Groene stroom is fantastisch. Maar als het op een bewolkte dag niet waait, hebben we nog altijd aardgas nodig om elektriciteit op te wekken. Dat moet anders, maar hoe? In dit artikel kijken we naar een aantal mogelijkheden, waarbij de cryobatterij (die werkt met stikstof) een veelbelovende optie lijkt te zijn.

De toekomst van onze energievoorziening is duurzaam, daar bestaat grote overeenstemming over. Deze vergroening materialiseert zich in steeds meer windmolens, zonnepanelen en elektrische auto’s. Langzaam maar zeker nadert de dag dat we geen druppel fossiele brandstof meer nodig hebben. En het moet gezegd: er worden flinke vorderingen gemaakt. Ruwweg een kwart van alle energie (dus inclusief verwarming en verkeer) die in Nederland wordt verbruikt, is afkomstig uit duurzame bronnen, en dat aandeel groeit snel. 

Maar daarmee groeit ook een probleem. Wind- en zonne-energie zijn – in energiejargon – intermitterend. Op dagen zonder wind of zon leveren ze geen stroom. Op dit moment is dat geen probleem, omdat er nog volop fossiele centrales draaien. Maar in een theoretische situatie waarin alle benodigde elektriciteit in principe (dus bij gunstige weersomstandigheden) kan worden opgewekt door windmolens en zonnepanelen, dient er een net zo grote productiecapaciteit aanwezig te zijn in de vorm van ‘basislastcentrales’. Dit zijn centrales die à la minute ingeschakeld kunnen worden om acute stroomuitval te voorkomen. 

Dergelijke centrales draaien bijna altijd op aardgas oftewel methaan (CH4), op zichzelf al een krachtig broeikasgas en eveneens een bron van CO2. En hoe meer windmolens zonnepanelen er aan het stroomnetwerk gekoppeld worden, hoe meer gascentrales er nodig zijn. Gewoon omdat elke avond de zon onder gaat, en het lang niet altijd waait. Het lijkt daarom verstandig om nog méér molens en panelen te installeren, zodat er op goede dagen een energie-overschot ontstaat. Deze extra energie kunnen we dan bewaren voor later gebruik. 

©Highview Power

Gebrek aan lithium 

Maar hier stuiten we op de olifant in de kamer. Elektriciteit kan helemaal niet worden bewaard! Er moet meteen iets mee worden gedaan, anders gaat het verloren. 

Dit druist wellicht in tegen de intuïtie. We kunnen toch onze telefoons en elektrische auto’s opladen? We kunnen toch stroom in een accu stoppen? Helaas, nee. Wanneer we de Tesla aan de lader hangen, gebruiken we elektriciteit om een chemische reactie in de batterij op gang te brengen die een fysische verandering teweegbrengt. Zodra we wegrijden, begint de batterij terug te keren naar de oorspronkelijke chemische toestand, met als bijproduct een elektrische stroom die de auto aandrijft. Feitelijk is een batterij een elektriciteitscentrale in het klein – maar geen opslagmedium. 

Niettemin: batterijen kunnen worden gebruikt als energiebuffer in het stroomnetwerk. Elon Musk maakt daar graag goede sier mee. Zijn ‘megabatterij’ in Texas voorziet bij stroomstoringen twintigduizend huishoudens van energie. Musk verkoopt ook accu’s voor individuele huishoudens. In zo’n ‘powerwall’ kun je de stroom uit je zonnepanelen bewaren voor ‘s avonds of donkere dagen. Als iedereen zo’n accu zou bezitten, dan zouden netwerkbeheerders heel wat minder kopzorgen hebben. 

Maar dat gaat niet gebeuren. De accu’s in smartphones, auto’s en powerwalls zitten namelijk vol met lithium. En daar is nu al een schrijnend gebrek aan, zo signaleerde de financiële nieuwsdienst Bloomberg in 2022. Los daarvan is de winning van lithium een allesbehalve milieuvriendelijke activiteit die veel vervuiling en broeikasgassen voortbrengt. Daar komt bij dat lithium-ion-batterijen duur zijn en moeilijk te recyclen. Het is al met al moeilijk voor te stellen dat ze ooit als de belangrijkste buffer zullen dienen binnen een verduurzaamd energiesysteem. 

©Vladimir Efimov

Waterstof is lastig 

En waterstof (H2) dan? Kunnen de toekomstige stroomoverschotten op zonnige en winderige dagen niet worden aangewend om waterstof te bereiden uit zeewater? Jazeker, en de industriesector heeft het hier al vaak over. Maar we moeten ons niet voor de gek laten houden. Het proces waarmee water opgesplitst wordt in waterstof en zuurstof is erg inefficiënt. Je gooit er dus duurzame stroom mee weg – en dat doe je alleen wanneer je er echt veel te veel van hebt. 

