Groene of grijze stroom: ze zitten allebei op hetzelfde stroomnet, gaan door dezelfde kabels heen en komen uit hetzelfde stopcontact. Wat maakt groene stroom dan zo groen en grijze stroom grijs? In dit artikel lees je over (genuanceerde) verschillen tussen duurzame en fossiele brandstoffen, van het productie- tot het recyclingproces.

Groene stroom bestaat niet 

In essentie is elk soort stroom hetzelfde. Elektriciteit bestaat uit bewegende elektronen. Dat zijn kleine, elektrisch geladen deeltjes die uitmaken van een atoom. Wanneer zo’n elektron zich verplaatst, komt er energie vrij. Op basis hiervan kun je dus zeggen: groene stroom bestaat niet. Want in principe is de stroom zelf niet groen. Het erom dat de opwekking ervan op een duurzame manier gebeurt.  

🔌 Wat wordt er dan onder duurzame opwekking verstaan? En is groen écht zo goed en grijze stroom alleen maar slecht? Hieronder lees je wat er bij de opwekking van groene en grijze stroom komt kijken. 

Wanneer noem je stroom groen? 

Doorgaans gebruikt men de term ‘groene stroom’ wanneer het op een duurzame manier gewonnen is. Groene stroom komt uit onuitputtelijke, hernieuwbare energiebronnen als wind, water, zon, aardwarmte en biomassa. Zolang de wind waait, de zon schijnt en de bomen groeien, raken ze nooit op. Om van groene energiebronnen te spreken mag de productie niet bijdragen aan de opwarming van de aarde. Daarnaast is stroom groen wanneer: 

• het de lucht niet vervuilt
• niet op raakt
• de leefomgeving van mens en dier niet aantast 

De oorsprong van grijze stroom

Grijze stroom wordt opgewekt uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, aardolie en kolen. Die raken een keer op. Door ze te verbranden ontstaat er energie. Maar tijdens het verbranden komt ook CO₂ vrij en CO₂ is een broeikasgas dat de aarde doet opwarmen. 

©Thares2020

Is groene stroom écht alleen maar goed en grijze stroom écht zo slecht?

Ondanks dat de kleurlabels van de soorten energie ergens op hinten, lijkt het plaatje toch niet helemaal zo zwart-wit of groen-grijs te zijn, maar is het een stuk genuanceerder. Hieronder lopen we verschillende zienswijzen langs van 5 onderdelen die komen kijken bij de opwekking en het gebruik van duurzame en fossiele energiebronnen: productie, uitstoot, leefomgeving, recycling en gevaren.  

1. Productie

Net als kolen- en aardgascentrales komen windmolens en zonnepanelen niet zomaar uit de lucht vallen. Die moeten geproduceerd worden. Hoewel ze schone, groene energie leveren, komt er ook gewoon CO₂ vrij bij de productie, het onderhoud en afbraak ervan. Ook zijn er grondstoffen nodig voor de accu’s en andere elektriciteitsopslag. En die raken ook een keer op. Terwijl het opslaan van energie juist zo belangrijk is bij niet-stabiele energieopwekking door de natuur. Het verschil tussen de groene energiebronnen en fossiele energiebronnen is dat de uitstoot vele malen lager is. Een windmolen compenseert dit volledig na 3 tot 12 maanden draaien. Fossiele-brandstofcentrales compenseren dit niet en blijven hun hele leven lang CO₂ uitstoten. Je merkt nu al misschien dat het een gecompliceerd plaatje is, met veel voorwaardes en bedenkingen.

2. Uitstoot

Als grijze stroom tegenover groene stroom staat, is het dan alleen maar slecht? Daarvoor moet je naar het totaalplaatje kijken. Tijdens de productie van bijvoorbeeld kernenergie komt bijna geen CO₂ vrij. Is kernenergie dan groen? Nee, want uranium, de grondstof waarmee kernenergie geproduceerd wordt, raakt een keer op.  Bovendien levert het veel radioactief afval op, wat nog duizenden, al dan niet miljoenen jaren gevaarlijk blijft. Maar op het moment zijn er andere typen kerncentrales in ontwikkeling waar veel meer grondstof voor is. 

