Groene of grijze stroom: ze zitten allebei op hetzelfde stroomnet, gaan door dezelfde kabels heen en komen uit hetzelfde stopcontact. Wat maakt groene stroom dan zo groen en grijze stroom grijs? In dit artikel lees je over (genuanceerde) verschillen tussen duurzame en fossiele brandstoffen, van het productie- tot het recyclingproces.

Groene stroom bestaat niet 

In essentie is elk soort stroom hetzelfde. Elektriciteit bestaat uit bewegende elektronen. Dat zijn kleine, elektrisch geladen deeltjes die uitmaken van een atoom. Wanneer zo’n elektron zich verplaatst, komt er energie vrij. Op basis hiervan kun je dus zeggen: groene stroom bestaat niet. Want in principe is de stroom zelf niet groen. Het erom dat de opwekking ervan op een duurzame manier gebeurt.  

🔌 Wat wordt er dan onder duurzame opwekking verstaan? En is groen écht zo goed en grijze stroom alleen maar slecht? Hieronder lees je wat er bij de opwekking van groene en grijze stroom komt kijken. 

Wanneer noem je stroom groen? 

Doorgaans gebruikt men de term ‘groene stroom’ wanneer het op een duurzame manier gewonnen is. Groene stroom komt uit onuitputtelijke, hernieuwbare energiebronnen als wind, water, zon, aardwarmte en biomassa. Zolang de wind waait, de zon schijnt en de bomen groeien, raken ze nooit op. Om van groene energiebronnen te spreken mag de productie niet bijdragen aan de opwarming van de aarde. Daarnaast is stroom groen wanneer: 

• het de lucht niet vervuilt
• niet op raakt
• de leefomgeving van mens en dier niet aantast 

De oorsprong van grijze stroom

Grijze stroom wordt opgewekt uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, aardolie en kolen. Die raken een keer op. Door ze te verbranden ontstaat er energie. Maar tijdens het verbranden komt ook CO₂ vrij en CO₂ is een broeikasgas dat de aarde doet opwarmen. 

©Thares2020

Is groene stroom écht alleen maar goed en grijze stroom écht zo slecht?

Ondanks dat de kleurlabels van de soorten energie ergens op hinten, lijkt het plaatje toch niet helemaal zo zwart-wit of groen-grijs te zijn, maar is het een stuk genuanceerder. Hieronder lopen we verschillende zienswijzen langs van 5 onderdelen die komen kijken bij de opwekking en het gebruik van duurzame en fossiele energiebronnen: productie, uitstoot, leefomgeving, recycling en gevaren.  

1. Productie

Net als kolen- en aardgascentrales komen windmolens en zonnepanelenniet zomaar uit de lucht vallen. Die moeten geproduceerd worden. Hoewel ze schone, groene energie leveren, komt er ook gewoon CO₂ vrij bij de productie, het onderhoud en afbraak ervan. Ook zijn er grondstoffen nodig voor de accu’s en andere elektriciteitsopslag. En die raken ook een keer op. Terwijl het opslaan van energie juist zo belangrijk is bij niet-stabiele energieopwekking door de natuur. Het verschil tussen de groene energiebronnen en fossiele energiebronnen is dat de uitstoot vele malen lager is. Een windmolen compenseert dit volledig na 3 tot 12 maanden draaien. Fossiele-brandstofcentrales compenseren dit niet en blijven hun hele leven lang CO₂ uitstoten. Je merkt nu al misschien dat het een gecompliceerd plaatje is, met veel voorwaardes en bedenkingen.

2. Uitstoot

Als grijze stroom tegenover groene stroom staat, is het dan alleen maar slecht? Daarvoor moet je naar het totaalplaatje kijken. Tijdens de productie van bijvoorbeeld kernenergie komt bijna geen CO₂ vrij. Is kernenergie dan groen? Nee, want uranium, de grondstof waarmee kernenergie geproduceerd wordt, raakt een keer op.  Bovendien levert het veel radioactief afval op, wat nog duizenden, al dan niet miljoenen jaren gevaarlijk blijft. Maar op het moment zijn er andere typen kerncentrales in ontwikkeling waar veel meer grondstof voor is. 

