Groene of grijze stroom: ze zitten allebei op hetzelfde stroomnet, gaan door dezelfde kabels heen en komen uit hetzelfde stopcontact. Wat maakt groene stroom dan zo groen en grijze stroom grijs? In dit artikel lees je over (genuanceerde) verschillen tussen duurzame en fossiele brandstoffen, van het productie- tot het recyclingproces.

Groene stroom bestaat niet 

In essentie is elk soort stroom hetzelfde. Elektriciteit bestaat uit bewegende elektronen. Dat zijn kleine, elektrisch geladen deeltjes die uitmaken van een atoom. Wanneer zo’n elektron zich verplaatst, komt er energie vrij. Op basis hiervan kun je dus zeggen: groene stroom bestaat niet. Want in principe is de stroom zelf niet groen. Het erom dat de opwekking ervan op een duurzame manier gebeurt.  

🔌 Wat wordt er dan onder duurzame opwekking verstaan? En is groen écht zo goed en grijze stroom alleen maar slecht? Hieronder lees je wat er bij de opwekking van groene en grijze stroom komt kijken. 

Wanneer noem je stroom groen? 

Doorgaans gebruikt men de term ‘groene stroom’ wanneer het op een duurzame manier gewonnen is. Groene stroom komt uit onuitputtelijke, hernieuwbare energiebronnen als wind, water, zon, aardwarmte en biomassa. Zolang de wind waait, de zon schijnt en de bomen groeien, raken ze nooit op. Om van groene energiebronnen te spreken mag de productie niet bijdragen aan de opwarming van de aarde. Daarnaast is stroom groen wanneer: 

• het de lucht niet vervuilt
• niet op raakt
• de leefomgeving van mens en dier niet aantast 

De oorsprong van grijze stroom

Grijze stroom wordt opgewekt uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, aardolie en kolen. Die raken een keer op. Door ze te verbranden ontstaat er energie. Maar tijdens het verbranden komt ook CO₂ vrij en CO₂ is een broeikasgas dat de aarde doet opwarmen. 

©Thares2020

Is groene stroom écht alleen maar goed en grijze stroom écht zo slecht?

Ondanks dat de kleurlabels van de soorten energie ergens op hinten, lijkt het plaatje toch niet helemaal zo zwart-wit of groen-grijs te zijn, maar is het een stuk genuanceerder. Hieronder lopen we verschillende zienswijzen langs van 5 onderdelen die komen kijken bij de opwekking en het gebruik van duurzame en fossiele energiebronnen: productie, uitstoot, leefomgeving, recycling en gevaren.  

1. Productie

Net als kolen- en aardgascentrales komen windmolens en zonnepanelenniet zomaar uit de lucht vallen. Die moeten geproduceerd worden. Hoewel ze schone, groene energie leveren, komt er ook gewoon CO₂ vrij bij de productie, het onderhoud en afbraak ervan. Ook zijn er grondstoffen nodig voor de accu’s en andere elektriciteitsopslag. En die raken ook een keer op. Terwijl het opslaan van energie juist zo belangrijk is bij niet-stabiele energieopwekking door de natuur. Het verschil tussen de groene energiebronnen en fossiele energiebronnen is dat de uitstoot vele malen lager is. Een windmolen compenseert dit volledig na 3 tot 12 maanden draaien. Fossiele-brandstofcentrales compenseren dit niet en blijven hun hele leven lang CO₂ uitstoten. Je merkt nu al misschien dat het een gecompliceerd plaatje is, met veel voorwaardes en bedenkingen.

2. Uitstoot

Als grijze stroom tegenover groene stroom staat, is het dan alleen maar slecht? Daarvoor moet je naar het totaalplaatje kijken. Tijdens de productie van bijvoorbeeld kernenergie komt bijna geen CO₂ vrij. Is kernenergie dan groen? Nee, want uranium, de grondstof waarmee kernenergie geproduceerd wordt, raakt een keer op.  Bovendien levert het veel radioactief afval op, wat nog duizenden, al dan niet miljoenen jaren gevaarlijk blijft. Maar op het moment zijn er andere typen kerncentrales in ontwikkeling waar veel meer grondstof voor is. 