Net als uranium raakt ook aardgas dat gebruikt wordt in de gascentrales een keer op. De CO ₂-uitstoot van gascentrales is ook erg hoog. En vooral kolencentrales zijn echte boosdoeners met een hoge CO₂-uitstoot en luchtvervuilende stoffen als kwik, stikstofoxiden, zwaveloxiden en fijnstof. Er zijn wel moderne kolencentrales, maar alsnog stoten die wel 2 keer zoveel uit als gascentrales. 

Duurzame energiebronnen stoten geen CO₂ uit tijdens het produceren van energie, maar wel bij de productie en onderhoud ervan. Dit worden ook wel de energiekosten genoemd. Bij het verbranden van biomassa komt er overigens wel CO₂ vrij.  

3. Leefomgeving

Het niet verstoren van de leefomgeving van zowel mens en dier is een voorwaarde voor groene stroom. Toch blijken windmolenparken in de Noordzee invloed te hebben op het ecosysteem van de zee. Ze spelen een rol in de lucht- en waterstromen en nemen ruimte in. De rijksoverheid onderzoekt wat die effecten precies inhouden. Over waterkracht wordt gezegd dat de waterparken alleen duurzaam zijn wanneer ze kleinschalig zijn. Grote centrales verstoren visstand en ecosystemen. Ook zou biomassa een duurzame bron moeten zijn, maar het hout dat verbrandt wordt, zou voor een duurzamer doel kunnen worden ingezet. Daarnaast is het kappen van brandhout ook niet erg vriendelijk voor de leefomgeving. Er is landbouwgrond speciaal voor biomassa, maar ook dat zou anders gebruikt kunnen worden. En tijdens de mestvergisting moet er trouwens een materiaal toegevoegd worden, dat eigenlijk ook gewoon geschikt is voor veevoer.

©Malp

Grijze-stroomopwekkers zijn erg luchtvervuilend en voor de centrales moet er ruimte zijn om ze te bouwen. Bovendien kunnen er lekkages ontstaan tijdens het oppompen en transporteren van olie. Die lekkages hebben grote gevolgen voor de kwaliteit van het water en de dieren die ermee in aanraking komen. Om het nog maar niet te hebben over het radioactieve afval dat komt kijken bij de kerncentrales, wat nog erg lang schadelijk kan blijven. 

4. Recycling

Wat doen we met de energiebronnen wanneer ze aan het einde van hun levensduur zijn of kapot zijn? Fossiele brandstoffen vallen niet te recyclen. Wel kunnen bijvoorbeeld kolencentrales die aan vervanging toe zijn, voor een ander doel dienen - zoals het stoken van biomassa. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met brandgevaar. Wanneer pallets met biomassa te vochtig worden, bestaat de kans dat er brand ontstaat. 

Ook groene energiebronnen verouderen en moeten op den duur vervangen worden. Een zonnepaneel, afhankelijk van het soort, kan tot wel 40 jaar meegaan. Maar de batterijen verouderen waardoor ze minder energie opbergen. Twee jaar geleden is voorspeld dat er in 2030 ongeveer 250.000 op de afvalstapel belanden. En bij veel van die oude types is er een lijm gebruikt waardoor ze niet volledig recyclebaar zijn. Van windmolens kunnen de gondels en masten van staal makkelijk gerecycled worden. De wieken en bladen daarentegen zijn met hars geproduceerd, wat het recyclen lastig maakt. Tot nu toe worden ze meestal verbrand of in beton gebruikt.