Net als uranium raakt ook aardgas dat gebruikt wordt in de gascentrales een keer op. De CO ₂-uitstoot van gascentrales is ook erg hoog. En vooral kolencentrales zijn echte boosdoeners met een hoge CO₂-uitstoot en luchtvervuilende stoffen als kwik, stikstofoxiden, zwaveloxiden en fijnstof. Er zijn wel moderne kolencentrales, maar alsnog stoten die wel 2 keer zoveel uit als gascentrales. 

Duurzame energiebronnen stoten geen CO₂ uit tijdens het produceren van energie, maar wel bij de productie en onderhoud ervan. Dit worden ook wel de energiekosten genoemd. Bij het verbranden van biomassa komt er overigens wel CO₂ vrij.  

3. Leefomgeving

Het niet verstoren van de leefomgeving van zowel mens en dier is een voorwaarde voor groene stroom. Toch blijken windmolenparken in de Noordzee invloed te hebben op het ecosysteem van de zee. Ze spelen een rol in de lucht- en waterstromen en nemen ruimte in. De rijksoverheid onderzoekt wat die effecten precies inhouden. Over waterkracht wordt gezegd dat de waterparken alleen duurzaam zijn wanneer ze kleinschalig zijn. Grote centrales verstoren visstand en ecosystemen. Ook zou biomassa een duurzame bron moeten zijn, maarhet hout dat verbrandt wordt, zou voor een duurzamer doel kunnen worden ingezet. Daarnaast is het kappen van brandhout ook niet erg vriendelijk voor de leefomgeving. Er is landbouwgrond speciaal voor biomassa, maar ook dat zou anders gebruikt kunnen worden. En tijdens de mestvergisting moet er trouwens een materiaal toegevoegd worden, dat eigenlijk ook gewoon geschikt is voor veevoer.

©Malp

Grijze-stroomopwekkers zijn erg luchtvervuilend en voor de centrales moet er ruimte zijn om ze te bouwen. Bovendien kunnen er lekkages ontstaan tijdens het oppompen en transporteren van olie. Die lekkages hebben grote gevolgen voor de kwaliteit van het water en de dieren die ermee in aanraking komen. Om het nog maar niet te hebben over het radioactieve afval dat komt kijken bij de kerncentrales, wat nog erg lang schadelijk kan blijven. 

4. Recycling

Wat doen we met de energiebronnen wanneer ze aan het einde van hun levensduur zijn of kapot zijn? Fossiele brandstoffen vallen niet te recyclen. Wel kunnen bijvoorbeeld kolencentrales die aan vervanging toe zijn, voor een ander doel dienen - zoals het stoken van biomassa. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met brandgevaar. Wanneer pallets met biomassa te vochtig worden, bestaat de kans dat er brand ontstaat. 

Ook groene energiebronnen verouderen en moeten op den duur vervangen worden. Een zonnepaneel, afhankelijk van het soort, kan tot wel 40 jaar meegaan. Maar de batterijen verouderen waardoor ze minder energie opbergen. Twee jaar geleden is voorspeld dat er in 2030 ongeveer 250.000 op de afvalstapel belanden. En bij veel van die oude types is er een lijm gebruikt waardoor ze niet volledig recyclebaar zijn. Van windmolens kunnen de gondels en masten van staal makkelijk gerecycled worden. De wieken en bladen daarentegen zijn met hars geproduceerd, wat het recyclen lastig maakt. Tot nu toe worden ze meestal verbrand of in beton gebruikt.

Volledige recycling van duurzame energiebronnen is nog niet helemaal mogelijk. Maar er zijn initiatieven om dit te veranderen. Bij het bouwproces krijgen zonnepanelen en windmolens van recyclebaar materiaal voorrang. In Groningen is zelfs een proeffabriek opgezet waarin hoogwaardige recyclingtechnologieën ontwikkeld worden.  