Net als uranium raakt ook aardgas dat gebruikt wordt in de gascentrales een keer op. De CO ₂-uitstoot van gascentrales is ook erg hoog. En vooral kolencentrales zijn echte boosdoeners met een hoge CO₂-uitstoot en luchtvervuilende stoffen als kwik, stikstofoxiden, zwaveloxiden en fijnstof. Er zijn wel moderne kolencentrales, maar alsnog stoten die wel 2 keer zoveel uit als gascentrales. 

Duurzame energiebronnen stoten geen CO₂ uit tijdens het produceren van energie, maar wel bij de productie en onderhoud ervan. Dit worden ook wel de energiekosten genoemd. Bij het verbranden van biomassa komt er overigens wel CO₂ vrij.  

3. Leefomgeving

Het niet verstoren van de leefomgeving van zowel mens en dier is een voorwaarde voor groene stroom. Toch blijken windmolenparken in de Noordzee invloed te hebben op het ecosysteem van de zee. Ze spelen een rol in de lucht- en waterstromen en nemen ruimte in. De rijksoverheid onderzoekt wat die effecten precies inhouden. Over waterkracht wordt gezegd dat de waterparken alleen duurzaam zijn wanneer ze kleinschalig zijn. Grote centrales verstoren visstand en ecosystemen. Ook zou biomassa een duurzame bron moeten zijn, maarhet hout dat verbrandt wordt, zou voor een duurzamer doel kunnen worden ingezet. Daarnaast is het kappen van brandhout ook niet erg vriendelijk voor de leefomgeving. Er is landbouwgrond speciaal voor biomassa, maar ook dat zou anders gebruikt kunnen worden. En tijdens de mestvergisting moet er trouwens een materiaal toegevoegd worden, dat eigenlijk ook gewoon geschikt is voor veevoer.

©Malp

Grijze-stroomopwekkers zijn erg luchtvervuilend en voor de centrales moet er ruimte zijn om ze te bouwen. Bovendien kunnen er lekkages ontstaan tijdens het oppompen en transporteren van olie. Die lekkages hebben grote gevolgen voor de kwaliteit van het water en de dieren die ermee in aanraking komen. Om het nog maar niet te hebben over het radioactieve afval dat komt kijken bij de kerncentrales, wat nog erg lang schadelijk kan blijven. 

4. Recycling

Wat doen we met de energiebronnen wanneer ze aan het einde van hun levensduur zijn of kapot zijn? Fossiele brandstoffen vallen niet te recyclen. Wel kunnen bijvoorbeeld kolencentrales die aan vervanging toe zijn, voor een ander doel dienen - zoals het stoken van biomassa. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met brandgevaar. Wanneer pallets met biomassa te vochtig worden, bestaat de kans dat er brand ontstaat. 

Ook groene energiebronnen verouderen en moeten op den duur vervangen worden. Een zonnepaneel, afhankelijk van het soort, kan tot wel 40 jaar meegaan. Maar de batterijen verouderen waardoor ze minder energie opbergen. Twee jaar geleden is voorspeld dat er in 2030 ongeveer 250.000 op de afvalstapel belanden. En bij veel van die oude types is er een lijm gebruikt waardoor ze niet volledig recyclebaar zijn. Van windmolens kunnen de gondels en masten van staal makkelijk gerecycled worden. De wieken en bladen daarentegen zijn met hars geproduceerd, wat het recyclen lastig maakt. Tot nu toe worden ze meestal verbrand of in beton gebruikt.

Volledige recycling van duurzame energiebronnen is nog niet helemaal mogelijk. Maar er zijn initiatieven om dit te veranderen. Bij het bouwproces krijgen zonnepanelen en windmolens van recyclebaar materiaal voorrang. In Groningen is zelfs een proeffabriek opgezet waarin hoogwaardige recyclingtechnologieën ontwikkeld worden.  