Volledige recycling van duurzame energiebronnen is nog niet helemaal mogelijk. Maar er zijn initiatieven om dit te veranderen. Bij het bouwproces krijgen zonnepanelen en windmolens van recyclebaar materiaal voorrang. In Groningen is zelfs een proeffabriek opgezet waarin hoogwaardige recyclingtechnologieën ontwikkeld worden.  

5. Gevaren 

Ongelukken komen helaas voor in elk soort energieproductie. Het is weleens voorgekomen dat zonnepanelen vlam vatten door oververhitting, te weinig ventilatie, of slecht aangesloten kabels en stekkers. Ook windmolens kunnen in de fik vliegen. Deels omdat de industrie nog vrij jong is, waardoor er nog gesleuteld wordt aan kostenreductie en bouwprocessen. 

Ook in de verschillende industrieën zelf gebeuren ongelukken. Zo is becijferd dat er tijdens elk miljoen gewerkte uren in de olie-industrie 1 ongeval. Bij windmolens lag het aantal op 2,1 per 1 miljoen gewerkte uren.

Toch levert de fossiele energieopwekking de grootste gevaren. Wereldwijd overlijden er jaarlijks ruim 5 miljoen mensen aan luchtvervuiling. De schuldigen? Fabrieken, niet-elektrische auto's en ...  elektriciteitscentrales. 

Ook interessant: Zonnepanelen in de brand? Dit kun je doen om ellende te voorkomen 

Waarom dan toch voor groene stroom kiezen? 

Je weet inmiddels dat groen niet automatisch goed is en grijs niet automatisch slecht. Waarom zou je dan eigenlijk toch voor groene stroom kiezen? Aan het gebruik van fossiele brandstoffen komt een keer een einde, ze raken op. Dat zien we ook terug in de prijsstijgingen van de afgelopen jaren. Vooral aardgas ging flink in prijs omhoog. Bovendien zijn we ook deels afhankelijk van het buitenland. Maar door hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon en water te gebruiken, kunnen we minderen met het verbruik van fossiele brandstoffen. met alle voordelen van dien.

Alleen maar groene stroom, dat kan nog niet 

Voor groene stroom zijn we nu nog erg afhankelijk van het weer. Soms wordt er veel opgewekt en soms weinig. Daarmee kan het elektriciteitsnet niet altijd even goed overweg. Als er meer aanbod is dan vraag, of andersom, kan het net als het ware verstopt raken. Dat wordt netcongestie genoemd. Een goed voorbeeld is dat bij extreem veel zon zonnepanelen soms niet meer kunnen terugleveren aan het net. En dat is zonde, want die groene stroom was op een ander moment goed van pas gekomen! Thuisaccu's zijn nu nog zeldzaam, maar zouden op termijn voor consumenten een goede oplossing kunnen zijn.

Op andere momenten ontstaan er piekmomenten in de vraag naar groene stroom. We gaan op hetzelfde moment meer elektrisch koken en elektrisch rijden. In dat geval kan de capaciteit om de stroom goed te kunnen transporteren en opslaan ook nog tekort schieten.

Daarom grijpen we toch terug naar grijze stroom om de energievraag bij te benen. Om groene stroom langdurig en grootschalig op te kunnen slaan, moet er nog flink doorontwikkeld worden.

Lees ook: Lithium, waterstof, stikstof: hoe kunnen we groene stroom opslaan?

©chrisrt

Groene stroomleverancier kiezen 

Niet elke groene-stroomleverancier is hetzelfde. De een investeert veel in het verbeteren van groene energieopwekking maar heeft nog grijze energiecentrales, de ander produceert wel groene stroom maar houdt geen rekening met het bouwproces, of haalt groene stroom uit het buitenland onder het mom van een Garantie van Oorsprong. Check daarom bij het kiezen van een groene stroomleverancier wat het duurzaamheidsbeleid is. 

Misschien ook interessant: Eyeopener: 4 goede redenen om stroom te besparen 

🔋 Wil je zelf groener en duurzamer met energie omgaan? Er is veel dat je kunt (laten) doen!