5. Gevaren 

Ongelukken komen helaas voor in elk soort energieproductie. Het is weleens voorgekomen dat zonnepanelen vlam vatten door oververhitting, te weinig ventilatie, of slecht aangesloten kabels en stekkers. Ook windmolens kunnen in de fik vliegen. Deels omdat de industrie nog vrij jong is, waardoor er nog gesleuteld wordt aan kostenreductie en bouwprocessen. 

Ook in de verschillende industrieën zelf gebeuren ongelukken. Zo is becijferd dat er tijdens elk miljoen gewerkte uren in de olie-industrie 1 ongeval. Bij windmolens lag het aantal op 2,1 per 1 miljoen gewerkte uren.

Toch levert de fossiele energieopwekking de grootste gevaren. Wereldwijd overlijden er jaarlijks ruim 5 miljoen mensen aan luchtvervuiling. De schuldigen? Fabrieken, niet-elektrische auto's en ...  elektriciteitscentrales. 

Ook interessant: Zonnepanelen in de brand? Dit kun je doen om ellende te voorkomen

Waarom dan toch voor groene stroom kiezen? 

Je weet inmiddels dat groen niet automatisch goed is en grijs niet automatisch slecht. Waarom zou je dan eigenlijk toch voor groene stroom kiezen? Aan het gebruik van fossiele brandstoffen komt een keer een einde, ze raken op. Dat zien we ook terug in de prijsstijgingen van de afgelopen jaren. Vooral aardgas ging flink in prijs omhoog. Bovendien zijn we ook deels afhankelijk van het buitenland. Maar door hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon en water te gebruiken, kunnen we minderen met het verbruik van fossiele brandstoffen. met alle voordelen van dien.

Alleen maar groene stroom, dat kan nog niet 

Voor groene stroom zijn we nu nog erg afhankelijk van het weer. Soms wordt er veel opgewekt en soms weinig. Daarmee kan het elektriciteitsnet niet altijd even goed overweg. Als er meer aanbod is dan vraag, of andersom, kan het net als het ware verstopt raken. Dat wordt netcongestie genoemd. Een goed voorbeeld is dat bij extreem veel zon zonnepanelen soms niet meer kunnen terugleveren aan het net. En dat is zonde, want die groene stroom was op een ander moment goed van pas gekomen! Thuisaccu's zijn nu nog zeldzaam, maar zouden op termijn voor consumenten een goede oplossing kunnen zijn.

Op andere momenten ontstaan er piekmomenten in de vraag naar groene stroom. We gaan op hetzelfde moment meer elektrisch koken en elektrisch rijden. In dat geval kan de capaciteit om de stroom goed te kunnen transporteren en opslaan ook nog tekort schieten.

Daarom grijpen we toch terug naar grijze stroom om de energievraag bij te benen. Om groene stroom langdurig en grootschalig op te kunnen slaan, moet er nog flink doorontwikkeld worden.

Lees ook: Lithium, waterstof, stikstof: hoe kunnen we groene stroom opslaan?

©chrisrt

Groene stroomleverancier kiezen 

Niet elke groene-stroomleverancier is hetzelfde. De een investeert veel in het verbeteren van groene energieopwekking maar heeft nog grijze energiecentrales, de ander produceert wel groene stroom maar houdt geen rekening met het bouwproces, of haalt groene stroom uit het buitenland onder het mom van een Garantie van Oorsprong. Check daarom bij het kiezen van een groene stroomleverancier wat het duurzaamheidsbeleid is. 

Misschien ook interessant:Eyeopener: 4 goede redenen om stroom te besparen 

🔋 Wil je zelf groener en duurzamer met energie omgaan? Er is veel dat je kunt (laten) doen!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die handige functies hebben. Daarom gaan we een paar keer per week op zoek naar zulke deals. Dit keer: broodroosters voor grotere gezinnen waar vier sneetjes tegelijk in passen.

Een lekker ontbijt is altijd een goed begin van de dag en wat is er nou lekkerder dan de geur van geroosterd brood? Of je nu van goudbruin of juist donker en krokant houdt, een goede broodrooster is onmisbaar. Voor wie een groot gezin heeft, of gewoon graag vier boterhammen tegelijk roostert, is een model voor vier sneetjes ideaal. Wij doken in de wereld van broodroosters en selecteerden vijf toppers onder de 60 euro die niet alleen je brood, maar ook je dag een stukje beter maken.