5. Gevaren 

Ongelukken komen helaas voor in elk soort energieproductie. Het is weleens voorgekomen dat zonnepanelen vlam vatten door oververhitting, te weinig ventilatie, of slecht aangesloten kabels en stekkers. Ook windmolens kunnen in de fik vliegen. Deels omdat de industrie nog vrij jong is, waardoor er nog gesleuteld wordt aan kostenreductie en bouwprocessen. 

Ook in de verschillende industrieën zelf gebeuren ongelukken. Zo is becijferd dat er tijdens elk miljoen gewerkte uren in de olie-industrie 1 ongeval. Bij windmolens lag het aantal op 2,1 per 1 miljoen gewerkte uren.

Toch levert de fossiele energieopwekking de grootste gevaren. Wereldwijd overlijden er jaarlijks ruim 5 miljoen mensen aan luchtvervuiling. De schuldigen? Fabrieken, niet-elektrische auto's en ...  elektriciteitscentrales. 

Ook interessant: Zonnepanelen in de brand? Dit kun je doen om ellende te voorkomen

Waarom dan toch voor groene stroom kiezen? 

Je weet inmiddels dat groen niet automatisch goed is en grijs niet automatisch slecht. Waarom zou je dan eigenlijk toch voor groene stroom kiezen? Aan het gebruik van fossiele brandstoffen komt een keer een einde, ze raken op. Dat zien we ook terug in de prijsstijgingen van de afgelopen jaren. Vooral aardgas ging flink in prijs omhoog. Bovendien zijn we ook deels afhankelijk van het buitenland. Maar door hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon en water te gebruiken, kunnen we minderen met het verbruik van fossiele brandstoffen. met alle voordelen van dien.

Alleen maar groene stroom, dat kan nog niet 

Voor groene stroom zijn we nu nog erg afhankelijk van het weer. Soms wordt er veel opgewekt en soms weinig. Daarmee kan het elektriciteitsnet niet altijd even goed overweg. Als er meer aanbod is dan vraag, of andersom, kan het net als het ware verstopt raken. Dat wordt netcongestie genoemd. Een goed voorbeeld is dat bij extreem veel zon zonnepanelen soms niet meer kunnen terugleveren aan het net. En dat is zonde, want die groene stroom was op een ander moment goed van pas gekomen! Thuisaccu's zijn nu nog zeldzaam, maar zouden op termijn voor consumenten een goede oplossing kunnen zijn.

Op andere momenten ontstaan er piekmomenten in de vraag naar groene stroom. We gaan op hetzelfde moment meer elektrisch koken en elektrisch rijden. In dat geval kan de capaciteit om de stroom goed te kunnen transporteren en opslaan ook nog tekort schieten.

Daarom grijpen we toch terug naar grijze stroom om de energievraag bij te benen. Om groene stroom langdurig en grootschalig op te kunnen slaan, moet er nog flink doorontwikkeld worden.

Lees ook: Lithium, waterstof, stikstof: hoe kunnen we groene stroom opslaan?

©chrisrt

Groene stroomleverancier kiezen 

Niet elke groene-stroomleverancier is hetzelfde. De een investeert veel in het verbeteren van groene energieopwekking maar heeft nog grijze energiecentrales, de ander produceert wel groene stroom maar houdt geen rekening met het bouwproces, of haalt groene stroom uit het buitenland onder het mom van een Garantie van Oorsprong. Check daarom bij het kiezen van een groene stroomleverancier wat het duurzaamheidsbeleid is. 

Misschien ook interessant:Eyeopener: 4 goede redenen om stroom te besparen 

🔋 Wil je zelf groener en duurzamer met energie omgaan? Er is veel dat je kunt (laten) doen!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betsalt. Een paar keer per week gaan we daarom op zoek naar zulke deals. Met een toetsenbordset vervang je in één keer je toetsenbord en muis. Wij hebben vijf betaalbare sets voor je gevonden.

Is je toetsenbord aan vervanging toe en ben je ook toe aan een nieuwe muis? Kijk dan meteen even naar een ergonomisch model; beter voor je handen, vingers en polsen. De toetsenborden hebben bijvoorbeeld een kromming, waardoor je je handen op een prettigere manier op het toetsenbord houdt, of zijn de muizen voorzien van extra knoppen aan de zijkant voor het beter kunnen aanklikken van items op je scherm. Wij vonden vijf handige ergonomische sets voor minder dan 100 euro.