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een bewakingscamera met een hoge beeldkwaliteit? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

TP-Link Tapo C325WB

De TP-Link Tapo C325WB is goedkoop en levert ook nog eens een scherp beeld. Met een resolutie van 2688 × 1520 pixels identificeer je moeiteloos personen en huisdieren. Aan weerszijden van de lens bevinden zich twee felle ledlampen. Die gaan na bewegingsdetectie in het donker vanzelf branden, zodat je nachtelijke opnames in kleur kunt maken. Overigens herkent de Tapo C325WB op eigen houtje mensen, voertuigen, honden en katten. Je ontvangt daarvan desgewenst pushberichten op je smartphone, waarna je in de TP-Link Tapo-app livebeelden opvraagt. Uiteraard kijk je net zo makkelijk eerdere opnames terug.

Voor het opslaan van beeldmateriaal kun je kiezen tussen verschillende opties. De eenvoudigste methode is om een microSD-kaart van maximaal 512 GB in het apparaat te plaatsen. Als alternatief kun je de video's op een geschikte NAS of (tegen betaling) in de cloud bewaren. Je verbindt de Tapo C325WB via een ethernetkabel of wifi met het (draadloze) thuisnetwerk. De IP66-gecerificeerde behuizing is weerbestendig, waardoor je hem ook buiten kunt ophangen.

TP-Link Tapo C225

Als je alleen binnenshuis wilt opnemen, is deze goedkope pan- en tilt-camera een goede keuze. Het camerahoofd van de TP-Link Tapo C225 kan op eigen houtje horizontaal (340 graden) en verticaal (60 graden) bewegen. Je hebt in een kamer dus geen last van dode hoeken. Bepaal bijvoorbeeld dat de camera een huisdier of (klein)kind automatisch moet volgen. Vervolgens neem je in de TP-Link Tapo-app live een kijkje. Dankzij een respectabele resolutie van 2560 × 1440 pixels ogen de beelden scherp. Bepaal in de app in hoeverre je meldingen wilt ontvangen van bewegende objecten, personen, huisdieren en geluiden.

Een opvallende functie is de privacyknop. Wanneer je daarop drukt, stopt de Tapo C225 meteen met filmen. Verder voer je op afstand een gesprek, want de behuizing bevat een speaker en microfoon. Voor de opslag van video's plaats je een microSD-kaart van maximaal 512 GB in de behuizing. Een andere mogelijkheid is om de beelden naar een geschikte NAS door te sluizen. Lees hier een uitgebreide review over deze veelzijdige camera.

Eufy Eufycam E330 (2-pack + basisstation)

Met dit starterspakket van Eufy bewaak je de voor- en achterkant van je woning. En hoe, want de twee bijgesloten camera's ondersteunen een 4K-resolutie van 3840 × 2160 pixels. Hierdoor herken je zelfs na digitaal inzoomen moeiteloos personen. Zodra de bewakingscamera's met netstroom zijn verbonden, bewaar je opnames op het inbegrepen basisstation. Standaard is er een opslagcapaciteit van 16 GB beschikbaar, maar dat breid je met een eigen interne schijf optioneel uit naar maximaal 16 TB. Zeker wanneer je continu wilt opnemen, is extra opslagruimte een vereiste. Je kunt als alternatief ook alleen filmpjes van gebeurtenissen opslaan.

Naast een hoge resolutie biedt de Eufycam E330 ook nog eens nachtzicht in kleur. Er zijn namelijk een lichtgevoelige sensor en ledlamp geïntegreerd. Verder is de functie gezichtsherkenning de moeite waard. Je ontvangt desgewenst pushmeldingen zodra er familie of vrienden bij je op de stoep staan. Woon je groot? Overweeg dan een bewakingssysteem met vier camera's. Daarnaast is de Eufy Eufycam E330 ter uitbreiding los te koop.