Verder is het (soms letterlijk) een hel om waterstof te vervoeren en te bewaren. Het kookpunt bedraagt -253°C, zodat je een fortuin kwijt bent aan koeling. Het spul lekt overal doorheen en maakt metalen bros. Het spreekt boekdelen dat er op de hele wereld vooralsnog maar één tanker voor vloeibare waterstof in de vaart is: de experimentele Suiso Frontier uit Japan. Vergelijk dat met de enorme vloot van LNG-tankers die sinds Poetins oorlog af en aan varen naar onze havens. 

De energiebedrijven prediken waterstof, maar stoken methaan. Logisch, want dat gas begint pas bij -161°C te koken, en laat de opslagtanks heel. Bovendien hoeft het niet te worden gemaakt, maar komt het gewoon uit de grond. 

©audioundwerbung

Stikstof als buffer 

Met methaan jagen we de opwarming van de aarde verder aan. Toch hoeven we voor onze basislastcentrales niet tot aan de ondergang van de beschaving aan deze energiebron vast te zitten. In het Britse Manchester is inmiddels een buffersysteem aan het stroomnetwerk gekoppeld dat gebruikmaakt van nog weer een ander, veel voorkomend gas: stikstof. Niet schrikken: het gaat hier niet om de stikstofverbindingen die Nederland op stelten zetten, maar om het onschadelijke gas N2 dat iedereen voortdurend in- en uitademt en dat 78 procent van de atmosfeer uitmaakt. Het kookpunt van stikstof bedraagt -196°C. Wanneer je vloeibare stikstof blootstelt aan normale buitentemperaturen, zo bedachten de oprichters van het Britse bedrijf Highview Power, dan gaat het koken. De stikstofstoom die hiervan het resultaat is, kan aan een turbine worden gevoerd. Resultaat: elektriciteit. 

Uiteraard werkt dit alleen als de stikstof eerst vloeibaar wordt gemaakt. Daar is elektriciteit voor nodig. Aldus is het systeem van Highview een zogeheten cryobatterij (Grieks: kryos = koud). De cyclus is niet zo efficiënt als die van lithium-ion-batterijen, zo geven de uitvinders toe, namelijk 60 tot 75 procent tegenover 75 tot 85 procent, maar het proces is wél heel veel efficiënter dan het splitsen van waterstof dat daarna wordt verbrand in een gascentrale. 

Wat de cryobatterij vooral aantrekkelijk maakt, is dat er geen schaarse materialen voor nodig zijn. De stikstoftanks zijn van staal, een goedkoop en robuust materiaal dat uitstekend te recyclen is. Evenmin zijn er schadelijke stoffen in het spel. In Manchester draait inmiddels een systeem met een capaciteit van 250 MWh, en dat is 50 MWh meer dan de veel beroemdere ‘megabatterij’ van Musk in Texas. 

💡Wil jij zelf groene stroom opslaan? Overweeg een thuisaccu!

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speurt de redactie binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een prijsvriendelijke airfryer waar veel voedel in past? We hebben vijf interessante modellen voor je gespot.

Met een airfryer kun je van alles klaarmaken: frietjes, snacks, groenten, kip en zelfs cake. Het grootste voordeel is dat je gezonder kunt koken zonder dat je smaak hoeft in te leveren. Ook maakt het minder rommel en stinkt je huis niet naar frituurvet. Bovendien hoef je er weinig omkijken naar te hebben: je stelt de tijd en temperatuur in, en de airfryer doet de rest. Wij vonden een vijftal mooie, grote modellen voor je.

Ninja Max Pro AF180EU

De Ninja Max Pro AF180EU is nog steeds een van de meest polulaire airfryers van dit moment. Dit 2000 watt-model heeft een riante inhoud van 6,2 liter. Hiermee braad je met gemak vier kippenbouten gaar. Met het bedieningspaneel kies je tussen zes kookfuncties, namelijk heteluchtfrituren, knapperig maken, bakken, braden, drogen en opwarmen. Je selecteert op het overzichtelijke bedieningspaneel de tijd en temperatuur, waarna je lekker achterover kunt leunen. De maximaal instelbare temperatuur bedraagt 240 graden.

Zoals we inmiddels van Ninja-airfryers gewend zijn, bevat ook dit exemplaar een zogeheten crispplaat. Daarmee geef je jouw gerechten een lekker krokant laagje! Voor het klaarmaken van kleine porties plaats je dit onderdeel eventueel een verdieping hoger. Klaar met koken? Doe de lade en crispplaat dan in de vaatwasser. Ninja levert een receptenboek mee. Lees voor ervaringen van andere gebruikers deze reviews op Kieskeurig.nl.

