voor bestaande keukens. Ga je een nieuwe keuken kopen, zorg dan dat je vooraf goed nadenkt over de benodigde opbergruimte. En net zoals je bij tijd die je nodig denkt te hebben voor klussen altijd minstens de helft optelt, kies je in je keukenontwerp bij voorkeur voor ook wat meer ruimte dan je denkt te gaan gebruiken. Kijk ook meteen naar mogelijkheden om je laden te organiseren en naar ophangsystemen voor glazen en keukengerei. Daarmee maak je het jezelf later, als de keuken eenmaal in gebruik is, een stuk makkelijker!