Tefal Smart'n Light TT6408

Met de Tefal Smart 'n Light haal je een modern en gebruiksvriendelijk apparaat in huis. Wat meteen opvalt, is het digitale display. De bruiningsgraad stel je in met een simpele druk op de knop en het schermpje toont vervolgens een countdown-timer. Zo weet je precies hoe lang je nog moet wachten op je perfecte boterham. Je hebt de keuze uit zeven verschillende bruiningsniveaus. Een unieke eigenschap is de favorietenfunctie. Hiermee kun je twee van je favoriete instellingen opslaan, zodat je met één druk op de knop jouw ideale toast tevoorschijn tovert. De broodrooster beschikt over vier sleuven, die breed genoeg zijn voor zowel dunne als dikke sneden brood. De automatische broodcentrering zorgt ervoor dat elke boterham gelijkmatig wordt geroosterd. Verder is het apparaat uitgerust met een ontdooi- en opwarmfunctie. Dankzij de handige liftfunctie kun je ook kleinere sneetjes brood makkelijk en veilig uit de rooster halen.

KitchenBrothers Retro

Dit broodrooster heeft ruimte voor vier sneetjes brood en beschikt over vier extra brede sleuven. Het apparaat is uitgerust met zes verschillende warmteniveaus, wat de gebruiker de mogelijkheid geeft de gewenste roosterstand in te stellen. Met een vermogen van 1630 Watt kan het brood snel worden geroosterd. Een handige functie bij dit broodrooster is dat de twee sleuven per keer afzonderlijk te bedienen zijn, mocht je maar twee sneetjes willen roosteren. Daarnaast zijn er een ontdooi- en een 'reheat'-functie aanwezig. Voor het opvangen van kruimels zijn er twee kruimellades in het apparaat verwerkt.

Russell Hobbs 23610-56 Adventure

Als je op zoek bent naar een broodrooster die zowel functioneel als stijlvol is, dan zou je de Russell Hobbs Adventure kunnen overwegen. De twee extra lange sleuven zijn speciaal ontworpen zodat je er vier normale boterhammen tegelijk in kunt roosteren. Dit is ook handig voor grotere, ongesneden sneden brood. Met de traploos instelbare bruiningsknop bepaal je zelf heel precies hoe krokant je jouw toast wilt hebben. Een handige functie is de zogeheten 'lift & look'-optie; hiermee kun je tussentijds je brood omhoog halen om de bruiningsgraad te controleren zonder het roosterproces te stoppen. Bevroren brood is geen enkel probleem dankzij de ontdooistand en met de annuleerknop heb je altijd de controle om het roosteren direct te stoppen. De broodrooster wordt geleverd met een opwarmrekje, ideaal voor het verwarmen van croissants of pistoletjes. Het schoonmaken wordt eenvoudig gemaakt door de uitneembare kruimellade die alle restjes opvangt.

Moulinex Subito TT340811

Dit broodrooster heeft een vermogen van 1700 Watt en biedt ruimte voor het roosteren van vier sneetjes brood in twee lange sleuven. Het apparaat beschikt over zes verschillende standen voor het instellen van de bruiningsgraad. Je kunt brood ontdooien, maar ook gebruikmaken van de reheat-functie voor het opwarmen van eerder geroosterd brood. Door de handige extra hoge liftfunctie haal je ook kleinere sneetjes brood gemakkelijk uit de sleuven. Een geïntegreerde kruimellade aan de onderzijde vangt de losse kruimels op.