Philips 3000 Series NA352/04

Philips heeft op airfryergebied al sinds jaar en dag een goede reputatie. Met een gemiddelde beoordeling van een 8,9 onder Kieskeurig.nl-bezoekers is de 3000 Series NA352/04 daarvan weer eens het bewijs. Vrijwel alle testers waarderen de aanwezigheid van twee manden. Logisch, want je maakt zo tegelijkertijd twee verschillende gerechten klaar. De manden zijn overigens niet even groot. De gedachte daarvan is dat je zo een hoofd- en bijgerecht kunt scheiden. De totale inhoud bedraagt negen liter. 

In tegenstelling tot de meeste andere airfryers heeft dit model een bedieningspaneel aan de bovenzijde. Je activeert hierop bijvoorbeeld de synchronisatiefunctie, zodat gerechten met afwijkende bereidingstijden op hetzelfde moment klaar zijn. Dankzij een hoog vermogen van 2750 watt kun je de mandjes helemaal volstoppen, want alles wordt evengoed gaar. We vallen met deze airfryer in herhaling, maar ook dit exemplaar was op het moment van schrijven nooit eerder zo goedkoop.

Ninja Foodi FlexDrawer AF500EU

Met de imposante Ninja Foodi FlexDrawer AF500EU maak je moeiteloos twee gerechten tegelijk klaar. Deze variant beschikt namelijk over twee flinke lades met een inhoud van 5,2 liter. Hierdoor serveer je bijvoorbeeld tegelijk friet en een bittergarnituur. Je stelt voor elke kookzone een ander kookprogramma in. Hebben de afzonderlijke gerechten een andere bereidingstijd? Met behulp van de Sync-functie regelt de airfryer dat alle etenswaren evengoed op hetzelfde moment klaar zijn. Vanwege de omvang ondersteunt het apparaat een hoog vermogen van 2470 watt.

In de zogenoemde Megazone-modus kun je eten in één grote lade van maar liefst 10,4 liter bereiden. Verwijder hiervoor de verdeler en maak zo bijvoorbeeld een grote hoeveelheid patat klaar. Met de twee bijgesloten crispplaten geef je snacks en vleesgerechten een krokant laagje. Gebruik de draaiknop om het gewenste programma te selecteren. Kies tussen knapperig maken, heteluchtfrituren, braden, bakken, opwarmen, drogen en rijzen. Overweeg je om deze grote airfryer te kopen? Wacht dan niet te lang, want het product is momenteel goedkoper dan ooit.

Philips Premium Smart Sensing HD9867/90

Ten opzichte van veel andere airfryers gaat dit exemplaar van Philips een stapje verder. Op basis van de hoeveelheid en het gerecht kiest de Premium Smart Sensing HD9867/90 namelijk op eigen houtje de optimale temperatuur en bereidingstijd. Het resultaat is een perfecte maaltijd! Er zijn vijf automatische kookprogramma's. Uiteraard kun je als alternatief ook zelf het aantal graden Celsius en de tijd instellen. Bewaar favoriete instellingen eventueel in het geheugen en kies de volgende keer direct jouw zelfbedachte programma.

Deze airfryer heeft een mand met een inhoud van 7,3 liter. Volgens de fabrikant maak je daarin 1,4 kilo patat klaar. Bovendien kun je er met gemak een volledige kip in kwijt. Het hoge vermogen van 2225 watt zorgt ervoor dat alle etenswaren geleidelijk gaar worden. Kortom, vul het hele mandje gerust met bitterhapjes. Philips ontwikkelt een eigen app waarin je allerlei lekkere gerechten voor deze airfryer kunt vinden. Tot slot is het product op het moment van schrijven goedkoper dan ooit.

Tefal Easy Fry & Grill Dual EY905D

De Easy Fry & Grill Dual EY905D van Tefal scoort goed bij gebruikers op Kieskeurig.nl – de positieve reviews spreken voor zich. Bovendien is dit model momenteel aantrekkelijk geprijsd. Deze airfryer beschikt over twee aparte kookzones: een ruime linkerlade van 5,2 liter voor bijvoorbeeld het hoofdgerecht en een rechterlade van 3,1 liter voor een bijgerecht. Zo kun je moeiteloos vlees en groenten tegelijkertijd bereiden. De temperatuur en bereidingstijd stel je per lade afzonderlijk in, en dankzij de synchronisatiefunctie zijn beide gerechten tegelijkertijd klaar om te serveren.

Je hebt keuze uit acht automatische programma’s. Met een simpele tik op het display selecteer je bijvoorbeeld het friet-, vis-, groente- of kipprogramma, waarna de juiste instellingen automatisch worden toegepast. Handig is ook het hoge vermogen van 2700 watt, waardoor je eten snel en gelijkmatig wordt bereid. Tot slot: Tefal belooft een lange levensduur, want door de beschikbaarheid van reserveonderdelen is deze airfryer zeker vijftien jaar te repareren.