HP 330 Wireless Mouse and Keyboard Combination

Met dit draadloze duo van HP krijg je een muis en toetsenbord in één set die vooral gericht is op comfort en nauwkeurigheid. De fabrikant beschrijft het toetsenbord als een ergonomisch model, compleet met numeriek deel, zodat je cijfers en rekenfuncties snel kunt invoeren. Het is een full‑size model (100 %) met chiclet‑toetsen en twaalf functietoetsen. Dankzij de slanke bouw van ongeveer 50,5 cm breed, 4 cm hoog en 420 g zwaar neemt het weinig ruimte in.

Je sluit de set aan via een RF‑ontvanger in de USB‑poort van je computer; er is geen kabel nodig en de meegeleverde muis werkt via dezelfde ontvanger. Beide apparaten werken op batterijen. De compacte muis is bedoeld voor langdurig gebruik en past bij verschillende handgroottes. Met de combinatie van draadloze verbinding, volledige toetsenbordindeling en ergonomische vorm is deze set vooral bruikbaar voor wie onderweg of thuis zonder kabels wil werken en toch een numeriek toetsenblok nodig heeft.

Logitech MK540 Advanced

Deze set bestaat uit een draadloos toetsenbord en muis die beide ontworpen zijn voor een comfortabele werkhouding en praktische bediening. Het toetsenbord heeft een morsbestendig ontwerp en is voorzien van fluisterstille toetsen die vertrouwd aanvoelen. Je kunt de hellingshoek instellen dankzij drie kantelstanden (natuurlijk, 4° en 8°) zodat je polsen prettig blijven tijdens lange typsessies. Er is een handsteun geïntegreerd en de toetsen zijn voorzien van slijtvaste belettering. Verder beschikt het toetsenbord over een numeriek gedeelte met tien toetsen en diverse multimedia‑ en programmeerbare functietoetsen. De set maakt gebruik van één kleine Logitech Unifying‑USB‑ontvanger voor zowel de muis als het toetsenbord. De draadloze verbinding heeft een bereik tot tien meter. Het toetsenbord werkt op twee AA‑batterijen met een geschatte levensduur van 36 maanden.

De muis in deze combinatie heeft een ergonomische vorm met zachte rubberen handgrepen aan de zijkanten; daardoor ligt hij prettig in de hand voor zowel links‑ als rechtshandigen. Met drie knoppen en een 2D‑scrollwiel kun je nauwkeurig navigeren. De muis maakt gebruik van een AA‑batterij die ongeveer 18 maanden meegaat. Dankzij de combinatie van handsteun, verstelbare voeten en symmetrische muis biedt deze set duidelijke ergonomische voordelen binnen een betaalbaar budget.

Logitech MK850 Performance

In deze set combineert Logitech een volledig toetsenbord en een ergonomische muis met verschillende functies voor productiviteit. Het toetsenbord heeft een geïntegreerde handsteun en een licht gebogen keyframe zodat je polsen worden ondersteund tijdens langdurig typen. De pootjes onder het toetsenbord zijn in hoogte verstelbaar, zodat je de hellingshoek kunt aanpassen aan je voorkeur. Bij de set hoort een muis met een gevormd ontwerp dat in je handpalm past en je hand ondersteunt. Deze muis heeft een scrollwiel waarmee je snel door documenten of webpagina’s kunt navigeren. Uniek aan deze set is de mogelijkheid om tegelijkertijd met drie apparaten te verbinden; met speciale toetsen wissel je tussen computer, tablet en telefoon.

De verbinding verloopt via een meegeleverde USB‑ontvanger of via Bluetooth Smart, waardoor zowel Windows‑ als Mac‑apparaten worden ondersteund. Een numeriek gedeelte ontbreekt niet, en de toetsindeling is bedoeld voor comfortabel typen. Deze combinatie is vooral geschikt voor gebruikers die productiviteit en comfort willen combineren en de vrijheid willen om meerdere apparaten te bedienen zonder van muis of toetsenbord te wisselen.