Tefal Ultra Mini TL330D

Dit apparaat is ontworpen met het oog op ruimtebesparing. Door zijn smalle en compacte vormgeving neemt het weinig plek in op het aanrecht. De broodrooster beschikt over één lange en brede sleuf waarin je ofwel twee standaard boterhammen naast elkaar, ofwel één lange snede brood, zoals van een stokbrood, kunt plaatsen. Voor het instellen van de gewenste bruiningsgraad maak je gebruik van een draaiknop met zes verschillende standen. Naast de standaard roosterfunctie kun je met dit model ook bevroren brood direct roosteren via de ontdooistand. Een aparte knop is aanwezig om het roosterproces op ieder gewenst moment te onderbreken. Verder is de broodrooster uitgerust met een geïntegreerd opzetrekje voor het verwarmen van bolletjes en croissants en een broodlift om ook kleinere sneetjes brood veilig te kunnen verwijderen.

Acer heeft tijdens IFA 2025 in Berlijn een vernieuwde line-up van zijn Nitro-reeks gepresenteerd. De nieuwe line-up bestaat uit twee gaminglaptops, twee krachtige gamingdesktops en vier monitoren. Daarmee richt het merk zich op gamers die zoeken naar sterke prestaties, scherpe beelden en moderne functies, zonder meteen in de absolute high-end prijsklasse te belanden.

Nitro V 16: topprestaties en helder beeld

De Acer Nitro V 16 (ANV16-72) is ontwikkeld voor gamers en makers die kracht en veelzijdigheid nodig hebben. Binnenin zit een Intel Core 9 270H-processor gecombineerd met maximaal een NVIDIA GeForce RTX 5070 laptop-GPU. De laptop maakt gebruik van de nieuwste NVIDIA Blackwell-architectuur en ondersteunt DLSS 4 voor hogere prestaties en betere beeldkwaliteit. Het 16-inch WQXGA-scherm (2560 x 1600) biedt 100% sRGB-dekking en een verversingssnelheid van 180 Hz.

Het koelsysteem bestaat uit twee ventilatoren en vier luchtkanalen die zorgen dat de prestaties ook bij lange sessies stabiel blijven. Dankzij Intel Application Optimization worden systeemtaken slim verdeeld, zodat de laptop sneller reageert op de apps die op dat moment belangrijk zijn.

Nitro V 16S: dunner en mobieler

De Nitro V 16S (ANV16S-71) biedt grotendeels dezelfde hardware, maar dan verpakt in een slanke metalen behuizing van slechts 19,9 mm dik. Ook hier vinden we een Intel Core 9 270H en maximaal een NVIDIA GeForce RTX 5070 laptop-GPU, met ondersteuning voor DLSS 4 en neural rendering. Het WQXGA-scherm heeft dezelfde 180 Hz verversingssnelheid en sRGB-dekking als de V 16.

De laptop is lichter om mee te nemen, en dankzij een toetsenbord met vier-zone RGB-verlichting krijgt hij ook een eigen uitstraling. Zowel de V 16 als de V 16S zijn voorzien van NitroSense, waarmee ventilatorsnelheden en prestaties real-time zijn te monitoren en af te stemmen.

Nitro 50 en Nitro 70: gamingdesktops met constante kracht

Naast de laptops presenteerde Acer twee nieuwe gamingdesktops, die wifi 7 ondersteunen. De Nitro 70 (N70X3D-100) draait op maximaal een AMD Ryzen 9 9950X3D-processor en een NVIDIA GeForce RTX 5090 GPU. Hij heeft tot 128 GB DDR5 RAM op 6000 MT/s en tot 2 TB PCIe Gen 4 SSD-opslag. De desktop is uitgerust met het Nitro CycloneX 360-koelsysteem en een 360 mm waterkoeler voor extra stabiele prestaties.

De Nitro 50 (N50-100) is iets compacter uitgevoerd, met maximaal een Ryzen 7 8700G en NVIDIA RTX RTX 5080 GPU. Er zit tot 128 GB DDR5 RAM in en SSD-opslag tot 2 TB. Ook dit model beschikt over het  gepatenteerde Acer Nitro CycloneX 360-koelsysteem.

©Acer

Nitro-monitoren: keuze uit vier nieuwe modellen

Acer introduceerde daarnaast vier nieuwe monitoren in de Nitro-serie.

©Acer

Met deze brede vernieuwing van de Nitro-reeks bedient Acer zowel laptop- als desktopgamers én gebruikers die hun setup willen uitbreiden met snellere en scherpere schermen.