Wel of niet een terrasje pakken? Jas mee of hoeft dat niet? Vanavond de BBQ aan of toch maar binnen de airfryer? Even snel de weerapp checken is inmiddels een automatisme geworden. Vooral in de zomer bekijken we massaal de regenradar. Maar hoe betrouwbaar zijn die voorspellingen eigenlijk? Waarom kloppen ze soms tot op de minuut, en lijken ze op andere momenten nergens op? En kun je erop vertrouwen als je je planning erop afstemt?

Lees ook: De handigste apps voor een onvergetelijke zomer

Van meting tot melding: hoe een app aan zijn data komt

Weerapps maken geen eigen voorspellingen, maar gebruiken data van meteorologische instituten zoals het KNMI, ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) of het Amerikaanse NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration). Die instellingen verwerken gigantische hoeveelheden informatie uit weerstations, satellieten, vliegtuigen, weerballonnen en radars. Op basis daarvan draaien ze computermodellen die het weer proberen te voorspellen. Zo'n model analyseert bijvoorbeeld hoe luchtdruksystemen zich bewegen, hoe windrichtingen veranderen en wat de temperatuurverschillen zijn in verschillende lagen van de atmosfeer.

Een weerapp kiest één of meer van die modellen als basis en combineert dat met eigen algoritmes en visualisaties. De bekende buienradars gaan nog een stap verder en laten regen zien die al is gevallen of onderweg is. Daarvoor gebruiken ze gegevens van neerslagradars, die elk kwartier of zelfs elke vijf minuten een nieuwe 'foto' maken van waar regenbuien zich bevinden en hoe die zich verplaatsen.

Waarom voorspellingen wél en soms juist níet kloppen

In grote lijnen zijn de verwachtingen van weerapps vaak behoorlijk accuraat, zeker als het om de eerstkomende uren gaat. Hoe dichter je bij het moment zit, hoe betrouwbaarder de voorspelling. Dat komt omdat het weer zich op korte termijn minder grillig gedraagt dan op langere termijn. Je kunt een bui redelijk goed volgen over een tijdsbestek van een uur of twee, maar het is veel lastiger om drie dagen vooruit exact te zeggen wanneer en waar die bui valt.

Vooral bij regenval in de zomer zit daar vaak de grootste afwijking. Zomerse buien ontstaan door opwarming van de lucht en ontwikkelen zich snel en lokaal. Op het ene moment lijkt er nog niets aan de hand, en tien minuten later valt er een wolkbreuk in één wijk, terwijl een paar straten verderop de stoep droog blijft. Dat maakt het haast onmogelijk om op straatniveau precies te voorspellen waar het gaat regenen.

Daarnaast hangt veel af van welk weermodel de app gebruikt. Het Europese ECMWF-model wordt wereldwijd gezien als zeer nauwkeurig, maar is ook duur om te gebruiken. Sommige apps kiezen daarom voor Amerikaanse modellen of zelfs simpelere versies om kosten te besparen. Dat maakt de ene app betrouwbaarder dan de andere, ook al lijken ze qua uiterlijk op elkaar.

©ID.nl

De weerapp goed interpreteren

Wie slim omgaat met weerapps, kan er veel profijt van hebben. Kijk niet alleen naar het icoontje van een zon of wolk, maar naar de verwachte neerslag in millimeters en het tijdstip daarvan. Bekijk ook de regenradar in beweging en niet als stilstaand beeld: je ziet dan hoe snel een bui zich verplaatst en of je die kunt ontwijken.

Veel apps geven tegenwoordig ook aan hoe 'zeker' een voorspelling is. Staat er bijvoorbeeld 40% kans op regen? Dan betekent dat: op 4 van de 10 vergelijkbare dagen in het verleden viel er daadwerkelijk neerslag. Het is geen gokje, maar een inschatting op basis van modelberekeningen. En hoe hoger dat percentage, hoe groter de kans dat het ook echt nat wordt.

Waarom het weer (vooral lokaal!) blijft verrassen

Ondanks alle technologie blijft het weer een natuurverschijnsel met een eigen wil. Geen enkel model is feilloos. Kleine veranderingen in luchtdruk of windrichting kunnen grote gevolgen hebben, zeker in een land als Nederland waar zee, rivieren en open vlaktes allemaal invloed uitoefenen. Dat verklaart waarom het soms ineens hard begint te regenen terwijl je app nog droog weer beloofde – of andersom.

Toch is de betrouwbaarheid van de meeste apps de afgelopen jaren sterk toegenomen. Snellere computers, betere satellietbeelden en geavanceerdere modellen zorgen ervoor dat de inschattingen steeds dichter bij de werkelijkheid komen. Maar honderd procent garantie biedt geen enkele app, en dat is misschien maar goed ook: want we moeten natuurlijk wel íéts hebben om over te klagen, toch?