Lees ook: 5 fouten met je beveiligingscamera die je hierna nooit meer maakt

EZVIZ BC1c 4K

Deze oplaadbare 4K-bewakingscamera van Ezviz is momenteel goedkoper dan ooit. Zodra je de BC1c 4K met wifi verbindt, kijk je naar opnames en livebeelden in een resolutie van 3840 × 2160 pixels. Je hangt de IP65-gecertificeerde behuizing zo'n beetje overal op. In de behuizing bevindt zich namelijk een accu met een riante capaciteit van 10.400 mAh. Dat scheelt weer stroomdraden trekken! Ben je van plan om de beveiligingscamera op een locatie met veel zonlicht te monteren? Koop de BC1c 4K dan inclusief zonnepaneel, zodat je de batterij niet of nauwelijks via netstroom hoeft op te laden.

De behuizing heeft plek voor een microSD-kaart tot maximaal 512 GB. Verder is de behoorlijke diagonale kijkhoek van 135 graden een pluspunt. Hierdoor vangt de lens een groot deel van de kamer, tuin of oprit in beeld. Zodra de camera een persoon of voertuig detecteert, ontvang je hiervan een melding op je smartphone. Bovendien begint de BC1c 4K automatisch met opnemen. Overige voordelen zijn de ondersteuning voor tweewegaudio en nachtzicht in kleur.

Foscam G4P-B

De Foscam G4P-B heeft een stevige behuizing, waardoor je hem gerust op een drukke of risicovolle plek kunt ophangen, zoals aan de straatzijde waar kinderen spelen. Het apparaat werkt op netstroom, waardoor je 24/7 kunt opnemen. Kies voor het opslaan van videomateriaal tussen drie mogelijkheden, namelijk een microSD-kaart (max 256 GB), een geschikte NAS of cloudopslag. Voor laatstgenoemde optie moet je wel een betaald abonnement afsluiten.

De G4P-B heeft een ethernetaansluiting, zodat je het apparaat op een bekabeld netwerk kunt aansluiten. Dat verhoogt de betrouwbaarheid van de beeldoverdracht. Is er geen bekabelde netwerkaansluiting beschikbaar, dan verbind je deze beveiligingscamera net zo makkelijk met wifi. Gunstig is verder de ruime videoresolutie van 2560 × 1440 pixels. Daarnaast reikt de nachtzichtfunctie tot ongeveer twintig meter. Onder de productnaam G4P-W is er ook een witte uitvoering verkrijgbaar.

Op koude dagen is er niets lekkerder dan jezelf op te krullen onder een warme elektrische deken. Maar pas op: het gebruik van een elektrische deken is niet zonder risico's. We geven je een aantal tips om brand en kortsluiting te voorkomen.

Lees ook: ❄️ Koud hè? Zo vind je jouw perfecte elektrische deken

Als je denkt dat brand en kortsluiting door elektrische dekens een zeldzaamheid zijn, heb je het helaas mis. Zo'n tien keer per jaar ontstaat er brand door een elektrische deken die te warm wordt. En nog veel vaker zorgen elektrische dekens voor kortsluiting in huis. Zelfs als je een hoogwaardige deken van een betrouwbaar merk in huis haalt, kunnen dit soort ongelukken gebeuren. Iedere deken kan na verloop van tijd immers gaan slijten, en ook de elektrische bedrading kan om allerlei redenen kapotgaan. Wil je dus zo lang én veilig mogelijk genieten van je elektrische deken, houd dan de volgende tips in het achterhoofd.

Tip 1: Niet opvouwen maar oprollen

Veel mensen vouwen hun elektrische bovendeken na gebruik op, maar volgens de brandweer is het veiliger om de deken op te rollen. Door de deken op te vouwen, kunnen er namelijk knikken in de elektrische bedrading ontstaan, wat kan leiden tot kortsluiting. Ook de manier waarop je je elektrische deken opbergt is belangrijk. Dat wil zeggen: niet in een ruimte met een hoge luchtvochtigheid, niet in de buurt van vloeistoffen (pas dus op met glazen water naast de bank) én niet onder zware objecten, want ook die kunnen de bedrading in de deken beschadigen.