Logitech MK470 Slim Combo

Deze set bestaat uit een compact toetsenbord en bijpassende muis die met een dun en strak ontwerp zijn gemaakt voor wie ruimte wil besparen. Het toetsenbord is slank en bevat toch een numeriek gedeelte en twaalf functietoetsen. De toetsen hebben een vlak profiel, wat een stille aanslag oplevert, en de muis is symmetrisch zodat hij zowel in de linker‑ als de rechterhand past. De verbinding verloopt via een 2,4 GHz‑USB‑ontvanger met een bereik van ongeveer tien meter; er is geen kabel nodig en installatie gebeurt door simpelweg de ontvanger in een vrije USB‑poort te steken.

In de productomschrijving wordt vermeld dat de batterij in de muis ongeveer achttien maanden meegaat en dat het toetsenbord tot drie jaar kan worden gebruikt voordat de batterijen vervangen moeten worden; beide schakelen automatisch naar een slaapstand als ze niet in gebruik zijn om energie te besparen. Omdat de set compact is, past hij makkelijk in een tas of bureaulade. Hij is vooral bedoeld voor thuisgebruikers of studenten die een volledige toetsenbordindeling willen zonder een groot bureau te gebruiken en die waarde hechten aan stil werken.

Trust Lyra Multi‑Device Wireless Keyboard & Mouse

Deze compacte set van Trust is ontworpen om meerdere apparaten te bedienen zonder kabels te gebruiken. Het toetsenbord kan tot drie apparaten tegelijk verbinden via één USB‑ontvanger of twee Bluetooth‑kanalen, en je wisselt tussen apparaten met speciale toetsen. De behuizing is gemaakt van 85 % gerecycled kunststof voor het toetsenbord en 84 % voor de muis, waardoor de set een duurzame keuze is. De toetsen maken gebruik van laptopachtige scissor switches voor een stille aanslag en er zijn twaalf multimedia‑toetsen om snel muziek of volume te regelen. Het toetsenbord heeft een compacte vorm maar behoudt een volledig lay-out, en de hoogte is verstelbaar dankzij een rubberen voet voor extra comfort.

De muis is symmetrisch en geschikt voor links- en rechtshandig gebruik; met knoppen kun je de DPI aanpassen tussen 800 en 1.600 zodat de snelheid van de cursor aanpasbaar is. Zowel toetsenbord als muis bevatten oplaadbare accu’s met een gebruiksduur tot zes maanden. De set is geschikt voor Windows, iOS, iPadOS, macOS, Android en Chrome OS, waardoor je met één combinatie een laptop, tablet en telefoon kunt bedienen zonder losse kabels.

De Google Pixel Buds 2a zijn comfortabele oordopjes en de eerste in de betaalbare A-serie met actieve ruisonderdrukking (ANC). Ze hebben een kleiner en lichter ontwerp dan hun voorganger, wat zorgt voor een betere pasvorm. Daarnaast zijn ze zweet- en waterbestendig en hebben ze een adviesprijs van 149 euro. Hoe bevallen ze in de praktijk?

De Pixel Buds 2a hebben een compacter ontwerp gekregen. Zowel de oordopjes als de matte, kiezelvormige oplaadcase zijn kleiner, waardoor je ze gemakkelijker opbergt. Daarnaast heeft Google het draagcomfort verbeterd: de dopjes zijn kleiner en beschikken over subtiele en stabiele vleugeltjes waarmee je ze netjes in je oren parkeert. Ook tijdens het sporten vallen ze niet uit. Je krijgt er bovendien vier maten oortips bij, waardoor er ongetwijfeld een pasvorm voor je bijzit. En met het IP54-certificaat zijn ze ook goed beschermd tegen water en stof.

De belangrijkste upgrade is de toevoeging van active noise cancellation (of actieve ruisonderdrukking), een onderdeel dat je niet vaak aantreft op goedkopere oordopjes. Toch zijn er nog altijd enkele concessies. Je moet het bijvoorbeeld doen zonder draadloos opladen en headtracking. Daarnaast is het aantal microfoons teruggebracht. Dat zijn minpunten waar je prima mee kunt leven. Een groter nadeel is het ontbreken van volumeregeling op de oordoppen zelf, en ook de overige bediening is niet altijd even nauwkeurig in de reactie..