Voor een elektrische onderdeken, ofwel een deken die je op je matras legt, geldt dat je hem na het slapen weer zo glad mogelijk over je bed legt - dus zonder vouwen of opgepropte delen. Anders kan de warmte zich ophopen en wordt de deken bij het volgende gebruik mogelijk te heet. Berg je je onderdeken na ieder gebruik op? Ook dan geldt het advies om de deken op te rollen in plaats van te vouwen (lees hierboven) om de bedrading intact te houden.

Tip 2: Gebruik de timer

De meeste elektrische dekens (zowel onder- als bovendekens) hebben een automatische uitschakelfunctie om oververhitting te voorkomen. Bij sommige modellen houdt dat in dat de deken zich áltijd na een specifiek aantal uur (bijvoorbeeld twee of drie) uitschakelt, maar bij andere modellen is het de bedoeling dat je de timer zelf op een gewenst aantal minuten of uren instelt. Geldt dat laatste ook voor jouw deken, maak er dan een gewoonte van om de timerfunctie bij ieder gebruik in te schakelen, ook als je denkt dat dit niet per se nodig is. Hoe vaak gebeurt het niet dat je van de bank afspringt om 'even' de afwas te gaan doen, en vervolgens verzeild raakt in allerlei andere klusjes die nog op je to do-list stonden? Vergeet je daarna ook nog de deken uit te schakelen voordat je naar bed gaat, dan kan dat vervelende gevolgen hebben. Neem dus altijd het zekere voor het onzekere en gebruik de timer.

©Mariana Rusanovschi

Tip 3: Verwijder de stekker uit het stopcontact

Ook als jouw elektrische deken zich na verloop van tijd vanzelf uitschakelt, is het slim om de deken helemaal uit het stopcontact te halen als je hem niet gebruikt. Zolang de stekker in het stopcontact zit, bestaat er namelijk nog steeds een klein risico op oververhitting of kortsluiting. Dit is ook een stuk veiliger mocht de deken in contact komen met water of andere vloeistoffen. Heb je een elektrische onderdeken? Haal deze dan standaard uit het stopcontact wanneer je 's ochtends je bed opmaakt. Gebruik je een bovendeken op de bank, dan kun je door de dag heen even checken of de deken is losgekoppeld van het stopcontact.

Tip 4: Vervang je deken op tijd

Elektrische dekens gaan gemiddeld zo'n zeven jaar mee, maar dat geldt alleen als ze in de tussentijd niet beschadigd raken. Helaas zijn er veel manieren waarop een elektrische deken toch vroegtijdig schade kan oplopen, bijvoorbeeld als er vloeistoffen overheen worden gemorst, huisdieren aan de deken kauwen of krabben of als de deken niet juist wordt opgeborgen. Om er zeker van te zijn dat jouw elektrische deken nog helemaal naar behoren werkt en er geen scheuren of gaten in de stof zitten, is het belangrijk dat je de deken regelmatig even controleert. Ook als een elektrische deken de hele zomer opgevouwen in de kast heeft gelegen, kan het zijn dat de bedrading is beschadigd en dat de deken het niet meer goed doet. Zet je een elektrische deken na lange tijd weer aan, blijf er dan altijd even bij staan. Mocht het toch misgaan, dan ben je er in elk geval op tijd bij.

Tip 5: Plaats een rookmelder

Nog een tip van de brandweer: plaats een rookmelder in de ruimte(s) waarin je je elektrische deken gebruikt. Vooral in de slaapkamer is dit verstandig, zodat je bij rook of brand op tijd wordt gewekt. Met die gedachte in het achterhoofd zul je vast ook een stuk lekkerder slapen.