©Wesley Akkerman

Accuduur en in gebruik

De Pixel Buds 2a komen het best tot hun recht op een Android-smartphone, vooral op een Pixel. Op die toestellen zijn de oordopjes direct geïntegreerd in de systeeminstellingen via de bluetoothtegel, zodat je geen aparte app nodig hebt. Gebruik je een ander Android-toestel, dan moet je de Pixel Buds-app installeren om dezelfde instellingen te kunnen beheren. Vanuit dat menu beheer je de batterijstatus, equalizer en transparantiemodus. Functies zoals multipoint moet je handmatig inschakelen. De ondersteuning voor Gemini is aanwezig en werkt prettig via de oordopjes. De software is verder overzichtelijk en eenvoudig in gebruik.

De batterijduur van de oordopjes zelf is prima en haalt de beloofde zeven uur met actieve ruisonderdrukking aan; dat is meestal genoeg voor de werkdag. De oplaadcase is echter teleurstellend met slechts twintig uur totale reserve, waardoor je die elke paar dagen moet opladen. Dat kan dan alleen via een usb-c-kabel, aangezien draadloos laden niet werkt. Een grote vooruitgang is dat je de batterij in de case kunt vervangen. Winst in het kader van duurzaamheid juichen we altijd toe, dus dit spreekt enorm in het voordeel van de Buds 2a.

Geluidskwaliteit en ANC

De Google Pixel Buds 2a beschikt over 11mm-drivers en de Tensor A1-chipset van Google. Samen zorgen die voor een overwegend gebalanceerd geluidsprofiel. De bas is aanwezig maar niet overheersend, waardoor muziek helder klinkt bij uiteenlopende genres en op normaal volume. Bij hogere volumes gaat de geluidskwaliteit wel wat achteruit, met een wat doffer, minder zuiver geluid als gevolg. Met de vijfbands-equalizer in de app kun je het geluid gelukkig eenvoudig naar eigen smaak bijstellen.

De actieve ruisonderdrukking is vooral gericht op het reduceren van constante, monotone achtergrondgeluiden. De technologie presteert sterk bij het wegfilteren van het geluid van ventilatiesystemen, treinmotoren of een stofzuiger, waardoor je daar weinig van meekrijgt. Variabele en onregelmatige geluiden, zoals stemmen, een tv of het tikken op een toetsenbord, worden wel gedempt, maar dringen nog deels door. Al met al is de ANC dus niet verkeerd, maar we hebben beter gehoord. Kijkend naar de prijs past dit wel binnen de verwachtingen.

©Wesley Akkerman

Tot slot is de transparantiemodus bedoeld om omgevingsgeluid door te laten, maar in de praktijk heeft die moeite om de juiste geluiden te onderscheiden. Constante achtergrondgeluiden, zoals het gezoem van een ventilator, kunnen daardoor de stem van je gesprekspartner overstemmen. Voor telefoongesprekken vangen de microfoons je stem goed op, al is de klank minder helder dan direct via de telefoon. Achtergrondruis wordt effectief gefilterd, maar geluiden van dichtbij, zoals het typen op een toetsenbord, blijven in veel gevallen een stoorzender voor je gesprekspartner.

Google Pixel Buds 2a kopen?

De Pixel Buds 2a is een veelzijdige alleskunner die vooral eigenaren van een recente Pixel-smartphone aanspreekt dankzij de naadloze software-integratie. De oordopjes bieden welkome verbeteringen, zoals actieve ruisonderdrukking en een comfortabele pasvorm, maar moeten zich staande houden in een sterk concurrerende markt. Gezien de functies is de adviesprijs gerechtvaardigd, al wordt de prijs-kwaliteitverhouding pas echt interessant wanneer je ze met korting kunt kopen. Rond de 100 à 120 euro veranderen ze van een degelijke keuze in een bijzonder aantrekkelijke optie binnen het middensegment.